Yeni yatırım teşvik sistemi kapsamında uygulanan teşvik araçları

2009/15199 sayılı Karar kapsamında, yatırımların, sistemin çeşitli bölümlerinde farklılık arz etmekle birlikte, vergi indirimi, sigorta primi işveren hissesi teşviki, yatırım yeri tahsisi, KDV istisnası, gümrük vergisi muafiyeti ve faiz desteği ile desteklenmesi öngörülmüştür.

- Vergi indirimi: Büyük ölçekli yatırımlar ile bölgesel uygulama kapsamında gerçekleştirilen yatırımlarda, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 32/A Maddesi çerçevesinde, kurumlar vergisi indirimi uygulanmaktadır. Buna göre 4842 sayılı Kanun ile otomatik bir biçimde uygulanmaya başlanan ve 5479 sayılı Kanun ile tamamen kaldırılan yatırım indirimi benzeri bir uygulama yeniden yatırım teşvik sistemine dahil edilmiştir.

Kutu 5.1. Kurumlar Vergisi İndirimi Uygulaması

2009/15199 sayılı “Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar” çerçevesinde alınan teşvik belgeli yatırımlara uygulanacak kurumlar vergisi indirimi, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunun 32/A maddesi kapsamında uygulanmaktadır. Buna göre gerek 2009/15199 sayılı Karar gerekse 5520 sayılı Kanunda geçen “Kurumlar Vergisi İndirim Oranı” ve “Yatırıma Katkı

Oranı” terimleri önem arz etmektedir.

Kurumlar Vergisi İndirim Oranı: Halihazırda işletmelerin elde ettikleri gelir üzerinden % 20 oranında uygulanan kurumlar vergisinin yüzdesel olarak ne kadarının indirileceğini belirten orandır.

Yatırıma Katkı Oranı: Teşvikli yatırımlardan elde edilen vergisel kazançlar üzerinden hesaplanan indirimli oranların toplam yatırım maliyetinin yüzdesel olarak ne kadarına kadar kullanılabileceğini gösteren orandır.

Bu çerçevede örnek olarak; 10.000 TL’lik bir yatırımın III. derece gelişmişlik seviyesindeki bir bölgede yapıldığı ele alınırsa, bu bölge için kurumlar vergisi indirim oranı % 60, yatırıma katkı oranı ise % 20 olarak belirlenmiştir. Buna göre,

İndirilmiş K.V. Oranı = (K.V. Oranı) - [(K.V. Oranı) X (K.V. İndirim Oranı) /100] İndirilmiş K.V. Oranı = 20 – (20 X 60 / 100) = 8

Normal şartlar altında % 20 olarak uygulanacak kurumlar vergisi oranı, söz konusu teşvik belgeli yatırım yapan işletme için % 8 olarak uygulanacaktır.

Diğer taraftan net vergisel teşvik ise;

Net vergisel teşvik tutarı = (yatırıma katkı oranı X yatırım tutarı) / 100 Net vergisel teşvik tutarı = 20 X 10.000 / 100 = 2.000 TL

Sonuç olarak, işletme yıllık olarak % 12 ile beyan edilen gelir tutarının çarpımı kadar vergisel teşvik kullanacaktır. Yıllık olarak kullanılan bu teşvik miktarlarının zaman içerisindeki kümülasyonu 2.000 TL’ye erişinceye kadar uygulama devam edecektir.

Yeni yatırım teşvik sisteminde söz konusu yatırımlar için uygulanacak kurumlar vergisi indirimi ve yatırıma katkı oranları şu şekildedir:

Tablo 5.2. Yeni Yatırım Teşvik Sistemi Kapsamında Uygulanacak Kurumlar Vergisi İndirimi ve Yatırıma Katkı Oranları

Bölgeler

Bölgesel Uygulama Büyük Ölçekli Yatırımlar Yatırıma Katkı

Oranı (%) İndirim Oranı (%) Kurumlar Vergisi Yatırıma Katkı Oranı (%) İndirim Oranı (%) Kurumlar Vergisi

I 10 25 25 25

II 15 40 30 40

III 20 60 40 60

IV 25 80 45 80

Kaynak: 2009/15199 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar (16.07.2009 tarih, 27290 sayılı T.C. Resmi Gazete)

Tablo 5.2’de görüldüğü üzere hem kurumlar vergisi indirimi oranları hem de yatırıma katkı oranları bölgelerin gelişmişlik düzeyine göre değişim göstermektedir. Bu oranlar bölgelerin gelişmişlik seviyeleri azaldıkça artmaktadır. Bir başka deyişle bölgelenin gelişmişlik seviyesi azaldıkça, hem teşvikin firmalar açısından kullanılabilme hızı hem de net vergisel teşvik tutarı artmaktadır. Ayrıca büyük ölçekli yatırımları özendirmek üzere bölgelerde büyük ölçekli yatırımlara uygulanan oranlar bölgesel uygulamalardan daha fazla olacak biçimde belirlenmiştir.

Diğer taraftan yeni yatırım teşvik sisteminin amaçlarında yer aldığı üzere, küresel mali krizin etkilerini hafifletmeye yönelik olarak, teşvik belgesi kapsamında 31.12.2010 tarihine kadar yatırıma başlanması halinde aşağıda belirtilen indirim oranları ile yatırıma katkı oranlarının uygulanması hükmü Kararda yer almıştır.

Tablo 5.3. Yeni Yatırım Teşvik Sistemi Kapsamında 2010 Yılı Sonuna Kadar Başlanacak Yatırımlara Uygulanacak Vergi İndirimi ve Yatırıma Katkı Oranları

Bölgeler

Bölgesel Uygulama Büyük Ölçekli Yatırımlar Yatırıma Katkı Oranı (%) Kurumlar Vergisi İndirim Oranı (%) Yatırıma Katkı Oranı (%) Kurumlar Vergisi İndirim Oranı (%) I 20 50 30 50 II 30 60 40 60 III 40 80 50 80 IV 60 90 70 90

Kaynak: 2009/15199 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar (16.07.2009 tarih, 27290 sayılı T.C. Resmi Gazete)

Ayrıca kurumlar vergisi indirimi uygulamasının, tekstil, hazır giyim ve deri sektörlerindeki işletmelerin üretim tesislerini I. ve II. derece gelişmişlik

seviyesindeki bölgelerden IV. derece gelişmişlik seviyesindeki bölgelere taşımaları ve en az 50 kişilik istihdam yaratmaları halinde, bu işletmelere 5 yıl süreyle ve yüzde 75 indirim oranı (yüzde 5 kurumlar vergisi oranı) uygulanması öngörülmektedir. - Sigorta Primi İşveren Hissesi Teşviki: Büyük ölçekli yatırımlar ile bölgesel uygulama kapsamında desteklenen yatırımlardan, yatırımın tamamlanmasını müteakip yaratılan ilave istihdam için ödenmesi gereken sigorta primi işveren hissesinin asgari ücrete tekabül eden kısmının tamamı bölgesel limitlere göre değişmekle birlikte Hazinece karşılanmaktadır. Buna göre sigorta primi işveren hissesi teşvikinin bölgesel limitleri şu şekilde belirlenmiştir:

Tablo 5.4. Yeni Yatırım Teşvik Sistemi Kapsamında Uygulanacak Sigorta Primi İşveren Hissesi Teşviki Süreleri

Bölgeler 31/12/2010 tarihine kadar başlanan yatırımlar 31/12/2010 tarihinden sonra başlanan yatırımlar I 2 yıl - II 3 yıl -

III 5 yıl 3 yıl

IV 7 yıl 5 yıl

Kaynak: 2009/15199 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar (16.07.2009 tarih, 27290 sayılı T.C. Resmi Gazete)

Ayrıca bu tedbirin daha önce belirtilen koşulları sağlamak kaydıyla tekstil, hazır giyim ve deri sektörlerindeki işletmeler için de 5 yıl süreyle uygulanması öngörülmektedir.

Tedbirle ilgili bir başka husus ise tedbir kapsamında sağlanan destek miktarının yatırım tutarı ile doğrudan bir bağlantısının olmamasıdır. Bu durum tedbirden emek yoğun sanayilerdeki yatırımların daha fazla yararlanacağı bir yapıyı işaret etmektedir. Hatta oldukça emek yoğun bir alanda yatırım yapılması durumunda, yaratılan istihdamın yüksekliğinden kaynaklı olarak görece daha yüksek meblağlı diğer yatırımlardan daha fazla oranda destekten yararlanılması mümkün olmaktadır.

- Faiz Desteği: Yeni teşvik sistemi ile ilgili Kararda, nakit olarak uygulanması öngörülen tek teşvik tedbiri olan faiz desteği ile, III. ve IV. bölgelerde yapılacak yatırımlar ile bölge ayrımı yapılmaksızın Ar-Ge ve çevre korumaya yönelik yatırımlar için bankalardan kullanılacak en az bir yıl vadeli kredilerin teşvik

belgesinde kayıtlı sabit yatırım tutarının en fazla yüzde 70’ine kadar olan kısmı için ödenecek faizin veya kar payının belirli oranlar çerçevesinde Hazinece karşılanması hükmü yer almaktadır. Faiz desteğine ilişkin oranlar ise şu şekildedir:

Tablo 5.5. Yeni Yatırım Teşvik Sistemi Kapsamında Uygulanacak Faiz Desteği Oranları Bölgeler/ Konular Türk Lirası Cinsinden Kullanılan Krediler İçin Döviz Cinsinden Kullanılan Krediler İçin I - - II - -

III 3 puan 1 puan

IV 5 puan 2 puan

Ar-Ge 5 puan 2 puan

Çevre 5 puan 2 puan

Kaynak: 2009/15199 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar (16.07.2009 tarih, 27290 sayılı T.C. Resmi Gazete)

- KDV ve Gümrük Vergisi Muafiyeti: Teşvik belgeli her tür yatırım kapsamında, makine ve teçhizat alımları KDV ve gümrük vergilerinden muaf tutulmuştur.

- Yatırım Yeri Tahsisi: Büyük proje yatırımları, bölgesel ve sektörel olarak desteklenecek yatırımlar ile tekstil, hazır giyim ve deri sektörlerindeki taşınma faaliyetlerinde yatırım yeri tahsisi uygulaması bulunmaktadır.

Yeni yatırım teşvik sistemi kapsamında yer alan teşvik araçlarına bakıldığında, genel olarak vergisel ağırlıklı bir yapının bulunduğu görülmektedir. Bir başka deyişle devlet, alacağından vazgeçmek yolu ile özel sektör yatırımlarını desteklemek yönünde bir politika izlemiştir.

Tablo 5.6. Yeni Yatırım Teşvik Sistemi Kapsamında Yer Alan Teşvik Araçlarına Genel Bakış KDV istisnası Gümrük vergisi muafiyeti Yatırım yeri tahsisi Sigorta primi işveren hissesi

teşviki Faiz desteği

Vergi indirimi (Kurumlar/Gelir Vergisi)

31.12.2010 tarihinden önce yatırıma başlanması

Normal Yatırım Büyük Ölçekli Yatırım

2011

öncesi sonrası 2011 TL Döviz

Yatırıma katkı oranı (%) Kurumlar/Gelir Vergisi indirim Oranı (%) Yatırıma katkı oranı (%) Kurumlar/Gelir Vergisi indirim oranı

I. Bölge var var var 2 yıl - - - 20 50 (%10 K.V.) 30 50 (%10 K.V.)

II. Bölge var var var 3 yıl - - - 30 60 (%8 K.V.) 40 60 (%8 K.V.)

III. Bölge var var var 5 yıl 3 yıl 3 puan 1 puan 40 80 (%4 K.V.) 50 80 (%4 K.V.)

IV. Bölge var var var 7 yıl 5 yıl 5 puan 2 puan 60 90 (%2 K.V.) 70 90 (%2 K.V.)

Taşınma Desteği (Tekstil,Deri ve Giyim)

- - var 5 yıl - - - 5 yıl süreyle % 75 indirim oranı (%5 K.V.) uygulanır

Ar-Ge - - - 5 puan 2 puan 31.12.2010 tarihinden sonra yatırıma başlanması

Çevre - - - 5 puan 2 puan Normal Yatırım Büyük Ölçekli Yatırım

Büyük Ölçekli

Yatırımlar var var var var Var - -

Yatırıma katkı oranı (%) Kurumlar/Gelir Vergisi indirim oranı Yatırıma katkı

oranı (%) Kurumlar/Gelir Vergisi indirim oranı

I. Bölge 10 25 (%15 K.V.) 25 25 (%15 K.V.)

II. Bölge 15 40 (%12 K.V.) 30 40 (%12 K.V.)

III. Bölge 20 60 (%8 K.V.) 40 60 (%8 K.V.)

IV. Bölge 25 80 (%4 K.V.) 45 80 (%4 K.V.)

5.2. Yeni Yatırım Teşvik Sistemi Kapsamında Yatırımlara Sağlanacak Destek