5. UYGULAMA
5.5. Uygulama ve RETScreen Programı
5.5.1. RETScreen International Programı
5.5.1.1. Enerji Modeli
sayısı ve santralden olabilecek enerji kayıpları girilmektedir. Bu kayıplar ile ilgili olarak uluslararası kabül gören bazı değerler alınmıştır.
5.5.1.2. Teçhizat Verisi: Bu kısımda kullanılan rüzgar türbinine ait göbek (hub) yüksekliği, pervane çapı, süpürme alanı ve güç eğrisi girilmektedir.
5.5.1.3. Maliyet Analizi: Maliyet analizi kısmında rüzgar türbin fiyatı girilerek diğer maliyetler uluslar arası tecrübelere göre otomatik olarak hesaplanmaktadır. Türkiye’de dahil olmak üzere genellikle aşağıdaki Tabloda görülen yüzdeler gerçekçi bir yaklaşımdır ve RETScreen tarafından kullanılmaktadır.
Tablo5.5 Maliyet dağılımı.
Açıklama Maliyet Yüzdesi
Rüzgar türbini (yedek parça + nakliye dahil)
73.6
İnşaat işleri 10.1
Diğer teçhizat (BoP) 4.6
Proje geliştirme 2.2
Mühendislik 2.0
Öngörülmeyen 7.5
Toplam 100
Çalışmada incelenen üç bölgedeki rüzgar elektrik santralleri için aşağıdaki toplam yatırım tutarı ve bu yatırımın dağılım maliyet bulunmuştur. Toplam olarak 40.079.523 USD bulunmuştur. Burada dikkat edilmesi gereken nokta, kullanılan rüzgar türbininin fiyatının 2007 Ocak itibarı ile ve projeye özel değil de liste fiyatı olmasıdır.
Tablo 5.6 Toplam yatırım tutarı ve dağılımı.
Açıklama Tutar (USD)
Rüzgar türbini (yedek parça + nakliye dahil)
29.498.530
İnşaat işleri 4.048.032
Diğer teçhizat (BoP) (Trafo, kablo, kesici, şalt sahası vb)
1.843.658
Proje geliştirme 881.749
Mühendislik 801.590
Öngörülmeyen 3.005.964
Toplam 40.079.523
5.5.1.4. Finansal Analiz: Rüzgar elektrik santralının maliyet analizi yapıldıktan sonra yatırımcının projenin devamına karar verebilmesi için bazı finansal analizlerin yapıldığı modüldür. Birim kWh değerine göre ve enerji satış süresine göre kredi ve özsermaye oranları, kredi geri süresi ve faizi sonuçlarına bağlı olarak ortaya çıkan ve yatırımcının karar verme sürecinde çok önemli karar kriterlerini içeren iç karlılık oranı, basit geri ödeme gibi bazı sonuçlar verilmektedir.
5.6. Uygulama: Şimdiye kadar anlatılanların ışığında uygulama için gerekli veriler girilerek bir takım sonuçlara ulaşılmıştır.
RETScreen programına girilen rüzgar verileri ve rüzgar türbin değerlerine göre Tablo 5.7 ile verilen değerler bulunmuştur. Uygulama sonucunda birçok çıktı bilgisi bulunmasına rağmen; karar verme aşamasında en etkili olan üç parametre ile ilgili sonuçlar verilmiştir. Burada özellikle rüzgar elektrik santralından meydana gelen yıllık üretim, kapasite faktörü ve iç
karlılık oranı üzerinde durulmuştur. Tablodaki değerler incelendiğinde özellikle Çanakkale’deki projenin çok verimli ve yapılabilir olduğu hemen görülmektedir. Balıkesir sahası ikinci en iyi saha olmakta ve incelenen son saha olan Manisa ise en düşük verimli sahadır. Buradaki elektrik satış tarifesi 7 cent/kWh olarak alınmıştır. Çünkü 5346 Sayılı YEK Kanunu ile öngörülen tarife 7 cent/kWh civarındadır.
Tablo 5.7 Uygulama sonuçları.
Yer Yıllık Enerji
Üretimi (MWh) Kapasite Faktörü (%) İç Karlılık Oranı - IRR (%) Balıkesir 60.883 35 17,6 Çanakkale 76.573 44 28 Manisa 52.683 30 12,7
Şekil 5.8’de görüldüğü gibi 76.573 MWh’lık yıllık enerji üretimi ile Çanakkale projenin uygulanması için en uygun sahadır.
Balıkesir Çanakkale Manisa 0 10.000 20.000 30.000 40.000 50.000 60.000 70.000 80.000 90.000 1 Y ıl lı k e n e rj i ü re ti m i (M W h )
6. SONUÇLAR
Rüzgar enerjisi projelerinin maliyet yapısı, fizibilitesi (yapılabilirliği) detaylı olarak anlatılarak Balıkesir, Çanakkale ve Manisa’da üç adet sahaya ait rüzgar verilerine göre, uluslararası arenada yaygın olarak kullanılan RETScreen programı ile analiz yapılarak bu sahalarda kurulabilecek rüzgar elektrik santralı ile ilgili bazı sonuçlara ulaşılmıştır. Buna göre, incelenen sahalar içerisinde Çanakkale’deki saha yıllık 76.573 MWh’lık enerji üretimi ile mevcut piyasa yapısında en uygun projedir. İkinci olarak yıllık 60.883 MWh’lık enerji üretimi ile Balıkesir ve son olarak da yıllık 52.683 MWh’lık enerji üretimi ile Manisa projesinin yapılabilir olduğu sonucuna varılmıştır. Sadece yıllık enerji üretiminin yüksek olması bu sahalara rüzgar santrali kurulması için yeterli değildir. Bu sahaların ulaşımının kolaylığı, elektrik şebekelerine yakınlığı gibi kriterlerde göz önüne alınmalıdır. Sahaların coğrafi konumu da dikkate alındığında, Çanakkale’deki sahanın bu kriterlere de uygun olduğu görülmüştür.
Kurulu olan rüzgar elektrik santraları rüzgar gücü bakımından zengin olan Marmara bölgesi ve Ege bölgesinde bulunmaktadır. Anadolu’nun güneydoğu kıyıları da rüzgar potansiyeli açısından zengin alanlara sahiptir. Bu bölgede de rüzgar çalışmalarına gereken önem verilmelidir.
Türkiye rüzgar enerjisi dışında da yenilenebilir enerjinin birçok türüne sahiptir. Bu zenginliği değerlendirmelidir. AB Ülkelerinin elektrik tüketiminde YEK hedeflerine baktığımızda bu enerjilerin kullanımında büyük bir artış gerçekleştirmeye çalıştıklarını görebilmekteyiz. Bunun içinde bu konuyla ilgili yasal düzenlemeler getirmişlerdir. Her ülke kendi kaynak potansiyelini dikkate alarak politikalar geliştirmektedirler. Birçok devlette YEK’leri desteklemek için çeşitli teşvikler vermekte ve yatırımcılara bazı vergi muafiyetleri sağlamaktadırlar. Türkiye’de de YEK’lerin geliştirilebilmesi ve verimli şekilde kullanılabilmesi için yapılacak olan çalışmalar, her türlü kaynak kullanılarak hızlandırılmalıdır.
Türkiye’de yenilenebilir enerji kaynaklarının verimli bir biçimde değerlendirilebilmesi için devlet, özel sektörü desteklemelidir. Bunun için bu alanda yatırım yapacak özel teşebbüslere düşük faizle kredi verilmeli, vergi muafiyeti sağlanmalıdır.
Yenilenebilir santral ekipmanlarının ithalatında gümrük ve vergi muafiyetleri sağlanmalıdır. Bu konuda yetiştirilen uzmanların sayısı artırılarak çeşitli programlarla bunlar desteklenmelidir.
KAYNAKLAR
A policy briefing by EWEA, 2004, On the future of EU support systems for the promotion of electricity from renewable energy sources. Erişim tarihi: 19. 11. 2006 www.ewea.gov.tr
Ackermann, T., Lutz, R. and Hobohm, J., 2001, World wide offshoren wind potential and European projects, Proceedings of thr IEEE, 89, 8, 1216-1226.
AÇA, 2004, İşaretler. Erişme tarihi:17. 10. 2006. www.reports.eea.europa.eu/signals- 2004/tr/TR_Signals_web.pdf
Afgan, N.H., Gobasi, D., Carvalho, M.G. ve Cumo, M., 1998, Sustainable energy development, Renewable and Sustainable Energy Reviews, 2, 3, 235-286.
Akkaya, S. ve Gençer, Ç., 2007, Türkiye’de rüzgar enerjisi projelerinin son durumu, 3e Electrotech: Enerji, elektrik,elektroteknik teknolojileri dergisi, 154, 154-157.
Altuntaşoğlu T., Z., 2005, Yenilenebilir Enerji Avrupa Birliği ve Türkiye Müktesebatı, EMO- TMMOB Türkiye V. Enerji Sempozyumu (21-23 Aralık 2005) Bildirileri, Ankara, 249- 261.
Arman, F. A., 2004. Erişilme tarihi: 08. 09. 2006 www.hesiad.org.tr/hid_pot.htm
Aslan, S., 1998, Güneşten plazma fışkırmaları, TÜBİTAK Bilim ve Teknik Dergisi, sayı:3, 6
Atılgan, İ., 2000, Türkiye’nin enerji potansiyeline bakış, Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 15, 1, 31-47
Bacci, E., Gaggi, C., Lanzillotti, E., Ferrozzi, S. and Vali, L., 2000, Geothermal power plants at Mt. Amiata (Tuscany-Italy): mercury and hydrogen sulphide deposition revealed by vegetation, Chemosphere, 40, 907-911.
Bakis, R., 2007, Electricity production opportunities from multipurpose dams (case study), Renewable Energy, 32, 1723-1738.
Balat, H., 2006, A renewable perspective for sustainable energy development in Turkey: The case of small hydropower plants, Renewable and sustainable Energy Reviews, 1-14.
Bartle, A., 2002, Hydropower potential and development activities, Energy Policy, 30, 14,1231- 1236.
Bilgen, S., Keleş, Ş., Kaygusuz, A., Sarı, A. And Kaygusuz, K., 2006, Global warming and renewable energy sources for sustainable development: A case study in Turkey, Renewable and Sustainable Energy Reviews, 361, 1-25.
Bilgin, N., 2003, Biyogaz nedir?, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Ankara Araştırma Enstitüsü, Ankara. Erişme tarihi: 20.10 2006 www.kghm.gov.tr/kutuphane/BIYOGAZ/BIGAZ:HTM
Bull, S.R., 2001, Renewable energy today and tomorrow, Proceedings of IEEE, 89, 8, 1216- 1226.
Çevre-Yeni ve Yenilenebilir Enerji Kaynakları Daire Başkanlığı, 2007 Erişim tarihi: 11.02.2007 www.euas.gov.tr/_Euas/web/gozlem.aspx?sayfaNo=326
Demirbaş, A, 2006,Turkey’s renewable energy facilities in the near future, Energy Souurces, 28, 6, 527-536.
Dinçer, İ., 2000, Renewable energy and sustainabledevelopment: a crucial review, Renewable and Sustainable Energy Reviews, 4,157-175.
Doğan, M., 2000, Enerji ihtiyacı ve alternatif enerji kaynaklarında gelişmeler, TSE Standart Dergisi, sayı:468, sayfa:28-36.
Durak, M. and Şen, S., 2002, Wind power potential in Turkey and Akhisar case study, Renewable Energy, 25, 3, 463-472.
Durak, M., 2005, Avrupa Birliği Ülkelerinde Yenilenebilir Enerji Kaynakları Açısından Küçük Hes’ler ve Rüzgar Enerjisi Yatırımlarına Verilen Teşvikler, Meteoroloji Dergisi , 1, 18- 20.
Dünya Enerji Konseyi, 2001, Enerji kaynaklarının incelenmesi raporu. Erişim tarihi: 3. 11. 2006 www.obitet.gazi.edu.tr/obitet/alternatif_enerji/yenilenebilir_enerji_kaynak.htm
Ediger, Ş., Akar, S. and Berkin, U., 2006, Forecasting production of fosil fuel sources in Turkey using a comparative regression and ARIMA model, Energy Policy, 34, 18, 3836-3846.
Ediger, Ş. V. and Kentel, E., 1999, Renewable energy potential as an alternative to fossil fuel in Turkey, Energy Conversion & Management, 40, 743-755.
EİE, Güneş enerjisi ve teknolojileri. Erişim tarihi: 23. 10. 2006. http://www.eie.gov.tr
EİE, Türkiye’nin hidroelektrik enerji potansiyeli. Erişim tarihi: 26. 10. 2006 www.eie.gov.tr
Ertin, G., 1998, Türkiye Coğrafyası, Anadolu Üniversitesi yayınları No: 1069, 157-160.
EÜAŞ, Jeotermal enerji Erişim tarihi: 13. 02. 2007 www.euas.gov.tr/ Euas/web/ gozlem. aspx?No=326.
Flavin, C. ve Lenssen, N., 1996, Enerjide arayışlar, Tema Vakfı Yayını, No. 12, 174-191.
General News, 2006, Largest and deepest offshore wind turbine installed, Refocus, 7, 5, 4.
Glaser, P. E., 1977, The patential of satellite solar power, Proceedings of IEEE, 65, 8, 1162- 1117.
Hammons, T.J., 2003, Geothermal power generation worldwide, Power Tech Conference Procedings, 1,8.
Herbert, G.M., Iniyan, S., Sreevalsan, E. And Rajapandian, S., 2007, A review of wind energy technologies, Renewable and Sustainable Energy Reviews, 11, 6, 1117-1145.
Ilgar, R., 2005, Ekolojik bakışla jeotermal kaynaklara dualist yaklaşım, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi,www.e_soder.com, sayı: 13, sayfa:88-98.
İncecik, S. and Erdoğmuş, F., 1994, An investigation of wind power potential in western cost of Anatolia, Renewable Energy, 6, 863-865.
Jacob, A., 2006, Another record year for wind energy, Reinforced Plastics, 50, 4, 26-27.
Jardan, R., Nagy, I. and Schendl, N., 2004, enhanced utilisation of solar radiation for the generation of electric energy, IEEE Africon, 1, 619-624.
Kaygusuz, K. And Kaygusuz, A., 2004, Geothermal energy in Turkey: the sustainable future, Renewable and Sustainable Energy Reviews, 8, 6, 545-563.
Kaygusuz, K., 2003, Energy policy and climate change in Turkey, Energy Conversion and Management, 44, 10, 1671-1688.
Kenisarin, M., Karslı, V.M. ve Çağlar, M., 2006, Wind power engineering in the world and perspectives of its development in Turkey, Renewable and Sustainable Energy Reviews, 10, 4, 341-369.
Knight, A. M. and Peters, G. E., 2006, Simple wind energy controller for an expanded operating range, Transactıons On Energy Conversıon,20, No.2, 459- 466.
Mertoğlu, O., 2000, Türkiye’deki jeotermal enerji uygulamalarının çok yönlü önemi ve dünyadaki yeri. Erişim tarihi: 13. 10. 2006.
www.mmo.org.tr/mühendismakina/arşiv/2001/ocak/dizin.htm
Mertoglu, O., Bakir , N. and Kaya, T., 2003, Geothermal applications in Turkey, Geothermics, 32, 4-6, 419-428.
Özer, S., 2004, A feasibility study and evaluation of financing models for wind energy projects: A case study on Izmir Institute of Technology campus area, Yüksek lisans tezi, Izmir Institute of Technology, 124 s
Özgener, Ö., 2006, A small wind turbine system (SWTS) application and its performance analysis, Energy Conversion and Management, 47,111-12, 1326-1337
Öztürk, M., 2005, Hayvan gübresinden biogaz üretimi,Çevre ve Orman Bakanlığı, Ankara. Erişim tarihi:02. 11.2006 www.çevreorman.gov.tr/belgeler1/biogaz.doc
Ringel, M., 2006, Fostering the use of renewable energies in the European Union: the race between feed-in tariffs, Renewable energy, 31, 1, 1-17.
Sağlam, M. ve Uyar, T. S., 2005, Dalga enerjisi ve Türkiye ‘nin dalga enerjisi potansiyeli, 3. Yenilenebilir Enerji Kaynakları Sempozyumu (19-10 Ekim 2005), Mersin,. Erişilme tarihi: 27.11.2006 www.emo.org.tr/etkinlikler/yeksem
Schafer, O., 2005, The neglected giant: Renewable heating and cooling in the EU, Refocus, 6, 2, 48-50.
Şen, Z. and Şahin, A. D., 1998, Regional wind energy evaluation in some parts of Turkey, Journal of wind engineer and industrial aerodyn, 37, 7, 740-741.
Siram, N. and Shah, M., 2005, Renewable biomass energy, Power Engineering Society General Meeting, 1, 612-617.
TEİAŞ, 2005, Yenilenebilir enerji kaynaklardan değişken üretim yapan santrallerin elektrik üretim-iletim sistemine teknik ve ekonomik etkileri ve AB uygulamaları, Türkiye Elektrik İletim A.Ş. Genel Müdürlüğü APK Dairesi Başkanlığı, Ankara, sayfa:65
TMMOB Arşivi, 2005 Erişim tarihi: 19. 11. 2006 www.mmo.org.tr/print.php?sid=501.
TMMOB Arşivi, 2006 Erişim Tarihi: 13. 11.2006 www.mmo.org.tr/mmo/oda_gorusleri/ enerji_politika.htm
Tuğrul, A. B., 2005, Avrupa birliği sürecinde Türkiye ve enerji açılımları, TMMOB 5. Enerji Sempozyumu (21-23 Aralık 2005) Bildirileri, Ankara, 151-162.
TÜBİTAK, 1998, Çevre dostu ve yenilenebilir enerji kaynakları ile ilgili teknolojiler, Erişim tarihi:13.11.2006
www.tubitak.gov.tr/btpd/btspd/platform/enerji/altgrup/cevre/index.pdf.
TÜSİAD, 1998, “21. Yüzyıla Girerken Türkiye’nin Enerji Stratejisinin Değerlendirilmesi”, Yayın no. TÜSİAD-T/98, İstanbul, s-80.
Türkiye’de tarımsal atıkların değerlendirilmesi rehberi, 2005, Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım makineleri Bölümü, Adana, s-4.
Yüksek, O., Kömürcü, M., Yüksel, I. and Kaygusuz, K., 2006, The role of hydropower in meeting Turkey’s electric energy demand, Energy Policy, 34, 17, 3093-3103.
Zahedi, A., 2006, Solar photovoltaic (PV) energy; latest developments in the building integrated and hybrid PV systems, Renewable energy, 31, 711-718.
Zoulias,E. I. and Lymberopoulos, N., 2007, Techno-economic analysis of the integration of hydrogen energy Technologies in renewable energy-based stand-alone power systems, Renewable Energy, 32, 680-696.
ÖZGEÇMİŞ
Sibel AKKAYA
1977 yılında doğdu. İlkokul, ortaokul ve lise öğrenimini İzmir’de tamamladı. Dicle Üniversitesi Batman Teknik Eğitim Fakültesi elektrik öğretmenliği bölümünden 2004-2005 yılında mezun oldu. 2005 yılında Fırat Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Elektrik Eğitimi Anabilim Dalında yüksek lisansa başladı.