Sosyal Bilgiler dersi ve özellikle tarih konularının öğretiminde aktif öğrenme modellerinin kullanımı çok önemlidir. Konusu soyut gerçeklik olan tarih konuları öğretilirken öğrencinin öğretim ortamında aktif ve sürecin bir parçası olduğu durumlarda öğrencilerin sınıf içi katılımı, başarısı, derse karşı ilgisi artacak ve böylece sınıfın hedef kazanımlara ulaşması oldukça kolay olacaktır. Ayrıca edinilen bilgiler unutulmayacak ve kalıcı olacaktır. Uyguladığımız bu anket çalışmasında aktif öğrenme modellerinin kullanılıp kullanılmadığı, kullanılıyorsa avantajları ve dezavantajlarının neler olduğu, öğrencinin ilgisi ve başarısına olan etkisi öğrenci ve öğretmen görüşleri doğrultusunda incelenecektir.
Amaç
Bu araştırmanın temel amacı, İlköğretim Sosyal Bilgiler dersi tarih konularının öğretiminde kullanılabilecek aktif öğrenme modellerini öğrenci ve öğretmen görüşleri doğrultusunda incelemektir.
Bu temel amaç doğrultusunda aşağıdaki sorulara cevap aranacaktır.
1. İlköğretim okullarında sosyal bilgiler derslerine giren öğretmenler aktif öğrenme modelleri ve bu modeli destekleyen tekniklere yer veriyorlar mı? 2. İlköğretim okullarında sosyal bilgiler derslerine giren öğretmenler hangi aktif
öğrenme modellerini daha sık kullanırlar?
3. İlköğretim okullarında sosyal bilgiler derslerine giren öğretmenlerin kullandıkları aktif öğrenme modelleri, geleneksel öğretim modeline göre avantajlı mıdır?
4. İlköğretim okullarında okumakta olan öğrencilerin aktif öğrenme modellerine yönelik görüşleri olumlu mudur?
Hipotezler
1. Öğretmenler aktif öğrenmeye yönelik temel bilgilere sahiptir.
2. İlköğretim okullarında sosyal bilgiler derslerine giren öğretmenler aktif öğrenme modellerini derslerinde kullanmaktadır.
3. İlköğretim okullarında sosyal bilgiler derslerine giren öğretmenler daha çok uygulanması kolay, maliyeti ucuz, yasal sorumluluğu az olan aktif öğrenme modellerini tercih ederler.
4. Aktif öğrenme modelleri geleneksel öğretim modeline oranla çok daha fazla avantaja sahiptir.
5. Aktif öğrenme modellerinin tam anlamıyla uygulanabileceği sınıf-okul ortamı şartları henüz mevcut değildir.
6. Öğrenciler sosyal bilgiler dersine yönelik olumlu görüşe sahiptir. 7. Öğrenciler aktif öğrenme modellerini severler.
8. Öğrenciler aktif öğrenme modellerini kullanırlar.
Yöntem
Öğretmen anketinin giriş bölümünde yaş, kıdem, cinsiyet, mezun olunan alan/bölüm ve öğretmenlerin görev yaptıkları okul gibi kişisel bilgi formu yer almıştır.
Anketin birinci kısmında aktif öğrenmeye yönelik genel durum ifadeleri yer almıştır. Bu ifadeler ile öğretmenlerin aktif öğrenmeyi nasıl algıladıkları, aktif öğrenme hakkında ne kadar bilgi sahibi olduğu ve aktif öğrenme model ve tekniklerini derste kullanıp kullanmadıklarını öğrenmek için hazırlanmıştır.
Öğretmen anketinin üçüncü kısmı aktif öğrenme modelleri ve tekniklerini kullanırken öğretmenlerin ne tür avantaj ve dezavantajlarla karşılaştıklarına dair görüşlerini almak amacıyla hazırlanmıştır.
İlk üç bölüm için anket soruları hem olumlu hem de olumsuz cümleler halinde düzenlenmiştir. Bu bölümler için ‘‘katılıyorum’’ ve ‘‘kesinlikle katılıyorum’’ seçeneklerini işaretleyenlerin cümlede verilen temel yargıyı onayladıkları ‘‘katılmıyorum’’ ve ‘‘kesinlikle katılmıyorum’’ seçeneklerini işaretleyenlerin ise cümlede verilen temel yargıyı onaylamadıkları görüşünden hareket edilmiştir ve sonuçlar bu görüş doğrultusunda analize tabi tutulmuştur.
Dördüncü ve son kısım ise aktif uygulamaları ile ilgili ifadeler içerir. Bu bölümde ifadelerde verilen teknikleri öğretmenlerin ne sıklıkla kullandığı belirlenmeye çalışılmıştır. Sorulara verilebilecek cevaplar için ‘‘Her Zaman’’, ‘‘Sık Sık’’, ‘‘Bazen’’, ‘‘Çok Nadir’’, ‘‘Hiçbir Zaman’’ seçenekli bir derecelendirme ölçeği kullanılmıştır. ‘‘Her Zaman’’, ‘‘Sık Sık’’, ‘‘Bazen’’ seçeneklerini işaretleyenlerin cümlede verilen temel yargıyı onayladıkları, ‘‘Çok Nadir’’ ve ‘‘Hiçbir Zaman’’ seçeneklerini işaretleyenlerin cümlede verilen temel yargıyı onaylamadıkları varsayımından hareket edilmiştir.
Öğrenci anketinde ise 1.,2. ve 5. sorular öğrencilerin derse karşı olan ilgisini, 25., 36., 37.,38., 39., 40. ve 41. ve 42. sorular öğretim ortamına yönelik görüşlerini, 9.,10.,12.,14., 16., 17., 18., 19., 20., 21., 27., 28., 29., 30., 31., 32., 33., 34.,35., 47. ve 48. sorular öğrencilerin aktif öğrenme modellerini kullanıp kullanmadıklarını, diğer sorular ise öğrencilerin aktif öğrenme modellerini sevip sevmediklerini ölçmek amacı ile hazırlanmıştır. Sorulara verilebilecek cevaplar için ‘‘Her Zaman’’, ‘‘Sık Sık’’, ‘‘Bazen’’, ‘‘Çok Nadir’’, ‘‘Hiçbir Zaman’’ seçenekli bir derecelendirme ölçeği kullanılmıştır. ‘‘Her Zaman’’, ‘‘Sık Sık’’, ‘‘Bazen’’ seçeneklerini işaretleyenlerin cümlede verilen temel yargıyı onayladıkları, ‘‘Çok Nadir’’ ve ‘‘Hiçbir Zaman’’ seçeneklerini işaretleyenlerin cümlede verilen temel yargıyı
Sayıtlılar
1. Ölçme aracında yer alan ifadelerin öğretmen ve öğrenci görüşlerini temsil eder nitelikte olduğu kabul edilmiştir.
2. Araştırma için kendilerine başvurulan uzmanların görüşleri geçerlidir ve başvurulan kaynaklardan sağlanan bilgiler doğrudur, gerçeği yansıtmaktadır. 3. Güvenirlik ve geçerlik çalışması yapılarak, uzman görüşleri alınarak
hazırlanan ölçme aracı sorularının araştırma kapsamındaki alt problemleri ortaya çıkarabileceği kabul edilmiştir.
Sınırlılıklar
1. Araştırma 2010-2011 öğretim yılında Ankara ili Yenimahalle İlçesi ilköğretim okullarında okumakta olan 80 öğrenci,
2. 2010-2011 öğretim yılında Ankara ili Yenimahalle İlçesi ilköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerden 80 tanesi,
3. 2010-2011 öğretim yılında Ankara ili Yenimahalle İlçesi ilköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerden 80 tanesinin sosyal bilgiler dersinde kullandıkları aktif öğrenme modellerini belirlemek amacıyla kullanılan anket formundaki maddeler,
4. 2010-2011 öğretim yılında Ankara ili Yenimahalle İlçesi ilköğretim okullarında okumakta olan 80 öğrencinin aktif öğrenme modelleri hakkındaki görüşlerini belirlemek üzere hazırlanmış anket formundaki maddeler ile sınırlıdır.
Evren
Araştırmanın evrenini 2010-2011 eğitim-öğretim yılında Ankara ili Yenimahalle İlçesi Merkez ilköğretim okullarında görev yapan öğretmenler ve ilköğretim ikinci kademe öğrencileri oluşturmaktadır.
Örneklem
Ankara İli Yenimahalle İlçesi Merkez ilköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerden arasından rastgele seçilen 80 öğretmen, Ankara İli Yenimahalle İlçesi Merkez ilköğretim okullarında öğrenim gören öğrenciler arasından rastgele seçilen 80 öğrenci bu araştırmanın örneklem grubunu oluşturmaktadır.
Verilerin Toplanması
Öncelikle araştırmanın kuramsal kısmı için literatür çalışması yapılmıştır. Konu ile ilgili önceden yapılmış araştırmaların bilgi toplama araçları incelenmiştir. Araştırmada öğretmen ve öğrencilerin görüşlerinin alınması amacıyla araştırmacı tarafından bilgi toplama aracı hazırlanmıştır. Veri toplama aracı hazırlanırken uzman görüşlerine başvurulmuştur. Güvenirlik ve geçerlik çalışması sonucu öğrenci anketinin 46. sorusu anketten çıkarılmıştır. Hazırlanan bilgi toplama aracına son şekli verilerek öğretmenlere ve öğrencilere uygulanmıştır.
Örneklem Yenimahalle İlçesi ilköğretim okulları olmak üzere temsili seçilmiştir ve çalışma alanını temsil etmektedir.
4.3 ANKET SONUÇLARINDAN ELDE EDİLEN BULGULAR VE