1.3. MİKRO İŞLETMELERİN ÖZELLİKLERİ
1.3.7. Yeni Türk Ticaret Kanununda Şirket Kuruluş Biçimleri
Bu yasa ile iktisadi hayatın kendi doğası ile bağdaşmayan işyerlerine vergi levhası asma zorunluluğu kaldırılmaktadır. AB standartlarının da dikkate alındığı yasayla Türkiye’de tek kişilik yönetim kuruluna sahip ve 1 üyeli yönetim kurulu olan anonim şirket kurmak mümkün olmaktadır. En az 5 kişiyle anonim şirket kurulması ve en az 3 kişilik yönetim kurulu zorunluluğu kaldırılmaktadır.
Kanunun Limited şirketleri kapsayan 573’cü maddesinin birinci fıkrasında; Limited Şirket, bir veya daha çok gerçek veya tüzel kişi tarafından (574’ncü madde ile ortak sayısı en çok elli kişi sınırlandırılmaktadır.) bir ticaret unvanı altında kurulur; esas sermayesi belirli olup, bu sermaye esas sermaye paylarının toplamından oluşur ifadesi ile tanımlanmaktadır. Aynı maddenin İkinci fıkrasında ortakların,
şirket borçlarından sorumlu olmayıp, sadece taahhüt ettikleri esas sermaye paylarını ödemekle ve şirket sözleşmesinde öngörülen ek ödeme ve yan edim yükümlülüklerini yerine getirmekle yükümlü oldukları hükmü ile rizikolar şirket sermayesi ile sınırlandırılmaktadır. Bu madde ile yasal uygulama Limited Şirketin tercih edilmesi maksadına uygun hale getirilmiş olmaktadır. Girişimcinin rizikosunu kayıtlı şirket sermeyesi ile sınırlayarak ticari cesaretin arttırılması sağlanmış olacaktır. Bu yasal değişiklik dolaylı bir teşvik rolüne sahip olacaktır.
107 TESK Raporu 2008, s. 70-72. 108 TTK Madde 1096/3.
69 Avrupa Birliği’nde 1 Euro’luk Mini GmbH, 1 Pound’luk Limited uygulamaları doğrultusunda bir yönelim109 gözlenmekteyken kanunun yeni şeklinde (yürürlükteki kanunda 5.000 TL olan) en az kuruluş sermayesi sınırı 25.000 TL olarak tasarlanmış ancak itirazlar110 üzerine TBMM’de 10.000TL olarak yasalaşmıştır111. Bu sermaye barajı ile kurumsallaşmaya yönelen küçük girişimci hayal kırıklığına uğramıştır112.
Ayrıca Genel Kurul Tutanaklarında Adalet Komisyonu Başkanı tarafından yorumsuz olarak meclisin takdirine bırakılan ve Adalet Bakanı’nın hükümeti temsilen yine yorumsuz olarak katılım beyanı ile Limited şirketler için belirlenmiş
olan asgari sermaye miktarının, ekonomik gerekçeler değerlendirilerek ve asgarî sermayenin Bakanlar Kurulu kararıyla artırılabileceği de göz önüne alınarak, onbin Türk Lirası olarak değiştirilmesinde yarar görülmüş olduğu kayıtlara geçmiş
bulunmaktadır113.
Odalara kayıtlı 1,9 milyon işletmeden yüzde 99,3’ünün küçük ve mikro işletme sınıfına girdiği Türkiye gibi bir ülkede özellikle AB normlarının dikkate alınmış olması halinde kurumsallaşmanın da anahtarı rolündeki en çok rağbet edilen
şirket türlerinden olan Limited Şirketlerin kuruluş ve muhasebe sistemleri gibi bürokratik ve mali külfetlerinin azaltılmasına yönelik iyileştirilmelerin olması beklenmekteyken aksine onaylanan kanunda arzulanan hedeflerden uzaklaşıldığı anlaşılmaktadır.
109 Osman Sirkeci, “Avrupa Birliği'nden KOBİ'lere Yeni Açılımlar: Küçük İşletmeler İçin ON
EMİR“, Gündem Finans Politik & Ekonomik Yorumlar Dergisi, Sayı; 524, Ekim, 2008, ss. 7- 14, http://www.ekonomikyorumlar.com.tr/dergiler/gundem/Gundem_1_Sayi_524.pdf
(15.01.2011).
110 Türkiye Büyük Millet Meclisi, 23. Dönem 5. Yasama Yılı 51. Birleşim Genel Kurul Tutanağı,
Ankara, Perşembe. 13 Ocak 2011, s.62-63.
http://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/Tutanak_B_SD.birlesim_baslangic?P4=20839&P5=H&pa ge1=63&page2=63 (15.01.2010).
111 Tekinalp, a.g.r., s. 2.
112 Osman Sirkeci, “Yeni Türk Ticaret Kanunu ve küçük girişimcideki hayal kırıklığı!”, kobipostasi, http://www.kobipostasi.net/2011/01/16/yeni-turk-ticaret-kanunu-ve-kucuk- girisimcideki-hayal-hirikligi/ (17.01.2011).
70
1.3.7.1. Yeni Türk Ticaret Kanunu İle Şirketlerde Denetçi Mecburiyeti
Yasanın birçok maddesinde olduğu gibi kanunun ruhuna orta ve büyük ölçekli işletmelere yönelik uygulamalar hâkimdir. Limited şirketlere yönelik bazı maddelerde, 635’inci maddede olduğu gibi “Anonim şirketin denetçiye ve işlem
denetçileriyle denetime ve özel denetime ilişkin hükümleri limited şirkete de uygulanır” denilerek geçilmektedir.
Yeni Ticaret Kanunu ile küçük hatta mikro ölçeklere dâhil olmalarına rağmen kanunu ruhu gereği daha çok halka açık, piyasa ile mali ilişkiler içerisinde bulunan orta ve büyük ölçekli şirketleri ilgilendiren denetim mekanizmasına da dâhil edilmektedirler.
Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde Görüşülmekte olan "Türk Ticaret Kanunu Tasarısı"nın "Denetçi, ancak ortakları, yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci mali müşavir sıfatını taşıyan bir bağımsız denetleme kuruluşu olabilir"
şeklindeki 400. Maddesinin küçük işletmeler üzerindeki bürokratik maliyetleri arttıracağı gerekçesiyle kanun metninden çıkarılması bazı TBMM üyeleri tarafından teklif edilmiştir. Meclisin takdirine bırakılan teklif hükümet adına Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in itirazı ile karşıt görüşlerin dile getirilmiş olmasına rağmen114 reddedilmiş ve 400. Madde tasarıdaki haliyle onaylanmıştır115. 400. Maddenin 1. Fıkrasına göre; denetçi, ancak üyeleri, yeminli malî müşavir veya serbest muhasebeci malî müşavir sıfatını taşıyan bir bağımsız denetleme kurulusu olabilir. Küçük anonim
şirketler, en az iki yeminli malî müşaviri veya serbest muhasebeci malî müşaviri denetçi seçebilirler.
Kanun tasarısında 351. Maddesinin 1. fıkrası ile Anonim şirketlerin
kuruluşunda ön görülen kurulusun denetlenmesine ilişkin rapor işlem denetçisi tarafından verilir. Bu raporu, küçük ölçekli ve halka açık olmayan anonim şirketlerde en az iki yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci malî müşavir de düzenlemeye yetkilidir şeklindeki yorumu limited şirketler için de ön görülmüş ancak genel kurulda Limited Şirketler kapsam dışında bırakılmıştır.
114 TBMM Genel Kurul Tutanağı, s.93-94. 115 TBMM Genel Kurul Tutanağı, s.50.
71 Avrupa Birliği’nin ilgili komisyonlarının güncel programlarında küçük
şirketlerin muaf tutulması yönünde bir eğilim hâkim olmasına rağmen 526. Maddenin 1. Fıkrası ile küçük ölçekteki şirketler ile merkezleri yurt dışında bulunan
şirketlerin Türkiye’deki şubelerinin içeriği Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu tarafından belirlenecek özet finansal tabloları yayınlama mecburiyeti getirilmektedir.
1.3.7.2. Limited Şirkete Denetçi Mecburiyeti ile Yeni Bürokrasi Maliyeti
Limited Şirket kuruluşunu bürokratikleştirip zorlaştıracak olan 586. Madde “limited şirket kuruluşunda işlem denetçisinin görevlerine bakıldığında, söz konusu
görevler sicil müdürlüğü tarafından yürütülen görevleri kapsamaktadır. Bu şekilde işlem denetçisinin kuruluşta öngörülmesi şirket kuruluş maliyetlerini önemli ölçüde artıracağı,” gerekçesiyle116 kısmen kolaylaştırıcı bir değişiklikle onaylanmıştır. Ancak 635. Maddenin 1. Fıkrasında aynen onaylanan “Anonim şirketin denetçiye ve
işlem denetçileriyle denetime ve özel denetime ilişkin hükümleri limited şirkete de uygulanır.” hükmünün yapılan değişikliklerin dikkate alınması halinde yeniden
düzenlenmesi icap etmektedir.
Limited Şirket kuruluşunu düzenleyen 587. Maddenin 1. Fıkrası ile Şirket sözleşmesinin tamamı, kurucuların imzalarının noterce onaylanmasını izleyen otuz gün içinde, şirketin merkezinin bulunduğu yer ticaret siciline tescil ve Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ilân edilecektir. Aynı madenini 1. Fıkrasının i) bendi ile diğer geleneksel bilgilere ilaveten “Denetçinin yerleşim yeri, merkezi, varsa ticaret
siciline tescil edilmiş şubesi, denetçinin yeminli malî müşavir veya serbest muhasebeci malî müşavir olması hâlinde adı, soyadı, yerleşim yeri, meslek odası numarasının” yer alması mecburiyeti getirilmektedir. Bu uygulama ile daha
kuruluştan itibaren bir mali müşavire bağımlılık mecburiyeti getirilmektedir.
1.3.7.3. Şirkete WEB Sitesi Mecburiyeti
Bilişim Sanayicileri Derneği, TÜBİSAD’ın geçtiğimiz yıl hayata geçirdiği ve Türkiye’de KOBİ’lerin Bilgi Teknolojileri kullanımlarını artırmak üzere yola çıktığı Gelecek İçin Bilişim KOBİ e-Dönüşüm araştırması sonuçlarına göre:
116 TBMM Genel Kurul Tutanağı, s.63.
72
Türkiye genelinde KOBİ’lerin yüzde 59’unun kullandıkları bir e-posta adresi ve yüzde 75’inin ise web sitesi yok iken,
KOBİ’lerin yüzde 68’i e-ticaret yapmayı planlamıyor iken,
KOBİ’lerde ihtiyaca rağmen teknolojiyi kullanmayı bilmeyenlerin oranı yüzde 30 seviyelerinde iken doğru yönlendirme ve danışmanlık destekleri olmaksızın elektronik işlemler ve bilgi toplumu hizmetlerinden yararlanması hayalden ibaret kalmaktadır117.
Kanunun 1524. Maddesinin 1. fıkrasına göre Her sermaye şirketi bir web sitesi açmaya ve bu sitenin açıkça belirlenmiş bir bölümünü, sayılacak içerik ile sınırlı olmamak üzere, şirketçe kanunen yapması gereken ilânlara, pay sahipleri veya ortakları açısından önem taşıyan açıklamalara; yönetim ve müdürler kurulu ile genel kurul toplantılarının hazırlıklarına; anılan kurulların yapılmasına ilişkin bilgilere; ortaklara ve pay sahiplerine sunulması gereken belgelerin yayımlanmasına; bu kurullara ait olanlar da dâhil olmak üzere her türlü çağrıya; oy verme, şeffaflık ve kamuyu aydınlatma yönünden zorunlu ve bilgi toplumu bağlamında yararlı görülen tüm hizmetlerin ve bilgilerin sunulmasına; bilgi almaya yönelik sorulara, cevaplara ve benzeri diğer işlemler ile bu Kanunda ve diğer kanunlarda pay sahiplerinin veya ortakların aydınlatılmasının öngörüldüğü konulara, özgülemek zorundadır. Ayrıca, finansal tablolar, bunların dipnotları, ekleri, yönetim kurulunun yıllık raporu dâhil, hesap durumlarına, ara finansal tablolara, yönetim kurulunun kurumsal yönetim ilkelerine ne oranda uyulduğuna ilişkin yıllık değerleme açıklamasına; denetçinin, özel denetçinin, işlem denetçilerinin raporlarına ve yetkili kurul ve bakanlıkların konulmasını istedikleri pay sahiplerini ve sermaye piyasasını ilgilendiren konulara ilişkin olarak, şirketin cevapları ve bildirimleri ve diğer ilgili hususlar şirketin web sitesinde yayınlanır. Bu hükümdeki yükümlülüğe uymama, kanuna aykırılığın ve yönetim kurulunun görevini yerine getirmemesinin bütün hukukî sonuçlarını doğurur. Ceza hükümleri saklıdır. Finansal tabloları ile her türlü rapor üç yıl sitede kalır.
2. fıkrada ise Web sitesinin bilgi toplumu hizmetlerine ayrılmış kısmının
117 Turgut Gürsoy, “Gelecek İçin Bilişim KOBİ Araştırması Sonuçları“ Uyduca.com, http://www.uyduca.com/2010/04/gelecek-icin-bilisim-kobi-arastrmas.html (14.01.2011).
73 ticaret siciline kaydı da dâhil olmak üzere, bu maddenin amaçlarına özgülenmiş bulunan bu kısmının herkese açık nitelik taşıdığı, burada yer alan mesajlar ile bilgilerin ilgililere yönlendirilmiş açıklamalar ve hukukî iradeler olduğu, sitenin bu kısmına ulaşılmasının usul ve esasları ile ilgili diğer hususlar Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından bir yönetmelikle düzenleneceği hükme bağlanmıştır.
Bu maddenin de yapılacak ek düzenlemeler ile sadece tüzel kişilik olmaları nedeni ile kanun kapsamına dahil olan küçük şirketleri ticari değer yaratmayacak bürokrasiye boğmayacak şekilde yeniden düzenlenmesi icap etmektedir118.