Yer Bağlılığı Analizleri

Yer Bağlılığı Ölçeği Açımlayıcı Faktör Analizi

Düzce kent merkezinde yaşayan bireylerin yer bağlılığını ölçmek amacıyla 16 maddeden oluşan yer bağlılığı ölçeğinin faktör desenini ortaya koyan açımlayıcı faktör analizi uygulanmıştır. Açımlayıcı faktör analizi uygulamadan önce, KMO değerinin 0,933 olduğu belirlenmiştir ve örneklem büyüklüğünün faktörleştirmeye uygun olduğu belirlenmiştir. Yapılan analiz sonucunda 16 madde tek faktör altında toplanmaktadır. Tüm maddelerin toplam varyansa yaptığı katkı % 57,167 olup ölçeğin cronbach alpha değeri 0,95 olarak bulunmuştur. Ölçülen bu değerler faktörün oldukça güvenilir olduğunu göstermektedir. 16 madde için yapılan analizde her bir maddenin 0,32 faktör yük değerini karşıladıkları görülmektedir. Ortak faktör varyans değerleri her bir maddenin varyansı açıklama oranları hakkında bilgi vermektedir. En yüksek değerin Y4 maddesi (Düzce’ye çok bağlıyım) 0,766 ve en düşük değerin Y6 maddesi (Bu kent, diğer kentlerde yaşayanların imrendiği, özendiği özelliklere sahiptir) 0,280 olduğu görülmektedir (Çizelge 3.17).

74

Çizelge 3.17. Yer bağlılığı ölçeğinin faktör deseni.

Maddeler ve Açıklamaları _{Ağırlıkları} Faktör

Ortak Faktör Varyansı (h2₎ Aritmetik Ortalama

Y4 Düzce’ye çok bağlıyım. ,875 ,766 3,06

Y13 Düzce’den hoşlanırım. ,865 ,748 3,39

Y1 Düzce’yi bir parçam gibi hissederim. ,856 ,733 3,33

Y2 Düzce benim için çok özeldir. ,833 ,694 3,52

Y8 Düzce benim için çok şey ifade etmektedir. ,805 ,648 3,24

Y16 Düzce’de olmadığımda Düzce’yi özlerim. ,794 ,631 3,31

Y14 Bu kent benim için yaşanacak en iyi yerdir. ,791 ,626 2,74

Y11 Düzce’yi memleketim olarak görürüm. ,781 ,609 3,17

Y9 Bir şeyleri Düzce’de yapmak herhangi bir kentte yapmaktan _{daha önemlidir.} ,776 ,602 2,71

Y15 Düzce ile ilgili konular beni ilgilendirir. ,736 ,541 3,46

Y7 Düzce benim gelecekteki planlarımda çok önemli bir yer _tutar. ,730 ,532 2,74

Y10 Bu kentte yapılan işlere katılmak isterim. ,707 ,500 3,18

Y5 Bu kentin yaşam tarzını beğenirim. ,683 ,467 2,59

Y3 Düzce’yi çok iyi bilirim. ,621 ,386 3,48

Y12 Düzce’nin gelecekte nasıl bir yer olacağını görmek isterim. ,620 ,384 3,91

Y6 Bu kent, diğer kentlerde yaşayanların imrendiği, özendiği _{özelliklere sahiptir.} ,529 ,280 2,49

Genel Aritmetik Ortalama 3,15

Alfa ,95

Varyans (%) % 57,167

Kaiser-Mayer-Olkin ,933

Yer Bağlılığı ve Sosyo-Demografik Yapı Analizleri

Çizelge 3.1’de görülen cinsiyet, medeni durum, doğum yeri ve afet yaşama durumuna göre yer bağlılığı değişkeninin anlamlı bir şekilde farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemek üzere bağımsız t-testi uygulanmıştır. Cinsiyete göre yer bağlılığı açısından Düzce kentinde yaşayan kadın ve erkek bireyler arasında anlamlı bir farklılık bulunamazken, medeni durum açısından evlilerin bekârlara göre daha yüksek yer bağlılığına sahip olduğu belirlenmiştir. Doğum yeri açısından ele alındığında ise yer bağlılığı Düzce’de doğanlarda doğmayanlara göre anlamlı bir şekilde daha yüksektir. Doğal afet yaşayanların ise yaşamayanlara göre Düzce kentine daha yüksek bağlılık hissettikleri belirlenmiştir (Çizelge 3.18).

75

Çizelge 3.18. Yer bağlılığı bağımsız t testi analizi.

Katılımcıların Özellikleri n X̄ ss t-Testi

F t p

Cinsiyet Kadın _Erkek 168 ₁₂₂ 3,06 _3,25 0,94 _0,9 0,926 -1,751 0,081

Medeni Durum Bekâr _Evli 124 ₁₆₆ 2,91 _3,31 0,95 _0,86 0,387 -3,715 0,000

Doğum Yeri Düzce Dışı _Düzce 173 ₁₁₇ 2,81 _3,63 0,83 _0,85 0,407 -8,247 0,000

Doğal Afet Yaşama Durumu Evet _Hayır 203 ₈₅ 3,24 _2,92 0,92 _0,92 0,103 0,748 0,008

Yer bağlılığı ile cinsiyet değişkeni arasındaki ilişkiye bakıldığında kadın ve erkek bireyler arasında yer bağlılığı açısından anlamlı bir farklılık bulunmamıştır. Benzer şekilde Karaçor & Parlar, (2017); Lewicka, (2010); Scannell & Gifford (2010)’un yaptıkları çalışmada yer bağlılığı cinsiyete göre anlamlı bir farklılık göstermemektedir. Bu çalışmalardan farklı olarak Hidalgo & Hernández, (2001); Kimpton, Wickes, & Corcoran (2014); Vorkinn & Riese, (2001) yaptıkları çalışmalarda kadınların erkeklere göre daha yüksek yer bağlılığı hissettiklerini bulmuşlardır. Karaçor (2012)’un çalışmasında ise erkekler, kadınlara göre daha çok bağlılık hissettiğini belirtmiştir.

Medeni durum açısından değerlendirildiğinde evlilerin bekârlara göre anlamlı bir biçimde daha yüksek yer bağlılığına sahip olduğu bulunmuştur. Kimpton vd. (2014) de bu çalışmaya benzer şekilde evlilerin bekârlara göre daha yüksek yer bağlılığına sahip olduğunu belirlemiştir. Bu durum, evli bireylerin bekârlara göre düzenli bir yaşama sahip olmaları, sık sık yer değiştirmemeleri, bulundukları yerde sosyal çevreye ve iş yaşantısına sahip olmaları gibi nedenlerle açıklanabilir.

Düzce’de doğanların Düzce’de doğmayanlara göre, yer bağlılıkları anlamlı olarak daha yüksek bulunmuştur. Benzer bir şekilde Karaçor & Parlar, (2017); Karaçor, (2012) ve Seamon & Sowers, (2008) yaptıkları çalışmada da insanların doğdukları yerlere bağlılıkları yüksek bulunmuştur. Bu durum, bir yerde doğmuş ve büyümüş olmanın, kişi ve yer arasında daha anlamlı ve güçlü bir bağ oluşmasına neden olabileceği ile açıklanabilir.

Doğal afet yaşayanların yaşamayanlara göre ise Düzce kentine anlamlı olarak daha yüksek bağlılık hissettikleri belirlenmiştir. Bu durum, Armas (2006)'ın insanlarda yer bağlılığının yüksek olması yaşadıkları yere olan güven hissini artırdığı ve bunun sonucunda yaşanılan yerdeki risk tehlikesini ihmal ettiği veya riski tamamen kabul

76

etmediği görüşü ile ilişkilendirilebilir.

Çizelge 3.1’de görülen meslek grupları ve hane sahipliğine göre yer bağlılığının farklılaşma düzeyini belirlemek üzere tek yönlü varyans analizi uygulanmıştır. Düzce kent merkezinde yaşayan katılımcıların meslek gruplarına göre yer bağlılıkları karşılaştırıldığında, teknisyenler, teknikerler ve yardımcı profesyonel meslek mensupları ile yöneticilerin, eğitim sektöründe hizmet verenlere göre anlamlı bir şekilde yer bağlılıklarının daha yüksek olduğu görülmüştür. Benzer şekilde büro hizmetlerinde ve nitelik gerektirmeyen işlerde çalışanların, profesyonel meslek mensupları, aktif olarak çalışmayanlar ve eğitim sektöründe çalışanlara göre anlamlı olarak daha fazla yer bağlılığına sahip olduğu belirlenmiştir. Hane sahipliği açısından yer bağlılıkları karşılaştırıldığında ise kendi evine sahip olanların kiracı ve diğer seçeneğini işaretleyenlere göre yer bağlılıklarının anlamlı bir şekilde daha fazla olduğu tespit edilmiştir (Çizelge 3.19).

Çizelge 3.19. Yer bağlılığı tek yönlü varyans analizi.

Katılımcıların Özellikleri n X� ss _F ANOVA _p Anlamlı

Fark Meslek A Yöneticiler 9 3,44 ,92 9,340 0,000 Tukey A,C-F D,E-B,F,G

B Profesyonel Meslek _Mensupları 55 3,00 ,81

C Teknisyenler, Teknikerler ve Yardımcı Profesyonel Meslek

Mensupları 11 3,54 ,49

D Büro Hizmetlerinde Çalışan _Elemanlar 19 3,73 ,67

E Nitelik Gerektirmeyen İşlerde _{Çalışanlar} 93 3,46 ,88

F Eğitim Sektörü 8 2,15 ,76 G Çalışmıyor 87 2,75 ,9 Hane Sahipliği A Kendi Evim 170 3,30 ,9 7,520 0,001 Tukey A-B,C B Kiracıyım 93 3,00 ,93 C Diğer (Lojman, …) 26 2,65 ,87

Hane sahipliği açısından yer bağlılıkları karşılaştırıldığında kendi evine sahip olanların kiracı ve diğer seçeneğini işaretleyenlere göre yer bağlılıklarının anlamlı olarak daha fazla olduğu tespit edilmiştir. Bunu destekler biçimde, Windsong (2010) kendi evine sahip olanların mahallenin sosyal yaşamında daha fazla yer aldıklarını ve yer bağlılıkların daha yüksek olduğunu belirtmiştir. DiPasquale & Glaeser (1999)'e göre ise, ev sahibi olma

hem sosyal sermayeye hem de yerel olanaklara yatırım yapmayı artırmaktadır. Bu yaklaşım, dolaylı olarak kendi evine sahip olmanın yer bağlılığını artırdığı görüşü ile

77

desteklenebilir.

Çizelge 3.1’de görülen yaş, öğrenim seviyesi, gelir seviyesi ve Düzce’de yaşama süresi ile yer bağlılığı düzeyini analiz etmek üzere Basit Korelasyon analizi uygulanmıştır. Elde edilen sonuçlara göre yer bağlılığı, yaş ve Düzce’de yaşama süresi ile pozitif ilişkili, öğrenim ve gelir seviyesiyle de negatif ilişkili olarak belirlenmiştir (Çizelge 3.20).

Çizelge 3.20. Yer bağlılığı korelasyon analizi.

Yaş Öğrenim Seviyesi Gelir Seviyesi Düzce’de Yaşama _Süresi

Yer Bağlılığı ,280** -.175** -,232** ,355**

*p<0,05; **p<0,01; ***p<0,001

Yer bağlılığı ile yaş arasında pozitif ilişkili bulunan bu çalışmaya benzer şekilde, Dekker & Bolt, (2005); Hay, (1998a, 1998b); Hidalgo & Hernández, (2001); Karaçor, (2012); Lewicka, (2010); McAndrew, (1998); Ng, Kam, & Pong, (2005); Pretty, Chipuer, & Bramston, (2003); Shamai & Ilatov, (2005) çalışmalarında yer bağlılığı ile yaşın pozitif ilişkili olduğunu belirtmişlerdir. Bu bulgu, insanların yaşları arttıkça yaşadıkları yerde anı ve deneyim biriktirmeleri sonucu yer bağlılığı oluşmasıyla açıklanabilir. Rollero & De Piccoli (2010)’nin yaptığı çalışmada ise yer bağlılığı ve yaş arasında ilişki bulunamamıştır.

Yer bağlılığı ile öğrenim seviyesi arasında negatif ilişki bulunan bu çalışmaya benzer şekilde, Karaçor (2012)’un çalışmasında da yer bağlılığı ile öğrenim seviyesinin negatif ilişkili olduğu belirtilmiştir. Karaçor (2012) bu durumu, Düzce kentinde yaşayan yükseköğrenim seviyesindeki insanların büyük bölümünün Düzce’de doğup büyümediği, memuriyet veya üniversite eğitimi gibi nedenlerle Düzce’de bulunması nedeniyle, bu bağlılığın daha düşük olduğu tahmin edildiğini belirtmiştir. Bu çalışmadan farklı olarak, Dekker & Bolt (2005) yaptıkları çalışmada öğrenim seviyesi arttıkça yer bağlılığının da arttığını bulmuştur. Dekker & Bolt (2005)’un bulgusu, Comstock vd. (2010)’nin eğitim düzeyini ekonomik düzeyle ilişkilendirmesi ve yüksek gelir grubundaki kişilerin refah bölgelerine daha fazla bağlanmalarını beklemesi ile ilişkilendirilebilir. Lewicka (2010)‘nın çalışmasında ise yer bağlılığı öğrenim seviyesine göre anlamlı bir farklılık göstermemektedir.

Yer bağlılığı ile gelir seviyesi arasında negatif ilişki bulunan bu çalışmayı destekler biçimde, Williams vd. (1992)’nin çalışmasında daha düşük gelir seviyesine sahip olan

78

bireylerin daha yüksek yer bağlılığına sahip oldukları görülmektedir. Bu durum, insanların gelir seviyesi arttıkça yaşadıkları yerin sosyo-kültürel beklentilerini karşılamaması ile ilişkilendirilebilir. Buna karşın, Dekker & Bolt, (2005); Kimpton vd., (2014) ve Karaçor (2012)’un çalışmalarında ise gelir seviyesi ve yer bağlılığı arasında pozitif ilişki olduğu belirtilmiştir.

Yer bağlılığı ile Düzce’de yaşama süresi pozitif ilişkili olan bu çalışmaya paralel olarak, Bonaiuto, Aiello, Perugini, Bonnes, & Ercolani, (1999); Brown, Perkins, & Brown, (2003, 2004); Dekker & Bolt, (2005); Hay, (1998a); Hernández, Hidalgo, Salazar- Laplace, & Hess, (2007); Kasarda & Janowitz, (1974); Knez, (2005); Karaçor, (2012); Lewicka, (2005, 2010); Smaldone, (2007); Taylor, Gottfredson, & Brower, (1985); Twigger-Ross & Uzzell (1996)’de bir yerde yaşama süresi ve yer bağlılığının pozitif ilişkili olduğunu bulmuşlardır. Bir yerde yaşama süresi yaş değişkeni ile benzer sonuçlar ortaya koymaktadır. Belirli bir yerde geçirilen süre arttıkça, o yeri deneyimleme ve tecrübe etmeye paralel olarak bağlılık da gelişmektedir.