Web Tabanlı Kişiye Özel Ölçülerde Giysi Kalıp Yazılımı Geliştirilmesi

TC

GAZİ ÜNİVERSİTESİ

EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

GİYİM ENDÜSTRİSİ VE GİYİM SANATLARI EĞİTİMİ

ANABİLİM DALI

WEB TABANLI KİŞİYE ÖZEL ÖLÇÜLERDE

GİYSİ KALIP YAZILIMI GELİŞTİRİLMESİ

DOKTORA TEZİ

Hazırlayan

Seda ÇOTUK

Tez Danışmanı

Prof. Fatma ÖZTÜRK

ANKARA–2018

WEB TABANLI KİŞİYE ÖZEL ÖLÇÜLERDE

GİYSİ KALIP YAZILIMI GELİŞTİRİLMESİ

Seda ÇOTUK

DOKTORA TEZİ

GİYİM ENDÜSTRİSİ VE GİYİM SANATLARI ANA BİLİM DALI

GAZİ ÜNİVERSİTESİ

EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

TELİF HAKKI ve TEZ FOTOKOPİ İZİN FORMU

Bu tezin tüm hakları saklıdır. Kaynak göstermek koşuluyla tezin teslim tarihinden itibaren 18 (on sekiz) ay sonra tezden fotokopi çekilebilir.

YAZARIN

Bölümü : Giyim Endüstrisi ve Giyim Sanatları İmza :

Teslim tarihi : …/05/2018

TEZİN

Türkçe Adı : Web Tabanlı Kişiye Özel Ölçülerde Giysi Kalıp Yazılımı Geliştirilmesi

ETİK İLKELERE UYGUNLUK BEYANI

Tez yazma sürecinde bilimsel ve etik ilkelere uyduğumu, yararlandığım tüm kaynakları kaynak gösterme ilkelerine uygun olarak kaynakçada belirttiğimi ve bu bölümler dışındaki tüm ifadelerin şahsıma ait olduğunu beyan ederim.

Yazar Adı Soyadı: Seda ÇOTUK

JÜRİ ONAY SAYFASI

Seda ÇOTUK tarafından hazırlanan “Web Tabanlı Kişiye Özel Ölçülerde Giysi Kalıp Yazılımı Geliştirilmesi” adlı tez çalışması aşağıdaki jüri tarafından oy birliği / oy çokluğu ile Gazi Üniversitesi Giyim Endüstrisi ve Giyim Sanatları Anabilim Dalı’nda Doktora tezi olarak kabul edilmiştir.

Danışman: Prof.Fatma ÖZTÜRK

Mesleki Eğitim Fakültesi, Gazi Üniversitesi ………

Başkan: Prof. Dr. Adnan TEPECİK

Güzel Sanatlar Fakültesi, Başkent Üniversitesi ………

Üye: Prof.Dr. Bülent TAVLI

Mühendislik Fakültesi, TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi ………

Üye: Prof.Dr.Esen ÇORUH

Sanat ve Tasarım Fakültesi, Gazi Üniversitesi ………

Üye: Prof. Dr. Saliha AĞAÇ

Sanat ve Tasarım Fakültesi, Gazi Üniversitesi ………

Tez Savunma Tarihi: 02/05/2018

Bu tezin Giyim Endüstrisi ve Giyim Sanatları Anabilim Dalı’nda Doktora tezi olması için şartları yerine getirdiğini onaylıyorum.

Prof. Dr. Selma YEL

TEŞEKKÜR

Doktara tezi kapsamında yürütülen çok disiplinli bu araştırmanın çıktısı olarak Gazi_fit Designer adlı giysi kalıp tasarımı yazılımının tasarım sürecinde bir uzmandan hizmet desteği satın alınmış olup, söz konusu hizmet için gerekli finasmanın büyük bir kısmı 08/2011-06 koduyla desteklenen proje çerçevesinde Gazi Üniversitesi BAP birimi tarafından sağlanmıştır.

Öncelikle uzunca bir süre devam eden çalışmalar boyunca sabır ve anlayışla takip eden, tecrübeleri ile çalışmalarıma değer katan sayın hocam Prof. Fatma ÖZTÜRK’e, değerli katkıları ve önerileriyle sayın hocam Prof. Dr. Esen ÇORUH’a ve bölüm dışından olmasına rağmen yoğun iş temposunda çalışmalarım için vakit ayıran sayın hocam Prof. Dr. Bülent TAVLI’ya en içten teşekkürlerimi sunarım.

Tezimi yazarken desteklerini esirgemeyen tüm aile fertlerime ve çevremdeki tüm dostlarıma, yoğun çalışma sürecimde bana sabırla katlanan ve manevi desteğini esirgemeyen eşim Hüseyin ÇOTUK’a teşekkür ederim.

Seda ÇOTUK

WEB TABANLI KİŞİYE ÖZEL ÖLÇÜLERDE

GİYSİ KALIP YAZILIMI GELİŞTİRİLMESİ

(Doktora Tezi)

Seda ÇOTUK

GAZİ ÜNİVERSİTESİ

EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

Mayıs, 2018

ÖZ

Son yıllarda kişisel istek ve özellikleri dikkate alarak pazara nispeten uygun fiyatlarda özel ürünler sunma imkânı sağlayan kişiye özel kitlesel üretim özellikle moda ve hazırgiyim sektörlerinde rekabet için en popüler stratejilerden biri haline gelmiştir. Giyim sektöründe kitle üretimine geçişle birlikte giysiler kişiye özel üretilmek yerine standart beden gruplarında üretilmeye başlanmıştır. Ancak kişilerin gerçek ölçüleri ile bu standart ölçüler her zaman tam uyumlu olmaz. Bu sorun giysi ölçülerinin kişiye özel hazırlanmasıyla çözülebilmektedir. Kişiye özel üretimin harcanan zaman yönüyle maliyeti arttırması bu üretim yönteminin kitlesel hale dönüştürülmesi ihtiyacını doğurmaktadır. Bu tez çalışması kişiye özel giysilerin kitlesel üretiminde kullanılmak üzere giysi kalıplarını kişiye özel ölçülendiren farklı bir hesaplama yöntemi ve giysi kalıp tasarım (GKT) yazılımı geliştirmek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Tez çalışmasının ilk bölümde GKT yazılımının özellikleri belirlenmiştir. Özellikleri belirlemek üzere iki ayrı çalışma gerçekleştirilmiştir. Çalışmalardan birinde bir durum analizi gerçekleştirmek üzere hedef kullanıcı olarak belirlenen terzilere yönelik bir anket yapılmıştır. Diğerinde yeni yazılımın işleyişine örnek teşkil etmesi için kişiye özel ölçülendirme sağlayan 11 adet GKT yazılımı incelenmiştir. İlk bölümünde elde edilen sonuçlar terzilere yönelik kişiye özel ölçülendirme özellikli GKT yazılımlarının kullanımı kolay ve kullanıcıya model uygulamada esneklik sağlayan türden olması gerektiğini, mevcut yazılımların bu iki özelliği birlikte sağlamakta yetersiz kaldığını göstermiştir. İki ayrı çalışma sonucunda belirlenen özellikler çerçevesinde yeni yazılım için bir süreç oluşturulmuştur. Belirlenen süreç bir yazılım uzmanı desteği ile Gazi_fit Designer adıyla yeni bir GKT yazılımına dönüştürülmüştür. Tezde incelenen örnek yazılımlar doğrultusunda Gazi_fit Designer’da kişiye özel ölçülendirme yöntemi parametrik tasarımın kısıtlılık yaklaşımına göre tasarlanmıştır. Tezin ikinci bölümünde bu

yeni yazılımın belirlenen süreçlere uygun çalışıp çalışmadığı ve yeni yazılımda oluşturulan kalıplarda doğru ölçülendirme yapılıp yapılmadığı test edilmiştir. Testlerden elde edilen geribildirimlerle son düzeltmelerin yapıldığı yeni yazılım son şeklini almıştır. Üçüncü bölüm tasarımı tamamlanmış olan Gazi_fit Designer’ın farkını ortaya koymak için gerçekleştirilmiştir. Üçüncü bölümde ilk çalışma Gazi_fit Designer’ın tezde incelenen 11 adet yazılım ile karşılaştırılmasından oluşmaktadır. Karşılaştırma yazılımların genel özellikleri ve kullanıcıya etkileri açısından bir tabloda yapılmıştır. Bu karşılaştırmanın neticesinde Gazi_fit Designer’ın terzilere yönelik daha az uzmanlık ile daha fazla sayıda kişiye özel ölçülendirilmiş giysi modeli uygulama imkanı sağlayan tek yazılım olduğu görülmüştür. Gazi_fit Designer’ın parametrik tasarımın kısıtlılık yaklaşımına göre tasarlanmış olması daha fazla sayıda giysi model kalıbının kişiye özel ölçülendirilmesine imkan sağlamaktadır. Yeni yazılımın farkını belirlemek için yapılan ikinci çalışma kişiye özel ölçülendirmede kullanılan hesaplama yöntemlerinin karşılaştırılması için yapılmıştır. Bu amaçla Gazi_fit Designer’da kişiye özel ölçülendirilmiş kalıplar aynı ölçülerde iki farklı hesaplama yöntemiyle oluşturulmuş kalıplar ile karşılaştırılmıştır. Karşılaştırılan kalıplardan biri seri farklarından uyarlama ile kişiye özel ölçülendirilmiş, diğeri doğrudan Müller kalıp sisteminde kişiye özel ölçülerde çizilmiştir. Deneyler Müller Kalıp Sistemi baz alınarak temel etek, temel pantolon ve temel beden kalıpları üzerinde gerçekleştirilmiştir. Karşılaştırma sonuçları Gazi_fit Designer ‘da ve diğer yöntemler kullanılarak yapılan kişiye ölçülendirilmiş kalıpların bir biriyle oldukça uyumlu olduğunu göstermiştir. Gazi_fit Designer’da kalıpların ölçülendirilmesi kişiye özel ölçünün baz bedene bölünmesiyle hesaplanan bir katsayıya dayanmaktadır. Baz kalıp ölçüleri bu katsayısı ile çarpılmak suretiyle kişiye özel kalıp ölçüleri hesaplanmaktadır. Bu hesaplama yöntemi sayesinde kullanıcılar, ölçülendirme yapılacak kalıbın boyutlarını beden ölçüsüyle ilişkilendiren matematiksel formülleri hesap etmek zorunda kalmaz. Böylece kişiye özel ölçülendirme için kalıp hazırlarken kullanıcılarda giysi kalıbı konusunda gerekli uzmanlık düzeyi bir miktar azalmaktadır. Gazi_fit Designer Java Script dili ile oluşturulmuş web üzerinde çalışan bir yazılımdır. Bu özellik kullanıcılara yazılıma uzaktan erişim kolaylığı sağlamaktadır. Sonuç olarak Gazi_fit Designer terzilerin kişiye özel kitlesel üretime geçiş sürecinde kullanabilecekleri kullanımı kolay ve model kalıp tasarımında esneklik sağlayan farklı bir yazılım olarak önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler : Kişiye özel kitlesel üretim, kişiye özel ölçülendirme, terzi Sayfa Adedi : 285

DEVELOPING WEB-BASED MADE TO MESURE

CLOTHING PATTERN SOFTWARE

(Ph. D Thesis)

Seda ÇOTUK

GAZI UNIVERSITY

GRADUATE SCHOOL OF EDUCATIONAL SCIENCES

February, 2018

ABSTRACT

In recent years, mass customization has become one of the most popular strategies to compete especially in the fashion and apparel sectors, providing the opportunity to present special products to the market at relatively affordable prices, considering personal desires and specialties . Garments have begun to be produced in standard body sizes instead of being produced customized with the shift to mass production in the apparel sector. However, these standard sizes do not always fully suitable for the actual sizes of people. This problem can be solved by customizing the garments measures. Cost of time-consuming process of products customization requires to transform to the mass production of this method. This thesis was carried out to develop a different calculation method and garment pattern design (GPD) software which is used for made to measure clothing patterns in mass customization. The characteristics of the GPD software were determined in the first stage. Two different research were conducted to determine these characteristics. A survey was carried out on tailors which is determined as target users to conduct a case analysis in one of the researches. In the other research, 11 GPD software providing made to measure pattern were examined in order to set an example for the process of the new software. The results obtained in the first stage of research show that the made to measure featured GPD software for tailors must be easy to use and provide flexibility in user application on different patterns, and that existing software are not sufficient to combine these two features together. A process for new software was created within the framework of the specified properties as a result of these two researches. The process has been transformed into new GPD software under the name of Gazi_fit Designer with the support

of a programmer. Considering sample software reviewed in the first stage Gazi_fit Designer's made to measure process is designed according to approach of the Constructive constraint-based parametric design. In the second stage of thesis, the software has been tested to see if the design is executed properly and whether the patterns are correctly measured in the software. The final version of the software was created by doing corrections with the feedbacks obtained from the tests. The third stage consists of research conducted to reveal the difference of Gazi_fit Designer’s last version. The first part of the third stage is the comparison of Gazi_fit Designer with 11 softwares investigated in the thesis. The comparison of software was made in a table in terms of general characteristics and effects of these to users. As a result of this comparison, it is seen Gazi_fit Designer is the only software for the tailors that can be designed more made to measure garment models with less expertise. The constructive constraint-based parametric design of Gazi_fit Designer allows more made to measure garment pattern models to apply. The second study to determine the difference of the new software was done to compare the calculation methods used for the made to measure patterns.For this purpose, Gazi_fit Designer's made to measured patterns are compared with the patterns formed by two different methods at the same measurements. One of the comparative patterns was made to measured by adaptation of grading method and the other was draft as made to measured in Muller pattern drafting system. The experiments were carried out on the basic skirt, basic pants and basic bodice patterns based on the Muller Pattern System. The comparison results show that the made to measured garment patterns applied in Gazi_fit Designer and with other two methods are very compatible with each other. Sizing of the garment patterns in Gazi_fit Designer is based on a coefficient calculated by dividing the personal body measures by the base body measures. Made to measure pattern sizes’ are calculated by multiplying the base pattern sizes’ by this coefficient. Users don’t need to formulate the relationship of the patterns sizes and the body measures mathematically by the help of this calculation method. Gazi_fit Designer created with Java Script language is a software that runs on the web. This feature provides ease of remote access to users. As a result Gazi_fit Designer is being proposed as different software with ease of use and providing flexibility in garment pattern design for tailors in transitions period of mass customization.

Key Words : Mass customization, made to measure, tailor Page Number : 285

İÇİNDEKİLER

ÖZ ... v

ABSTRACT ... vii

İÇİNDEKİLER ... ix

TABLOLAR LİSTESİ ... xiii

ŞEKİLLER LİSTESİ ... xv

SİMGELER VE KISALTMALAR LİSTESİ ... xviii

BÖLÜM 1 ... 1

GİRİŞ ... 1

1.1. Problem Durumu ... 1

1.2. Araştırmanın Amacı ... 5

1.3. Problem ve Alt Problemler... 6

1.4. Araştırmanın Önemi ... 7 1.5. Varsayımlar ... 11 1.6. Sınırlılıklar ... 11 1.7. Tanımlar ... 12 B

ÖLÜM 2 ... 15

KAVRAMSAL ÇERÇEVE

2.1. Kişiye Özel Kitlesel Üretim ... 15

2.1.1. Kişiye Özel Kitlesel Üretimin Yaygınlaşması ... 17

2.1.2. Kişiye Özel Kitlesel Üretim Yöntemleri ... 19

2.2. Giyim Sektöründe Kişiselleştirme ... 20

2.2.1. Kişiye Özel Giyim Üretimi Yapılan Meslekler ... 21

2.2.1.1. Terzilik (Tailoring) ... 21

2.2.1.3. Moda Tasarımcılığı ... 22

2.2.1.4. Yüksek Terzilik (Haute Couture) ... 23

2.2.2. Giyim Sektöründe Kişiye Özel Kitlesel Üretim Biçimleri ... 24

2.2.2.1. Kişiye Özel Tasarım ... 25

2.2.2.2. Kişiye Özel Ölçülendirme ... 26

2.2.3. Giyim Sektöründe Kişiye Özel Ölçülendirmeye Geçiş Süreci .... 28

2.2.4. Giysi Kalıbı, Beden Ölçüsü, Vücuda Uyum İlişkisi ... 29

2.2.4.1. Beden Ölçü Sistemleri ve Giysi Uyumu İlişkisi ... 30

2.2.4.2. Giysi Uyumunu Etkileyen Diğer Hususlar ... 35

2.2.5. Kişiye Özel Kitlesel Giyim Üretiminde Kullanılan Teknolojiler36 2.2.5.1. 3B Vücut Tarama Teknolojileri ... 37

2.2.5.2. 3B Bilgisyar Destekli Giysi Tasarım Sistemleri ... 40

2.2.5.3. Üretimle Entegre Sistemler ... 45

2.2.5.4. E-Ticaret Uygulamaları ... 46

2.2.5.5. Kişiye Özel Ölçülendirmede Kalıp Teknolojileri ... 48

2.3. İlgili Araştırmalar ... 52

BÖLÜM 3 ... 73

YÖNTEM ... 73

BÖLÜM 4 ... 83

BULGULAR VE YORUMLAR ... 83

4.1. Alt Problem 1: Yeni Giysi Kalıp Tasarım Yazılımının Özelliklerinin Belirlenmesi ... 83

4.1.1. Terzilerin Giysi Kalıp Tasarım Yazılımına Yönelik İhtiyaçları 83 4.1.1.1. Terzilerin Demografik Yapısı ve Genel Görünümü ... 83

4.1.1.2. Terzilerin Giyim Üretim Süreçleri Hakkında Tutumları . 87 4.1.1.3. Terzilerin Kalıp Hazırlama Teknikleri ... 90

4.1.1.4. Terzilerin Kullandıkları Beden Ölçü Grupları ... 94

4.1.1.6. Terzilerin GKT Yazılımlarına Yönelik Tutumları ... 97

4.1.1.7.Anket Bulgularının İhtiyaçlara Yönelik Değerlendirilmesi ………98

4.1.2. Benzer Giysi Kalıp Tasarım Yazılımlarının Özellikleri ... 100

4.1.3. Yeni Giysi Kalıp Tasarım Yazılımı için Belirlenen Süreç ... 104

4.2. Alt Problem 2: Yeni Giysi Kalıp Tasarımının Test Edilmesi ... 109

4.2.1. Yeni Giysi Kalıp Tasarım Yazılımında Süreçin Test Edilmesi 109 4.2.1.1. Yeni Giysi Kalıp Tasarım Yazılımında Kişiye Özel Ölçülendirme Sürecinin Test Edilmesi ... 111

4.2.2. Yeni Giysi Kalıp Tasarım Yazılımında Çıktılara ait Ölçülerinin Testlerle Doğrulanması ... 114

4.2.2.1. Bilgisayarda ve Kağıt Çıktılarda Ölçülerin Uyumu ... 114

4.2.2.2. Kişiye Özel Ölçülendirme Yapılan Kalıpların Hesap Edilen Ölçülere Uyumu ... 115

4.3. Alt Problem 3: Yeni Giysi Kalıp Tasarım Yazılımının Farkı ... 118

4.3.1. Yeni Geliştirilen Giysi Kalıp Tasarım Yazılımının Kişiye Özel Ölçülendirme Yapan Mevcut Yazılımlardan Farkı ... 118

4.3.1.1. Yeni Giysi Kalıp Tasarım Yazılımının Benzer Yazılımlarla Karşılaştırılması ... 118

4.3.2. Yeni Yazılımda Kişiye Özel Ölçülendirilen Kalıpların Benzer Yazılımlarda Kişiye Özel Ölçülendirilen Kalıplardan Farkı ... 122

4.3.2.1. Temel Etek Kalıbı Üzerinde Karşılaştırmalar ... 124

4.3.2.2. Temel Pantolon Kalıbı Üzerinde Karşılaştırmalar ... 135

4.3.2.3. Temel Beden Kalıbı Üzerinde Karşılaştırmalar ... 141

B

ÖLÜM 5 ... 151

SONUÇLAR VE ÖNERİLER ... 151

KAYNAKLAR ... 159

EKLER ... 170

EK-1.Kişiye Özel Giyimde Kalıp Hazırlamaya Yönelik Anket Uygulaması... 171

EK-2. Kişiye Özel Ölçülendirme Yapan Giysi Kalıp Tasarım Yazılımları (Gözlem Formu) ... 172

EK-3. 11 adet Giysi Kalıp Tasarım Yazılımına Ait Gözlem Sonuçları ... 173

EK-5. –Deneylerde Kullanılan Giysi Kalıplarının Müller Sistemine Göre Çizimi, Kalıpların Beden Ölçüleri ile İlişkileri ve Seri Hesaplama Yöntemi ... 227 EK-6. - Gazi_fit Designer Kullanma Klavuzu ... 247 EK-7. Farklı Hesaplamalarla Kişiye Özel Ölçülendirmiş Temel Etek Kalıplarının Karşılaştırılmaları ……….258 EK-8. Farklı Hesaplamalarla Kişiye Özel Ölçülendirmiş Temel Pantolon Kalıplarının Karşılaştırılmaları … ... 262 EK-9. Farklı Hesaplamalarla Kişiye Özel Ölçülendirmiş Temel Beden Kalıplarının Karşılaştırılmaları ………...………266 EK-10. Gazi_fit Designer'da A4 Boyutlarında Parçalı Olarak Alınmış %100 Ölçekli Örnek Kalıp Çıktısı (Temel Etek Kalıbı Karşılaştırma Deneyi 1 Bel:65 cm Kalça:100 cm) ……… 273

TABLOLAR LİSTESİ

Tablo 3.1. Araştırma Süreçlerinde Evren ve Örneklem Grupları ... 76

Tablo 4.1. Terzilerin Cinsiyetine Göre Müşteri Cinsiyetlerinin Karşılaştırılması ... 84

Tablo 4.2. Terzilerin Sipariş Aldıkları Ürün Kombinasyonlarına Ait Grupların Dağılımı .... ... 85

Tablo 4.3. Terzi Cinsiyetlerine gore Mesleki Eğitim Durumu Karşılaştırması ... 86

Tablo 4.4. Terzilerin Ürünlere Yönelik İşlem Sürelerini Cevaplama Oranları ... 88

Tablo 4.5. Cinsiyete ve Prova Yapma Tutumlarına göre Hazırlık İşlemlerinin Zorluk Derecelerinin (HİZD) Karşılaştırması ... 90

Tablo 4.6. Terzilerin Uyguladıkları Giysi Kalıp Hazırlama Teknikleri Dağılımı ... 91

Tablo 4.7. Kalıp Hazırlama Tekniklerinin Ürün Kombinasyonlarına Göre Karşılaştırması ... 92

Tablo 4.8. Alınan Beden Ölçülerinin Terzi ve Müşteri Cinsiyetleriyle Karşılaştırılması ... 94

Tablo 4.9. Alınan Beden Ölçülerinin Kalıp Hazırlama Teknikleriyle Karşılaştırılması ... 95

Tablo 4.10. Terzilerin En Fazla Kullandıkları Yardımcı Ölçüler ... 96

Tablo 4.11. Terzilerin Prova Yapma Tutumları ve Nedenleri Dağılımı ... 96

Tablo 4.12. Kalıp Arşivlemeye Yönelik Kullanılan Malzemeler ... 97

Tablo 4.13. Terzilere Yönelik GKT Yazılımına Yönelik Belirlenen İhtiyaçlar ... 99

Tablo 4.14. Kişiye Özel Ölçülendirme Modülü İçeren GKT Yazılımları ... 100

Tablo 4.15. Benzer GKT Yazılımları ve Genel Özellikleri ... 101

Tablo 4.16. Benzer GKT Yazılımlarında Kişiye Özel Ölçülendirme Yöntemleri ... 102

Tablo 4.17. Benzer GKT Yazılımlarından Örnek Alınan İşlemler ... 108

Tablo 4.18. Gazi_fit Designer İşlevleri Kontrol Listesi ... 110

Tablo 4.19. Kişiye Özel Ölçülendirilmiş Kalıplarıda Ölçülen Değerlerin Hesaplananlar ile Karşılaştırılması ... 117

Tablo 4.20. Kişiye Özel Ölçülendirme Özellikli GKT Yazılımlarının Karşılaştırması ... 121 Tablo 4.21. Temel Etek Ölçülendirme Kuralı-1 …………...………. 125 Tablo 4.22. Temel Etek Ölçülendirme Kuralı-2 ve Ölçülendirme Kuralı-3 …..………….128 Tablo 4.23. Gazi_fit Designer Temel Etek Kalıbı Ölçülendirme Kurallarının Müller Temel

Etek Kalıbı ile Karşılaştırılması ……….………..129

Tablo 4.24. Kişiye Özel Ölçülendirilmiş Temel Etek Kalıplarının Karşılaştırılması

Deneyi-1 ……….……….133

Tablo 4.25. Kişiye Özel Ölçülendirilmiş Temel Etek Kalıplarının Karşılaştırılması

Deneyi-2 ……….……….134

Tablo 4.26. Temel Pantolon Kalıbı Ölçülendirme Kuralı ……….……….136 Tablo 4.27. Kişiye Özel Ölçülendirilmiş Temel Pantolon Kalıplarının Karşılaştırılması

Deneyi-1 ………..………138

Tablo 4.28. Kişiye Özel Ölçülendirilmiş Temel Pantolon Kalıplarının Karşılaştırılması

Deneyi-2 ………..………140

Tablo 4.29. Temel Beden Kalıbı Ölçülendirme Kuralı ………...142 Tablo 4.30. Temel Beden Kol Kalıbı Ölçülendirme Kuralı ………143 Tablo 4.31. Kişiye Özel Ölçülendirilmiş Temel Beden Kalıplarının Karşılaştırılması

Deneyi-1 ………..………146

Tablo 4.32. Kişiye Özel Ölçülendirilmiş Temel Beden Kalıplarının Karşılaştırılması Deneyi-2 ………. 148

ŞEKİLLER LİSTESİ

Şekil 1. 1. Tekstil sektöründe teknoloji alanlarının gelişme potansiyelleri ve ülke refahına

katkı oranları. ... 9

Şekil 2.1. Vücut tipine göre kot pantolon tasarımı.. ... 26

Şekil 2.2. Beden ölçüsü uyumsuz bir giysi. ... 27

Şekil 2.3. Kol boyu uyumsuz bir blazer ceketinin uygun hale getirilmesi ile ortaya çıkan değişim.. ... 27

Şekil 2.4. Giyim üretiminde kişiye özel ölçülendirmeye geçiş süreci. ... 29

Şekil 2.5. Bir giysi kalıbının bilgisayarda serilenmesi. ... 31

Şekil 2.6. Ortalama insan paradoksunun resmedilmesi. ... 32

Şekil 2.7. En yaygın vücut şekilleri. ... 34

Şekil 2.8. Vücut şekillerinin sınıflandırması.. ... 34

Şekil 2. 9. Duruş tiplerine göre sınıflandırma. ... 35

Şekil 2.10. TC2-18 3D Body Scanner.. ... 37

Şekil 2.11. Body Scanfit taşınabilir vücut tarayıcısı. ... 38

Şekil 2.12. Mybodee 3B tarama platformu. ... 39

Şekil 2. 13. MyBodee 3B model oluşumu.. ... 39

Şekil 2. 14. Grafis Cad sistemleri-fotoğraftan tarama modülü... 40

Şekil 2. 15. Model modifikasyonu ve 3B prova. ... 41

Şekil 2.16. Serilenmiş kalıpta uyum problemlerinin 3B provada tespiti. ... 41

Şekil 2. 17. 3B kumaş similasyonu. ... 42

Şekil 2. 18. My Virtual Model internet sitesi sanal prova avatarı. ... 43

Şekil 2.19. LookStailorX yazılımında kalıp açılımı. ... 43

Şekil 2. 20. Tarayıcıdan bilgisayara aktarılan avatar. ... 44

Şekil 2. 22. UPcload ölçüm teknolojisi ve onlin alışveriş. ... 46

Şekil 2.23. My Shape Stylist uygulaması. ... 47

Şekil 2.24. E-Terzilik (E-Tailor) projesinin içeriği: 3 boyutlu tarayıcılardan, üretime ve müşteriye kadar kişiye özel giysi satışı.. ... 56

Şekil 2.25. Sanal alişveriş ortami (solda) ve sanal deneme kabini (sağda). ... 57

Şekil 2.26. Sistemin çalışması ... 58

Şekil 2. 27. Sanal mankenin boyutlandırılması. ... 58

Şekil 2.28. 3 D tarayıclarla taranmış katılımcı görüntüleri ile My Virtual Model sitesinden oluşturulan katılımcı avatarlarının karşılaştırılması... 65

Şekil 2. 29. Poser giydirme editörü. ... 65

Şekil 2. 30. Leapfrog (2005-2009) bilgi akış diyagramı. ... 66

Şekil 2.31. V-Stitcher giydirme işlemi. ... 67

Şekil 2. 32. V-Stitcher gerilim haritası (solda), basınç haritası (sağda). ... 68

Şekil 2.33. Müşterilerin katılımıyla 3B kolay giysi tasarımı. ... 69

Şekil 2.34. Parametrik olarak farklı ölçülerde tanımlanmış üç kalıp. ... 70

Şekil 3.1. Araştırmanın modeli... 74

Şekil 3.2. Evaze etek kalıbı resmi.. ... 78

Şekil 3.3. Adobe Reader ölçüm aracı. ... 80

Şekil 4.1. Terzilerin mevcut yaşları ve işe başlama yaşları dağılımı. ... 84

Şekil 4.2. Müşteri cinsiyetlerinin terzi cinsiyetlerine göre dağılımı. ... 85

Şekil 4.3. Terzilerin sipariş aldığı ürünlerin terzi cinsiyetlerine göre dağılımı. ... 86

Şekil 4.4. Mesleki eğitim durumlarının terzi cinsiyetlerine göre dağılımı. ... 87

Şekil 4.5. Ürün özelinde ortalama işlem süreleri dağılımı. ... 88

Şekil 4.6. Terzilerin yaptığı işlemlerde zorluk derecelerinin terzilerin cinsiyetlerine göre dağılımı. ... 89

Şekil 4.7. Terzilerin cinsiyetlerine göre uyguladıkları kalıp hazırlama teknikleri dağılımı. 91 Şekil 4.8. Terzilerin sipariş aldığı ürünlere göre uyguladıkları kalıp hazırlama teknikleri dağılımı. ... 93

Şekil 4.9. Kişiye özel ölçülendirilmiş kalıp tasarım süreci akış diyagramı ... 105

Şekil 4.10. Gazi_fit Designer giriş sayfası. “Gazi_fit Designer yazılımı” ... 109

Şekil 4.12. Model Ölçülendirme Penceresi. “Gazi_fit Designer yazılımı” ... 112

Şekil 4.13. Evaze etek model kalıbında test için ölçülendirme kuralları. “Gazi_fit Designer yazılımı” ... 112

Şekil 4.14. Kişiye özel ölçülendirme işlevinde hata. “Gazi_fit Designer yazılımı” ... 113

Şekil 4.15. Hatalı boyutlandırılan temel etek kalıbı. ... 114

Şekil 4.16. Temel etek kalıbında ölçülendirme kuralı.“Gazi_fit Designer yazılımı” ... 115

Şekil 4.17. Kişiye özel ölçülendirme.“Gazi_fit Designer yazılımı” ... 116

Şekil 4.18. Gazi_fit Designer’da kişiye özel ölçülendirme yapılmış temel etek kalıbının PDF çıktısı.“Gazi_fit Designer yazılımı” ... 116

Şekil 4.19. Gazi_fit Designer TE kalıbı kişiye özel ölçülendirme kuralı oluşturma.“Gazi_fit Designer yazılımı” ... 124

Şekil 4.20. Gazi_fit Designer’da ölçülendirme kuralı -1’e ore TE kalıbı: Bel:80 cm, Kalça:94 cm. “Gazi_fit Designer yazılımı” ... 126

Şekil 4.21. Gazi_fit Designer’da ölçülendirme kuralı -1’e ore çizilmiş TE kalıbında yan dikişin kalçadan dışa doğru çıkması: Bel=80 cm, Kalça=94cm. ... 127

Şekil 4.22. Seri farkları kullanılarak 40 beden kalıptan uyarlanarak kişiye özel ölçülendirilen örnek bir temel etek kalıbı. ... 132

Şekil 4.23. Seri farkları kullanılarak 38 beden kalıptan uyarlanarak kişiye özel ölçülendirilen örnek bir temel pantolon kalıbı. ... 137

Şekil 4. 24. Seri farkları kullanılarak 38 beden kalıptan uyarlanarak kişiye özel ölçülendirilen örnek bir temel beden kalıbı. ... 144

SİMGELER VE KISALTMALAR LİSTESİ

2B İki boyutlu

3B Üç boyutlu

AB Avrupa Birliği

ABD Amerika Birleşik Devletleri Ag Arka genişlik

ASTM Amerikan Test Standartları (American Society for Testing and Materials)

ap Arka pens Au Arka uzunluk Ay Arka yaka B Bel Bd Beden bp Bolluk payı

BDT Bilgisayar Destekli Tasarım

Db Diz boyu

Dg Diz genişliği

Eb Etek boyu

Gd Göğüs düşüklüğü GKT Giysi Kalıp Tasarım

K Kalça

kd Kalça düşüklüğü Kd Koltuk derinliği

KÖÖ Kişiye Özel Ölçülendirme Kg Koltuk genişliği

MTM Made-to-Mesasure: Kişiye Özel Ölçülendirme Oy Oturuş yüksekliği Ög Ön genişlik öp Ön pens Öu Ön uzunluk Pb Pantolon boyu Pg Paça genişliği TB Temel beden Tb Tam boy TE Temel etek TP Temel pantolon

TÜBİTAK Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu

yp Yan pens

BÖLÜM 1

GİRİŞ

Küresel rekabetin tüm işletmeleri etkilediği bugünün modern pazarlarında, klasik pazarlama ve üretim yöntemleri artık yetersiz kalmaktadır. Müşteriyi merkeze alan modern pazarlama yöntemleri müşteri isteklerine ve özelliklerine daha uygun ürünlerin üretimini zorunlu kılmaktadır.

Bu zorunluluk pazarda kişiselleştirilmiş ürünleri gündeme getirmiş olup, gelişen teknolojinin getirdiği avantajlar ile birlikte son yıllarda yeni bir oluşum ortaya çıkmıştır. Kişiselleştirme (customization) veya kişiye özel üretim kavramları ve bunun altında gelişen çeşitli iş modelleri ve teknolojiler son yıllarda tartışılan en popüler konulardan biri haline gelmiştir. Özellikle moda ve giyim sektörü bu gelişmelerden en çok etkilenen sekörlerden biri olmuştur.

Giyim sektöründe kişiselleştirme kavramını ölçüye uygun kişiselleştirme ve tasarım kişiselleştirmesi olarak iki değişik açıdan incelemek mümkündür (Vuruşkan, 2010, s.2). Bu tez çalışması; ölçüye uygun kişiselleştirme kapsamında bilgisayar destekli yeni bir yöntem geliştirmek için gerçekleştirilmiş olup, bu bölümde araştırmaya duyulan ihtiyacın gerekçeleri, araştırmanın amacı, önemi, araştırmanın dayandığı varsayımlar ve sınırlılıklar açıklanmıştır.

1.1. Problem Durumu

Müşteriyi merkeze alan yeni rekabet ortamında müşteriyi ikna etmenin en etkili yolu, onun ihtiyaç ve isteklerini anlamaktan geçer. Geçmişte yani kitlesel üretim (mass production)

öncesi, mikro ölçekli işletmeler müşterileri ile birebir çalışmak zorunda olduğundan onların ihtiyaçlarını yakından takip edebilmekte ve böylece müşteri memnuniyeti daha kolay sağlanmaktadır. Ancak o dönemlerde verimin düşük olmasıyla ortaya çıkan yüksek maliyetler, ürün ve hizmetlerin geniş kitlelere ulaşmasını engellemiştir. Kitlesel üretime geçişle birlikte halkın büyük bir kısmı daha makul ücretler karşılığı, çeşitli ürün ve hizmetlerden faydalanma imkanı kazanmıştır.

Kitlesel üretimle birlikte rekabetin başlaması pazarda çeşitliliği artırsa da, bu yeni pazarın standart ürünleri artık müşterilerin talep ve ihtiyaçlarını karşılamakta yetersiz kalmaya başlamıştır. Yeni dönemde pazarda rekabet, farklı bir stratejik yaklaşım gerektirmektedir. 1987 yılında Stan Davis “Mükemmel Gelecek (Future Perfect)” adlı eserinde, işletmelerin kişiselleştirilmiş ürünlere yönelmelerinin gerekliliğini anlatmış, işletmelerde hız ve zaman kavramının önemine değinmiş ve işletmelerin kişiselleştirilmiş ürünleri ancak kitlesel olarak üretebildikleri takdirde stratejik avantaj sağlayacağını savunmuştur (Kocamaz, 2005, s.17).

Pine ise (1992) kişiye özel kitlesel üretimi (mass customization) tartıştığı eserinde müşterilerin pazarda seçenek değil, tam olarak ihtiyaçlarını karşılayan ürünler istediğini savunmakta ve kitlesel üretimin sunduğu çeşitliliğin karmaşa yarattığını iddia etmektedir. Böylece 1990’lı yıllardan itibaren kitlesel üretim yapan işletmelerin kişiye özel ürünlere olan ilgileri artmaya başlamıştır. Bugün geleneksel seri üretim sistemlerinden kişisel ihtiyaçları karşılayan kişiye özel kitlesel üretime doğru bir geçiş süreci yaşanmaktadır (Yang & Zhan’den aktaran Lim & Istook, 2012, s.1).

Bu süreç tüm sektörleri etkilediği gibi özellikle moda ve giyim sektörünü de etkisi altına almıştır. Kişiye özel kitlesel üretimde ilk uygulamalardan biri dünyanın önde gelen denim pantolon firmalarından Levi Strauss & Co tarafından 1994 yılında hayata geçirilmiştir (Pearl, 2007, s.13).

Kişiye özel giyim bireylerin taleplerini karşılarken, kitlesel üretime yakın bir maliyet ile giysileri kişiselleştirerek tasarlamak ve üretmek için aynı üretim kaynaklarını kullanmayı amaçlamaktadır (Li, Lu, Liu, Liu, & Wang, 2012, s.519). Kişiye özel kitlesel üretim uygulamaları gelişmiş otomasyon ve bilgisayar teknolojileri ile giyim endüstrisindeki kitlesel üretim yönteminin bileşkesi sayesinde yürütülmektedir (Pine’den aktaran Xiu, Wan, & Cao, 2011, s.779).

Farklı ülkelerde yapılmış bir çok araştırma “son zamanlarda giyim endüstrisinde girişimcilerin müşterilerin farklı ihtiyaçlarını karşılayabilmek için kişiye özel kitlesel üretim stratejilerini kullanmakta olduğunu” (Chey &Loker’dan aktaran Wang, Lu, Chen, Geng, & Deng, 2011) belirtmektedir. Diğer yandan kişiye özel kitlesel üretim uygulamaları henüz Türkiye’de fazla bilinen bir kavram değildir. Konu Türkçe kaynaklarda kitlesel

ısmarlama, kitlesel bireyselleştirme, kişiselleştirilmiş kitlesel üretim, siparişle kitlesel üretim gibi çok farklı isimler altında yer almaktadır (Vuruşkan, 2010, s.7).

Giyim alanında kişiye özel kitlesel üretim ile ilgili ilk araştırmalardan biri olan Vuruşkan’ın (2010, s.98) çalışmasında, Türk giyim sektöründeki kişiselleştirilmiş üretime duyulan ihtiyacı ve ilgiyi belirleyebilmek üzere bazı moda tasarımcıları ve firma yöneticileri ile yapılandırılmış görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Görüşmeler Türk giyim üreticilerinin henüz endüstriyel olarak kişiselleştirmeye ve bu kavram ile bağlantılı olduğu düşünülen on-line satış konularına yabancı olduğunu göstermiştir. Vuruşkan (2010, s.101) Türkiye’de kişiye özel giysi kavramının henüz yaygınlaşmamış olmasını “konunun yeterince incelenmemiş olmasıyla” ilişkilendirmektedir. Dünyada oldukça populer olan kişiye özel kitlesel üretim uygulamalarının ülkemizde de yaygınlaşması için daha çok araştırmaya ihtiyaç duyulmaktadır.

Moda ve giyim alanlarında kişiselleştirme uygulamaları ile ilgili yapılan birçok araştırmada giysilerin kişiselleştirmesinde uyum ve tasarımdan bahsedilmektedir (Ives & Picoli’den aktaran Li vd., 2012, s.519). Vuruşkan’a (2010, s.2) göre de giyim sektörüde kişiselleştirme kavramı ölçüye uygun kişiselleştirme ve tasarım kişiselleştirmesi olarak iki açıdan incelenebilir. Simmons, Istook ve Devarajan (2004, s.1) yaptıkları araştırmada kişiselleştirmenin öncelikle giysilerin müşterilerin vücut tiplerine uygun şekillendirilmesiyle başlayacağını iddia etmektedir .

Kişiselleştirmede önemli bir faktör olan uyum (fit) giysinin müşterinin vücut ölçülerine göre oluşturulması anlamına gelmektedir. Uyum giyim pazarında müşteri memnuniyeti ve giyim kalitesinde ana unsur olarak kabul edilmektedir. (Li vd., 2012, s.519)

Pazarda var olan hazırgiyim ürünleri standart beden ölçülerinde müşteriye sunulmaktadır. Standart ölçülerde üretilmiş hazır giysiler, hedef topluluktaki kişilerin antropometrik yapısına uyum göstermelidir. Ancak değişen yaşam koşulları nüfusun antropometrik özelliklerinin de değişmesine ve beraberinde giysilerde uyum sorunlarının artmasına sebep olmaktadır (McRoberts, 2005, s.21).

Alexander, Cornell ve Presley (2005), “Yetişkin genç bayanların giysi uyumuna yönelik tutumları” adlı araştırmasında katılımcıların %54’ünün hazırgiyim ürünlerinden uyum noktasında memnun olmadıklarını tespit etmiştir. Bir başka araştırma benzer şekilde kadınların yaklaşık %50’sinin ve erkeklerin %62’sinin uyum noktasında sorunlar yaşadığını belirtmektedir. Birçok araştırmada hazırgiyim ürünlerinin bedene uyumu ile ilgili önemli sorunlar olduğu sonucuna varılmıştır. (Kurt Salmon’dan aktaran Song & Ashdown, 2011, s.914)

Araştırmalar giysi uyum sorunlarının temelinde beden ölçü standartlarının yetersizliği olduğunu göstermektedir. Örneğin, “Newcomb ve Istook (2004) yaptıkları araştırmada Amerikan ölçü standartlarının (ASTM sizing standarts) çocuklar için (ASTM D 6829-02), kadınlar için (ASTM D5585-95R01) ve 55 yaş üzeri kadınlar (ASTM D5586-01) için belirlediği vücut şekillerinin Amerikan halkına uymadığını tespit etmiştir.” (aktaran Petrova & Ashdown, 2012, s.267)

Beden ölçü standartlarının topluma uyumu ile ilgili sorunlar, giysilerin tekrar kitle üretim öncesinde olduğu gibi terzi usulü yani müşteri ölçüsüne uygun üretilmesini gündeme getirmektedir. Son yıllarda üretimde teknolojinin yoğun olarak kullanılmasıyla terzi işi kavramı farklı bir anlayışa doğru gitmektedir. Bu yeni dönemde müşteri ölçülerine göre modern yöntemlerle hazırlanan kalıplardan üretilen giysiler İngilizce tabiri ile “made to measure” (MTM) ile tanımlanmakta olup, bu araştırmada bu kavramın Türkçe karşılığı “kişiye özel ölçülendirme” olarak kullanılmıştır.

Giyim sektöründe kişiye özel ölçülendirme teknolojileri kişiye özel kitlesel üretimin bir parçası olarak gündeme gelmiştir, çünkü bu teknolojiler modellenmiş giysilerin seri üretim zincirinde kişiye özel tekrarlarına imkan sağlamaktadır (Xiu vd, 2011, s.979). Özellikle kişiye özel ölçülendirme özellikli giysi kalıp tasarım yazılımlarıları, kişiselleştirilmiş giysilerin kitlesel üretiminde önemli bir rol oynamaktadır (Lim ve Istook, 2012, s.1). Kişiye özel ölçülendirme yapan kalıp sistemleri üzerine araştırmalar 2 boyutlu (2B) veya 3 boyutlu (3B) bilgisayar destekli tasarım (BDT) teknolojileri üzerine gerçekleştirilmiştir (Lim & Istook, 2012, s.1). 3B BDT sistemleriyle kişiye özel ölçülendirme üzerine yürütülmüş araştırmalarda 3B tasarımı yapılmış giysinin düzlemleştirme ile 2B hale getirilerek, kalıba dönüştürülmesi söz konusudur. Ancak bu sistemlerin halen çözülemeyen bazı sorunlar nedeniyle, kitlesel üretimde pratik uygulamaları gelişmemiştir. Örneğin; 3B yüzeye eklenecek bolluk paylarının kontrol edilememesi, 2B açılımı alınmış giysi

kalıbında yan dikiş çizgisinin kayması gibi çarpıklıklar sorunlardan bazılarıdır. (Yang & Zang’dan aktaran Xui vd, 2011, s.979-980)

Yapay zeka teknolojilerine dayalı kişiye özel ölçülendirme yönteminde her bir kalıp için çok fazla sayıda deneysel sonuç gerektirmektedir. Bu yüzden söz konusu yöntem pantolon, gömlek gibi sadece belirli stil giysilerle sınırlı kalmaktadır (Chen vd, 2003; Ng, 2004; Xui vd, 2011).

Kişiye özel ölçülendirmenin gündeme gelmesiyle 2 boyutlu olarak çalışılan ilk yöntemler seri farkları tekniğine dayalı olarak geliştirilmiştir. Serilemeden uyarlanarak yürütülen bu yöntemde kalıp uzmanının kalıpta boyutlandırılan bölgenin bedeni hangi oranda böldüğünü bilmesi ve sıçrama miktarlarını kişiye özel ölçüler için hesaplayabilmesi gerekmektedir. Bu yaklaşım kalıp tasarımı, serileme, giysi konstrüksiyonu konusunda iyi bir bilgi ve deneyim gerektirmektedir (Istook’tan aktaran Xui vd, 2011, s.980). Bu nedenle hazırgiyim için üretilen bilgisayar destekli giysi kalıp tasarım (BDGKT) sistemlerinde, kişiye özel ölçülendirme için ilave modül eklemek suretiyle yeni yöntemler geliştirilmiştir. Bu yöntemlerde halen kullanıcı açısından sıkıntılar görülmektedir. Araştırmalar bu yazılımlarda model uygulama esnekliğinin az veya uygulamanın çok zor olduğunu.göstermektedir ( Xui vd, 2011,s.990).

Kişiye özel kitlesel üretim, hazırgiyimin üretimi karşısında rekabet edemeyen terziler için yeni bir fırsat alanı sağlamaktadır. Ancak mevcut terzilerin eğitim altyapısının ve bilgisayar bilgisinin bu yeni iş modeli için uygun olmadığı düşünülmektedir. Bu teknolojilerden model uygulama kabiliyeti yüksek daha profesyonel sistemlerin mikro ölçekte iş yapan terzilere göre yüksek ücretler ile satılıyor olması, onların cesaretini kırmakta ve terzilik sektörünün kişiye özel kitlesel üretime geçişini geciktirmektedir. Bu sorundan yola çıkarak, terzileri modern üretim tekniklerine uyumunu kolaylaştıracak bir proje tasarlanmıştır. Tasarlanan proje kapsamında yürütülen bu tez çalışması terziler için kişiye özel ölçülendirme özellikleri içeren bilgisayar destekli tasarım sistemleri ve yeni geliştirilen bir giysi kalıp tasarım (GKT) yazılımı üzerine gerçekleştirilmiştir.

1.2. Araştırmanın Amacı

Son yıllarda araştırmalara sıkça konu olan kişiye özel kitlesel üretim özellikle hazırgiyim sektöründe katmadeğerli üretime geçiş için bir fırsat olarak algılanmaktadır. Hazırgiyim

sektöründe kişiye özel üretim yapan terzilerin bu model sayesinde kitlesel hazırgiyim üretimiyle baş edebilecekleri düşünülmektedir.

Kişiye özel üretimin kitlesel hale dönüşebilmesi için siparişten üretime çeşitli aşamalarda teknolojiden faydalanmak gerekir. Giyim sektöründe ürünlerin kişiselleştirilmesi aynı zamanda beden ölçülerine uygun üretimi gerektirmektedir. Kişiye özel beden ölçülerine uygun giysilerin kitlesel üretiminde model kalıplar hızla yeniden boyutlandırılmalıdır. Kişiye özel ölçülendirme olarak ifade edilen bu aşamada mevcut bazı bilgisayar destekli sistemler kullanılmaktadır. Ancak terziler için bu sistemlerin maliyeti, kullanma zorlukları gibi bazı dezavantjları bulunmaktadır.

Bu tez çalışması, terzilerin kullanımına yönelik yeni bir kişiye özel ölçülendirme yöntemi üzerinde çalışan, girdi ve çıktılar için basit donanımların yeterli olduğu, web üzerinde çalışan ve böylece kolay ve ucuz yollarla erişilebilen, her türlü model için kullanılabilir, 2B uygulamalar ile sınırlı, kişiye özel giysi kalıp tasarım (GKT) yazılımı geliştirmek amacıyla yürütülmüştür.

1.3. Problem ve Alt Problemler

Bu tezin amaçları doğrultusunda araştırılan problem aşağıda belirtilmektedir:

“Terzilere yönelik olarak geliştirilmiş, giysi kalıplarında kişiye özel ölçülendirme sağlayan, iki boyutlu uygulamalarla sınırlı, basit, ucuz ve esnek model kabiliyeti olan giysi kalıp tasarım yazılımı nasıl çalışmalıdır?”

Araştırma boyunca ana problemi sorgularken cevap aranan alt problemler aşağıda yer almaktadır;

1. Yeni geliştirilen giysi kalıp tasarım yazılımı hangi özelliklerde olmalıdır?

a. Terzilerin giysi kalıp tasarım yazılımına yönelik ihtiyaçları nelerdir?

b. Benzer giysi kalıp tasarım yazılımları kişiye özel ölçülendirme sağlarken nasıl çalışmaktadır?

c. Yeni giysi kalıp tasarım yazılımında süreç nasıl işlemelidir?

2. Yeni geliştirilen giysi kalıp tasarım yazılımı doğru çalışıyor mu?

a. Yeni geliştirilen giysi kalıp tasarım yazılımında süreç doğru işliyor mu?

b. Yeni geliştirilen giysi kalıp tasarım yazılımında çıktılar doğru ölçülerle alınıyor mu?

3. Yeni geliştirilen giysi kalıp tasarım yazılımının farkı nedir?

a. Yeni geliştirilen giysi kalıp tasarım yazılımının kişiye özel ölçülendirme yapan mevcut yazılımlardan farkı nedir?

b. Yeni giysi kalıp tasarım yazılımında kişiye özel ölçülendirilen kalıpların benzer yazılımlarda kişiye özel ölçülendirilen kalıplardan farkı nedir?

1.4. Araştırmanın Önemi

Son yıllarda müşterinin istek ve ihtiyacına göre şekillenen kişiselleştirilmiş ürünleri pazarlayan işletmeler ürünlerini kolaylıkla satabilmekte ve pazar paylarını hızlı bir şekilde arttırabilmektedir. “Bununla birlikte müşteri tarafından şekillendirilen ürünler sayesinde, yeni ürünlerin pazara girişindeki riskler azaltılmaktadır. Moda ve değişen eğilimler gibi faktörlerin, ürün yaşam eğrisini kısaltan etkileri azaltılabilmektedir.” (Kocamaz, 2005, s.12-13) Bu yönleriyle kişiye özel kitlesel üretim son yılların en etkili rekabetçilik araçlarından biri olarak değerlendirilebilir.

Kişiye özel kitlesel üretim özellikle moda endüstrisinde niş bir pazar haline gelmiş olup, AB komisyonu raporlarında hesap edilen rakamlara göre 2020’ye kadar kişiye özel kitlesel üretim uygulamalarının küresel giyim pazarında %5’lik bir payla 27,2 milyar Avroluk bir değere ulaşması beklenmektedir (Probst vd, 2013, s.2).

Yeni rekabet ortamında giyim sektörü açısından ithalata dayalı bir ticaret modeli sürdüren AB stratejik olarak katma değeri yüksek alanlarda üretimlerini sürdürme yaklaşımını benimsemektedir. AB Komisyonu Rekabetçilik Konseyinin 2003 yılında oluşturduğu Tekstil ve Giyim Yüksek İhtisas Grubu AB’de sektörün rekabetçiliğini arttırmak için çalışmalar yürütmekdir. Grubun stratejik gündeminde yer alan eylemlerin 2020’ye kadar gerçekleşmesi hedeflenmektedir. Bu kapsamda oluşturulan Teknoloji Platformunda tekstil ve giyim sektörü için hedeflenen üç temel dönüşümden biri “Kitlesel üretimden – kişiye özel kitlesel üretime geçiş”tir (European Textiles and Clothing High Level Group, 2006, s.16). ( Diğer ikisi ise standart mallardan - özel ürünlere geçiş ve yeni tekstil uygulamalarının kullanılmasıdır.)

Sektörün kitlesel üretimden- kişiye özel kitlesel üretime dönüşümü için belirlenen eylemlerden birinde AB Komisyonu LeapFrog (Leadership for European Apparel Production From Research along Original Guidelines - Avrupa Giyim Üretimi Üzerine

Orijinal Araştırmalar Rehberi) projesini 1,4 milyon Avro ile desteklemiştir (European Textiles and Clothing High Level Group, 2006, s.Ek 1-5).

Geniş katılımlı ve entegre olarak yürütülmüş olan LeapFrog projesi, AB’de giyim sektörünü talep eksenli, bilgi yoğun yüksek teknolojili bir sanayi olarak modernize etmeyi amaçlamaktadır (LeapFrog IP, 2014). Proje kapsamında kişiye özel kitlesel üretim için 3B vücut tarama teknolojileri, entegre üretim sistemleri ve kişiye özel ölçülendirilmiş kalıp tasarımı sağlayan yeni sistemlerin geliştirilmesi yer almaktadır.

Projeye katılım oldukça yüksek olup; proje özel sektörün katkılarıyla birlikte 15,6 milyon Avro bütçeyle yürütülmüştür (European Textiles and Clothing High Level Group, 2006, s.Ek 1-5).

Kişiye özel kitlesel giyim üretiminin AB kapsamında yaygınlaşması neticesinde iki önemli sonuç beklenmektedir (European Textiles and Clothing High Level Group, 2006, s.17) :

1. Yerli üretim artacaktır: Kişiye özel kitlesel üretimde hızlı teslimat önemli olduğundan

bitmiş giysilerin AB sınırları içerisinde üretilmesi gerekmektedir. Böylece AB bu yaklaşım için coğrafi olarak daha avantajlı bir konumda olacaktır. Kişiye özel kitlesel üretim kapsamında ihtiyaç duyulan kumaşlar da aynı nedenlerle AB sınırları içerisinde üretilme imkanı bulacak ve yerli üretim artacaktır.

2. Sektörde katma değer artacaktır: Kişiye özel kitlesel üretim genel olarak ucuz giyim

ithalatının önüne geçemese de Avrupalı giyim üreticileri için tüketicilere geniş bir yelpazede, podyumların özel tasarım markalarına göre kısmen uygun fiyatlarda eşsiz ürünler üretmek ve böylece AB içerisinde daha katma değerli bir üretim zinciri oluşturmak için fırsat yaratmaktadır.

Nihayet AB kapsamında kişiye özel kitlesel üretime geçişle birlikte giyim sektöründe kısmen yerli üretim güçlenebilecek ve daha az sayıda ancak daha yüksek vasıflı, istikrarlı ve iyi ücretlerle istihdam sağlayan yeni bir iş sahası oluşacaktır (European Textiles and Clothing High Level Group, 2006, s.18).

ABD’de de benzer şekilde kişiye özel giyim üretiminin, ithale bağımlı iç pazarda yerli firmalar için yeni bir fırsat sağlayacağı düşüncesi hakimdir (American Textile Manufacturers Institute, 2005).

Diğer yandan son yılların popüler akımı yavaş modaya (bkz. Tanımlar) da oldukça uygun bir iş modeli olan bu üretim, gerek tüketici ihtiyaçlarına doğrudan cevap vererek gereksiz

ve yanlış alışverişlerin ve israfın önüne geçilmesi bakımından, gerekse sağladığı katma değer ile adil üretim şartlarının geliştirilmesi bakımından da bir fırsat sağlamaktadır. Giyim sektörü açısından kişiye özel kitlesel üretim uygulamalarının önemi ülkemizde ilk defa Tübitak tarafından hazırlanan Vizyon 2023 Teknoloji Öngörüsü Projesinin Tekstil Panelleri Son Raporunda (2003) altı maddelik Öncelikli Teknolojik Faaliyet Konularından (ÖTFK) biri olarak “konfeksiyonda tekno-terzilik ve kişiye özel üretim” başlığı altında vurgulanmıştır. Belgede ülkemizde giyim sektöründe kişiye özel kitlesel üretime geçiş dönemi için 2013-2017 yılları hedef gösterilmiştir.

Şekil 1. 1. Tekstil sektöründe teknoloji alanlarının gelişme potansiyelleri ve ülke refahına

katkı oranları. “Vizyon 2023 Teknoloji Öngörüsü Projesi Tekstil Paneli Son Raporu”, TÜBİTAK, 2003, , İstanbul. http://vizyon2023.tubitak.gov.tr/

teknolojiongorusu/paneller/tekstil/raporlar/tekstil_son_surum.pdf sayfasından erişilmiştir.

Şekil 1. 1’de (TÜBİTAK, 2003, s.30) tekstil alanında farklı teknolojilerin gelişme potansiyelleri ve bunların ülke refahına katkıları analiz edilmiştir. Analizde tekno-terzilik olarak ifade edilen giyimde kişiye özel kitlesel üretim uygulamaları hem potansiyel gelişme bakımından hem de ülke refahına katkısı bakımından üst sıralarda yer almaktadır. Kişiye özel kitlesel ürün pazarının büyümesi ve internette ticaretin artması ile zamanla pazarda kalite uyum ve hız konusunda her zamankinden daha fazla bir rekabet olacak ve

tüketicilerin tercihlerinde kalite, uyum ve kişiselleştirme için ödemeye hazır oldukları ücretler daha da önem kazanacaktır (European Textiles and Clothing High Level Group, 2006, s.17). Ancak süreçte kişiye özel kitlesel ürünlerin pazara ilk arz edenler pazarın kaymağını yiyenler olacaktır. Bu sebeple pazara girişte geç kalmamak gerekir.

Ülkemizde giyim sektöründe yıllık en az 8 milyar TL değerinde bir iç pazar büyüklüğü olduğu tahmin edilmektedir (Çotuk, 2014, s.44). Ekonomik refah seviyesi arttıkça bu rakamın büyüyeceği ve taleplerin hızla daha lüks olana kayacağı tahmin edilmektedir. Halen yerli markaların güçlü olduğu iç pazarda yakında AB markalı kişiye özel giysilerin olacak olması yerli pazarın bir kısmının kaybedilmesi anlamına gelmektedir. Bu sebeple yerli giyim sektöründe kişiye özel kitlesel üretimin bir an önce yer alması için tedbirler geliştirilmesi gereklidir.

Bu tez çalışması yerli giyim pazarında kişiye özel kitlesel üretim uygulamalarına dikkat çekmek için önemli bir adımdır.

Kitlesel üretilmiş kişiye özel giysilerin başarıyla pazara arz edilmesi sonucunda tüketicilerin giysi uyum sorunlarına yönelik ihtiyaçları karşılanacaktır. Özellikle antropometrik açıdan kusurlu bazı grupların standart bedenlerde dikilmiş hazırgiysilerden vücutlarına uygun giysi seçmesi zorlu bir süreçtir. Örneğin; bazı antropometrik araştırmalar göstermektedir ki (Lang’den aktaran McRoberts, 2005, s.25) piyasada satılan birçok elbise, başı ve bedeni öne eğilmiş, omuzları düşmüş, sırtı kamburlaşmış, beli kalınlaşmış ve boyu kısalmaya başlamış yaşlı kadınlara uygun tasarlanmamıştır. Bu kişiler giyim alışverişlerinde sıkıntı yaşamaktadır. Yine araştırmalara göre bazı kadınlar istedikleri ölçüde giysi bulamadığında alışverişten eli boş ayrılmakta ve bu psikolojik bazı sorunları beraberinde getirmektedir (Arthur’dan aktaran McRoberts, 2005, s.4). Örneğin; bazı kadınlar kendisine uyumsuz bir giysi ile karşılaştığında bedenlerini suçlamaya başlamaktadır (Alexander’dan aktaran McRoberts, 2005, s.4).

Kişiye özel giysiler, yukarıda bahsedilen antropometrik sorunlu veya yaşlanmış bir çok kişinin ve özellikle kadınların giyim alışverişlerini kolaylaştıracak, psikolojilerine ve yaşam kalitelerinin artmasına katkı sağlayacaktır.

Diğer yandan tüketici memnuniyetsizliğine sebep olan giysilerde uyumsuzluk; pazarda değişim, ve iadelerle sonuçlanmaktadır. Bu durum giyim firmaları açısından sorun teşkil etmekte; özellikle internet ve katalog siparişlerinin düşmesi, satışların azalması, indirimlerin artması ve cironun düşmesi gibi sıkıntılara neden olmaktadır (Tamburrino’dan

aktaran McRoberts, 2005, s.22). Bu vb. sıkıntılara maruz kalan giyim firmaları için kişiye özel kitlesel üretim önemli bir rekabetçilik aracı olacaktır.

Bu yeni dönemde hazırgiyimin düşük maliyeti, yüksek üretim verimi ve hızı nedeniyle yaygın olarak tercih edilmesinden bu yana zor günler yaşayan terziler de yeni bir imajla yükselme imkânı bulmaktadır (Çotuk, 2008, s.2). Geleneksel terzilerin halen el ile uyguladığı işlemler, yeni giysi kalıp tasarım teknolojilerinin gelişmesiyle kitlesel üretime uygun hale gelecektir.

Bu tez çalışmasına başlarken tüm bu önemli gelişmeler ve ihtiyaçlar dikkate alınmış olup kişiye özel ölçülerde giysilerin kitlesel üretimi için bir araştırma yapılmasına karar verilmiştir. Böylece tez kapsamında giysi kalıplarında kişiye özel ölçülendirme sağlayan yeni bir yöntem üzerinde çalışılmış ve bu yöntemle çalışan giysi kalıp tasarım yazılımı tasarlanmıştır.

1.5. Varsayımlar

Aşağıda çalışma kapsamında kabul edilen varsayımlar listelenmiştir:

1. Örnek olarak ele alınan giysi kalıp tasarım yazılımlarının kişiye özel ölçülendirme

yapabilen tüm giysi kalıp tasarım yazılımlarını homojen olarak temsil ettiği,

2. Deneyler sırasında gerçekleştilen ölçümlerde ±3 mm’lik farkların eşitliği bozmadığı

kabul edilmiştir.

1.6. Sınırlılıklar

Araştırmanın kapsamındaki sınırlılıklar aşağıda belirtilmiştir:  Alt problem bir kapsamında;

1. Gerçekleştirilen anketler örneklem kapsamında yer alan terzilerin beyanları ile

sınırlandırılmıştır.

2. Örnek olarak ele alınan GKT yazılımların özellikleri, internetten ulaşılan deneme

sürümleri veya video gösterimlerinde belirtildiği kadarı ile sınırlandırılmıştır.  Alt problem iki ve üç kapsamında;

1. Gerçekleştirilen deneyler Müller Kalıp Sisteminde çalışılmış temel etek, evaze etek,

temel pantolon ve temel beden kalıbı üzerinde yapılan uygulamalar ile sınırlandırılmıştır.

2. Gerçekleştirilen kişiye özel ölçülendirme deneyleri kalıbın türüne göre beden, bel, kalça,

kol boyu ölçülerinin değiştirilmesiyle sınırlandırılmıştır.

3. Yeni giysi kalıp tasarım yazılımında üretilen kişiye özel ölçülendirilmiş kalıpların

karşılaştırmaları, Müller Sisteminde kişiye özel ölçülerde çizilmiş kalıplar ve seri farklarından uyarlanarak kişiye özel ölçülendirilmiş kalıplar ile sınırlılandırılmıştır.

1.7. Tanımlar

Antropometri: İnsan vücut ölçülerinin farklı ırka ve yaşa göre vücut oranları ve

boyutlarının belirlenmesidir (Oxford English Dictionary’den aktaran McRoberts, 2005, s.21).

Avatar: Bilgisayarda kullanıcıyı temsil eden 3B grafik veya internet forumları gibi

ortamlarda 2B simgeye verilen isimdir (Lessig’den aktaran Avatar, 2014). Giysi tasarım sistemlerinde müşteriyi temsil eden sanal manken için de avatar ifadesi kullanılmaktadır.

Bezier Eğrisi: Bezier eğrisi, özellikle bilgisayar grafikleri ve ilgili alanlarda sıklıkla

kullanılan parametrik eğri biçimidir (Bézier eğrisi, 2014). Sentetik eğriler sınıfındaki bezier eğirisi, bir dizi kontrol noktasından belirli bir algoritma vasıtasıyla hesaplanan eğri noktalarının yaklaşımı ile oluşur (Albayrak, 2004, s.1) .

Bitmap: Bitmap türü resimler ilgili görüntüyü oluşturan ve her biri renk bilgisi içeren

noktaların yan yana ve alt alta dizilmesiyle olusan grafik türüdür (Turan, 2007).

Kişiye Özel Ölçülendirme: Giysilerin kişilerin vücut ölçülerine uygun olarak üretilmesi

olup, İngilizce’de “made-to-measure” (MTM) olarak adlandırılmaktadır (Vuruşkan, 2010, s.13).

Kalıp: Tasarımda amaçlanan giysi modelini oluşturmaktır. Giysi modelini oluşturan her bir

temel çizim parçası kalıp olarak tanımlanmaktadır (Torgalöz, 1997, s.32-33).

Kişiye Özel Kitlesel Üretim: Üretim süreçlerinde operasyonları birleştirerek, şirket ve

müşteri etkileşimiyle, seri üretimin düşük maliyetlerinde ve makul fiyatlarda kişiye özel ürünler üretmektir (Kaplan & Haenlein, 2006, s.182).

Parametrik Giysi/Model Kalıbı: Bu tez çalışmasında, kontrol noktaları arası mesafeleri

beden ölçüleri ile tanımlanan giysi kalıpları parametrik kalıp olarak adlandırılmaktadır. Parametrik model kalıplar ise model uygulanmış kalıpların beden ölçü parametreleri ile ilişkilendirilmiş şekli olarak tanımlanabilir.

Serileme: Serileme, giyim üreticilerinin giysileri belirli aralıkta ölçülerde üretmek için

kullandıkları bir işlem olup, giysi kalıbının belirli noktalarda büyütmek veya küçültmek amacıyla genişletilmesi veya daraltılması için uygulanan standart bir metottur (Schofield & Labat, 2005, s.13). Büyütme veya daraltma işlemi kalıptaki kontrol noktalarının eşit aralıklarla hesaplanan bir mesafede yer değiştirmesiyle sağlanmaktadır.

Uyum: Uyum (fit) bu araştırmada giysilerin vücuda kusursuz oturması anlamına

gelmektedir. Vücuda uygun giysi insan vücudunu rahat ettiren, hareket için yeterli bolluğu olan, bölge bölge kırışıklık içermeyen, giyenin bir parçası gibi görünen giysidir (Yu’dan aktaran Jevsnik, Pilar, Stjepanovic & Rudolf, 2012, s.604).

Vektör Grafik: Bilgisayarda çizim yapmak için kullanılan vektör grafikler çözünürlükten

bağımsız görüntülerdir. Görüntüde her bir nesne matematiksel ifadelerle oluşturulmaktadır ve en önemlisi detay kaybetmeden herhangi bir boyuta yeniden ölçeklendirilebilmektedir (Turan, 2007). Vektör grafiklerde eğri formlarının düzgün çizilebilmesi için bezier eğrileri kullanılmaktadır. Bir kalıp yazılımında bilgisayar sisteminin kalıp çizgilerini oluşturabilmesi için kalıplara ait görüntülerin vektör grafiklerle sayısal değerlere çevirilmesi gerekmektedir.

Yavaş Moda: Sunday Times gazetesinin eski moda editörü Charty Durrant’ın “Trendlerin

Tiranlığı” başlıklı makalesinde kitlesel tüketim çılgınlığı ve açgözlülük kültürüne karşı önerdiği popüler yaklaşımlardan biri olup, bu yaklaşımla modada aşırılık ve şovenizm yerine sadeliğin gelmesi, hiçbir zaman demode olmayan kaliteli ve klasik moda ürünlerin benimsenmesi savunulmaktadır (Dünyadaki tüm kötülüklerin anası moda, 2011) .

BÖLÜM 2

KAVRAMSAL ÇERÇEVE

Bu bölümde giyim üretiminde kişiye özel üretim uygulamaları hakkında genel kavramlar, bu uygulamaların tarihi ve teknolojik gelişim süreci ve konuyla ilgili literatürde yer alan diğer araştırmalar incelenmektedir.

2.1. Kişiye Özel Kitlesel Üretim

Pazarlama uygulamalarında son yıllardaki en önemli değişim ürün odaklı yaklaşımdan müşteri odaklı yaklaşıma geçilmesiyle ortaya çıkmıştır. Dolayısıyla önceleri farklı tüketici grupları göz önüne alınmadan, çok sayıda ve seri olarak üretilen ürünlerin pazarlanması söz konusuyken, değişen tüketici tercihleri, piyasaların yeniden tanımlanmasını ve hedef kitlelerin daraltılarak kimlikleştirilmesini gerektirmiştir. Pazardaki bu değişim neticesinde, kişiye özel üretim ve ürünlerin kişiselleştirilmesi oldukça yaygın bir kavram olarak kullanılmaya başlamıştır.

Kişiselleştirme bireyin veya grubun bir ürünü veya uygulamayı içselleştirmesi anlamına gelmektedir. Tüketiciler açısından kişiselleştirme incelendiğinde, birey olarak tüketicinin ürünler üzerinde kendine has sembolik değişiklikler yapması olarak tanımlanabilir (Customization, 2014). Son yıllarda kişiselleştirme kavramı, modern üretim koşullarında çoğunlukla kişiye özel kitlesel üretim kavramıyla özleşerek uygulama alanı bulmaktadır. Kişiye özel kitlesel üretim bazı kaynaklara göre ilk defa Toffler’ın (1970) “Geleceğin Darbesi (Future Shock )” adlı eserinde (Yeung, Choi, & Chiu, 2010, s.422) bazılarına göre ise Davis’in (1987) “Mükemmel Gelecek (Future Perfect)” adlı eserinde (Kaplan & Haenlein, 2006, s.168) ortaya atılmış bir kavramdır. Bir çok kaynağa göre ise ilk

tanımlamaların (Probst vd, 2013, s.2) 1993’te Joseph Pine’ın “Rekabetçi İş Ortamında Yeni Keşif: Kişiye Özel Kitlesel Üretim (Mass Customization: New Frontier in Business Competition)” adlı eserine dayanılarak yapıldığı görülmektedir.

Pine (1993) kişiye özel kitlesel üretim kavramını, verimliliği düşürmeden ve efektif bir maliyet dahilinde, tüketicilerin bireysel ihtiyaçlarını ve taleplerini karşılamaya çalışan yeni bir rekabet aracı ve pazarlama stratejisi olarak tanımlamıştır. Yolovich (1993) bilgisayar destekli bilgi sistemlerinin, esnek üretim sistemleriyle bütünleştirilmesi sonucunda ortaya çıkan ve her bir müşteri için farklılaşan bir ürünün, oldukça fazla sayıda müşteri için sunulması olduğunu ifade etmiştir. Kişiye özel kitlesel üretim, kitlesel üretim ve kişiselleştirmenin en iyi bileşenlerinin bir araya getirilerek, bütünleştirilmesi olarak konumlandırılmıştır. (aktaran Vuruşkan, 2010, s.6)

Disiplinlerarası mühendislik perspektifinden bakıldığında kişiye özel kitlesel üretim, öncelikleri farklı olan tüketici ile üretici arasında işbirliğine dayalı bir uğraş ve tüketicinin kendine has özel ihtiyaçları ile üreticinin kişiselleştirme kapasitesini en iyi şekilde eşleştirmek için ortak çözümler aramayı gerektiren bir yaklaşım olarak görülebilir (Chen vd’den aktaran Mass customization, 2014).

Kaplan ve Haenlein ise (2006, s.182) araştırmalarının neticesinde kişiye özel kitlesel üretimi; üretim süreçlerinde operasyonları birleştirerek, şirket ve müşteri etkileşimiyle, seri üretimin düşük maliyetlerinde ve makul fiyatlarda kişiye özel ürünler üreterek değer yaratma stratejisi olarak tanımlamaktadır. Kişiye özel kitlesel üretimde düşük maliyetlerde esnek üretim yapabilmek için genellikle bilgisayar destekli sistemlerin kullanılması gerekmektedir.

Kişiye özel kitlesel üretimde üretim, pazarlama veya yönetim gibi farklı departmanlarda kişiye özel çıktılar ortaya koyulabilir. Kişiselleştirme, ürünün çok basit bir şekilde müşteriye uyarlanması ile gerçekleşebileceği gibi tasarım, ürün geliştirme, üretim, teslim zincirinin tamamını ilgilendiren bir uygulama ile de gerçekleştirilebilir (Vuruşkan, 2010,s.7).

Yukarıdaki tanımlardan yola çıkarak kişiye özel kitlesel üretimin özellikleri aşağıda özetlenmektedir:

1. Müşterilerin kişisel istek ve ihtiyaçlarına uygun ürün ve/veya hizmet sunumu sağlamaktadır.

2. Hedef üretimini evrimleşmiş bir kitlesel üretim yöntemi ve yenilikçi stratejiler kullanarak sağlayan yeni bir iş modelidir.