Yer Seçimi

Herhangi bir rüzgar elektrik santrali projesi geliştirmesindeki ilk aşama rüzgar türbinleri için uygun bir yer belirlemektir. Birçok proje sahibi için bu işlemin başlangıç noktası üretim için uygun olabilecek bir ya da daha fazla yeri belirlemek için seçilen bölgeye bakmayı kapsar. Bu basamağın amacı uygun yerleri belirlemek ve proje için en uygun yerlerin ortaya çıkması için herhangi teknik ticari ve çevresel engelleri tanımlamaktır. Başarılı bir üretim için yer seçme işlemi aşağıdaki beş önemli teknik kritere uygun olmalıdır:

• Potansiyel rüzgar kaynağı. • Yerin büyüklüğü.

• Elektrik bağlantısı.

• Toprak mülkiyeti ve tedavüldeki kullanım. • İnşa sorunları.

Proje için uygun yer bulma hem yer incelemesi hem de masa çalışması gerektirir. Masa bazlı (esaslı) çalışmada proje için düşünülen yerlerin başarılı bir üretim için gerekli önemli tekniksel kriterlere uygun olup olmadığı belirlenmeye çalışılır. Proje sahibinin topoğrafik ve elektrik güç haritalarını incelemesi gerekir Proje için düşünülen yerin ziyaret edilmesi gerekmektedir. Bölgenin kolay ulaşılabilirliği ve nakil hattına yakınlığı gibi genel bilgilerin toplanması gerekir. Eğer proje için düşünülen yerdeki ön çalışma, o yerin ekonomik imkan açısından ümit verici olduğunu ve temel çevresel ve teknik engelleri olmadığını gösteriyorsa o yer detaylı inceleme için seçilir (Özer, 2004).

5.1.1.1. Potansiyel Rüzgar Kaynağı

İmkan açısından uygun bir yer bulduktan sonra proje sahibi rüzgar ölçümlerini yapmaya yarayacak direkleri kurmak için izin alır. O yerin yıllık ortalama rüzgar hızını belirlemek için en azından bir yıllık veri gereklidir. Eğer rüzgar verisi o yerin enerji üretimi için ekonomik potansiyele sahip olduğunu gösteriyorsa proje sahibi türbinlerin nereye yapılacağını gösteren mikro yerleştirme planı yapar (Özer, 2004).

Rüzgar hızı ve elektrik şebekesine yakınlık rüzgar çiftliğinin (projesinin) ekonomisi etkileyen en önemli değişkenlerdir. Bu yüzden eğer en yakın rüzgar ölçüm istasyonundan uzun süreli rüzgar verisi elde edilebiliyorsa bu veriler incelenmelidir.

Avustralya Rüzgar Enerji Birliği’ne göre günümüzdeki rüzgar türbin teknolojisi ve Avustralya maliyeti düşünüldüğünde saniyede yaklaşık 6 m/s rüzgar hızı uygun olan minimum seviye olarak kabul edilir. Uygun olan minimum rüzgar seviyesi ülkeden ülkeye değişir. Türkiye için bu hız 7 m/s civarındadır (Özer, 2004).

5.1.1.2. Yerin Büyüklüğü

Projenin uygulanacağı alanın büyüklüğü enerji üretiminin ticari olarak uygun olup olmadığını saptamaya yardımcı olur. Uzun elektrik kablo hatları proje maliyetini arttırabilir ve uygun rüzgar hızına rağmen o bölgeden vazgeçilmesine neden olabilir. Yerel elektrik dağıtım

sisteminin incelenmesi ve yerel elektrik şirketi ile diyalog kurma proje için amaçlanan bölgeye bir elektrik bağlantısının teknik ve parasal açıdan uygun olup olmadığını gösterir. Bölgedeki elektrik şebekesiyle ilgili bilgi elektrik hatlarının haritası ve bağlantı seçenekleri bölgedeki elektrik şirketinden temin edilir (Özer, 2004).

5.1.1.3. Elektrik Bağlantısı

Bölgedeki elektrik bölge şebekesi bağlantısının incelenmesi (yerel elektrik dağıtım sistemi) bir elektrik bağlantısının teknik ve parasal açıdan uygun olup olmadığını gösterir. Rüzgar çiftliklerinin elektrik enerjisini karşılamayı kabul eden elektrik şebekesinin kapasitesi sınırlıdır. Yerel yol şebekesinin incelenmesi projenin uygulanması düşünülen alana olası giriş engelleriyle ilgili fikir verecektir (Özer, 2004).

5.1.1.4. Toprak Maliyeti ve Tedavüldeki Kullanımı

Bir başka konuda proje için düşünülen alanın mülkiyetidir. Toprak genellikle kullanım konusunda anlaşmazlık konusudur. Bu bakımdan toprağın kullanım profili daha ilk başta kontrol edilmelidir. Enerji Pazarı Düzenleme Kurulu’nun onayını almak, temel bürokratik mil taşıdır. Bu kurumdan lisans alındığında bu proje sahibinin riski büyük ölçüde azalır. Bundan sonra daha detaylı yer değerlendirmesi için maddi imkanlar kullanılabilir. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının veri anahtarından biri de Çevre Bakanlığının onay ifadesidir. Örneğin proje kurulması düşünülen alan önemli bir doğal mirası koruma bölgesinde olabilir. Çevre Bakanlığının onayından sonra proje sahipleri Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığından kamulaştırma isteğinde bulunur. Kamulaştırma proje sahibi adına, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından yapılır. Proje sahipleri projeye dahil olması muhtemel toprak sahiplerinin sayısının onların proje zamanındaki ve gelecekteki toprak kullanma seçeneklerini düşünmelidir.

Çevresel faktörlerde yer seçiminin konusudur. Projenin kabul edilebilirliğini etkileyebilecek herhangi büyük çevresel sorunun ortaya çıkması bakımından önemlidir. Örneğin; proje için kullanılması düşünülen yer, önemli bir mirası koruma alanında olabilir. Ayrıca çevresel faktörler, Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu’nun onayına verilen anahtar bilgidir ve dolayısıyla Çevre Bakanlığının onayı etkilidir. Avrupa Rüzgar Enerji Birliği bir çevresel etki değerlendirmesi yapılmasını tavsiye ediyor. Teknik ve çevresel sorunları saptamak için rapor ve bölgenin haritasının incelenmesinin yanında projeyi yürütenler, proje zamanındaki ve daha sonraki ulusal, bölgesel ve yerel politikayı göz önünde bulundurmalıdır (Özer, 2004).

Görsel durumda çevresel faktörler arasında önemli bir yerdedir. Rüzgar türbinleri yerleşim merkezine çok yakın olan bir bölgeye kurulmamalıdır ki, bu bölgelerin güzelliği gürültü gölge türbinlerin görüntüsü ve yayılan ışıkla bozulmasın. Yer seçiminde aşağıdaki faktörlerde göz önünde bulundurulmalıdır:

• Ekoloji.

• Arkeolojik ve tarihi miras. • Eğlence amacıyla kullanım. • Sivil ve milli hava alanları. • Yasaklı bölge.

5.1.1.5. İnşa Sorunları

İnşa yer seçimindeki bir başka konudur. Proje için düşünülen bölgeye giriş engelleri saptanmalıdır. Birçok bölge şehir merkezinden çok uzaktır ve bu bölgelere ancak keskin virajlı dar yolardan ulaşılabilir. Bu da uzun rüzgar pervane kanadının taşınmasını zorlaştırabilir. Ayrıca giriş yolarındaki çukur ve tümsekler büyük yüklerin taşınması için uygun olmayabilir. Proje sahibinin dikkat etmesi gereken nokta, her rüzgar türbininin kurulduğu yerde ağır vinçler yerleştirmek ve türbinin pervane kanatlarını birleştirmek için düz alana ihtiyaç vardır (Özer, 2004).