Avrupa Birliği’nde Mikro İşletme Tanımı

Avrupa Birliği tarafından 6 Mayıs 2003 tarihinde çıkarılan “Mikro, Küçük ve Orta Ölçekli İşletme Tanımlarına İlişkin Komisyon Tavsiye Kararı”na göre işletmeler, çalışan sayısı, sermaye miktarı ve cirosuna göre kategorize edilmiş ve mikro, küçük ve orta boy işletme olarak ayrılmıştır37. AB çeşitli kalkınma programları ve finansman çalışmaları paralelinde mikro kredi kullanıcılarının tanımlarını da yapmıştır. 1996’dan bu yana yaşanan enflasyon ve daha yoğun teknoloji kullanımı ile birlikte emek verimliliğindeki artış, ölçek belirleme kriterlerinin yeniden tespit edilmesini gerekli hale getirmiştir.

Esnaf ve sanatkâr tanımlarında ciddi farklılıklar bulunan Avrupa Birliği üye ülkelerin kimisinde esnaf ve sanatkârı tanımlayan yasal düzenlemeler bulunmakta, kimi ülkelerde de bulunmamaktadır. AB ülkelerinde, mesleki kriterler kullanılarak esnaf ve sanatkâr mesleklerinin belirlendiği mesleki yaklaşım38, esnaf ve sanatkâr işletmelerinin icra edilen mesleğin el sanatı olup olmadığı kriterine göre belirlendiği el sanatları yaklaşımı39 ve esnaf-sanatkâr işletmelerinin sektör ve/veya işletme büyüklüğü kriterlerinin esas alınarak belirlendiği sektör/ölçek yaklaşımı40 olmak üzere üç temel yaklaşım bulunmaktadır41.

Tablo 2: KOBİ İşletme Büyüklüğü Kriterleri İşletme Tipi Çalışan Sayısı

Yıllık Ciro Milyon Euro

Bilanço Değeri Milyon Euro

Orta Büyüklükte 50 – 249 = € 50 milyon = € 43 milyon

Küçük 10 – 49 = € 10 milyon = € 10 milyon

Mikro 0 – 9 = € 2 milyon = € 2 milyon

Kaynak: Commission of The European Communities, 08.05.2003, s.39.

37 _{TESK, “Esnaf ve Sanatkârların Sorunları ve Çözüm Önerileri“, 2009 TESK Raporu, s.1,} http://www.tesk.org.tr/tr/guncel/talep.pdf (27.12.2010).

38 _{Mesleki yaklaşıma göre, işletme büyüklüğüne bakılmaksızın bu kriterlere uyan işletmeler esnaf}

ve sanatkâr işletmeleri olarak kabul edilir. Bu yaklaşımı belirleyen ülkelerde esnaf ve sanatkâr meslekleri genellikle yasayla belirlenmektedir. Mesleki yaklaşımın benimsendiği ülkeler; Almanya, Avusturya, İzlanda, Lüksemburg, Lichtenstein’dır.

39 _{El sanatları yaklaşımı İspanya tarafından benimsenmiştir.}

40 _{Sektör/ölçek yaklaşımı, Fransa, İtalya ve Hollanda tarafından benimsenmiştir.} 41 _{Türkiye Cumhuriyeti 60’ıncı Hükümet Programı Eylem Planı, s. 35-36.}

25 Tabloda AB Avrupa Komisyonu tarafından 8 Mayıs 2003’de kabul edilerek, 1 Ocak 2005’den itibaren yürürlükte olan yeni kriterler gösterilmektedir.

Genel kabul gören söylemle KOBİ’ler içinde tanımlanan küçük ve orta büyüklükteki işletme tanımlamalarına ilaveten, dilimizde bir kesimi küçük esnaf ve sanatkâr olarak adlandırılan girişimler, mikro işletmeler olarak tanımlanmaktadır42. Bu yeni tanımlamaya göre KOBİ kapsamındaki işletmeler iki grup olarak değil, mikro, küçük ve orta büyüklükte olmak üzere üç grupta ele alınmaktadırlar.

Bu kategorizasyon, girişimciliğe karşı geliştirilecek finans politikalarından, anti bürokratik önlemlerin alınmasına, kredi koşullarının belirlenmesine kadar birçok alanda yol gösterici kılavuz rolü oynamaktadır.

AB, Mikro işletmeleri bir taraftan çalıştırdıkları işçi sayısına göre diğer yandan yıllık cirolarını dikkate alarak ayrıştırmaktadır. Bu durumda çalıştırdığı işçi sayısı 40 olup, bilanço değerleri veya yıllık cirosu 10 milyon Euro’nun üzerinde olan işletmeler Orta Büyüklükte İşletmeler kategorisinde ele alınabilmektedir43.

Iff (Institut für Finanzdienstleistungen e.V., Rödingsmarkt) Enstitüsü tarafından yaptırılan araştırma yeni bir tanımı gündeme getirmiştir. Enstitünün çalışmasına göre; ÇALIŞANGİRİŞİMCİ44 (veya ARBEITSUNTERNEHMER =

İŞÇİGİRİŞİMCİ - İŞÇİİŞLETMECİ) olarak adlandırılabilecek, mikro işletmelerin sayıca önemli bir çoğunluğunu oluşturan bu kesim şahsen ve aynı zamanda ailesinin diğer üyeleriyle birlikte doğrudan üretimde bulunmakta ve çalışmaktadır. Bu kendinde işçi ve işveren olarak her iki özelliği birden barındıran girişimciler sadece işletme sermayesine sahip olmakla kalmamakta, hem işletmeyi yönetmekte hem de bizzat üretime katılmaktadırlar. Dolayısıyla kümenin sağlıklı değerlendirilebilmesi için yıllık ciro ve çalışanlar sayısının birlikte dikkate alınması gerekmektedir45.

42 _{EUROPA, Die neue KMU-Definition, Benutzerhandbuch und Mustererklärung, Europaische}

Gemeinschaften, Brüksel, 2006,

http://europa.eu.int/comm/enterprise/enterprise_policy/sme_definition/index_de.htm. s.2

(10.02.2010).

43 _{EUROPA, Die neue KMU-Definition, a.g.e., s. 3-6.} 44

Udo Reifner, Ingrid Größl, Ulrich Krüger, Kleinunternehmen und Banken in der Krise :

Produktive Konfliktbeilegung durch Recht, brosch., ISBN 3-8329-0294-5, Schriften des

Instituts für Finanzdienstleistungen e.V., Bd. 7, , 268 S., Hamburg, 2003, s.147.

26 Eurostat, 3 Nisan 1996 tarihli AB Komisyonu kararlarındaki bu tanımdan hareketle, AB istatistiklerini aşağıdaki işletme büyüklük grupları itibariyle düzenlemektedir:

Tablo 3: Eurostat Tanımına Göre İşletme Grupları

İşletme Ölçeği Alt grup Çalışan sayısı

Mikro İşletme: 1. Grup (Mikro İşletme) 0 - kendi hesabına çalışan 2. Grup (Mikro İşletme) 1 – 9

Küçük İşletme Küçük 10 – 49

Orta Büyüklükte Orta 50 – 249

Büyük İşletme 1. Grup (Büyük) 250 – 499

2. Grup (Büyük) = < 500

Kaynak: Eurostat yorumlarına göre tarafımızdan düzenlenmiştir.

Söz konusu araştırma AB tarafından yapılan tanımlamanın pratikte özellikle de bankacılık alanında, kredilendirme konularında herhangi bir iyileştirme getirmediğini, açıklığa kavuşturulması gereken birçok noktanın daha olduğunu iddia etmektedir.

Avrupa Birliği Komisyonu tarafından 20.05.2003 tarih ve (2003/361 EG) L 124, sayılı Avrupa Birliği Resmi Gazetesinde yayınlanarak 01.01.2005 tarihinde yürürlüğe giren KOBİ Tanımı ve Sınıflandırmasına dair yönetmelik46

, başta 500 milyonluk bu coğrafyada olmak üzere dünyanın başka birçok ülke ve uluslararası kuruluşunda da kavram kargaşasına son vermiş ve konuya birçok boyutu ile açıklık getirmiş bulunmaktadır.

Avrupa Birliği tarafından kararlaştırılan bu KOBİ tanımı yönetmeliği üye ülkelere tavsiye niteliğinde olmakla birlikte doğrudan Avrupa Birliği direktiflerinin veya programlarının söz konusu olduğu hallerde mutlaka dikkate alınmaktadır.

46 _{KOBİ Tanımı, Allein maßgeblich für die Bestimmung der Bedingungen zur Einstufung als}

KMU ist die Empfehlung, veröffentlicht im Amtsblatt der Europäischen Union L 124 vom 20.5.2003, S. 36.

27