Yasama Organı

ABD Anayasası’nda198 _{ilk bölümde, yasama yetkisinin Kongre adında ve iki}

meclisten meydana gelen bir parlamentoya ait olduğu belirtilmiştir. Bu meclisler biri Senato diğeri ise Temsilciler Meclisi’dir. Bu meclislerden Temsilciler Meclisi, nüfus esasına göre belirlenmektedir. Her ne kadar Anayasa her 30 bin vatandaş için bir temsilci seçileceği düzenlemesi bulunmakta ise de günümüzde bu oran Anayasa’da belirlenen sayının çok üstündedir. Temsilciler Meclisi’nde en son üye sayısı 1929 yılında 435 olarak belirlenmiş ve bu sayı günümüze kadar sabit kalmıştır.199

Anayasa’ya (1/2/1. madde) göre her iki yılda bir seçimler yenilenmektedir.

ABD Anayasası’nda düzenlenen yasama organının ikinci kanadına Senato ismi verilmektedir. Senato, her eyaletten seçilen iki Senatörden oluşan ve toplamda 100 üyesi olan bir meclistir. Her bir Senato üyesi, Anayasa’ya (1/3. madde) göre altı yıl için seçilmektedir. Aynı zamanda Anayasada yer alan düzenlemeye göre Senato seçimleri iki yılda bir yapılmakta ve bu seçimlerde Senato’nun 1/3’ü yenilenmektedir.

Anayasa’da (1/8. madde) Kongre’nin yetkileri açıkça belirlenmiştir. Anayasa’da yer alan düzenlemeye göre borç alma, vergilendirme, ticareti düzenleme, vatandaşlığa geçiş, para basma, Yüksek Mahkemeden daha alt seviyedeki mahkemeleri oluşturma, savaş ilanı, ordu kurmak ve Anayasa tarafından verilen yetkilerin yerine getirilmesi gerekli düzenlemeleri yapmak gibi önemli bir takım yetkiler Kongre’ye verilmiştir. Aynı zamanda yasama organı olan Kongre’ye yasama tekliflerini, sadece Kongre üyeleri yapabilmektedir.

Belirlenen yetkilerden bazıları sadece bir meclis tarafından kullanılabilmektedir. Örneğin Anayasa’da yer alan bütçe hakkı (1/7. madde) Temsilciler Meclisi’ne tanınmıştır. Bütçe konusunda yetkinin Temsilciler Meclisi’ne verilmesinin nedeni, İngiliz geleneğine dayanmaktadır. İngiliz geleneğinde Avam

198 _{The Constitution of the United States of America, https://www.gpo.gov/fdsys/pkg/GPO-CONAN-}

1992/pdf/GPO-CONAN-1992-6.pdf, Erişim: 11.02.2018

199 _{Konur Alp Koçak, “ABD Başkanlık Sistemi: “Ayrı” Ama “Birlikte” Çalışan Organlar”,}

Karşılaştırmalı Hükümet Sistemleri: Başkanlık Sistemi, (21-81), TBMM Basımevi, Ankara, 2. Baskı, 2017, s. 35

71

Kamarası halk tarafından seçildiği için halkın isteklerinin halk tarafından seçilenler tarafından daha iyi yansıtılacağı düşünülmüştür. Ancak zamanla Kongre’nin ikinci kanadı olan Senato’nun da halk tarafından seçilmesi öngörüldüğü ve Senato’ya bir vergi yasa tasarısını, tümünü yeniden yazma derecesine kadar yetki verilmesi nedeniyle bu kuralın pek bir önemi kalmamıştır.200

Bazı yetkiler ise münhasıran Senatoya verilmiştir. Senato, uluslararası anlaşmaların kabul edilmesi, büyükelçi veya Yüksek Mahkeme’de görev alan yargıçlar gibi üst düzey yetkililerin atanmasında söz sahibidir. Senato, başkanın önereceği isimleri onaylamadıkça o kişilerin atanması mümkün değildir. Senatoya verilen bu yetki, Başkan ile Senato arasında bir fren ve denge mekanizması kurmaktadır. Aynı zamanda Senato, özellikle dışişleri alanında Başkan için danışma kurulu niteliğinde hizmet vermektedir.201

Anayasada kanun yapım süreci 1/7/2. maddede düzenlenmiştir. Buna göre Kongre tarafından kabul edilen her yasa tasarısı yasalaşmadan önce, Başkana sunulur; Başkan’ın onaylama ya da kabul edilen yasa tasarısını veto etme hakkı vardır. Başka’nın vetosu sonrası yasa tasarısı her iki meclisin de üçte ikisi tarafından kabul edilirse, tasarı yasalaşmaktadır. Başkan bir yasa tasarısını, kendisine sunuluşundan itibaren on gün içinde meclise geri göndermezse, tasarı Başkan tarafından imzalanmış gibi yasalaşacak, ancak Kongre tatile girerek yasanın geri dönüşünü engellediği takdirde yasalaşmayacaktır. Bir yasa tasarısının Kongre’nin tatile girmesine on gün kala Başkan’ın önüne gelmesi ve Başkan’ın da süreyi imzalamayarak geçirmesi durumunda, Kongre’nin tatile girmesi durumunda yasa tasarısı düşer. Bu uygulamaya “cep vetosu” adı verilmektedir. Yasa tasarısı veto sonrası meclise geldiğinde, her iki meclis tarafından da teklif üçte iki çoğunluk ile kabul edilirse kanun teklifi yasalaşmaktadır.202

200 _{Amerika Hakkında: Amerika Birleşik Devletleri Anayasası, s. 55}

https://photos.state.gov/libraries/turkey/231771/PDFs/abd-anayasasi.pdf, Erişim: 11.02.2018

201 _{Koçak, “ABD Başkanlık Sistemi: “Ayrı” Ama “Birlikte” Çalışan Organlar”, Karşılaştırmalı}

Hükümet Sistemleri: Başkanlık Sistemi, s. 42

202 _{United States Senate, Glossary Term, Pocket Veto,}

72

Yasama organının her iki kanadında da çeşitli amaçlarla daimi ya da geçici olarak komite ve komisyonlar kurulabilmektedir. Komiteler, yasama ile ilgili çalışmakta ve hangi kanun tasarı ve tekliflerinin görüşüleceği konusunda faaliyet göstermektedir. Meclisin her iki kanadında aynı isimde komiteler olmakla beraber Senato’da 20, Temsilciler Meclisi’nde 21 ve her iki Meclis için de ortak kurulan beş komite bulunmaktadır. Ortak komiteler daha çok idari ve siyasi alanda çalışmakta olup hem Senato hem de Temsilciler Meclisi’nden üyeleri bulunur.203 _Bizde

TBMM’de yer alan komisyonlar Kongre’de Komitelere karşılık gelmektedir.

Yasama organı bünyesinde kurulan komisyonlar (Congressional Commissions) ise daha çok danışma, değişen kamu politikaları konusunda öneri sunma, belirli bir amaçla bir alanda çalışma ya da araştırma yapma kurulan kurullardır. Komisyonlar Kongre tarafından, geçici olarak, danışma amacıyla, genellikle tüm siyasi kesimlerden ve Kongre’ye rapor sunmak amacıyla kurulmaktadır.204 _{Kongre bünyesinde kurulan komisyonlar genellikle üç kategoriye}

ayrılmaktadır: Araştırma, politika ve anma komisyonları. Kongre tarafından kurulan Komisyonların %79 gibi bir oranda çoğunluğu politika komisyonlarıdır. Politika komisyonları savunma, ABD’ye karşı elektromanyetik saldırı, kitle imha silahlarının yaygınlaşması dâhil bazı alanlarda çalışması için kurulmuştur. Araştırma komisyonları, belirli olayların araştırılması için kurulan komisyonlardır. 9/11 Komisyonu en çok bilinen komisyonlardan biridir. Anma komisyonları ise belirli bir olay ya da kişinin yıldönümü anması kurulan komisyonlardır. 1995 yılından beri yedi araştırma komisyonu kurulmuşken 1989 yılından beri 15 anma komisyonu kurulmuştur.205