Yerle İlgili Kelimeler

İpeğin, camın, korunun Eti havayla dolu

Burnunda sinir, kıçında peri Bakkal, tefeci, orospu

Hayvan hikâyesi düzenlerin”

1.3.3. Yerle İlgili Kelimeler

Cemal Süreya’da “yer” isimleri oldukça geniştir. Şairin görevlendirilmesi sebebiyle Türkiye’nin birçok kentinde bulunması, bu tür kelimeleri çokça kullanmasına bir sebeptir. Şair Türkiye’nin neredeyse bütün kentlerini şiirlerine almıştır. Yer kültürü geniş olan şair Asya ülkelerinden Ortadoğu’ya, oradan da daha büyük kıtalara yönelerek birçok yer adıyla karşımıza çıkar. Kullanılan “yer” adları daha çok tarihî yönleriyle

verilmiş gibi görünse de asıl sebep, sürgün ve göçebe bir hayatın şairde uyandırdığı yalnızlık duygusudur. Aşka ve yaşamaya düşkün şairin şiirlerinde yeni yerler, arayışlar ve aşklar birbirleriyle uyumludur.

Tablo: 4

Nu Kelime Frekans

1 yer 62

2 ora 41

3 deniz 32

4 gökyüzü 28

5 İstanbul, kent 25

6 oda, burda 20

7 dünya 18

8 şura, 15

9 Ankara 15

10 çarşı 11

11 okul, kıyı 10

12 Afrika, Kars, Anadolu 9

13 Türkiye 8

14 hamam, yatak 7

15 ülke, balkon, Doğu, banka, bodrum, Sivas, park 6

16 Akdeniz, Bursa, mutfak 5

17 cadde, Galata, kaldırım, bina, Erzurum, Konya, Van 4 18 kuzey, kıta, istasyon, Üsküdar, Çin, sinema, meydan,

köprü, içkievi, Beşiktaş 3

19

kucak, meyhane, Ortadoğu, Porsuk, Harput, liman, Kızılırmak, Süveyş, Erzincan, Kızkulesi, Eskişehir, Karaköy, âlem, Fırat, durak, yuva, güverte, Troya, barınak, Banaz, Horasan, İzmir, çöl, işhanları, Amerika, gündoğusu, banyo, Marmara, Çubuklu, Ağrı, pazaryeri, Siraküza, Londra, Aydın

2

20 Palandöken, Laleli, köşebaşı, Sirkeci, Beykoz, Dicle, 1

Uzakdoğu, Karadeniz, sokak, Antalya, Paris, Kırklareli, tiyatro, Aksaray, Amasya, Kütahya, Edirne, basımevleri, Adapazarı, Kuveyt, Hindistan, Karaköse, ada, Nazilli, İspanya, güney, Fenike, Cihangir, Ttelaviv, Madagaskar, lunapark, salon, kafeterya, Uzunçarşı, Manisa, Finlandiya, Fransa, Nişantaşı, Kargapazarı, Yozgat, Yeni Cami, Divanyolu, Ege, Yenikapı, Anıtkabir, aşevi, Kahire, Mardin, Ganj, Avustralya, Harem, Denizli, Arpaçay, gardrobda, Mısırçarşısı, Madrid, Ardahan, Manisa, Bilecik, Çankaya, Chagall, Stad Oteli, Yakındoğu, Chicago, Bizans

Şiirlerde “yerle” ilgili kelimelerin toplam frekansı 629’dur. Toplam kelime sayısı içerisinde de %3,05’tir. Farklı kelime sayısı ise 146’dir.

Frekans değeri en yüksek olan yani 62 kez kullanılan kelime “yer” sözcüğüdür:

“Daha Ben” adlı şiirde;

“Daha ben ilk kazmayı vurmadan Elime gelen Karabitki’li testi Nefertiti’nin mutfağı sayılan yerde Koyu sır yeni hicret yollarını kesti.”

“Turgut Uyar” adlı şiirde;

“Gözlerinde yıldızlar Serin yerde durur”

“Bir Çiçek” adlı şiirde;

“Bir çiçek duruyordu, orda, bir yerde, Bir yanlışı düzeltircesine açmış;”

“Çıkmaz Sinir” adlı şiirde;

“Gölgemi gördüm yerde sonra, seni hatırladım Bir tekme yapıştırdım köpoğluna.”

“deniz ve gökyüzü” ise şöyle kullanılmıştır:

“Şarkısı –Beyaz” adlı şiirde;

“Bu yıldız tutmaz mavilikte

Ne deniz ne köpük kâr eder bana”

“Onların Yani Sizin” adlı şiirde;

“Allahlar yani çarşıda, pazarda, yani evde Yani arabalarına taş koydukları caddelerde

Bir dilim jandarma ekmeği kürekte, kürek denizde”

“11 Beyit” adlı şiirde;

“Öncesiz bakışları yeryüzünün Krater gölleri

Gökyüzünden başka şey görmemiş O gölleri.”

Cemal Süreya, özel yer adı olarak en çok İstanbul’u kullanmıştır. Şiirlerinde 25 kez kullanılışıyla karşımıza çıkan bu şehir, şair için çok önemlidir. Şehir uzun zaman içerisindeki değişimiyle anlatılır:

“Tabanca” adlı şiirde;

“Eski bir Osmanlı paşası gibi Feodaliteyi süpüren bıyıklarıyla İstanbul İstanbul uzakta

İstanbul’a ateş etmeyiniz”

“Yeraltı” adlı şiirde;

“…

Soluk soluğa yaklaşır rastlantı Yumurtlayıp giderdi avcuma

İstanbul’daydım, kimi zamanda Ankara’da”

“Düşüncesi Değil, Kendisi” adlı şiirde;

“Zamansızlığın ortalarında İstanbul’da Enderun ağaları Padişahın buyruğuyla Kartopuna tutar birbirini”

“Bir Kentin Dışardan Görünüşü” adlı şiirde İstanbul, tarihiyle karşımızdadır:

“Çocuktur. Babasınınkine benzer annesinin yüzü Çünkü mutlu İstanbul kadını alır erkeğinin yüzünü

…

Yeni yapıların kekemeliği ve akasya

Ve çınar. Yelesinin içinde tükenmiş bir aslan Ve sütunlar başıbozuk devriyeleri

Ne kuşatmalar ne dostluklar pahasına

Büyük bir mutfak yaratmış bir imparatorluğun Yalnız sütunlar savunuyor serinliği”

“555K” adlı şiirde İstanbul’da dönemin siyasi bir karışıklığı anlatılır:

“…

Hınçlarını gömmektedir içine yerin Çünkü millet hayınları Ankaralarda Çünkü İzmirlerde, çünkü İstanbullarda”

Şiirlerde bazı özel yer isimleri şöyle geçer:

“Kısa Türkiye Tarihi”adlı şiirde;

“Türkiye’nin adı Soyadı yasasından beri Atatürk adından Soyutlanamadı:”

“Dikkat Okul Var” adlı şiirde;

“…

Yine de inanma

Hepsi de görev yolculuğuydu;

Kars, Ardahan, Van, Karaköse, Sivas, Erzincan, Aydın, Manisa Kırklareli, Edirne, Bilecik, Bursa, İşte haritada ne varsa”

“Hamza Süiti” adlı şiirde;

“…

Başladı Afrikası uzun bir gece -Afrika dediğin bir garip kıta- Geceler yukarda telcek-bulutcak”

“Afyon Garındaki” adlı şiirde;

“Afyon garındaki küçük kızı anımsa, hani Trene binerken pabuçlarını çıkarmıştı;”

“Ülke” adlı şiirde;

“Para basma yetkisini Fırat’ın suyunu Palandöken’i Erzincan’ın düzünü asma bahçelerini Babil’in Antalya’nın denizini o denizin dibini”

“Mübeccel İzmirli” adlı şiirde;

“Çubuklu’da Mübeccel İzmirli Vapura bindiği zaman

…

Ne kadar şair var Anadolu’da Mübeccel İzmirli”

“Rokoko” adlı şiirde;

“Yokuşa kurulmuştu Galata Kulesiyse hemen şurda

…

Korseli A’lar halinde

Ben Paris’teyken mektuplarıma”

Diğer bazı tamlama şeklinde bulunan yer adları:

başkentin sokaklarında Büyük Millet Meclisi Kadıköy Parkı Mamahatun Türbesi Marienbod İlkokulu Saat kulesi

Adakale Sokak Karaköy altgeçidi Alamut Kalesi Afyon Garı Banliyö treni

Dolmabahçe Sarayının Ahret kapısı

Kader Sokak Kars Kalesi Eski Frikya Galata Kulesi

Eski Anadolu – Bağdat Demiryolu Göl dibi

Yukarı il Dünya müzesi Kuzey yarıküre