Yüzey Süsleme Teknikleri Aplikasyon Tekniğ

Bir malzemenin üzerine aynı ya da farklı özellikteki diğer bir malzemeyi kesip, yapıĢtırarak, dikerek vb. Ģekilde ilave edilerek yapılan süsleme tekniğine aplikasyon denmektedir. Bu teknikte bir fon diğerinde ise fonun üzerine aplike süslemeyi meydansa getirecek iki unsur söz konusudur. Açık ve kapalı aplike olmak üzere iki çeĢit uygulaması vardır (Özdemir ve KayabaĢı, 2007, s.100).

ġekil 32: Aplike tekniği ile yapılmıĢ ġekil 33: Aplike tekniği ile yapılmıĢ deri yastık (Güler, 2003) deri yastık (Güler, 2003)

Kabartma Tekniği

Bir yüzeyi farklı derecelerde oyarak, bir biçimin ortaya çıkması tekniği olan kabartma da, bir figürün çıkıntıları zemine bağlı olarak oldukça belirgin bir Ģekilde ortaya çıkarılmıĢsa buna “yüksek kabartma” eğer çıkıntılar hafif bir biçimde belirtilmiĢse “alçak kabartma” denir. Dericilikte özellikle ciltçilikte yoğun olarak görülen kabartma, cilt üzerinde

44

oluĢturulan alçak ve yüksek bölümler Ģeklinde belirginleĢir (Özdemir ve KayabaĢı, 2007, s.106).

ġekil 34: Kabartma (Rölyef) tekniği ile çalıĢılmıĢ pano (Burun, 2003)

ġekil 35: Kabartma (Rölyef) tekniği ile çalıĢılmıĢ pano (Burun, 2003)

Oyma (Katı) Tekniği

Kâğıt, karton, deri, parĢömen, ağaç, metal, taĢ ve mermer gibi maddeler üzerine çizilen bir desenin özel kesici aletlerle biçimlendirilmesidir (Asarcıklı ve Keskin, 2002, s.30). Dericilik alanında ise deri ciltlerin en karakteristik yüzey süslemesidir. TıraĢlanarak inceltilmiĢ derilerin dantel gibi oyularak cilt kapağının genellikle iç yüzeyindeki değiĢik renkli zemine yapıĢtırılması suretiyle yapılan ince, güzel fakat o oranda zahmetli bir bezeme tekniğidir (Mesara, 1991, s.13).

45

ġekil 36: Oyma tekniği ile yapılmıĢ ġekil 37: Deri üzerine yapılmıĢ deri yastık (Güler, 2003) diĢi ve erkek oyma desenleri (Güler, 2003)

Kakma (Gömme) Tekniği

Düz bir yüzey üzerinde açılan ve dekorasyonu oluĢturan oyuklara taĢ, maden, cam vb. gibi çeĢitli materyallerin sıkıĢtırılarak oluĢturulmasına kakma (gömme) tekniği denir (Türkoğlu, 1993, s.39).

Deri ürünlerde kakma tekniği, oyularak çıkartılan kısımlara madeni ve değerli taĢlar oturtularak yapılmaktadır (Özdemir ve KayabaĢı, 2007, s.116).

ġekil 38: GümüĢ savatlı eğer (Özdemir ve KayabaĢı, 2007)

ġekil 39: Kakma tekniği ile yapılmıĢ Kur‟an mahfazası

46 İşleme Tekniği

Ġpek, yün, keten, pamuk, metal vb. iplikler kullanılarak, çeĢitli iğneler ve uygulama biçimleri aracılığı ile keçe, deri, dokuma vb. malzemeler üzerine yapılan bezemelere iĢleme denmektedir" (Köklü, 2002, s.1).

Deride iĢleme tekniği daha çok ince deriler üzerine desenin sim, sırma, ipek, iplik, inci ve boncuk iĢlenmesiyle oluĢturulmaktadır (Özdemir ve KayabaĢı, 2007, s.122).

ġekil 40: Siyah deri kaplama üzerine gümüĢ sırma iĢlemeli deri tirkeĢ ve detayı (Özdemir ve KayabaĢı, 2007)

Dikiş Tekniği

DeğiĢik iplikler, sırım, sicim vb. malzemeler kullanılarak ve dikiĢ teknikleri uygulanarak yapılan bir deri yüzey süslemesidir. DikiĢ teknikleri birleĢtirme tekniklerinde de kullanılmaktadır. Bunlar arasında teyel, kenar temizleme, baskı vb. gibi dikiĢ teknikleri ile makine de dikiĢ gibi tekniklerle yapılan süslemeler bulunmaktadır (Özdemir ve KayabaĢı, 2007, s.128).

47

ġekil 41: DikiĢ tekniği ile yapılmıĢ mestli çizme (Özdemir ve KayabaĢı, 2007)

Yakma (Dağlama) Tekniği

Elektrikli yakma aletleri ile kızgın demir uçların deri yüzeyinde meydana getirdiği Ģekillerden oluĢur. ÇeĢitli boyda ve biçimde uçlarla yüzeyde istenen etki sağlanmaktadır (Seçkinöz, KomĢuoğlu, Alpaslan,Ġmer ve Etike, 1986, s.95).

ġekil 42: Yakma tekniği ile yapılmıĢ ġekil 43: Yakma tekniği ile

deri çömlek yapılmıĢ deri çömlek

48 Baskı Tekniği

Baskıyı oluĢturacak kalıp ve basılacak düz bir yüzeyi (kumaĢ, deri, kağıt vb.) gerektirir. ĠĢlem; tahta, metal, taĢ gibi dayanıklı bir madde üzerine desenin hazırlanması ile baĢlar. Kalıplar yüzeyin niteliğine göre seçilir (Seçkinöz, KomĢuoğlu, Ġmer ve Etike, 1986, s.94). Baskı teknikleri; düz, yüksek, çukur ve şablon baskı olmak üzere dört bölüme ayrılır. Dericilik alanında kliĢe baskı, yaldızlı baskı, boyalı baskı ve kabartma baskı teknikleri kullanılmaktadır. Ancak en çok tercih edileni metal baskı tekniğidir. Metal kalıpların boyanarak ya da kızdırılarak basılması ile yapılan desenlemelerdir (Özdemir ve KayabaĢı, 2007, s.134).

ġekil 44: Baskı tekniği ile yapılmıĢ ġekil 45: Baskı tekniği ile yapılmıĢ

deri bardak altları deri çanta

(Özdemir ve KayabaĢı, 2007)

Boyama Tekniği

Deri yüzey süslemelerinde analin, akrelik, kumaĢ, deri ve çiçek boyaları kullanılmaktadır. Bunlardan analin boya en çok tercih edilen boya türüdür. Boyama genellikle açık renk derilerde uygulanmaktadır. Piyasada toz halinde satılmaktadır. Analin boya etil alkol eritilerek deriye uygulanması sonucu yüzeyde kalıcılık sağlar. Yine kumaĢ, deri ve çiçek boyaları da su ya da ispirto ile açılarak hazırlanmaktadır" (Özdemir ve KayabaĢı, 2007, s.140)

49

ġekil 46: Boyama tekniği ile yapılmıĢ deri harita (Özdemir ve KayabaĢı, 2007)

ġekil 47: Keserek iĢleme ve boyama tekniği ile yapılmıĢ deri tabak (Özdemir ve KayabaĢı, 2007)

Keserek İşleme ve Linol İşleme Tekniği

Keserek iĢleme tekniği deri yüzeyindeki desen oluĢturmada grift kısımların deri kesim bıçağı ile çizilerek belirginleĢtirilmesidir. Hazırlanan desen deriye çizilir ve çizilen desenin üzerinden kesim bıçağı ile hafifçe kesilir. Linol iĢlemede ise yüzey önce nemlendirilir daha sonra kullanılacak desenin özelliğine göre farklı uçları bulunan linol bıçağı ile kazımak suretiyle oluĢturulur. Bu teknik genellikle düz hatlar elde etmek ve konturlamak için kullanılır. Keserek iĢlemeden farklı olarak yüzeyde daha geniĢ hatlar meydana getirmesidir (Özdemir ve KayabaĢı, 2007, s.144).

50

ġekil 48: Keserek iĢleme tekniği ile ġekil 49: Keserek iĢleme tekniği ile

yapılmıĢ çanta yapılmıĢ çanta

(Özdemir ve KayabaĢı, 2007)

Islatarak Şekil Verme Tekniği

Su içinde ıslatılan derinin elde istenilen forma sokulması ile oluĢturulan tekniktir. Mask ve rölyef çalıĢmaları bu teknikle yapılmaktadır. Deri son yıllarda plastik sanatlarda özellikle heykel alanında çok tercih edilen bir malzeme olmuĢtur" (Özdemir ve KayabaĢı, 2007, s.148).

ġekil 50: Islatarak Ģekil verme tekniği ġekil 51: Islatarak Ģekil verme tekniği ile yapılmıĢ masklı saat. ile yapılmıĢ mask.

51 Craft'la Süsleme Tekniği

Craft aletleri ucunda çeĢitli dokular ve desenler. figürler bulunan çelikten kalemlerdir. Baskı tekniği olarak da adlandırılan çalıĢmalar baskıyı oluĢturacak kalıp ve basılacak derinin üzerine desenin oyulmasıdır. En çok uygulanan tekniklerden biridir. Soğuk metal kalıpların nemlendirilmiĢ deri üzerine basınç, tatbik edilmesi ile farklı Ģekillerde yüzey oluĢması sonucu meydana gelmektedir. IsıtılmıĢ metal kalıpların (KliĢe) doğrudan deri üzerine basınç yapmasıyla desen oluĢturması Ģeklinde gerçekleĢir (MEGEP, 2012, s.25).

ġekil 52: Craft tekniği kullanılarak yapılan deri tablo (ġimal Sanat Evi (Leather Art), Usta Cihat Benzer Koleksiyonu)