GAZİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
DEKORATİF ÜRÜNLER EĞİTİMİ ANABİLİM DALI EL SANATLARI BİLİM DALI
M.E.B. “HAYDAR ALİYEV İLKÖĞRETİM OKULU” 6. - 7. SINIF TEKNOLOJİ ve TASARIM DERSLERİNDE KULLANILABİLİR ARTIK MATERYALLERİN
DEĞERLENDİRİLMESİ ÖRNEĞİ
YÜKSEK LİSANS TEZİ
Hazırlayan
Nurten ŞADANOĞLU KOYUNCU
Ankara Aralık, 2013
GAZİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
DEKORATİF ÜRÜNLER EĞİTİMİ ANABİLİM DALI EL SANATLARI BİLİM DALI
M.E.B. “HAYDAR ALİYEV İLKÖĞRETİM OKULU” 6. - 7. SINIF TEKNOLOJİ ve TASARIM DERSLERİNDE KULLANILABİLİR ARTIK MATERYALLERİN
DEĞERLENDİRİLMESİ ÖRNEĞİ
YÜKSEK LİSANS TEZİ
Nurten ŞADANOĞLU KOYUNCU
Danışman: Yrd. Doç. Dr. N. Tomris YALÇINKAYA
Ankara Aralık, 2013
ÖNSÖZ
Doğal kaynaklar ülkelerin ekonomik yönden gelişmesinde önemli bir yere sahiptir. Ülkemiz doğal kaynaklar bakımından çok zengin bir çeşitlilik gösterir. Bu kaynakların hammadde olarak hazırlanması ve ürüne dönüştürülmesi faaliyetleri çok eski tarihlere dayanmaktadır.
Günümüzde doğal kaynaklardan inşaat sektöründe, otomotiv sektöründe, dekorasyon, mutfak gereçleri, süsleme malzemesi, yapı malzemeleri, ambalaj malzemeleri gibi yerlerde kullanıldığı, günlük hayatta önemli bir yeri olduğu görülmektedir.
Sanayi ve teknoloji alanındaki gelişmeler sonucu oluşan çevre kirliliği, endüstride doğal kaynakların çok çeşitli alanlarda kullanılması, nüfusun hızla artması ve bunlara bağlı olarak kaynakların azalması küresel bir sorun haline gelmiştir.
Ülkemiz son yıllarda doğal kaynakların kullanımı ve çevre sorunlarıyla karşı karşıya bulunmaktadır.
Kullanıldıktan sonra sadece çöp olarak görülen, özellikle çevre kirliliği açısından önemli bir yeri olan plastik, metal, kağıt, ahşap, karton, cam atıklar ve bu malzemelerden yapılan ambalaj kaplarının toplanması, geri kazanılması, değerlendirilmesi, çeşitli şekillerde yeni ürüne dönüştürülmesi gerekmektedir.
Çevre sorunlarının çözümü ve artık materyallerin kullanımı ile ilgili bireylerin bilinçlendirilmesi, olumlu alışkanlıklar kazandırılması için ilköğretim çağındaki öğrencilerden başlanmalıdır.
Çevre eğitimi yalnızca bilgi vererek değil aynı zamanda doğa bilincini geliştirerek, sorumluluk duygusu oluşturarak, artık materyallerin kullanımı, ürüne dönüştürülme uygulamaları desteklenerek yapılmalıdır.
Teknoloji ve Tasarım derslerinde müfredata bağlı olarak ders konularında artık materyallerin malzeme bilgisi, malzemeyi tanıma ve yeni tasarımlar yapma eğitim yöntemi uygulanmalıdır.
Bu nedenle Teknoloji ve Tasarım dersinde, ilköğretim çağındaki öğrencilerin artık materyalleri tanımaları, bu materyallerle tasarım yapmaları, yeni ürüne dönüştürmeleri ve bu konu ile ilgili kazandıkları bilgiler değerlendirilmiştir.
Araştırmanın planlanıp yürütülmesinde yardımlarını esirgemeyen saygıdeğer hocalarım Sayın Yrd. Doç. Dr. Tomris YALÇINKAYA’ya, Sayın Yrd. Doç. Dr. Lale ÖZDER’e, kardeşim İsmail ŞADANOĞLU’na, kızlarım Selin ve Bilge KOYUNCU’ya, Kuzenim Esra SAL’a, arkadaşım Naciye İNAL’a saygılarımı ve teşekkürlerimi sunarım. ANKARA 2013 Nurten ŞADANOĞLU KOYUNCU
ÖZET
M.E.B. “HAYDAR ALİYEV İLKÖĞRETİM OKULU” 6. - 7. SINIF TEKNOLOJİ ve TASARIM DERSLERİNDE KULLANILABİLİR ARTIK MATERYALLERİN
DEĞERLENDİRİLMESİ ÖRNEĞİ ŞADANOĞLU KOYUNCU, Nurten Yüksek Lisans Tezi, El Sanatları Bilim Dalı
Tez Danışmanı: Yrd. Doç. Dr. N. Tomris YALÇINKAYA Aralık-2013, 155 sayfa
Bu araştırmanın amacı Milli Eğitim Bakanlığı Haydar Aliyev İlköğretim Okulu Teknoloji ve Tasarım Derslerinde Kullanılabilir artık Materyallerin tasarım örneklerinin, öğrenci görüşlerine göre değerlendirilmesidir.
Çalışma uygulama modeline dayalı betimsel bir araştırmadır. Araştırmacı tarafından literatür taraması yapılarak, öğrenci guruplarına artık materyaller ile tasarım ve proje örnekleri uygulanarak, araştırmayı oluşturmuş, verileri elde etmek amacıyla anket hazırlanmış ve öğrencilere uygulanmıştır.
Araştırmanın çalışma evreni, 2011-2012 öğretim yılı İkinci döneminde Haydar Aliyev İlköğretim Okulu Teknoloji ve Tasarım dersi 6.-7. sınıf öğrencileri oluşturmaktadır. Toplam 65 öğrenci ile ürün çalışması yapılmış ve 65 öğrenciye anket uygulanmış, elde edilen verilerin analizinde frekans ve yüzde teknikleri kullanılmıştır.
Araştırma sonuçlarını yorumlamak için verilerin analizinde frekans ve yüzde dağılımları alınarak bulgular tablolarda verilmiştir.
Araştırmada elde edilen veriler değerlendirildiğinde Teknoloji ve Tasarım derslerinde atık ve artık materyallerin tasarım çalışmalarında kullanımının öğrenciler tarafından sevilip benimsendiği görülmüştür. Atık ve artık materyalleri tanıma, gruplandırma, çalışmalarına uygun materyal seçimi, uygun renk seçimi, doğaya dost malzemeler hakkında bilgilenme, görsel materyaller kullanma ve ürün çalışmalarında neler tasarlayabileceklerini kavramaları konusunda farkındalık kazandıkları görülmüştür. Öğrencilerde çevre bilinci oluşturmada etkin rol oynadığı ve olumlu yönde davranış değişikliği gözlenmiştir.
ABSTRACT
M.O.E HAYDAR ALIYEV PRIMARY SCHOOL THE SAMPLE OF REUSE OF WASTE MATERIALS WHİCH ARE USED IN 6TH - 7TH GRADES
TECHNOLOGY AND DESIGN COURSES ŞADANOĞLU KOYUNCU, Nurten
Postgraduate Study in Department of Handicrafts Education Consultant: Yrd. Doç. Dr. Tomris YALÇINKAYA
December 2013, 155 pages
The aim of this research is to review the design examples of usable waste materials according to the views of students in the Technology and design course at Haydar Aliyev Primary School.
This study is a descriptive research which is based on application model.
The research has been made up means of reviewing Literature by researcher and having the groups of students make applications of design and project examples using waste materials and also a survey has been prepared in order to obtain dates and apply on the students and if has been applied on the students.
The field of study is the technology and design course for the 6 th and 7 th grades of Haydar Aliyev Primary school in 2011-2012 academic year. This is a study of total 65 students and the survey is implemented on 65 students Frequency and the percentage techniques have been used in the analysis of the dates which have been obtained in this study.
In order to interpret the results of research, by means of having the frequency and percentage distributions in the analysis of datas, findings have been given in the table.
Upon the assessment of the data obtained, it was seen that the idea of using waste and residual materials in designing appealed to the students in Technology and Designing classes and was readily adopted by them. They were found to have acquired awareness about recognizing and grouping waste and residual materials, choosing the right material and appropriate color for their work, learning about environmentally
friendly materials, using visual materials and deciding what they could design in their work. This has effectively raised environmental awareness and brought about behavioral change.
İÇİNDEKİLER JÜRİ ONAY SAYFASI ... i ÖNSÖZ ... ii ÖZET ... iv ABSTRACT ... v İÇİNDEKİLER ... vii TABLOLAR LİSTESİ ... xi
ÇİZELGELER LİSTESİ ... xii
ŞEKİLLER LİSTESİ ... xiii
KISALTMALAR LİSTESİ ... xv BÖLÜM I ... 1 GİRİŞ ... 1 1.1. Problem ... 3 1.2. Problem Cümlesi ... 6 1.3. Amaç ... 6 1.4. Önem ... 8 1.5. Varsayımlar ... 9 1.6. Sınırlılıklar ... 9 1.7. Tanımlar ... 9 BÖLÜM II ... 13
KAVRAMSAL ÇERÇEVE VE İLGİLİ ARAŞTIRMALAR ... 13
2.1. Teknoloji ve Tasarım Dersinin Amaçları ... 13
2.2. Teknoloji ve Tasarım Dersinin Vizyon ve Misyonu ... 15
2.3. Teknoloji ve Tasarım Dersinin Eğitim Süreci ... 15
2.3.1. Proje Yöntemi ... 15
2.3.2. Yaratıcılık ... 17
2.3.3. Haydar Aliyev İlköğretim Okulu Teknoloji ve Tasarım Dersi Yıllık Eğitim Programı ... 18
2.3.4. Artık Materyal Çalışmaları ... 25
2.3.4.1. Artık Materyal ... 25
2.3.4.2. Artık Materyal Çeşitleri ... 25
2.3.4.3. Artık Materyallerde Aranan Özellikler ... 25
2.4. Atık ve Artık Materyallerin Hammaddeleri ... 26
2.4.1. Artık ve Atık Materyallerin Metal İçerikli Hammaddeleri ... 26
2.4.2. Artık ve Atık Materyallerin Plastik İçerikli Hammaddeleri ... 27
2.5. Plastiğin Çeşitleri ve Özellikleri ... 27
2.5.1. Plastik Çeşitleri ... 27
2.5.1.1. Plastikler iki ana grupta sınıflandırılır ... 27
2.5.1.2. Plastik Hammadde Kaynakları: ... 28
2.5.2. Plastiğin Özellikleri ... 28
2.5.3. Plastiğin Kullanım Alanları ... 29
2.5.3.1. Termoplastiklerin Kullanım Alanları ... 29
2.5.3.2. Termoset plastiklerin kullanım alanları ... 29
2.5.4. Genel Olarak Plastiğin Yapıldığı Maddeler ... 29
2.5.4.1. Plastikleştiriciler ... 30
2.5.4.2. Yağlayıcılar ... 30
2.5.4.3. Renk vericiler ... 30
2.5.4.5. Katılaştırıcılar ... 30
2.6. Artık ve Atık Materyallerin Kağıt, İplik, Kumaş İçerikli Ürünlerinin Çeşitleri ve Özellikleri ... 31 2.6.1. Kağıt ve Kağıtçılık ... 31 2.6.1.1. Papirus ... 31 2.6.1.2. Parşömen ... 31 2.6.1.3. Kağıt ... 31 2.6.2. Lifler-Kumaşlar ... 32
2.6.2.1. Tekstil Liflerinin Özellikleri ... 34
2.6.2.2. Kumaş Çeşitleri ... 36
2.7. Atık ve Artık Materyallerin Doğal Malzeme (Taş, ahşap, toprak, cam) ... 37
2.7.1. Ahşap ve Ağaç ... 37
2.7.1.1. Ağacın Yapısal Özelikleri ... 38
2.7.1.2. Ağacın kimyasal yapısı ... 38
2.7.1.3. Ağaç malzemenin piyasada bulunuş şekli ... 39
2.7.1.4. Bazı Ağaç Türlerinin Kullanım İmkanları ... 39
2.7.1.4.1. İğne yapraklı ağaçlar ... 39
2.7.1.4.2. Yapraklı Ağaçlar ... 40
2.7.2. Taş –Toprak Ürünler ... 40
2.7.2.1. Doğal Yapı Gereçleri ... 41
2.7.3. Cam Ürünler ... 44
2.7.3.1. Cam İşleme Yöntemleri ... 45
2.8. Tutkallar (Yapıştırıcılar) Çeşitleri, Kullanıldıkları Yerler ... 46
2.8.1. Doğal Tutkallar ... 47
2.8.2. Yapay Tutkallar ... 48
2.9. Yardımcı Materyaller ... 48
2.10. Ambalaj Gereçleri ve Değerlendirilmesi ... 52
2.10.1. Ambalaj Gereçleri ... 52
2.11. Artık Materyallerin Kullanımında Dikkat Edilecek Hususlar ... 57
2.12. İlgili Araştırmalar ... 57
BÖLÜM III ... 61
YÖNTEM ... 61
3.1. Araştırmanın Modeli ... 61
3.2. Evren Örneklem ... 62
3.3. Veri Toplama Teknikleri ... 62
3.4. Verilerin Analizi... 62
BÖLÜM IV ... 63
BULGULAR VE YORUMLAR ... 63
4.1. Grup 1 (Metal Çalışmaları) Bilgi Formları ... 63
4.1.1. Grup 1 (Metal) Tasarım Çalışmaları Yorum ve Değerlendirmeleri ... 81
4.2. Grup 2 (Plastik Çalışmaları) Bilgi Formları ... 84
4.2.1. Grup 2 (Plastik) Tasarım Çalışmaları Yorum ve Değerlendirmeleri. ... 100
4.3. Grup 3 (Kağıt, İplik ve Kumaş Çalışmaları) Bilgi Formları ... 103
4.3.1. Grup 3 (Kağıt) Tasarım Çalışmaları Yorum ve Değerlendirmeleri ... 119
4.4. Grup 4 (Doğal Malzeme Çalışmaları) Bilgi Formları ... 122
4.4.1. Grup 4 (Doğal Malzeme) Tasarım Çalışmaları Yorum ve Değerlendirmeleri ... 138
4.4.2. Tüm Grupların(Metal, Plastik, Kâğıt, Doğal Malzeme) Tasarım Çalışmaları Yorum ve Değerlendirmeleri. ... 141
BÖLÜM V ... 144
SONUÇ VE ÖNERİLER ... 144
5.1. Sonuç ... 144
5.2. Öneriler ... 148
KAYNAKÇA ... 150 EKLER ... 155 EK-1. Anket Formu ... 155
TABLOLAR LİSTESİ
Tablo 1: Kağıt Karton ve Mukavva Türleri ... 32
Tablo 2: Ambalajların Üzerinde Görülen İşaretlerin Anlamları ... 55
Tablo 3: Ambalajların Üzerindeki İşaretlerin Anlamları ... 56
Tablo 4: Ambalajların Üzerindeki İşaretlerin Anlamları ... 56
Tablo 5: Teknoloji ve Tasarım Dersi Grup 1(Metal) 17 Öğrencinin Tasarım Çalışmaları Değerlendirmeleri ... 81
Tablo 6: Teknoloji ve Tasarım Dersi Grup 2(Plastik) 16 Öğrencinin Tasarım Çalışmaları Değerlendirmeleri ... 100
Tablo 7: Teknoloji ve Tasarım Dersi Grup 3(Kâğıt) 16 Öğrencinin Tasarım Çalışmaları Değerlendirmeleri ... 119
Tablo 8: Teknoloji ve Tasarım Dersi Grup 4 (Doğal Malzeme) 16 Öğrencinin Tasarım Çalışmaları Değerlendirmeleri ... 138
Tablo 9: Teknoloji ve Tasarım Dersi Tüm Gruplardaki (Metal, Plastik, Kâğıt, Doğal Malzeme) 65 Öğrencinin Tasarım Çalışmaları Değerlendirmeleri ... 141
ÇİZELGELER LİSTESİ
Çizelge 1: Tekstil Liflerinin Sınıflandırılması. ... 33
Çizelge 2: Doğal Liflerin Sınıflandırılması ... 33
Çizelge 3: Hayvansal Liflerin Sınıflandırılması ... 33
Çizelge 4: Kumaş Çeşitleri ... 36
ŞEKİLLER LİSTESİ
Şekil 1:Metal Grubu Raptiyeli Balık ... 63
Şekil 2: Metal Grubu Artık Materyallerle Balık Tasarımı ... 65
Şekil 3: Metal Grubu Metal Adam ... 66
Şekil 4: Metal Grubu Metal Köpek ... 67
Şekil 5: Metal Grubu Metal Çiçek ... 68
Şekil 6: Metal Grubu Metal Robot ... 69
Şekil 7: Metal Grubu Demir Adam ... 70
Şekil 8: Metal Grubu Metal Kukla ... 71
Şekil 9: Metal Grubu Gemi ... 72
Şekil 10: Metal Grubu Soyut Tasarım Çalışması ... 73
Şekil 11: Metal Grubu Metal Ağaç ... 74
Şekil 12: Metal Grubu Dinozor ... 75
Şekil 13: Metal Grubu Sevimli Balık ... 76
Şekil 14: Metal Grubu Kelebek ... 77
Şekil 15: Metal Grubu Folyo Balık ... 78
Şekil 16: Metal Grubu Renkli Tellerle İnsan Yüzü ... 79
Şekil 17: Metal Grubu Raptiyelerle Dekoratif Tasarımlar ... 80
Şekil 18: Plastik Grubu Pipetlerden Soyut Tasarım ... 84
Şekil 19: Plastik Grubu Plastik Robot ... 85
Şekil 20: Plastik Grubu Matruşka ... 86
Şekil 21: Plastik Grubu Pipetlerden Soyut Tasarım ... 87
Şekil 22: Plastik Grubu Uçak ... 88
Şekil 23: Plastik Grubu Pipetlerden Görsel Çalışma ... 89
Şekil 24: Plastik Grubu Bardaklarla Düzen Çalışması ... 90
Şekil 25: Plastik Grubu Zeybek Oynayan Robot ... 91
Şekil 26: Plastik Grubu Bidon Bebek ... 92
Şekil 27: Plastik Grubu Pet Kukla ... 93
Şekil 28: Plastik Grubu Oyuncak Araba ... 94
Şekil 29: Plastik Grubu El Kuklası ... 95
Şekil 30: Plastik Grubu Ağaç ... 96
Şekil 31: Plastik Grubu Pet Saklama Kapı ... 97
Şekil 32: Plastik Grubu Cankurtaran Botu ... 98
Şekil 33: Plastik Grubu Süslü Balık ... 99
Şekil 34: Kağıt, İplik ve Kumaş Grubu Pano ... 103
Şekil 35: Kağıt, İplik ve Kumaş Grubu Küplerle Görsel Şölen ... 104
Şekil 36: Kağıt, İplik ve Kumaş Grubu Çiçek Bahçesi ve Kelebek ... 105
Şekil 37: Kağıt, İplik ve Kumaş Grubu Tırtıl ... 106
Şekil 38: Kağıt, İplik ve Kumaş Grubu Soyut Tasarım Çalışması ... 107
Şekil 39: Kağıt, İplik ve Kumaş Grubu Yün Tasarımı ... 108
Şekil 40: Kağıt, İplik ve Kumaş Grubu Kağıt Adam ... 109
Şekil 41: Kağıt, İplik ve Kumaş Grubu Küp Ahtapot ... 110
Şekil 42: Kağıt, İplik ve Kumaş Grubu Oyuncak Bebek ... 111
Şekil 43: Kağıt, İplik ve Kumaş Grubu Dairelerden Tasarım Oluşturma ... 112
Şekil 44: Kağıt, İplik ve Kumaş Grubu Küp Ağaç ... 113
Şekil 45: Kağıt, İplik ve Kumaş Grubu Baykuş ... 114
Şekil 46: Kağıt, İplik ve Kumaş Grubu Mumluk ... 115
Şekil 47: Kağıt, İplik ve Kumaş Grubu Hitit Güneşi ... 116
Şekil 48: Kağıt, İplik ve Kumaş Grubu Pano ... 117
Şekil 49: Kağıt, İplik ve Kumaş Grubu Televizyon ... 118
Şekil 50: Doğal Malzeme Grubu Ahşap Tasarım ... 122
Şekil 51: Doğal Malzeme Grubu Ahşap Çiçek ... 123
Şekil 52: Doğal Malzeme Grubu Midye Bebek ... 124
Şekil 53: Doğal Malzeme Grubu Bahçeli Evim ... 125
Şekil 54: Doğal Malzeme Grubu Kirpi ... 126
Şekil 55: Doğal Malzeme Grubu Piramit ... 127
Şekil 56: Doğal Malzeme Grubu Soyut Tasarım ... 128
Şekil 57: Doğal Malzeme Grubu Saklama Kabı ... 129
Şekil 58: Doğal Malzeme Grubu Soyut Çalışma ... 130
Şekil 59: Doğal Malzeme Grubu Pano ... 131
Şekil 60: Doğal Malzeme Grubu Güneş ... 132
Şekil 61: Doğal Malzeme Grubu Araba ... 133
Şekil 62: Doğal Malzeme Grubu Kitap Ayracı ... 134
Şekil 63: Doğal Malzeme Grubu Kalemlik ... 135
Şekil 64: Doğal Malzeme Grubu Yıldız ... 136
Şekil 65: Doğal Malzeme Grubu Bebek ... 137
KISALTMALAR LİSTESİ
DPT : Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı
TÜBİTAK : Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu İGEME : İhracatı Geliştirme Etüt Merkezi
MEB : Milli Eğitim Bakanlığı
ASD : Ambalaj Sanayicileri Derneği. TDK : Türk Dil Kurumu
MESS : Türkiye Metal Sanayicileri Sendikası
BÖLÜM I GİRİŞ
Endüstrileşme, nüfus artışı, kentleşme, tüketim alışkanlığının artması gibi gelişmeler ile dünyamızın sahip olduğu enerji, hammadde gibi doğal kaynakların kıtlığı ve kullanımlarında maksimum ekonominin sağlanması zorunluluğu; endüstriyel üretim süreçleri ile kentsel yaşantının ürettiği atıklarla sürekli kirlenen doğal çevre ve bozulan ekolojik dengenin yeniden tesisinin çok zor olması gibi gerçekler atık yönetimi konusunu teknik, ekonomik ve sosyal disiplinlerle çok yönlü ilişkiler içerisinde çok önemli bir faaliyet dalı olarak çıkmış bulunmaktadır (Pamukçu,1995: 7).
Doğal kaynakların sınırsız olmadığı, dikkatlice kullanılmadığı takdirde bir gün bu kaynakların tükeneceği şüphesizdir. Kaynak israfını önlemenin yanında, hayat standartlarını yükseltme çabaları ve ortaya çıkan enerji krizi ile bu gerçeği gören gelişmiş ülkeler atıkların geri kazanılması ve tekrar kullanılması için yöntemler aramış ve geliştirmişlerdir (Armağan, Demir, Gök ve Demir, 2006: 40).
Dünya nüfusu son 25-30 yıl içinde hızla arttı, teknoloji ilerledi ve buna bağlı olarak da yaşam düzeyi yükseldi. Bu üç etken insanların gereksinimlerini nicelik ve nitelik bakımından çığ gibi artırdı, bunun sonucunda da doğal kaynakları tükenme sınırına getirdi; içecek sudan, solunum yapacak havaya kadar sağlıksız bir çevre yarattı. Diğer yandan bu konu ve sorunlara ilişkin karmaşık süreçler her gün biraz daha artmakta ve bunlar tüm canlıların yaşamını çok yakından ilgilendirmektedir. Bunun sebebi yüksek bir yaşam ve refah düzeyi için doğayı sömürme ve doğal kaynakları tahrip etme gibi eylemlerin düşüncesizce sürdürülmesidir. Bu nedenle de doğal ve ekolojik dengenin temelleri insan tarafından sürekli olarak sarsılmaktadır (Çepel, 1992: 17).
Teknolojik gelişmeler, üretim sektöründeki artış, ürünlerdeki çeşitlilik, ambalaj malzemelerinin pek çok üründe kullanılması çevre açısından ve gelecek nesillere
kaynak kullanımı ile ürünlerin tekrar değerlendirilmesi konusunda yeni bir strateji ve bilinçlendirme çalışmalarını gerekli hale getirmiştir.
Temelde çevre sorunu, maddesel değişimlerle ağırlığını koyan böylece, sürekli doğal denge düzenini bozan insan faktörünün doğal bir sonucudur. Olağan üstü bir yaratık olan insan litosfer ve atmosfer ara sınırında çoğalıp yayıldıkça doğanın maddesel olanaklarından kendi hesabına yararlanmak için önce deneme-yanılmaya dayanan tecrübeleri kazanmış, sonra teknik yöntemlerle büyük bir çaba içinde o kadar ileriye gitmeye başlamıştır ki, dünya yüzeyinde ve atmosferde bulunan ve kendi uygarlığının gelişimine yarayan tüm maddesel olanakları yok etmeye, kendi yaşamına olduğu kadar tüm hayvansal ve bitkisel yaşama çok zararlı maddeleri çoğaltmaya veya yeni maddeleri türetmeye yönelmiştir (Bozyiğit ve Karaaslan;1998: 3).
Günümüzde katı atıkların sağlıklı ve ekonomik bir şekilde uzaklaştırılması konusu, geçmiş yıllara nazaran çok daha önemli bir boyut kazanmıştır. Hızlı nüfus artışı, teknolojik gelişme, sanayileşme ve kentleşme sonucu gerek miktar bakımından hızla artan gerekse içerdiği türler bakımından çeşitlilik gösteren katı atıklar önemli bir çevre sorunu haline gelmiştir. Katı atık miktar ve türlerindeki bu artış, bir yandan katı atık yönetim maliyetlerini arttırırken diğer yandan da uzaklaştırılması konusunda birçok sorunu beraberinde getirmektedir. Bu anlamda kalkınma çabasında olan ve ekonomik zorluklarla karşı karşıya bulunan gelişmekte olan ülkelerin de doğal kaynaklarından uzun vadede ve maksimum bir şekilde faydalanabilmeleri için atık israfına son vermeleri, ekonomik değeri olan maddeleri geri kazanma ve tekrar kullanma yöntemlerini araştırmaları gerekmektedir (Armağan ve diğerleri, 2006: 13-40).
İnsanlar,eskiden üçlü bir döngü içinde herhangi bir maddeyi kullanıyorlardı. Bunu beslenmede değerlendiriyorlar ya ada günlük yaşamda enerji kaynağı olarak pratiğe geçiyorlardı. Bu döngü; Hammadde, üretim ve tüketim üçlüsünden oluşmaktaydı. Günümüzde buna bir dördüncü işlemi de eklemek gerekmektedir. Ortamı kirletmeden atık ve artıkları yok etmek ya da yeniden değerlenmektir (Güney,2004: 1 ).
Dünyanın doğal kaynaklarının kullanılması stratejisi, kullanılan kaynakların geri kazanılmasının önemini arttırmıştır. Bu bağlamda, atıkların incelenmesi ve değerlendirilmesi daha da önem kazanmıştır. Buna göre katı atıklar; evsel katı atıklar
(evsel çöp)., özel atıklar, kurumsal katı atıklar, sokak süprüntüleri, inşaat atıkları, endüstriyel katı atıklar olarak sınıflandırmak mümkündür.
Bu sorunlar göz önüne alındığında en uygun çözüm yollarından biri geri dönüşüm olabilir. Atıkların fiziksel veya kimyasal işlemlerden geçirildikten sonra hammadde olarak üretim sürecine sokulmasına geri kazanım (recovery). denir. Atıkların kimyasal ve fiziksel işleme tabii tutulmadan ekonomiye kazandırılmasına ise geri dönüşüm (recycle) denilmektedir (Armağan ve diğerleri,2006: 17).
İlköğretim okullarında; Teknoloji ve tasarım dersi öğretim programı bir yandan yaratıcılık, eleştirel düşünme gibi üst düzey düşünme becerilerini geliştirmeyi amaçlarken, bir yandan da teknolojinin tarihi seyrini ortaya koymaya çalışmakta, diğer yandan da tasarım sürecini yaşatarak öğrencilerin sorun çözme ve yaşam becerilerini geliştirmeyi amaçlamaktadır (Onat,2006: 7).
Teknoloji ve Tasarım modern bir toplumda giderek artan bir öneme sahiptir. Özellikle öğrencilerin zihinsel gelişimi üstünde etkisi büyüktür. Kişisel gelişimleri, yaratıcı zekâları tasarım yoluyla şekillenir. Öğrencinin, çevresinde gördüğü materyallerin farkında olması, onları tanıması, ne yapacağını düşünmesi, ona dokunması, şekil vermesi, gerekli yerde doğru şekilde kullanması, üretme çocuk üzerinde özgüven arttırıcı bir aktivitedir. Bu aktivite öğrencilerin üstünde düşünme alışkanlıklarını geliştirmeleri, çözüm üretmeleri, araştırma yapmalarında onlara büyük fayda sağlar. Farklı materyalleri tanıma, bu materyallerin özellikleri hakkında bilgi sahibi olması, kendi hayal gücüne göre doğru malzemeyle ürüne dönüştürmesi yeni kavramlar (artık materyal nedir? Artık materyal kullanımı ve çevreyi korumasına etkisi nedir?) vb. gibi zihinsel gelişmelerinde büyük rol oynar.
1.1. Problem
Bütün canlı cansız varlıklar, bir çevre içinde birbirlerini etkilerler. Hiçbir canlı organizma bütünüyle kendine yeterli değildir. Canlı organizmalar yaşamlarını sürdürebilmek için, içinde bulundukları ortamdaki canlı organizmaları olduğu kadar cansız varlıklara da bağımlıdırlar. İnsanoğlunda ihtiyaçlarını karşılamak, neslini devam ettirmek için sürekli üretim ve tüketim faaliyetlerinde bulunduğu çevreye olumsuz
müdahalelerde bulunarak bir takım çevre sorunlarının ( su, toprak, hava, gürültü kirliliği) çıkmasına yol açmıştır (Bozyiğit ve Karaaslan, 1998: 18).
Ülkemiz hızlı nüfus artışı yanında kentleşme yönünden de büyük bir gelişme ve değişim içindedir. Büyük yerleşim yörelerimizin bugün karşılaştıkları en önemli sorunlardan birisi de kentsel çöpler ve gelişen sanayinin oluşturduğu endüstriyel katı atıklardır. Gerek günlük yaşantımız, gerekse endüstriyel ve ticari faaliyetler sonucu oluşan çöp ve katı atıkların nitelik ve niceliği ulusal ekonomimizin son yıllardaki hızlı gelişimine paralel olarak artmaktadır. Yurdumuzda çöp ve katı atıkların sağlığa uygun şekilde idaresi veya değerlendirilmesi yönündeki gayretler oldukça yetersiz kalmaktadır (Pamukçu, 1995: 8).
Günlük yaşamda kullanılan eşyaların, yenilen gıdaların artıkları çöp sorununu ortaya çıkarmıştır. Nüfusun yoğunlaşmadığı alanlarda, insanlar, belli ölçülerde çöp üretseler de doğa olayları bunları özümser ve ortadan kaldırır. Fakat endüstri devriminden sonra kimyasal alanda öyle büyük gelişmeler gerçekleştirilmiştir ki elde edilen bazı sentetik maddeler doğada birikmektedir. Plastik gibi maddeleri doğal güçler kolayca parçalayıp yok edememektedir (Güney,2004: 87).
Günümüzde ekolojik dengenin korunmasında etkili olan geri dönüşümü sağlanan evsel atıkların el işi tasarımı ve hobi uğraşlarında değerlendirilmesi önemlidir. Evsel katı atıkların ana bileşenlerini kağıt, cam, plastik, metal, çürüyebilir maddeler oluşturur (Pamukçu,1995: 9-10).
Evsel katı atıklar içindeki kazanılabilir maddeler istatistiksel verilere göre, tam bir ayrıştırmaya tabi tutulsa, depolanacak atık hammadde hacminde yaklaşık %35 oranında bir azalma gerçekleştirilebilir. Ağırlık olarak evsel atıklarımızın %12’si geri kazanılabilir atıklardır. Geri dönüşüm uzun vadede verimli bir ekonomik yatırımdır. Yeni iş imkânları sağlayacak ve gelecek kuşaklara doğal kaynaklardan yararlanma olanağı sağlayacaktır (Armağan ve diğerleri,2006: 13).
İlköğretim okullarında Eko-Okul programı, çevre bilinci, çevre yönetimi ve sürdürülebilir kalkınma eğitimi vermek için uygulanan bir çalışmadır. Okullara çevre eğitimi konusunda yol gösterici bir program sunmasının yanı sıra; program kapsamında yaptıkları çalışmalarda üstün başarı sağlamış okullara Yeşil Bayrak ödülü vermesi
nedeni ile bir ödül planı olma özelliği de taşır. Programın uygulaması, öğrencilere çevre duyarlılığının sağlanmasında önemlidir.
Milli Eğitim Bakanlığına Bağlı bazı Eko-Okul programı uygulanan okulların çalışmaları çöp ve atık, su, iklim değişikliği, ekoloji, çevre ile ilgili resim yarışmaları ve sergileri, atıkların değerlendirilmesi, atık ve artık materyaller farklı konularla tasarımlar yapma, çevre gününde ortak katılımlar ve bu çalışmaların gösterilmesi, tiyatro oyunları, çevreyi ağaçlandırma, fidan dikme, çevre temizliği gibi çalışmaların yapıldığı, çevre-ekoloji, atık ve artıkların değerlendirilmesi ve öğrencilerin bu konuda bilinçlenmesini sağlayan etkinlikleri içermektedir.
Eğitim, insan kaynağını geliştirmek ve ekonomide üreticiliğinin yükselmesini sağlamak için bilgi ve beceriyi kazandırmaktadır. Böylece nüfus fazlalığına karşın ekonomik gereksinimlerin karşılanmasını sağlayacak bir insan gücü yaratılmaktadır. Bu nedenle insan kaynağının her düzeyde eğitimi için uzun vadeli planlama yapmak ve bunları uygulamak büyük önem taşır. Örneğin, ülkemizdeki birçok köyde kurslarda halı dokumacılığı, ağaç el sanatları gibi geleneksel, yöresel üretime yönelik eğitimle hem insan kalitesini yükseltilmekte, hem de ekonomik gelir kaynakları sağlanmaktadır. Eğitim programlarına çevre konulu derslerin konulması bir zorunluluk haline gelmiştir (Çepel, 1992: 153).
Atıkların değerlendirilmesi ve çevre bilincinin oluşturulmasında İlköğretim II. Kademesi (ortaokul). ile ilgili olarak her üç sınıf düzeyinde yapılan araştırmalar, bu öğrencilerin çevre duyarlılığı düzeylerinin arzu edilen seviyesinin altında olduğunu gösterilmesi bakımından önemlidir. Bu nedenle çevre değerlerinin öğrencilerde oluşabilmesi, çevre konularının sadece Fen ve Teknoloji dersi müfredatı içinde yer alması ile mümkün değildir. Mutlaka tüm derslerde çevre değerlerinin oluşturulabilmesi için çaba sarf edilmeli ve değer yargılarındaki değişken gözlenmelidir. Bu tür erken eğitim dönemlerinde çevre konuları teorik olmaktan çıkarılarak yaparak ve yaşayarak, problem çözmenin ön planda olduğu öğrenci merkezli olarak verilmelidir (DPT.1997 Musa Doğan. Ulusal Çevre Eylem Planı: Eğitim ve Katılım. http://ekutup.dpt. gov.tr./Çevre/eylempla/doğanm.pdf).
Artık ve geri dönüşümlü materyallerin değerlendirilmesindeki ilk adım eğitimdir. Toplumun çevre sorunlarına karşı duyarlılığının arttırılması bu sorunlara
karşı gerekli önlemlerin alınması ve çevre bilincini oluşturulup kalıcılığının sağlanmasında, yaygınlaştırılmasında eğitime ihtiyaç duyulmaktadır. Bu uygulamanın başlangıç noktasını da çocuklar oluşturmaktadır. Öncelikle çocuklara kaynakların sonsuz olmadığı ve en iyi şekilde değerlendirilmesi gerektiği bilinci yerleştirilmelidir. Uygulamalı etkinlikleri içeren derslerde atık materyallerden yeni bir ürün oluşturma ve doğa dostu ürünlerin kullanımı sağlanmalıdır. Bu nedenle 6.-7. Sınıflara verilen Teknoloji Tasarım derslerinde kullanılabilir artık materyallerin değerlendirilmesinin toplumsal sorumluluk ve doğanın korunması tezi oluşturmaktadır.
Bu araştırmaya konu olan kullanılabilir atık materyallerin değerlendirilmesi, ilköğretim programı teknoloji tasarım dersinde gerçekleştirilecek bir dizi etkinliği ve faaliyeti kapsamaktadır.
1.2. Problem Cümlesi
Eğitim ve öğretim sürecinden geçen kişilerin çevre konularında sorumlu davranışları sergileyebilmelerine olanak sağlayıcı ve teşvik edici bilgi, beceri ve değer yargıları ile donanmış vatandaşlar olarak yetişebilmelerine yardımcı olmada teknoloji ve tasarım derslerinin önemi büyüktür. Doğa dostu artık materyaller konusunda bilgilendirilmesi, bilinçlendirilmesi ve olumlu tüketim alışkanlıklarının kazandırılması gerekmektedir. Bu ise köklü ve sistemli bir şekilde teknoloji ve tasarım derslerinde vurgulanarak hatta uygulanarak sağlanabilir. Ayrıca, doğayı korumada ve ekolojik denge hakkında önemli bilgiler verilen genç neslin davranış ve düşüncelerinde farkındalık oluşturulacaktır.
1.3. Amaç
Araştırmada, değerlendirmeye alınacak çalışmalarda geri dönüşümlü artık ve atık malzemelerin eğitim ve öğretime kazandırılması hatta üretim öncesi şirketlerin ürettikleri ürünlerin ambalaj malzemelerinin tekrar kullanılacak şekilde eğitim materyali veya öğrencilerin kullanabileceği şekilde tasarımlarının sağlanması amaçlanmıştır.
Teknoloji ve tasarım derslerinde gerek el becerisi gerek ise yaratıcılığın bir araya gelmesiyle bireylerin kişisel gelişimlerinde oynadığı rol göz ardı edilemez. Tespit edilen kullanılabilir artık materyallerin (öğrenciye zarar vermeyecek materyaller örneğin; kağıt, metal, plastik, ambalaj, kumaş, ip, karton) Teknoloji ve Tasarım derslerinin kapsamına uygun olarak belirli öğrenci grupları tarafından değerlendirilmesinin sağlanması, öğrencilerde çevre koruma bilincini geliştirecek, sınırlı olan kaynakların etkili ve verimli kullanımını sağlayacaktır. Bu araştırmanın sonucunda öğrencilerden tasarım yapma, bunu hayata geçirme, el becerilerini ortaya çıkarma vb. gibi kazanımların yanı sıra kullanılabilir artık materyallerin tekrar insanların kullanımına kazandırmada öğrencilerin bilinçlenmelerini sağlamaktır.
Öğrencilere, öncelikle atık ve artık kelimesiyle algımızda oluşan ilk düşünce eksi bir anlam taşımaktadır. Düşüncemizde oluşan anlam kullanılamaz, değerlendirilemez veya işe yaramaz şeklindedir. Bu işe yaramayan veya kullanılamayacak şeklinde düşünülen artık malzemelerin birçoğunun tam aksine kullanılabilir birer malzeme olduğunun farkındalığını kazandırmaktır.
Alt amaçlar olarak;
1. Okullarda doğaya dost tasarım uygulamalarında atık malzemelerin geri dönüşümü erteleme sürecine katkıda bulunulacaktır. Bu çalışmada belirlenen öğrenci gruplarına materyalleri tanıma, gruplandırma, uygun malzemeyi seçme ve tasarımında değerlendirme hedeflenmiştir.
2. Kullanılabilir artık materyallerle 6.-7. Sınıf öğrencileri ile teknoloji ve tasarım dersinde neler yapılabileceği, kullanılan materyallere göre tasarım yapma ve ürüne dönüştürme örneklerinin gözlenmesi ve değerlendirilmesidir.
3. Araştırma kapsamında İlköğretim Okullarında verilen Teknoloji ve Tasarım derslerinde artık materyal kullanımını desteklemek, doğayı koruma bilincini doğaya dost ürünlerin kullanımını, geri dönüşümlü atıkların neler olduğu hakkında bilgi kazandırılması hedeflenmiştir.
1.4. Önem
Teknoloji ve tasarım ürün geliştirme sürecine yönelik olduğundan ve insan hayatını doğrudan etkilediğinden birlikte ele alınmalıdır. Teknoloji ve tasarım birbirini doğrudan etkileyen kavramlardır. İkisi arasındaki ilişki özne ile nesne arasındaki ilişki gibidir. Bu ilişkide öncelikli zihinsel süreç olarak yaratıcılık, karşımıza çıkmaktadır.
Teknoloji ve tasarım ilişkisinin geliştirilmesi bireyin yaratıcılık düzeyinin geliştirilmesi ile mümkün olabilir. Yaratıcılığın geliştirilebilmesi dış uyarılara açık ve alıcı olmakla birlikte duygu, istek, hayal gücü ve iç tepkilerinin de bilincinde olmasını gerektirmektedir (http://www.netyorum/sayı/125/20030313-05.htm.2003).
Artık materyaller kullanım kolaylıkları sağlayarak öğrencilere gözlem, araştırma, inceleme, değerlendirme, yaratıcılığını geliştirme becerisi kazandırırlar. Ayrıca artık materyal çalışmaları öğrenciler için iyi bir üretici, bilinçli bir tüketici insan yetiştirmede de etkindir. Atık ve artık materyalleri değerlendirme bilimsel bir bakış açısı da kazandıracaktır.
Atık materyal olarak görülen malzemelerin hammadde tüketimi açısından önemini, bu malzemelerin tekrar değerlendirilmesinin doğal çevreyi koruma, çevre duyarlılığını artırma, teorik olmaktan çok yaparak, yaşayarak öğrenme, ekonomiye katkısının kavranması sağlanacaktır.
Araştırma sonunda öğrenciler artık ve atık materyal kullanımı alışkanlığı kazanacak, eğitim ve öğretimde düşük maliyetli materyal kazanımı sağlanacaktır. Bu araştırma sonucu elde edilen veriler tüm okullara örnek ve önem teşkil edecek ayrıca artık materyal kullanımı ile ilgili araştırmaların gerektiği kadar yapılmamış olması; bu alandaki eksikliği gidermek ve bu konuda araştırma yapanlara katkı sağlaması ve kaynak oluşturması açısından önemlidir.
Teknoloji ve tasarım dersi etkinlikleri kapsamında yapılan çalışmalarda atık ve artık materyallerin değerlendiriliyor olması, ürüne dönüştürülmesi, yardımcı malzemelerle yeni bütünler oluşturulmada kullanılması, çevresel kirlilik yaratmayacağı için çevre-ekolojik dengenin korunmasına katkı sağlaması açısından önem taşımaktadır.
1.5. Varsayımlar
1. Araştırmada veri toplamak için hazırlanan anket araştırmanın amacına hizmet eder niteliktedir.
2. Öğrencilerin araştırma sonucunda anketi yanıtlarken görüşlerini objektif yansıttıkları düşünülmektedir.
3. Haydar Aliyev İlköğretim Okulu 6.-7. sınıfların araştırma evrenini temsil edecek niteliktedir.
4. Araştırmada değerlendirilen artık ve atık materyaller (metal, plastik, kâğıt, karton, kumaş, doğal malzemeler). malzemelerdir.
5. Araştırmada değerlendirilen artık ve atık materyaller (kâğıt, karton, plastik, kumaş, iplik, doğal malzemeler) öğrenci sağlığına zarar vermeyecek niteliktedir.
1.6. Sınırlılıklar
1. Bu araştırma MEB Haydar Aliyev İlköğretim Okulu 6.-7. sınıflar ile sınırlıdır.
2. Bu araştırma; 12-13 yaş grubuna giren 65 öğrenci ile sınırlıdır.
3. Teknoloji ve Tasarım dersi ders saatleri içerisinde değerlendirilen süre 17 hafta (2x17=34 ders saati) ile sınırlıdır.
4. Araştırma 65 bilgi formu ve 9 sorudan oluşan anket ile sınırlıdır.
1.7. Tanımlar
Artık: İçildikten, yenildikten veya kullanıldıktan sonra geriye kalan. Bir şey harcandıktan sonra onun arta kalan bölümü: Kumaş artığı (TDK. Okul Sözlüğü, 1994: 61).
Atık: Herhangi bir işlem sonucunda açığa çıkan ve işe yaramaz olduğundan çevreye atılan veya bırakılan genellikle zararlı madde (Dictionnaire Larausse Ansiklopedik Sözlük, 1993:221).
Atık Değerlendirme: Kullanılıp atılan eski eşyalar, her gün evlerde toplanan çöpler ve fabrikalarda üretim sırasında açığa çıkan sanayi atıkları çağdaş toplumların önemli sorunlarından biridir. Özellikle doğal yıllarca hiç bozulmadan kalan metal, cam ve plastik eşyalar çevre kirliliği yaratan etkenlerin başında gelir. Kullanılmış eşya veya ürünlerden artakalan maddeleri işleyerek yeniden kullanılabilir duruma getirmek amaçlayan atık değerlendirme bu soruna çözüm olarak doğmuştur (Temel Britanica 1992:139).
Çevre: Kısaca, canlı ve cansız varlıkların bir arada bulundukları birbirini etkiledikleri ve birbirinden etkilendikleri ortam çevre olarak tanımlanabilir. Genel olarak çevre, biyosferdeki (canlı küre) tüm canlı varlıkları kuşatan olaylar, maddeler ve eylemler bütünüdür (Bozyiğit ve Karaaslan, 1998:18).
Çevre Dostu: Çevre dostu kavramı, çevreye daha az veya hiç zarar vermeyen ayrıca geri dönüşüme uygun malzemeler olarak tanımlanır. Günümüzde ambalajların tercih edilmesinde dikkat edilen özelliklere çevre dostu olması ve geri dönüşümlü olması gibi özellikler eklenmiştir (Demirci, 2001:11).
Çevresel etki değerlendirmesi: Yeni proje ve gelişmelerin çevreye olabilecek sürekli ve geçici potansiyel etkilerinin sosyal sonuçlarını ve alternatif çözümlerinde içine alacak şekilde analizi ve değerlendirilmesidir. Çevresel etki değerlendirilmesinin amacı; ekonomik ve sosyal gelişmeye engel olmaksızın, çevre değerlerini ekonomik politikalar karşısında korumak, planlanan bir faaliyetin yol açabileceği bütün olumsuz çevresel etkilerin önceden tespit edilip, gerekli önlemlerin alınmasını sağlamaktır (Çevre ve Orman Bakanlığı, 2004:90).
Çevre Kirlenmesi: Çevrenin fiziksel, kimyasal ve biyolojik etkenlerle doğal durumunda oluşan bozulmalar ya da bireyler veya organizmaların karşılıklı ilişkilerindeki veya ortamla olan ilişkilerindeki doğal dengenin bozulmasıdır (DPT, 1992:1).
Çevre koruması: Özellikle yoğun nüfusa sahip metropol bölgelerinde giderek azalan düzenli depolama alanlarının ve düzensiz olarak çevreye saçılan atıkların doğa üzerinde doğurduğu baskıyı en aza indirmek (Sheikhkanloymilan,2006:7).
Doğal kaynak: Çevrede doğal olarak gerçekleşen su, hava ve gaz gibi kaynaklar (http://www.cografya.gen.tr/sozluk/dogal-kaynak-5.htm).
Ekoloji: Ekolojik disiplinler arası bir bilim dalıdır. “Ekoloji”, 1867 yılında ilk olarak Alman biyoloji uzmanı Ernest Haeckel tarafından kullanılmıştır. Sözcük anlamı, konut veya ev bilimi olarak ifade edilmiştir. Ekoloji, çeşitli türdeki canlıların çevreleri ile uyumlu olarak nasıl yaşamlarını sürdürdüklerini veya bu canlı varlıkların hangi şartlar altında besinlerini ve ihtiyaçlarını karşıladıklarını ve çeşitli fonksiyonların ne tür bir canlı topluluğu içinde yürütüldüğünü inceleyen bilim koludur (Bozyiğit ve Karaaslan, 1998: 10).
Ekolojik Denge: Ekolojik denge, İnsan, hayvan, bitkilerin tabiatta hayatlarını sürdürebilmesi ve birlikte yaşayabilmesi için birbirlerini tamamlamaları ve birbirlerinden istifade etmek istemeleriyle oluşan tabii dengedir.
Örnek: Doğan küçük balıklar büyük balıklar tarafından yenmese denizler 1 yıl içerisinde balıklarla dolar ve taşar.
Aynı şekilde doğan sinekler ve böcekler diğer canlılar tarafından tüketilmese yeryüzü 1 metre sinekle kaplanır.
Büyük balığın küçük balıkları yiyerek hem karnını doyurması hem de balıkların sayısının aşırı şekilde artmasını önlemesi Ekolojik Dengedir. (http://www.mavicevap. com/topic/ekolojik-denge-nedir).
Evsel katı atık: Günlük faaliyetler sonucunda, ev ortamında üretilebilecek tehlikeli ve zararlı özellik taşımayan her türlü katı atıklardır. Yiyecek atıkları, ev eşyası atıkları, ambalaj malzemeleri (cam şişeler, kağıt-karton, teneke kutular), yakacak atıkları (kül) bunlardan bazılarıdır (Çevre ve Orman Bakanlığı. 2004. S:46).
Ekosistem: Ekosistem, belirli bir alan içinde yaşayan tüm canlıları, fiziksel çevrelerini ve aralarındaki her türlü karşılıklı ilişkiye içeren bir kavramdır. Çevre ise ekosistemi oluşturan öğelerle birlikte bir bütün oluşturulmaktadır. Bir ekosistem; mineraller, iklim, toprak, su, gün ışığı gibi cansız bileşenlerle tüm yaşayan bireyleri içeren canlı bileşenlerden oluşur (Giray. 2005: 36).
Geri Kazanma: Geri dönüşüm ve tekrar kullanımı kapsayan üst kavramdır. Geri dönüşüm ve tekrar kullanımın ötesinde, atıkların özelliklerinden yararlanılarak içindeki bileşenlerin fiziksel ve biyokimyasal yöntemlerle başka ürünlere veya enerjiye dönüştürülmesidir. Geri kazanma çok yönlü ekonomik, yönetimsel ve teknolojik faaliyetleri kapsamaktadır (Sheikhkanloymilan, 2006:7).
Geri Dönüşüm: Geri dönüşüm, kullanım dışı kalan geri dönüştürülebilir atık malzemelerin tekrar üretim süreçlerine kazandırılmasıdır. Her geçen gün artan ihtiyaç karşılanmış olur. Böylece doğaya verilen zarar engellenmiş olur (http://cocuk.sabah.com.tr/ kulup/icerik/show.asp?id=468).
Katı atık: Üreticisi tarafından atılmak istenen ve düzenli bir şekilde bertaraf edilmesi gereken maddeler atıktır. Hiçbir amaca hizmet etmeyen, tüketen için bir değer taşımayan, lüzumsuz oldukları için atılan, evsel, ticari ve endüstriyel aktiviteler sonucu oluşan maddeler “katı atık” olarak tanımlanmaktadır (Pamukçu. 1995. s:9).
Malzeme: Bir ya da birkaç tanesini bir araya getirdiğimiz ve bir tüketim maddesine dönüştürdüğümüz maddeler malzemeleri oluştururlar. Un, tuz, su, maya gibi maddeler ekmeği oluşturan; kereste, çivi, tutkal gibi maddeler masayı oluşturan; çimento, kum, su gibi maddeler betonu oluşturan malzemelerdir. (http://www.maxicep.com/ilkogretim-ve-liseler/malzeme-nedir-566683.html).
Materyal: Malzeme, gereç (Dictionnaire Larousse Ansiklopedi Sözlük. 1993: c.4.1610).
Proje: Proje önceden belirlenmiş bir süre içerisinde değişim yaratmayı hedefleyen, birbiriyle ilişkili amaç ve hedefleri olan, uygulanması sonucunda çeşitli ürünlerin elde edildiği bir çalışmadır. (http://www.projedersi.com//index.php/bilim-kuetuephanesi).
Tasarım: Tasarı, bir ürünün tümü veya bir parçası veya üzerinden süslemenin çizgi, şekil, biçim, renk, doku, malzeme veya esneklik gibi insan duyguları ile algılanan çeşitli unsur veya özelliklerin oluşturduğu bütünü ifade eder (Türk Patent Enstitüsü, 2006:1).
BÖLÜM II
KAVRAMSAL ÇERÇEVE VE İLGİLİ ARAŞTIRMALAR
2.1. Teknoloji ve Tasarım Dersinin Amaçları
Teknoloji, mal ve hizmet üretmek amacıyla pratik bilgi ve tekniklerin kullanılma sürecidir. Teknoloji kültürü, günümüzde insanların değer yargılarını yönlendirmektir. Teknoloji, insanların ihtiyaçlarını karşılamak ve yaşam standartlarını yükseltmek için başlatılan tasarlama, yapma ve uygulama sürecidir. Temel bilgilerin ürüne dönüştürülmesidir. Yapılan bu çalışmalarda geçmiş bilgi ve tecrübelerini yaratıcı düşüncelerle birleştirilmesi vardır. Bu çalışma, tasarım etkinliği olarak tanımlanır (Özdemir, 2007:7).
Tasarım zihinde canlandırılan, çözüme yönelik kurgu, planlama ve ürüne katılan fiziksel görünümdür. Bir başka deyişle tasarım; bir ürünün tümü veya bir parçası üzerindeki süslemenin çizgi, şekil, biçim, renk, malzeme veya estetik gibi insan duyularıyla algılanan özelliklerinin bir arada oluşturduğu görselliktir. Tasarımda yenilik ve benzerlerinden ayırt edici nitelik olmalıdır. Tasarım etkinliğinde insanlar zihinsel becerilerini kullanırlar. Günümüzde teknoloji, temel ve uygulamalı bilimlerin verilerinin yaratıcı süreçler içerisinde üretime dönüştürülmesini, kullanımını ve toplumsal etkilerinin çözümlenmesini kapsayan bir süreç olarak tanımlanmaktadır (Özdemir, 2007:7).
Teknoloji; insan hayatının kalitesini artırmak amacıyla yaratıcılık ve zekanın; bilim, sanat, mühendislik, ekonomi ve sosyal çalışmayla oluşturulan bir bileşimidir. Herhangi bir şeyi daha iyi, daha hızlı, daha kolay, daha ekonomik ve daha verimli yapma girişimidir. Tasarım; zihinde canlandırılan biçimdir. Farklılıkları bulma, hayal kurma, sorgulama, yaratıcı düşünme, eleştirel düşünme, akıl yürütme gibi üst düzey zihinsel süreçlerin tasarım yapmada önemli bir yeri vardır.
Teknoloji ve tasarım ürün geliştirme sürecine yönelik olduğundan ve insan hayatını doğrudan etkilediğinden birlikte ele alınmalıdır. Teknoloji ve tasarım birbirini doğrudan etkileyen kavramlardır. İkisi arasındaki ilişki özne ile nesne arasındaki ilişki gibidir. Bu ilişkide öncelikle zihinsel süreç olarak yaratıcılık karşımıza çıkmaktadır. Teknoloji ve tasarım ilişkisinin geliştirilmesi bireyin yaratıcılık düzeyinin geliştirilmesi ile mümkün olabilir. Yaratıcılığın geliştirilebilmesi dış uyarılara açık ve alıcı olmakla birlikte duygu, istek, hayal gücü ve iç tepkilerinin de bilincinde olmasını gerektirmektedir (Milli Eğitim Bakanlığı[MEB], 2010:4).
Sürekli değişim gösteren insan ihtiyaçlarına cevap verebilen, ergonomik ve estetik niteliğe sahip tasarımlar ortaya çıkarmak, fikir sahiplerine ekonomik anlamda gün geçtikçe artan kazanımlar sağlamaktadır. Tasarım modern bir toplumda giderek artan bir öneme sahip olmaya başlamıştır. Günümüzün ticari hayatında, özgün ve yeni tasarımların geliştirilerek tüketicisinin beğenisine sunulması ticari başarı elde etme noktasında tek başına yeterli olmamaktadır.
Birer fikir ürünü olan tasarımların tüketici açısından çekici bulunması başarılı tasarım yapma kavramını oluşturmakla beraber rekabet gücünü artırıcı unsur olmakta ve bu alanda başarıya ulaşımda etkin rol oynamaktadır. Başarılı bir tasarım ise hayal gücü, üstün emek ve ek yatırımlara ihtiyaç duymaktadır(Türk Patent Enstitüsü, 2006:1).
Teknoloji ve Tasarım dersinde alınan eğitimle öğrenciler;
• Merak eden, soru sormaktan çekinmeyen, gözlem ve araştırma yapmaya hevesli bir kişiliğe sahip,
• Çevresindeki olay ve mekanlar arasındaki ilişkiyi kendine has bir bakış açısıyla değerlendiren,
• Karşılaştıkları güçlükleri yenmek için özgün çözümler üreten, • Öz güveni, hayal gücü ve estetik duyguları gelişmiş,
• Rekabete ve yeni yaşantılar edinmeye açık, • Bağımsız olarak düşünebilme alışkanlığı edinen, • Özgün tasarımlar ortaya çıkaran,
• Gelecek ile ilgili hayal kuran,
• Teknolojik gelişmeleri takip ederek bunları benimseyen bireyler olarak yetişeceklerdir(MEB, 2010:4).
2.2. Teknoloji ve Tasarım Dersinin Vizyon ve Misyonu
Teknoloji ve Tasarım dersinin vizyonunda Türkiye’nin geleceği saklıdır. Hedefte kendisinin ve toplumun yarınını daha yaşanabilir hale getirmek için sorunların farkına varan, çözümler üreten, yaratıcı ve hayal gücü gelişmiş, düşüncelerini kurgulayan ve ifade eden, öğrenmeyi öğrenen, sorgulayan, girişimci, değişim ve gelişime açık sorumluluk bilinci gelişmiş bireyler yetiştirmek vardır.
Hızla değişen ve gelişen dünyada öğrencilerin yeterli düzeyde geleceğe hazırlanması gerekmektedir. Geleceğin dünyasının şekillendirilmesi el becerileriyle değil, zihinsel becerilerin kullanılmasıyla mümkün olacaktır. Öğrenciler bu derste elde edecekleri kazanımlarla gelecek adına daha yaşanabilir bir dünya kurabileceklerdir. Hayatlarında var olan memnuniyetsizlikleri fark etme, bunları giderme, kolaylaştırma, geliştirme ve yenileme adına yaratıcı çözümler üretecek, bunları gerçekleştirecek ve yaşadıkları dünyaya katkı sağlayacaklardır. Şikayet eden değil, çözüm üreten bireyler olacaklardır (Özdemir, 2007:8).
2.3. Teknoloji ve Tasarım Dersinin Eğitim Süreci
2.3.1. Proje Yöntemi
Öğrencinin etkin olduğu çevresindeki çeşitli sorunlara çözüm bulmak üzere planlama ve inceleme yapmasını sağlayıcı çalışmalardır. Bu yöntem ile öğrencinin toplumsal sorunlara daha duyarlı olarak yetişmesinin önü açılmış olur. Proje yönteminde amaç eğitimin yaşam becerilerine dönük olarak işe koşulmasıdır. Bu yöntem öğrencilerin sorumluluk duyguları ve girişkenlik becerilerini geliştirir (Onat, 2006:16).
Proje: Bir ürün ya da hizmetin tasarlanıp üretilmesi için çalışanlara yol gösterici bilgilerin tamamı projedir. Tasarım ise bir yapının veya teknik bir ürünün zihinde aldığı biçimdir. Kısacası projenin düşüncede oluşması aşamasıdır. Proje, yararlı çalışmaları kapsayan çok çeşitli problemlerin çözümünün gerçekleştirildiği bir çalışmadır (Ergelen, Taş ve Aytaç, 2003:11).
Proje konusundan istenilen özellikler: 1. İlgi çekicilik,
2. Bir ihtiyacın karşılanması,
3. Daha önceden öğrenilen bilgilerin kullanılması, 4. Araştırma yapmayı gerektirmesi,
5. Planlı çalışma alışkanlığı kazandırması, 6. Çevre imkanları ile uygulanabilmesi,
7. Çeşitli araç ve gereçleri kullanma alışkanlığı kazandırması, 8. Ekonomik olması önemlidir.
Projenin tasarım, uygulama ve değerlendirme aşamaları: 1. Proje konusunun (problemin) belirlenmesi,
2. Problemin nedenlerinin ve çözüm yollarının araştırılması, 3. Problemin çözüm yollarının (önerilerinin) hazırlanması, 4. Proje yapım resminin çizilmesi,
5. Projenin uygulanması için gerekli araç ve gerecin hazırlanması,
6. Projenin nasıl gerçekleştirileceğini gösteren planın(raporun) hazırlanması, 7. Projenin uygulanması ve maket çalışması,
8. Projenin değerlendirilmesi,
2.3.2. Yaratıcılık
Yaratıcılık yeni bir şey yaratma, ortaya koyma sürecidir. Yaratıcılığın veya düşüncenin yeni olması kadar gerçekle uyumlu ve faydalı oluşu da önemlidir. Diğer bir değişle; yaratıcılık bilinenlerden yeni bir şeyler üretebilmek, özgün bir senteze varmak, problemlere yeni çözüm yolları bulmak, daha önceden kullanılmamış ilişkiler arasında bağlantılar kurmak ve böylece yeni bir düşünce sistemi içinde çok yeni bir deneyi, düşünceyi ya da ürünü ortaya koymak olarak tanımlanabilir (Darıca, 2003:1).
Yaratıcılığı geliştirmek için, uyaranların bol olduğu, zengin materyallerle zenginlenmiş, deneyimlerini rahatlıkla yaşayabilecekleri ortamların sunulması çocukların yaratıcılıklarını olumlu bir yönde etkileyen faktörlerin başında gelir. Onlara bol bol deney yapacakları, hayal kurabilecekleri, hareketlerinin kısıtlanmadığı kendi sorumluklarında bir ortam yaratmak gerekir (Abacı, 2003: 10).
İnsanı neşeli, mutlu ve sağlam yapan şey çalışmaktır. Çocukların oynadıkları oyunlar bizimkilerden ayrı olarak basit şekilde kendini ortaya koyan ciddi çalışma gösterilerinden başka bir şey değildir. Çocuğun oyuncaklarla oyun oynaması doğal bir ihtiyaçtır. Bu ihtiyacı doğuran şey yaratılıştan içinde var olan çalışma içgüdüsüdür.
Çocuğu hazır oyuncaklara boğmamak gerekir. Çocuk evin içinde, bahçede ve kırda bulabildiği şeylerle kendi eşyasını kendi meydana getirebildiği ve getirmeye çalıştığı sürece ona hiç karışmamalıdır. Özellikle üzerinde kendisi çalışmak suretiyle, yaratma isteğini ve imgeleme kuvvetini geliştirmeye yarayacak malzemeleri sağlamak lazımdır(Gölkıyı, 1962:3).
18
2.3.3. Haydar Aliyev İlköğretim Okulu Teknoloji ve Tasarım Dersi Yıllık Eğitim Programı
2011 - 2012 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI “TEKNOLOJİ VE TASARIM DERSİ” 6. SINIFLAR YILLIK PLANI KUŞAK: YAPIM
ODAK NOKTASI: NASIL ÜRETELİM?
AY HAFTA SAAT
AMAÇLAR VE ÖĞRENCİ KAZANIMLARI
ETKİNLİKLER/KONULAR AÇIKLAMALAR ÖĞRENME
ÖĞRETME YÖNTEM VE TEKNİKLERİ KULLANILAN EĞİTİM TEKNOLOJİLERİ, ARAÇ VE GEREÇ DEĞERLENDİRME (Hedef ve Davranışlara Ulaşma Düzeyi). ŞU BA T 1 2
Amaç: Öğrencilerin ürüne yönelik tasarım sürecini
sorgulayarak fark etmelerini, bu süreci yaşamlarındaki benzer sorunların çözümünde kullanabilmelerini sağlamaktır.
Öğrenci Kazanımları:
1.Hayatındaki sorunların farkına varır.
‘’Bulunan Eşyaları Sahiplerine Ulaştıralım.”
“Atık Malzemelerimizi Değerlendirelim.”
“Enerjimizi Verimli Kullanalım.” “Ergonomik Sıra Tasarlayalım’.’ Tasarım ve Buluşa Giden Adımlar (Etkinliğe Başlarken).
Tasarım Sürecinin Verilmesi
“Bulunan Eşyaları Sahiplerine Ulaştıralım.” Etkinliği grup olarak gerçekleştirilir. “Enerjimizi Verimli Kullanalım, Ergonomik Sıra tasarlayalım ” Etkinliği grup olarak gerçekleştirilir. “Atık Malzemelerimizi Değerlendirelim ” Etkinliği grup olarak gerçekleştirilir. Öğrenciler tasarıma yönelik düşüncelerini ifade etmede cesaretlendirilir
Tasarım etkinliği süreçlerini köreltecek ifade ve davranışlardan kaçınılır. Tasarımı gerçekleştirmeye yönelik öğrencilere yeterli süre verilir.
Öğrencilere tasarımını gerçekleştirme sürecinde rehberlik edilir.
Öğrencilere çalışma ortamının düzenlenmesi ve iş güvenliği ile ilgili bilgilendirme yapılır. Yapılacak tasarımlarda artık malzeme kullanılması teşvik edilir.
İşliklerin yetersiz kaldığı durumlarda öğrencilerin çevrenin imkanlarından yararlanmalarına fırsat verilir. Öğrenciler özgün ve işlevsel tasarımlar geliştirmeleri Anlatım Soru – Cevap Problem Çözme Araştırma Ürün Dosyası Dereceli Puanlama Anahtarı Gözlem Formu Öz Değerlendirme Formu Performans Değerlendirme Öğrenciler etkinlik bitiminde Öz Değerlendirme Formu ve Grup Değerlendirme formlarını doldururlar. Etkinliğe ait tasarım günlüklerini, değerlendirme formlarını, diğer kanıtlarını ve oluşturdukları ürünü değerlendirilmek üzere öğretmenlerine teslim ederler. Öğretmen, öğrencileri etkinlik sürecinde öğrenci gözlem formunu kullanarak gözlemler. Bu form, öğrencilerin sınıf içi performansının değerlendirilmesi ve bu etkinlikte kazanımlarının gerçekleşme düzeylerinin belirlenmesi amacıyla kullanılır. Öğrencilere bu etkinliğin sonucunda sınıf içi etkinliklerindeki performansı puanı verilebilir. Bu etkinlik sonucu 2 2
2. Belirlediği sorunu açıklamaya yönelik araştırma yapar.
3. Araştırmalardan elde ettiği sonuçları analiz ederek sorunu tanımlar.
4. Sorunun çözümüne yönelik öneriler sunar. 5. Çözümün taşıması gereken genel özelliklerini belirler.
(Etkinliği Yaşarken).
Sorun Araştırma Çözümü Tartışma
Anlatım Soru – Cevap Problem Çözme Araştırma 3 2
6. Çözüme yönelik taslak tasarım önerisini geliştirmeye yönelik araştırma yapar. 7. Taslak tasarım önerisini geliştirmeye yönelik araştırma yapar
8. Araştırma sonuçlarını göz önüne alarak gerçekleştireceği tasarımın yapısını ve özelliklerini belirler.
(Etkinliği Yaşarken). Tasarımın Genel Özelliklerinin belirlenmesi Anlatım Soru – Cevap Problem Çözme Araştırma
4 2 9. Tasarımında kullanacağı yöntem ve teknikleri deneyerek belirler. 10 Tasarımın yapım resmini çizerek açıklar.
(Etkinliği Yaşarken).
Taslak Tasarım Önerisi Geliştirme Soru – Cevap Problem Çözme Araştırma
M
ART
1 2 11. Tasarımın yapım aşamalarını planlar. 12. Tasarımın belirlediği planlamaya bağlı kalarak gerçekleştirir.
(Etkinliği Yaşarken).
Tas. Tasarım Önerisine yönelik arşt Tasarım Önerisi Geliştirme
Anlatım Soru – Cevap Problem Çözme Araştırma
19 konusunda cesaretlendirilir.
Tasarıma yönelik fikirler yapıcı olarak eleştirilir.
Çizimlerinde, çizim amaçlı yazılım programları
kullanmaları konusunda serbest bırakılır.
Çizim amaçlı yazılım kullanılarak çizilen resimler serbest elle yapılan çizimle kıyaslanmaz.
öğrencilere yapım kuşağı sütununa yazılmak üzere puan verilmez. Tasarımımı Üretiyorum Etkinliğinin
Değerlendirilmesi; Etkinlik ekinde verilen formlar kullanılarak yapılır. Bu formlar örnek olarak verilmiştir
Öğretmenler etkinliğin değerlendirilmesi için oluşturdukları formları da kullanabilirler.
2 2 13. Tasarımın değerlendirmeye yönelik ölçütlerini belirler. 14. Tasarımı belirlediği genel özelliklere göre değerlendirir.
Etkinliği Yaşarken).
Yapım Soru – Cevap Problem Çözme Araştırma
3 2 15. Tasarımı değiştirmeye ve geliştirmeye yönelik öneri sunar. 16. Tasarım sürecinde yaşadıklarını günlüğüne kaydeder.
Etkinliği Yaşarken).
Yapım Soru – Cevap Problem Çözme Araştırma 4 2 17. Tasarım sürecinde yaşadıklarını sınıfla paylaşır. 18. Çözüme yönelik özgün ürünler tasarlamaya istekli
olur.
(Etkinlik Biterken). Değerlendirme Test Etme Değişiklik Önerme Soru – Cevap Problem Çözme Araştırma Nİ SA N 1 2
1. Hayatındaki sorunların farkına varır. 2. Belirlediği sorunu açıklamaya yönelik araştırma yapar.
3. Araştırmalardan elde ettiği sonuçları analiz ederek sorunu tanımlar
ETKİNLİK:“TASARIMIMI ÜRETİYORUM.” “Sorun Araştırma, Tanımlama ve Çözümü Tartışma”
Soru – Cevap Problem Çözme Araştırma
2 2 4. Sorunun çözümüne yönelik öneriler sunar. 5. Çözümün taşıması gereken genel özelliklerini belirler.
“Tasarımın Genel Özelliklerini Belirleme”
“Taslak Tasarım Önerisini Geliştirme”
Soru – Cevap Problem Çözme Araştırma
3 2 6. Çözüme yönelik taslak tasarım önerisini geliştirmeye yönelik araştırma yapar. 7. Taslak tasarım önerisini geliştirmeye yönelik araştırma yapar
“Tasarım Önerisine Yönelik Araştırma”
“Tasarım Önerisini Geliştirme” Soru – Cevap Problem Çözme Araştırma
4 2
8. Araştırma sonuçlarını göz önüne alarak gerçekleştireceği tasarımın yapısını ve özelliklerini belirler.
9. Tasarımında kullanacağı yöntem ve teknikleri deneyerek belirler.
10 Tasarımın yapım resmini çizerek açıklar
“Yapım”
23 NİSAN ULUS.EG.ÇOCUK BAYRAMI
Atatürk’ün Çocuk Sevgisi
“Tasarımımı Üretiyorum.” Etkinliği bireysel olarak gerçekleştirilir.
Öğrenciler tasarıma yönelik düşüncelerini ifade etmede cesaretlendirilir
Tasarım etkinliği süreçlerini köreltecek ifade ve davranışlardan kaçınılır. Anlatım Soru – Cevap Problem Çözme Araştırma Ürün Dosyası Öğrenciler etkinlik bitiminde Öz Değerlendirme Formunu doldururlar.
20 AY HA FTA SA AT AMAÇLAR VE ÖĞRENCİ KAZANIMLARI
ETKİNLİKLER /KONULAR AÇIKLAMALAR ÖĞRENME ÖĞRETME
YÖNTEM VE TEKNİKLERİ KULLANILAN EĞİTİM TEKNOLOJİLERİ, ARAÇ VE
GEREÇ DEĞERLENDİRME (Hedef ve Davranışlara Ulaşma Düzeyi). MA YI S 1 2
11. Tasarımın yapım aşamalarını planlar. “Yapım”
Tasarımı gerçekleştirmeye yönelik öğrencilere yeterli süre verilir.
Öğrencilere tasarımını gerçekleştirme sürecinde rehberlik edilir.
Öğrencilere çalışma ortamının düzenlenmesi ve iş güvenliği ile ilgili bilgilendirme yapılır.
Yapılacak tasarımlarda artık malzeme kullanılması teşvik edilir.
İşliklerin yetersiz kaldığı durumlarda öğrencilerin çevrenin imkanlarından yararlanmalarına fırsat verilir. Öğrenciler özgün ve işlevsel tasarımlar geliştirmeleri konusunda cesaretlendirilir. Tasarıma yönelik fikirler yapıcı olarak eleştirilir.
Çizimlerinde, çizim amaçlı yazılım programları kullanmaları konusunda serbest bırakılır. Çizim amaçlı yazılım kullanılarak çizilen resimler serbest elle yapılan çizimle kıyaslanmaz
Dereceli Puanlama Anahtarı Gözlem Formu Öz Değerlendirme Formu Performans Değerlendirme
Biden fazla etkinlik yapan öğrenciler etkinliğe ait tasarım günlüklerini, değerlendirme formlarını, diğer kanıtlarını ve oluşturdukları ürünü bir dosyada toplarlar. Ürün dosyasını değerlendirilmek üzere öğretmenlerine teslim ederler. Öğretmen, öğrencileri etkinlik sürecinde öğrenci gözlem formunu kullanarak gözlemler. Öğrencinin değerlendirilmek üzere teslim ettiği ürün dosyasını etkinlik ekinde verilen dereceli puanlama Anahtarı ile değerlendirir ve puana dönüştürür. Puanları program kılavuzunda verilen Öğretmen not Çizelgesinde yer alan Yapım Kuşağı Öğrenci Ürün Dosyası sütununa işler. Anlatım Soru – Cevap Problem Çözme Araştırma 2 2
12. Tasarımın belirlediği planlamaya bağlı kalarak gerçekleştirir.
“Yapım”
3 2
13. Tasarımın değerlendirmeye yönelik ölçütlerini belirler.
14. Tasarımı belirlediği genel özelliklere göre değerlendirir.
“Yapım”
“19 MAYIS ATATÜRK’Ü ANMA GENÇLİK VE SPOR
BAYRAMI” Atatürk’ün Gençliğe Verdiği Önem Anlatım Soru – Cevap Problem Çözme Araştırma 4 2
15. Tasarımı değiştirmeye ve geliştirmeye yönelik öneri sunar.
16. Tasarım sürecinde yaşadıklarını günlüğüne kaydeder. Tasarım Günlüğümüzü Hazırlayalım “Değerlendirme ve Test Etme” Anlatım Soru – Cevap Problem Çözme Araştırma 5 2
17. Tasarım sürecinde yaşadıklarını sınıfla paylaşır.
18. Çözüme yönelik özgün ürünler tasarlamaya istekli olur. (Etkinlik Biterken). Değişiklik Önerme “Değerlendirme ve Test Etme” Anlatım Soru – Cevap Problem Çözme Araştırma
21
YILLIK PLAN HAYDAR ALİYEV İLKÖĞRETİM OKULU
2011 - 2012 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI “TEKNOLOJİ VE TASARIM DERSİ” 7. SINIFLAR YILLIK PLANI KUŞAK: YAPIM
ODAK NOKTASI: ÜRETİYORUZ
AY HA FTA SA AT AMAÇLAR VE ÖĞRENCİ KAZANIMLARI ETKİNLİKLER/KONULAR AÇIKLAMALAR ÖĞRENME ÖĞRETME YÖNTEM VE EKNİKLERİ KULLANILAN EĞİTİM TEKNOLOJİLERİ ARAÇ VE GEREÇ DEĞERLENDİRME (Hedef ve Davranışlara Ulaşma Düzeyi).
ŞU
BA
T
1 2
Amaç: Yapım kuşağının genel
kazanımlarını ve diğer Kuşaklardan farkını kavratmak
Amaç: Tasarım kavramını günlük hayatla
ilişkilendirerek fark ettirmek.
Öğrenci Kazanımları:
1. Yaşamındaki sorunların farkına varır. 2. Belirlediği sorunu açıklamaya yönelik araştırma yapar.
Kuşağa Genel Bakış Tasarım ve Buluşa Giden Adımlar
Yapım kuşağı etkinliklerinde kullanacakları tasarım süreci öğretilir.
Öğrenciler tasarıma yönelik düşüncelerini ifade etmede cesaretlendirilir
Öğrencilere tasarımını
gerçekleştirme sürecinde rehberlik edilir.
“Üretiyoruz” Etkinliği bireysel
olarak gerçekleştirilir. Öğrenciler tasarıma yönelik düşüncelerini ifade etmede cesaretlendirilir.
Tasarım etkinliği süreçlerini köreltecek ifade ve davranışlardan kaçınılır
Öğrencilere tasarımını gerçekleştirmeye yönelik yeterli süre verilir.
Öğrencilere tasarımlarını gerçekleştirme sürecinde rehberlik edilir.
Öğrencilere çalışma ortamının
İnceleme Tartışma Problem Çözme Beyin Fırtınası Ürün Dosyası Dereceli Puanlama Anahtarı Gözlem Formu Öz Değerlendirme Formu Performans Değerlendirme
Nasıl Geliştirelim Etkinliğinin değerlendirilmesi; Üretiyorum Etkinliği Ekinde verilen formlar kullanılarak yapılır.
Bu formlar örnek olarak verilmiştir. Öğretmenler etkinliğin
değerlendirilmesi için kendi oluşturdukları formları kullanabilirler.
Öğrenciler Etkinlik bitiminde Öz Değerlendirme formlarını doldururlar.
Birden fazla etkinlik yapan öğrenciler etkinliğe ait tasarım günlüklerini, değerlendirme formlarını, diğer kanıtlarını ve oluşturdukları kurguyu bir dosyaya toplarlar.
Ürün dosyasını değerlendirilmek üzere öğretmenlerine teslim 2 2
AMAÇ:
Öğrencilerin ürüne yönelik tasarım sürecini sorgulayarak fark etmelerini, bu sürecin yaşamlarındaki benzer sorunların çözümünde kullanabilmelerini sağlamak. Öğrenciler hayatlarında sorun ve ihtiyaçları ifade etmeleri, bunların çözümüne yönelik fikirler geliştirmeleri ve bunları gerçekleştirecek çalışmalar yaptırmak
Yapım kuşağı etkinliklerinde kullanacakları tasarım süreci öğretilir
Tasarım Sürecinin Verilmesi Etkinlik : “ Üretiyorum” ( Etkinliğe Başlarken ). “Sorun Araştırma, Tanımlama ve Çözümü Tartışma” Soru-cevap İnceleme Tartışma Problem Çözme Beyin Fırtınası
3 2 ÖĞRENCİ KAZANIMLARI: 1. Yaşamındaki sorunların farkına varır. 2. Belirlediği sorunu açıklamaya yönelik araştırma yapar.
Etkinlik : “ Üretiyorum” ( Etkinliğe Başlarken ). “Sorun Araştırma, Tanımlama ve Çözümü Tartışma”
Soru-cevap Problem Çözme
