Yurtdışında Yapılan Araştırmalar

Martinez (2012), tarafından Kaliforniya’da yedi ilkokul, iki ortaokul, iki lise ve bir bağımsız çalışmalar okulunda “What Factors are Associated with a School’s High Level of Organizational Citizenship Behavior? The Case of a Middle School Staff that Goes Above and Beyond” isimli bir çalışma yapılmıştır. Araştırmada, örgütsel vatandaşlık davranışı gösteren öğretmenlerin, daha etkili bir öğretim ortamı oluşturdukları ve öğrencilerinin hayatlarında fark yarattıklarına inandıkları görülmüştür. Ayrıca bu öğretmenler işlerini yapmakta daha coşkuludurlar ve iş doyumları yüksektir. Öğretmenler yüksek örgütsel vatandaşlık davranışları göstererek, okullarını daha iyi bir yer yapmak, okul iklimini geliştirmek, daha olumlu bir okul çevresi yaratmak ve öğrencilerinin başarılarını arttırmak istemektedirler.

Farooqui (2012), tarafından Pakistan Lahor Üniversitesinde 114 öğretim görevlisinin katılmış olduğu “Measuring Organizational Citizenship Behavior as a Consequence of Organizational Climate” isimli bir çalışma yapılmıştır. Araştırma sonuçları örgütsel iklimin bütün boyutlarının örgütsel vatandaşlık davranışlarının bütün boyutları ile pozitif olarak ilişkili olduğunu göstermiştir. Ayrıca erkeklerin kadınlara göre daha fazla örgütsel vatandaşlık davranışı gösterme eğiliminde oldukları bulunmuştur.

Williams, Brien ve LeBlanc (2012) tarafından “Transforming Schools into Learning Organizations: Supports and Barriers to Educational Reform” isimli bir çalışma yapılmıştır. Kanada’nın New Brunswick eyaletinde bulunan 50 okul üzerinden yapılan araştırmanın bulgularına göre; Araştırma sonuçları öğrenen bir örgüt yaratmada kültür, liderlik, öğretme ve mesleki gelişimin önemini göstermektedir. Ayrıca öğrenen bir okul olmak için gerekli değişimlerin yapılabilmesi çalışanların bunu yapabileceklerine inandırılmalarına bağlıdır.

Finnigan, Daly ve Stewart (2012) tarafından “Organizational Learning in Schools under Sanction” isimli bir araştırma yapılmıştır. 2007-2008 eğitim-öğretim yılında Amerika’da yaklaşık olarak 200 okulda çalışan öğretmenler üzerinde nitel ve nicel tarama yöntemleri kullanılarak bulgular elde dilmiştir. Araştırmada örgütsel

86

öğrenme ile ilgili sınırlı bulgular bulunmuş olup bunun yerine okulların düşük performans gösterme nedenleri ve okul personelinin öğrenme süreçlerine olan ilgisi araştırılmış, sınırlı örgütsel öğrenmenin okulun yapısı ve iklimi ile ilişkili olduğu görülmüştür. Ayrıca okul çalışanlarının hataların düzeltilmesinde geri dönüşümün faydasına güvendiği bulunmuştur. Çift döngülü öğrenmenin olmadığı okulların düşük performans gösterdikleri görülmüştür.

Cooper (2010) tarafından “Collective Efficacy, Organizational Citizenship Behavior, and School Effectiveness in Alabama Public High Schools” isimli bir çalışma yapılmıştır. Alabama’da bulunan 45 ortaöğretim kurumundan 1.859 öğretmen üzerinde yapılan çalışmanın bulgularına göre; İki değişken arasında, diğer ilişkili değişkenler sabit tutmaksızın hesaplanan basit korelasyonda örgütsel vatandaşlık davranışı ile etkili okulun bütün boyutları arasında anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Diğer değişkenlerin sabit tutulduğu çoklu doğrusal regresyon analizinde ise yalnızca örgütsel vatandaşlık davranışı ile okul etkililiği arasında anlamlı ilişki bulunmuştur. Öğrenci başarısı ile ölçülen okul etkililiği ile örgütsel vatandaşlık davranışı arasında anlamlı bir ilişki bulunamamıştır.

Somech ve Drach-Zahavy (2004) tarafından “Exploring Organizational Citizenship Behaviour from an Organizational Perspective: The Relationship Between Organizational Learning and Organizational Citizenship Behaviour” isimli bir çalışma yapılmıştır. İsrail’de 450 öğretmene uygulanan anketlerin yapılan regresyon analizleri sonucunda; örgüte yönelik örgütsel vatandaşlık davranışları ile örgütsel öğrenme değerleri arasında pozitif bir ilişki gözlenirken, bireye yönelik örgütsel vatandaşlık davranışları ile örgütsel öğrenme değerleri arasında anlamlı bir ilişkiye rastlanmamıştır.

Silins, Zarins ve Mulford (2002) tarafından, “What characteristics and processes define a school as a learning organisation? Is this a useful concept to apply to schools?” isimli bir çalışma yapılmıştır. Araştırma Güney Avusturalya ve Tazmanya’da toplam 2.000 öğretmen üzerinde yapılmış olup, araştırma sonuçlarına göre; öğretmenler ve müdürler öğrenen örgüt ile ilgili çağdaş kavramların kullanıldığı okullarda okulun özelliklerini ve kullanılan süreçleri daha iyi tanımlamaktadırlar. Okulların gelecekte karşılaşacakları sorunlarla baş edebilmeleri için öğrenme hızları dış çevrenin değişim hızına eşit veya ondan daha büyük olmalıdır yani okullar etkili olmak için birer öğrenen örgüt olmak zorundadırlar.

87

Yapılan çalışmalar incelendiğinde; Türkiye’de, okullarda örgütsel öğrenme mekanizmalarının yeterince kullanılmadığı görülmüştür. Genel olarak çalışmalarda, etkili okul boyutlarından veli ve öğrenci boyutlarının yeterli olmadığı sonucu çıkmaktadır. Ancak okulların etkili okul özelliği göstermemelerini, okul kültürü, okul yöneticisi ve öğretmen faktörünün dışında sadece veli ve öğrenci yetersizliği ile açıklamak çok gerçekçi görünmemektedir.

Öte yandan yapılan ilişkisel araştırmalarda; örgütsel öğrenme ve örgütsel vatandaşlık davranışının birbirleriyle ilişkili olduğu, ayrıca bu değişkenlerin okulların performansını, etkililiğini ve öğrenci başarısını olumlu etkilediği görülmektedir. Bundan dolayı yüksek akademik başarılar elde etmenin ve etkili bir okul ortamı oluşturmanın, okulların öğrenen örgüt özellikleri göstermeleri ve çalışanların gösterdikleri örgütsel vatandaşlık davranışları ile ilişkili olduğu değerlendirilmiştir. Çalışmada bu ilişkileri belirlemek için korelasyon analizi yapılmış ve yapısal eşitlik modellemesi ile bulunan ilişkiler nedensel olarak açıklanmaya çalışılmıştır.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM