1.2. YURTTAŞLIK
2.1.6. Yeni Kamu Yönetimi Anlayışı ile Birlikte Kamu Yönetiminde
YKY ile birlikte kamu yönetiminde; yeni yönetim teknikleri kullanılmaya başlanmıştır. 1990’lı yılların başından itibaren tüm dünya da giderek benimsenen ve başta özel sektör olmak üzere kamu ve üçüncü sektördeki tüm organizasyonlarda
118Eryılmaz, Bilal, 2004. “Kamu Yönetiminde Değişim”. II. Kamu Yönetimi Forumu, 7-8
Ekim,Hacettepe Üniversitesi ĐĐBF, Ankara, Asım Balcı, “Kamu Yönetiminde Çağdaş Yaklaşımlar ve Kamu Hizmet Sunumuna Etkileri” http://www.sobiadacademy.net/sobem/e- kamuyonetim/kamuda-kalite/balci.pdf (20 Ağustos 2008)
119
Aksoy, Şinasi, 2004. “Kamu Yönetimi Nereye Gidiyor? Bir Durum Saptaması” II. Kamu Yönetimi Forumu, 7-8 Ekim, Hacettepe Üniversitesi ĐĐBF, Ankara.’dan aktaran Asım Balcı, “Kamu Yönetiminde Çağdaş Yaklaşımlar ve Kamu Hizmet Sunumuna Etkileri” http://www.sobiadacademy.net/sobem/e-kamuyonetim/kamuda-kalite/balci.pdf (20 Ağustos 2008)
yararlanılan ve uygulanan yeni yönetim tekniklerini başlıca beş ana kategoride ele alınmaktadır. 120
1) Toplam Kalite Yönetimi 2) Stratejik Yönetim, 3) Sinerjik Yönetim.
4) Đnsan Kaynaklan Yönetimi,
5) Değişim Yönetimi (Değişim Mühendisliği
Aşağıda bu yönetim teknikleri açıklanmaktadır.
2.1.6.1.Toplam Kalite Yönetimi
Toplam Kalite Yönetimi (TKY) ; “Yöneten ve Yönetilen” ayrımı yerine “beyin ve ellerin” biraradalığı canlı, esnek bir örgüt yapısı, mal veya hizmet üretiminde kalite, müşteri, ya da halk odaklı “Yönetimi Geliştirmenin Sürekliliği” süreci olarak betimlenmektedir121.
Toplam kalite yönetiminin başlıca üç hedefi aşağıda sıralanmaktadır:122
- Müşterinin isteklerini tatmin edecek ürünleri ve hizmeti üretmek, müşterinin güvenini kazanmak,
- Şirketi, çalışma prosedürlerini iyileştirici, daha az hala, daha düşük maliyet daha az borç daha avantajlı sipariş getiren önlemlerle daha yüksek karlılığa yönelmek,
- Çalışmaların şirket hedefine ulaşma yolunda potansiyellerini tam olarak kullanmalarına yardım etmek; şirket politikasının yayılımı ve gönüllü faaliyetleri teşvik etmek.123
120 Aktan, Değişim Çağında…, s. 181-182 121
Ömer, PEKER, “Toplam Kalite Yönetimi ve Sürekli iyileşme”, Kamu Yönetimi Disiplini Sempozyum Bildirileri (Đkinci Cilt), TODAĐE Yayını, Ankara, Aralık 1995,s.53
122 Aktan, Değişim Çağında…, s.182 123 Aktan, Değişim Çağında…, s.182
Kamu sektöründe TKY’ye geçmenin birçok nedeni olduğu söylenmektedir. Bu gerçeklere bakıldığında ilk olarak karşımıza “Değişimin gerekliliği” konusu ortaya çıkmaktadır. Günümüzde tüm dünya da yaşanan hızlı değişme kamu sektörünün ayak uydurmayıp geri kaldığı, bu açıdan bakıldığında kamuda hizmetlerinin taleplere cevap verebilecek düzeyde olmadığı sürekli vurgulanmaktadır. Toplumsal yaşamın bir bütün olarak değerlendirilmesi durumunda özel kesimin kalite yönelimi tekniklerini başarı ile uygularken, kamu örgütlerinin bu kamu sektörüne aktarılması aynı zamanda toplumsal bir sorumluluk olarak görülmektedir. Đşte bu çerçevede, kamu yönetimlerindeki eksikliklerin giderilmesinin yollarından birinin de TKY uygulamalarına geçilmesi olarak görülmektedir.124
2.1.6.2. Stratejik Yönetim
Kamu yönetiminin daha yüksek performansla faaliyetlerini sürdürmesi için stratejik yönetim adı verilen yönetim felsefesinden yaralanılmaktadır. Stratejik yönetim, bir organizasyonun amaçlarına ulaşabilmesi için etkili stratejiler geliştirmesini, bunların planlanmasını, uygulanmasını ve kontrolünü ifade eder. Bir başka ifadeyle, stratejik yönetim, yoğun bir rekabetle yüz yüze bulunan şirketlerin rakipleri ile yarışabilmeleri için ne yapmaları, ne tür stratejiler izlemeleri gerektiğini inceleyen bir araştırma alanı olarak belirtilmektedir.125
Türkiye’de son yılarda yapılan reform çalışmalarında stratejik yönetimin gerekliğinden söz edilmektedir. Gerekliliğinin nedenini ise Dinçer ; “aşırı merkezi yapı içinde çalışan ve sık sık siyasi müdahalelere konu olan kamu kuruluşları, genel olarak politika üretme kapasitesinden yoksun hale geldikleri ve kuruluş düzeyinde stratejik planların hazırlanması sonucunda kuruluşlar varlık nedenlerini(misyon), ulusal plan ve stratejiler çerçevesinde netleştirecek, politika ve önceliklerini ortaya koyabilecek, performans göstergeleri geliştirmek suretiyle başarılarını ölçebileceği
şeklinde ifade etmektedir. Katılımcı bir anlayışla hazırlanacak olan bu planlarda dış (vatandaşlar) ve iç(çalışanlar) müşteri memnuniyeti esas alınması gerektiği, planlama
124Asım Balcı, Toplam Kalite Yönetimi ve Kamu Yönetimi, Çağdaş Kamu Yönetimi 1, (Editörler:
Muhittin Acar, Hüseyin Özgür), Nobel Yayınları, Ankara, 2003, s.332 125
sürecine ilgili tüm taraflar dahil edileceği ve kuruluş stratejik planlarının hazırlanması sonrasında kuruluş bütçeleri bu planlara dayalı olarak oluşturulacağı, ABD başta olmak üzere bir çok ülkede uygulanan bu yapının ülkemize uyarlanması pilot uygulamalar yapılacağı” şeklinde ortaya koymaktadır.126
2.1.6.3. Sinerjik Yönetim
Toplam kalite yönetimi ve stratejik yönetim dışında kamu sektöründe yüksek performans ve etkinlik için önem taşıyan yeni yönetim tekniklerinden bir diğeri de sinerjik yönetimdir.127
Sinerjik yönetim esasen iki farklı anlamda kullanıldığı belirtilmektedir. Đlk olarak sinerjik yönetim; organizasyonda tüm kaynakların (Đnsan, bilgi, sistem, donatım vs.) etkin bir liderlik ile bir araya getirilmesi ve böylece daha yüksek bir enerjinin yaratılması anlamına gelmektedir.128
Sinerjik yönetim dar anlamda ise yönelime tüm çalışanların daha geniş ve etkin bir kanlımın sağlanmasıdır. Sinerjik yönetim bu çerçevede “Toplam Katılım Yönetimi” olarak da adlandırılmaktadır.129
2.1.6.4. Đnsan Kaynakları Yönetimi
Đnsan kaynaklarının yönetimi organizasyonun amaçlarına(karlılık, verimlilik, kalite vs.) ulaşabilmesi için tüm çalışanların en etkin verimli bir şekilde kullanılmasıdır. Đnsan kaynaklarının yönetimi, organizasyonda “insan” kaynaklarının en etkin şekilde kullanılmasını amaçlar. Daha başka bir ifadeyle, insan kaynaklarının yönetimi; insan kaynaklarının planlanması, geliştirilmesi, eğitimi, motivasyonu, performans değerlendirilmesinin yapılması, yönetime katılması gibi konuları içeren bir alandır. Yeni yönetim felsefesinin önemli boyutlarından birisi olan “insan
126 Ömer Dinçer, Cevdet Yılmaz, Kamu Yönetiminde Yeniden Yapılanma 1, “Değişimin Yönetimi
Đçin Yönetimde Değişim” T.C. Başbakanlık, Ankara, Ekim 2003, s.130
127 Aktan, Değişim Çağında…, s.193 128 Aktan, Değişim Çağında…, s.193 129 Aktan, Değişim Çağında…, s.193
kaynaklarının yönetimi” alanında kullanılan ve yararlanılan başlıca yeni teknikleri şu
şekilde sıralanmaktadır:130
1) Yalın Organizasyon
2) Çalışanları Güçlendirme (Empowerment) 3) Kademe Azaltma (Delayering)
4) Sıfır Hiyerarşi 5) Ekip Çalışması
6) Multi-Fonksiyonel Katılım 7) Đş Köprüleme (Job Bridging) 8) Küçülme (Downsizing)
9) Đşe uygun eleman (Rightsizing)
10) Dış Kaynaklardan Yaralanma (outsourcing) 11) Sürekli Eğitim
12) Kaizen (Sürekli Gelişme) 13) Otokontrol
14) Toplam Verimli Bakım
15) Kendi Kendini Yöneten Takımlar (Self-Managed teams) 16) Tam Zamanında Hizmet (Just In Time)
Bununla birlikte kamu yöneticilerine, başında bulundukları yönetim biriminin yönetiminde aktif bir şekilde hareket etmelerini ve gerektiği yerlerde gerekirse yalnız başına kararlar alıp inisiyatif sahibi olmalarını gerektirmektedir. Geleneksel kamu yönetiminin ön gördüğü yönetici profili ise, yönetim faaliyetlerine çok fazla aktif bir
şekilde katılan ve koordinasyonu sağlayan bir yapı olarak görülmektedir.131
2.1.6.5. Değişim Mühendisliği
Değişim Mühendisliği, herhangi bir organizasyonda yapı sistem, süreç ve uygulanan politikalarda hızlı ve radikal yeniden tasarım ve değişiklikler yapılarak
130 Aktan, Değişim Çağında…, s.196-197-198
131
Önder Kutlu, “Đdari Reform Transferi”, Kamu Yönetiminde Çağdaş Yaklaşımlar, (Editörler Asım Balcı, Ahmet Nohutçu) , Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2003, s. 105
organizasyonun daha yüksek bir performansa ulaşmasını ve bir atılımı gerçekleştirmesini amaçlayan yeni bir organizasyonel değişim tekniği olarak tanımlanmaktadır. Bir başka ifadeyle, değişim mühendisliği bir atılım (breaktrough) stratejisi ile organizasyonunda performans düzeyini yükseltmek ve daha sonra bu performansın sürekliliğini sağlamak için geliştirilmiş bir teknik olarak değerlendirilmektedir.132
Hemen belirtilmelidir ki; verimsizlik, hantallık ve bürokratizm başta olmak üzere pek çok sorun ve aksaklıklar nerdeyse işleyemez duruma gelen kamu yönetimi mekanizmalarının yüksek bir performansla ulaşması, etkin ve verimli çalışan birimler haline getirilmesi için bu yönetim tekniklerinin uygulanması son derece önem taşımaktadır. Ancak uygulama zemini kamusal nitelik taşıdığından kamu yararı ve olumsuz dışsallıklar gibi bazı hassasiyetlerin gözden uzak tutulmaması belirtilmektedir.133
Yeni yönetim yaklaşımı ve tekniklerini sadece işletme yönetimi alanında uygulanabilecek olgular olarak görmemesi gerektiği, bunların hemen hepsi işletme yönetimi literatüründe yer alsa da söz konusu yaklaşım ve teknikler, küçük ya da karmaşık, özel ya da kamu yönetim olayının bulunduğu her yerde düşünülebilecek ve uygulama alanı bulabilecek oluşumlar olarak değerlendirilmesi ifade edilmektedir.134