Fizibilite (Uygulanabilirlik)

İkinci aşamada proje için düşünülen bölgenin ileri zamanda uygunluğu ve elde edilebilirliğini saptamak için bu bölgenin araştırılmasına odaklanır. Birinci basamağın sonunda proje sahibi daha detaylı araştırma için yer belirler. İkinci basamakta ise seçilen yer ile ilgili:

• Rüzgar gözlemi dahil daha detaylı bir tekniksel değerlendirme.

• Projenin maddi uygunluğunu belirlemek için ekonomik değerlendirme. • Planlama engeli değerlendirmesi.

• Risk analizi üzerinde çalışılır. Tesisat için ise;

• Elektrik şebekesine bağlantı seçeneklerinin değerlendirilmesi üzerinde çalışılır. Önemli mühendislik ve çevresel faktörleri ortaya çıkarmak için tam bir tekniksel tetkik yapılır. Anemometre verisinden, rüzgar kayıtlarından ve topoğrafik veriden, uzun süreli rüzgar özellikleri ve rüzgar gücü tahmin edilebilir. Proje için düşünülen yerin çevresindeki elektrik gücü kapasite dinamikleri, engeller ve malzemenin yokuş yukarı taşınması açısından rüzgar çiftliğinin elektrik şebekesine bağlanmasının etkilerini saptamak için bir şebeke analizi yapılmalıdır. Toprağın sağlamlığı, yapım gereklilikleri, kanalizasyon ve potansiyel erozyon problemlerini saptamak için jeotekniksel bir araştırma yapılmalıdır. Rüzgar çiftliği için tahsis edilen alanın yasal yönden onaylanması gerekir. Özelliklede elektrik kullanımı için toprağın süre gelen haklarını göz önünde bulundurmak gerekir. Süregelen haklar; orman mülkiyeti hakları, irtifak hakları, anlaşmalar ve kirayı kapsar (Özer, 2004).

5.1.2.1. Rüzgar Kaynağı

Proje için düşünülen alanda yapılan ölçümlerin gerçekliği rüzgar projeleri için hayati önem taşır. Fizibilite araştırması için, kesin rüzgar hızını bilmeye ihtiyaç vardır. Genel olarak rüzgarın güçlü olduğu yerin rüzgar türbinin pervanelerinin merkezine mümkün olduğu kadar yakın olması arzu edilir. Türbin kulesinin yüksekliği arttıkça maliyeti de artar. Yüksek maliyetten dolayı genellikle 30 metrelik direkler kullanılır. Bir ya da daha fazla direk gerekebilir. Tipik güvenilir bir proje için, yapılacak türbinin pervane merkezi seviyesinde (ya da mümkün olduğunca yakın) en azından bir yıllık rüzgar enerji tahmini gereklidir. Proje için düşünülen yerdeki verilerin kaydedilmesinden sonra (en az bir yıllık) yıllık rüzgar kaynağının uygunluğuyla ilgili belirsizliği ortadan kaldırmak için uzun süre bir değerlendirme yapılması gerekir. Bu genellikle proje için düşünülen yerde yapılan ölçümlerdeki veriler ile en yakın meteoroloji istasyonundan alınan uzun süreli kayıtların karşılaştırılmasıyla yapılır (Özer, 2004).

5.1.2.2. Toprak Kullanımı ve Zemin Koşulları

Proje için kullanılacak alanın ne şekilde kullanılmakta olduğu tartışılmalıdır. Alanın yasal yönleri dikkatlice incelenmelidir. Alanın rüzgar çiftliği olarak kullanılabilirliği Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından onaylanmalıdır. Alanın mülkiyeti de dikkatlice incelenmelidir.

Türkiye iki farklı deprem kuşağının ortasındadır. Bu yüzden proje için düşünülen alanda jeo teknik mühendislik araştırmalarının yapılması gereklidir. Bu araştırmanın toprak sağlamlığı, yapım gereklilikleri, kanalizasyon ve potansiyel erozyon problemlerini saptamak için yapılması zorunludur. Bu araştırmalar, rüzgar türbinlerinin yapımı makinelerin kurulması ve proje için

gerekli giriş yollarının hazırlanmasının pratik ve ekonomik olup olmadığını konularında değerlendirme yapmaya yardımcı olacaktır. Mikro yerleştirme planından sonra her türbin kurulumunda bunun gibi araştırmalar gereklidir (Özer, 2004).

5.1.2.3. Enerji Miktarı

Enerji miktarı proje planında önemli bir veridir. Günümüzde proje için düşünülen alandaki potansiyel enerji miktarının haritasını çıkarmak için özel olarak dizayn edilmiş bilgisayar programları kullanılır (örneğin Wasp ve Windpro). Konvansiyonel (geleneksel) enerji kaynaklarının aksine rüzgar enerji üretimim sürekli ve sabit değildir. Bu yüzden türbin kururlumu için iyi bir plan şarttır. Bir rüzgar türbini kurmadan önce bir enerji haritası proje sahibinin maksimum enerjiyi verecek alanı bulmasına yardım edecektir (Özer, 2004).

5.1.2.4. Proje Alanına Ulaşım

Bir rüzgar enerjisi projesinin yapımı, ağır yük araçların proje alanına girişini gerektirmektedir. Varolan özel ve halkla açık yolların uygunluğunun saptanması için alana ulaşım yolları incelenmelidir. Ayrıca proje yapımı boyunca hangi yenilik ve özel trafik kontrol düzenlemelerinin gerektiği araştırılmalıdır. Türbinler arasındaki ulaşım da pratik olmalıdır. Bu yüzden proje alanındaki yolların rotası da önemlidir. Proje alanındaki yollarda dik yokuş olmamasına özen gösterilmelidir. Bu sadece ağır yük taşıtlarına engel olacağı için değil potansiyel erozyon sorunları açısından da önemlidir (Özer, 2004).

5.1.2.5. Elektrik Bağlantısı

Elektrik şebekesine ek kablo döşemesiyle yapılan rüzgar enerji projelerinde şebekeye bağlantı maliyetinin projenin ana maliyetleri üzerinde önemli etkisi vardır. Rüzgar türbin generatörlerinin elektrik şebekesine bağlanma maliyetini büyük ölçüde değiştirebileceğinden dolayı ümit verici rüzgar hızına sahip olmasına rağmen uzun elektrik hatları maliyeti arttırılabilir. Buda bir yerden vazgeçilmesine neden olabilir (Özer, 2004).

5.1.2.6. Kabataslak Plan Tasarısı

Karşılaşılabilecek bütün faktörler yapılması düşünülen rüzgar enerjisinin derecesini saptamada göz önünde bulundurulmalıdır. Fakat bu safhada proje sahibi sadece bazı dizayn ve

plan seçeneklerini düşünebilecek düzeyde olacaktır. Buda potansiyel türbin büyüklükleri ve sayılarını kapsar (Özer, 2004).

5.1.2.7. Maddi Fizibilite (Uygunluk)

İkinci aşamada açıkladığımız bütün adımlar karar gerektiren konulardır. Fakat hem proje sahipleri hem de finansörlerin karar vermesi gereken ekonomik analizde gereklidir. Ön hazırlık projenin uygulanabilirliği ile ilgili fikir verebilir. Bu safhanın amacı proje için düşünülen alanın ekonomik olarak uygunluğunun yatırımcının onayını alabilecek düzeyde olup olmadığını saptamakdır. Ekonomik ve yatırım verileri ile birleştirilen geniş çaplı teknik araştırma verileri projenin ekonomik uygunluğunu belirlemek için rüzgar çiftliğinin tahmin edilen hayat süresi üzerinden planını yapmak için kullanılır. Bu elektrik satın alam maliyetiyle karı birleştirir (Özer, 2004).

5.1.2.8. Detaylı Değerlendirme

Eğer birinci ve ikinci aşamalardan elde edilen bilgi proje için düşünülen rüzgar çiftliğinin her yönden uygun olduğunu gösteriyorsa proje sahibi üçüncü aşamaya geçebilir. Üçüncü aşama sürecinde rüzgar verilerini toplamaya devam edilmesi ve projenin parasal yönden uygunluğunun tekrar gözden geçirilmesi önemlidir.

5.1.2.9. Uygun Rüzgar Türbin Generatörünü Seçme

Rüzgar kaynağına ek olarak kullanılacak malzemenin türü de güç verimini büyük ölçüde etkiler. Bir türbin pervanesinin taradığı alan her bir pervaneni kanadının alanını kuvvetidir. Bu yüzden pervane kanat uzunluğundaki küçük bir artış bile enerji alımını arttırır. Rüzgar hızı profili rüzgar türbin generatörü için bir seçenek belirleyecektir. Oysa mevcut rüzgar pervane generatör ve şaft yüksekliği ilgili boyutları etkiler. Rüzgar hızının az olduğu koşullarda şaft yüksekliğinin artması pervanenin geniş olması gerekir. Belirlenen bir alan için rüzgar türbin generatör seçimini birkaç faktör etkiler. Proje için düşünülen alandaki rüzgar hızı dağılımı elektrik miktarına direkt olarak etki eden en önemli faktörlerdendir. Diğer önemli faktör ise projenin üreteceği enerjiyi etkileyen türbin güç eğrisidir (Özer, 2004).

5.1.2.10. Elektrik Bağlantısı

Fizibilite aşaması süresince, proje sahibi gerekli olan çevresel değerlendirme çevresinde yerel veya devlet yetkililerine başvurmuş olmalıdır. Eğer yetkililer proje için düşünülen alanın proje sebebiyle çevresel etkileri olduğuna inanırsa, bir proje destekçisinin çevresel yürütme planı dahil bir resmi çevresel değerlendirme sunması gerekebilir. Planlama yetkililerinden veya planlama uzmanlarından çevresel etki değerlendirilmesi gereklilikleri konusunda tavsiye istenebilir. Bunlar; görsel ve manzara değerlendirilmesi, gürültü değerlendirilmesi, ekolojik değerlendirme, arkeolojik ve tarihi değerlendirme, hidrolojik değerlendirme, telekomünikasyon sistemleri, uçak güvenliği güvenlik değerlendirmesi, elektrik bağlantısı, yerel ekonomiye etki, global çevresel etkiler, turizm ve eğlence yerlerine etkisidir (Özer, 2004).