Yabancı Dil Öğretim İlkeleri

Etkili ve verimli bir öğretimin gerçekleşmesi için, öğretim ilke ve yöntemleri kuşkusuz önemlidir. Yapılacak dil öğretim çalışmalarının başarıya ulaşmasında ve nitelikli eğitimin sağlanmasında önemli etkileri olmaktadır. Yapılacak sınıf içi uygulamalar ve eğitim-öğretimin her aşamasında bu temel ilkelerin göz önünde bulundurulması gerekmektedir. Bu bölümde önemli temel ilkelerden bazılarına yer verilmiştir.

Gedik’in (2009:10,11-12) Demirel’den, (2007: 29-30 ) aktardığına göre bu ilkelerden bazılarını şöyle açıklanmaktadır:

1. Dört Temel Beceriyi Geliştirme: Dil, dört temel beceri olarak kabul edilen dinleme, konuşma, okuma ve yazma becerilerinin işlevsel bütünlüğünden oluşmaktadır. Dili bir iletişim aracı olarak kullanmayı öğretirken bu dört temel becerinin birlikte öğretilmesi gerekmektedir. Özellikle ilköğretim okullarında temel yabancı dil bilgisi verilmesi söz konusu olduğundan bu becerilerin gelişmesine ağırlık verilmelidir. Ancak dil becerilerinin yüzdeleri farklı olabilir (Demirel, 1999: 31).

2. Öğretim İlkelerinin Önceden Planlanması: Ders içi etkinliklerinin mutlaka önceden planlanması gerekmektedir. İyi planlanmış bir ders öğrenci başarısına olumlu yansıyacaktır. Dersin planlanması o dersin önceden gözden geçirilmesi ve yaşanması demektir, bu yüzden plan hem öğretmen hem de öğrenci için çok önemlidir. Öğretmenlerin plan yapmadan derse girmeleri o dersin iyi anlaşılmamasına sebep olacaktır. Dolayısıyla öğretmenler mutlaka plan yapmalı, plan yapmadan derse girmemelidir.

3. Basitten Karmaşığa Somuttan Soyuta Doğru Öğretme: Öğrenilecek konular belli bir sıraya konulmalıdır. Bu konular, basitten karmaşığa doğru, somut kavramlardan soyuta doğru öğretilmelidir. Yabancı dil öğretiminde, önce basit cümle kalıplarından başlayarak bileşik ve karmaşık cümle kalıplarının öğretimine çalışılmalıdır. Aynı şekilde, gösterilmesi ve açıklanması kolay olan sözcüklerden ve somut kavramlardan, sınıf içindeki yakın çevredeki nesnelerden başlayıp soyut kavram ve düşüncelere daha sonra geçilmelidir.

4. Görsel ve İşitsel Araçları Kullanma: Görsel ve işitsel araçlar bireylere somut yaşantılar kazandırır. Somut yaşantılar kazandırılarak ders işlenmesi o dersin daha iyi anlaşılmasını sağlar. Ders içerisinde mutlaka birçok duyu organına hitap edilmelidir. Dersler sadece okuma ya da dinleme, anlatma teknikleriyle sınırlı olmamalıdır. Sınıflar görsel ve işitsel araçları kullanmak için elverişli olmalıdır.

5. Ana Dili Gerekli Durumlarda Kullanma: Yabancı dil derslerinde öğrencilerin öğrenilen dili daha çok duymaları ve kullanmaları esastır. Bu nedenle öğretmenden çok, öğrencinin konuşmasına olanak verilmelidir. En iyi yabancı dil öğretmeninin, öğrencilerini en çok konuşturan öğretmen olduğu unutulmamalıdır. Konuşma alıştırmalarına öğrencinin gereksinmesi daha çoktur. Öğrenilen dil öğrenciler ne kadar çok konuşulursa ve ne kadar pratik yapılırsa o kadar iyi öğrenilir. Başlangıçta öğrencilerin ana dili kullanmalarına izin verilmeli, ancak öğrenilen dildeki basit cümlelerle iletişim kurmalarına özen gösterilmelidir. Gerek duyulmadıkça ana dili

kullanmaya çok fazla zaman ayrılmamalıdır. Ana dille yapılan açıklamalar kısa ve öz olmalıdır. Diğer bir deyişle sınıf içinde ana dille iletişim kurmak bir tabu olmamalı ancak gerektiğinde kullanılmalıdır.

6. Bir Seferde Tek Bir Yapıyı Sunma: Aynı anda birçok kelime kalıbını ya da cümle kalıbını öğretmek karışıklığa sebep olabilir. Bir seferde tek bir kelime kalıbı ya da cümle kalıbı öğretilmelidir. Bir yapı öğretilmeden diğer bir yapıya geçilmemelidir. Sınıf içi uygulamalarda öğretmen bildiği her şeyi bir anda öğretmemeli önce temel bilgiler verilmelidir.

7. Verilen Bilgilerin Günlük Yaşama Aktarılmasını Sağlama: Sınıf içi uygulamalarda günlük yaşamdan örnekler aktarılmalı, konular günlük yaşamla ilişkilendirilmelidir. Öğrencilere öğretilen bilgilerin günlük yaşamda kullanılması için onlara rehberlik yapılmalıdır.

8. Öğrencilerin Derse Daha Etkin Katılmalarını Sağlama: Sınıftaki bütün öğrenciler sınıf içerisindeki etkinliklere katılmalıdır. Öğretmen dersi bütün öğrencilere göre işlemelidir. Öğrencilerin bireysel hızlarına dikkat etmeli onlara gerekli zaman tanınmalıdır. Her öğrencinin dikkatini çekecek etkinlikler düzenlenmelidir. Öğrencilerin yanlışları düzeltilmeli ve ders içerisinde cesaret kazanmaları sağlanmalıdır.

9. Bireysel Farklılıkları Dikkate Alma: Sınıf içerisinde her öğrencinin ilgi ve istekleri aynı değildir. Öğrenciler arasında bireysel farklılıklar vardır. Öğrencilerin öğrenme hızları birbirlerinden farklıdır. Öğretmen ders içi etkinlikleri düzenlerken bütün bunları göz önünde bulundurmalıdır. Daha yavaş öğrenen öğrencilere kolay sorular sorulmalı, yanlış cevaplar düzeltilmelidir. Öğretmen ders içerisindeki etkinlikleri çeşitlendirmelidir. Her öğrencinin ilgi alanına göre dersler zenginleştirilmelidir. Sınıf içerisinde olumlu öğrenme koşulları mutlaka sağlanmalıdır.

10. Öğrencileri Güdüleme ve Cesaretlendirme: Öğrencilerin derse karşı

ve cesaretlendirme herkesten önce ders içerisindeki öğretmenin görevidir. Öğretmenin öğrencileri cesaretlendirmesi sınıf içi etkinliklerin daha iyi anlaşılmasını sağlayacaktır. Olumlu öğrenme koşullarının sağlandığı bir sınıfta öğrencilerin kendilerine güvenmeleri ve derse karşı ilgileri çok önemlidir.

2.5.5.1. Yabancı Dil Öğretiminde Genel İlkeler

Yabancı dil öğretim sürecinde bazı ilkelere uymak gerekir. Demirel (1999: 34), yabancı dil öğretiminde genel ilkeleri aşağıdaki maddeler halinde belirtmiştir.

1. Öğretime dinleme ve konuşma becerilerini geliştirme ile başlanması,

2. Öğrencilerin temel cümle kalıplarını öğrenmesinin ve ezberlemesinin sağlanması,

3. Kullanılan dilin öğretilmesi,

4. Öğrencilerin yeni dil alışkanlıkları sağlanmasına yardımcı olunması, 5. Öğrenilen dilin seslerini en iyi şekilde çıkarmalarının öğretilmesi, 6. Amaç dil ile ana dil arasında sorun olan ses yapılarının öğretilmesi, 7. Öğretim materyallerinin kolaydan zora doğru sıralanıp sunulması, 8. Yeni cümle kalıplarının bilinen sözcüklerle öğretilmesi,

9. Öğrencilere öğrendiklerini kullanma olanağının tanınması 10. Yeni bir yapıyı sunmadan önce örneklerin verilmesi,

11. Başlangıç düzeyinde öğrenci hatalarının hemen anında düzeltilmesi, 12. Bir seferde bir tek sorunla uğraşılması,

13. Amaç dilin o dili ana dili olarak konuşan kişilerin konuştuğu gibi öğretilmesi,

14. Öğretilen dilin kültürünün de öğretilmeye çalışılması, 15. Sınıf içi bireysel farklılıkların dikkate alınması,

16. Öğrencilerin sınıfta daha çok konuşma yapmalarına olanak sağlanması, 17. Bütün bilinenlerin öğretilmeye çalışılmaması,

18. Öğrencilere sorumluluk verilmesi; bireysel çalışma için yönlendirilmesi, 19. Dersi planlarken derse çeşitlilik getirmeye dikkat edilmesi,

20. Öğrenci başarısını ölçerken sadece öğretilenlerden sorulması; öğretilmeyen konularla ilgili soruların sorulmaması.