Yüksek Lisans Tezleri

Yükseköğretim kurulu başkanlığının Tez Merkezinde “gündem belirleme” ve “gündem oluşturma” kelime grupları ile tarama yapılmıştır. Bu tarama ile yapılan tespitler aşağıda sunulmuştur. Soyer (1986) “Haliç ve Gökova Sorunu ile İlgili Gündem Oluşturma

Süreci ve Türk Basını” isimli yüksek lisans tezinde Türkiye özelinde

çevre sorunlarının toplumsal gündem niteliği kazanmasında basının gördüğü işlevi ve gündem oluşturma sürecini analiz etmiştir. Bu bağlamda Hürriyet ve Cumhuriyet gazetelerinin haberleri içerik analizi ile araştırılmıştır. Haliç sorunu ile ilgili 1953, 1957, 1961, 1965, 1969, 1973, 1977, 1981 ve 1985 yıllarına ait gazete haberleri incelenmiştir. Gökova sorunu içinde sadece 1984-1985 yılları arasındaki haberler göz önüne alınmıştır. Bu sayede çevre konularının gündem maddesi haline getiriliş süreci içerisinde hükümet, kamu kuruluşları, çıkar ve baskı grupları, üniversitelerin ve kitle iletişim araçlarının işlevleri belirlenmeye çalışılmıştır.

119

Çelebi (1990) “Söylem Çözümlemesi: Gazetelerin “Haber” Oluşturma

ve “Gündem” Belirleme İşlevlerine Eleştirel Bir Yaklaşım” isimli

tezinde Bulgaristan’dan Türklerin zorla sürgün edilmesi haberleri Cumhuriyet, Milliyet, Sabah ve Hürriyet gazete haberleri ile eleştirel açıdan söylem analizi ile değerlendirilmiştir.

Hazar (1996) “Kitle İletişimin Etkileri ve Sosyolojik İşlevlerinde

Gündem Kurma” isimli yüksek lisans tezinde geleneksel gündem

belirleme kuramını Cumhuriyet, Milliyet, Sabah ve Hürriyet gazetelerinde 25 Aralık 1995 ve 7 Ocak 1996 tarihleri arasında içerik analizi ile incelemiş ve medya gündemini tespit etmiştir. Kamu gündemini tespit etmek adına da 901 üniversite öğrencisinden toplanan kamuoyu anketi verilerini kullanmıştır. Araştırmacı, yaptığı içerik analizi karşılaştırması sonucunda geleneksel gündem belirleme aşamasında medyanın kamu gündemini belirleme etkisinin güçlü olmadığını ve bu sonucun geleneksel gündem belirleme kuramını desteklemediğini tezinde tespit etmiştir.

Işık (1998) “Basının Kamuoyu Oluşturma Fonksiyonu” isimli tezinde, basının kamuoyu oluşturma fonksiyonunu dönemin koalisyon haberlerini inceleyerek açıklamaya çalışmıştır. Dönemin iki partisi olan Anavatan Partisi ve Refah Partisinin koalisyon kurma çabalarının basın tarafından nasıl işlendiğin incelenmiştir. Araştırma 11 günlük dönemi kapsamakta olup, toplam 116 haber incelenmiştir. Araştırma sonucunda Sabah ve Cumhuriyet gazeteleri Refah Partisi ve Anavatan Partisi arasındaki görüşmelere olumsuz yaklaştıkları, bu görüşe karşı tavır

120 R STUDIO İLE ÇOK ULUSLU MEDYALAR ARASI GÜNDEM BELİRLEME ANALİZİ

aldıkları, hatta taraflı ve yoruma dayalı haber yaparak iki partinin hükümet kurmaması yönünde yayın yaptıkları tespit edilmiştir. Türkiye ve Hürriyet gazeteleri ise konuyu daha ılımlı işlemiş oldukları araştırmacı tarafından belirtilmiştir.

Karakaya (1998) “Medya ve Terör ilişkisi” isimli yüksek lisans tezinde ülke için kritik önem taşıyan terör gibi önemli konularda medyanın bilgi verme fonksiyonunun yanında ülke adına sorumluluk duygusu ile davranması gerektiği eleştirel olarak değerlendirilmiştir.

Örnek (1999) ise bir yıl sonra “1990-1992 ve 1996 Yıllarında Türk

Basınında Alman İmajı: Karşılaştırmalı Bir İçerik Analizi” isimli

çalışmasında, Türkiye’de Alman imajının oluşumunda medya gündeminin etkisini gündem belirleme ve suskunluk sarmalı kuramlarında yararlanarak açıklamaya çalışmıştır. Bu bağlamada Türk basınında farklı kuruluşlara ait Milliyet, Sabah, Türkiye ve Zaman gazete haberleri içerik analizi yöntemiyle araştırılmıştır. İki ülke arasındaki sorunlu ve sorunsuz dönemler göz önünde tutularak yapılan bu araştırmada gazetelerin Almanya ile ilgili olarak hangi haberlere nasıl yer verdikleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Basının gündeme getirdikleri dolayısıyla nasıl bir imaj oluşturdukları ayrıntılı olarak değerlendirilmiştir.

Zengin (2000) “Ulusal Gazetelerin Yayın Politikalarının Türkiye

Gündemine Etkileri” isimli tezinde Türkiye gündeminin belirlenmesinde basın ve basına etki eden paydaşların araştırılması ve gündemi nasıl belirledikleri ayrıntılı olarak incelenmiştir. Ayrıca

121

seçilen gazetelerin gündemi nasıl yansıttıkları birinci sayfa haberlerinin içerik analizi ile tespit edilmeye çalışılmıştır.

Tosun (2001) ise “Gündem Belirleme ve Örnek Olay Adalet

Bakanlığı’nın Halkla İlişkiler Çalışmaları” isimli yüksek lisans

tezinde, kitle iletişim araçlarının gündem belirleme işlevini ve gündemin etkilediği kurumun bu konuda yaptığı varsa halkla ilişkiler faaliyetlerini ve kamu üzerine etkisini araştırmıştır. Bu bağlamda 18 Aralık- 24 Aralık 2000 tarihleri arasında Hürriyet, Sabah, Milliyet, Akşam, Cumhuriyet ve Yeni Bin Yıl gazeteleri üzerinde içerik analizi uygulanmıştır. Yapılan taramada 42 haber tespit edilmiş, bu haberlerin adalet ile ilgili olaylar olduğu saptanmıştır. Gündem ilgilisi olarak da Adalet bakanlığının gündem ile ilgili tepkiler için yapması gereken halkla ilişkiler çalışmaları incelenmiştir. Yapılan tespitte haberlerin %73’ünün McCombs ve Shaw’ın geliştirdikleri gündem belirleme kuramına uydukları, gündem konularının gündemde kalma sürelerinin kamuoyunun konuyu algılamasına ve ilgisine bağlı olduğunu belirtilmiştir.

Öksüz (2001) “Türkiye'deki Ulusal Gazetelerin Kamuoyu

Oluşturmadaki Rolü :1999 Genel Af Yasası Örneği” isimli

çalışmasında gazetelerin gündem koyma ve saptama mı yoksa kamuoyunu yansıtma işlevinin mi ağır bastığı sorusuna cevap aramıştır. Bu bağlamda farklı ideolojik fikirleri olan Cumhuriyet, Zaman ve Hürriyet gazetesinin haberleri 1999 Genel Af yasası konusunda yer alan haber ve yorumlar ile içerik analizi ile incelenmiş ve değerlendiril-miştir.

122 R STUDIO İLE ÇOK ULUSLU MEDYALAR ARASI GÜNDEM BELİRLEME ANALİZİ

Karahan (2002) ise yılında yazdığı “Hürriyet, Cumhuriyet Ve Zaman

Gazeteleri Örnekleminde Türkiye`de Gündem Belirleme Gücüne Sahip Gazetelerin İdeolojik Konumlanışına Dair Bir Değerlendirme” isimli

yüksek lisans tezinde gazetelerin haber seçimleri ile gündemi belirledikleri ve haber sunumları ile de gündemin anlamlandırma çerçevesini kurdukları ön kabulü ile seçilen haberleri değerlendirmiş, yeniden ürettikleri ideolojik kodlarını anlamlandırmaya çalışmıştır. Pehlivan (2002) “Türkiye'de Sivil Toplum Kuruluşları: 17/8/1999

Depreminde AKUT ve Basındaki Haberlerin İçerik Çözümlemesi”

isimli yüksek lisans tezinde konuya sivil toplum kuruluşları ve bu kuruluşlara basının ilgisi üzerinden bakmış, AKUT özelinde yazılı basının önemi, rolü ve gündem belirleme işlevini araştırmıştır. Bu bağlamda Marmara Depremi sonrasında AKUT haberlerinin içerik analizi ile değerlendirmesi yapılmıştır.

Şimşek (2002) ise “İnternet Sitelerindeki Haberlerin Gündem

Belirlemedeki Etkileri” isimli tezinde Radikal, Akşam, Güneş, Zaman

ve Star gazetelerinin online versiyonlarının 01- 15 Nisan 2002 yılındaki Filistin – İsrail savaşı ile ilgili haberlerini gündem belirleme açısından içerik analiz ile incelemiştir. Çalışma Türkiye açısından ilk defa online haber siteleri üzerinde içerik analizi yapılması sureti ile önem kazanmakta olup, bazı basın kuruluşlarının gündem konuları üzerine taraflı yaklaştığının ve manipülasyon yaptıklarının tespiti bakımından değeridir.

123

Oğuzhan (2003) “18 Nisan 1999 Genel Seçimleri Ve 3 Kasım 2002

Genel Seçimlerinde Siyasal Yaklaşımları Farklı Gazetelerin Karşılaştırılması: 18 Nisan 1999 Genel Seçimleri Ve 3 Kasım 2002 Genel Seçimleri Örnekleri” isimli çalışmasında seçim dönemlerinde

yazılı basının siyasi partilere yönelik tutumlarının haberin içerik analizi ile değerlendirmiş, basının bazı partileri olumlu, bazı partileri de olumsuz yansıttığını belirtmiştir.

Güven (2003) yılında medyanın kitle iletişim araçları ile rıza üretimi konusunda hazırladığı “Medyada Siyasi Aktör Kullanımı: Kemal

Derviş” isimli yüksek lisans tezinde Hürriyet ve Sabah gazetelerinin

haber içeriklerini incelemiştir. Gazetelerin siyasal aktör olarak gündemde tuttuğu Kemal Derviş ile ilgili yoğun bilgileri halk ile paylaştıkları, bu haberlerin genel olarak gazetelerin ilk sayfasından verildiği, kişinin eylem ve söyleminin pozitif olarak değerlendirildiği ve yönlendirici içerik yaparak kamuoyu gündeminde algı oluşturulduğu tespit edilmiştir.

Erdoğan (2005) ise “Ulusal Ve Yerel Gazetelerin Haber Gündemlerinin

Karşılaştırılması: Hürriyet ve Yeni Asır Gazeteleri Örneğinde Seferihisar Depremi Haberlerinin Analizi” isimli yüksek lisans tezinde

ulusal ve yerel basının gündemdeki konulara bakış açısındaki farkları araştırma konusu yapıp Seferihisar depremi ile ilgili haberleri Hürriyet ve Yeni Asır gazetesi haber içerikleri ile tespit etmeye çalışmıştır. Medyanın yarattığı gündem ile kamuoyu oluşturma ve algı yaratma gücü Abrak (2006) ile yeniden test edilmiştir. Abrak (2006) “Gündem

124 R STUDIO İLE ÇOK ULUSLU MEDYALAR ARASI GÜNDEM BELİRLEME ANALİZİ

Belirleme Modeli Işığında Türkiye'nin Avrupa Birliğine Giriş Sürecinin Haber Analizi” isimli yüksek lisans tezinde Avrupa Birliği’nin Türk

basınında ne şekilde yer aldığının sorgulamasını yapmıştır. Bu bağlamda Cumhuriyet, Hürriyet, Sabah ve Zaman gazetelerinde 1 – 31 Ekim 2005 tarihleri arasında Avrupa Birliği görüşmeleri ile ilgili olarak yayınlanan haberler içerik analizi ile değerlendirilmiştir.

Aşkın (2006) ise “Küresel Medyanın Dünya Politikasındaki Yeri: 2003

Irak Savaşı Örneği” isimli tezinde global medyanın dünya politik

gündemini belirleme gücünü 2003 yılı Irak savaşı özelinde analiz etmiştir. Araştırması sonucunda dünyaya hükmeden CNN, BBC ve Al

Jazeera televizyonların ve haber organlarının kamuoyu etkileme gücü

yadsınamaz bir gerçek olarak ortaya çıkmıştır. Araştırmayı önemli kılan ise global güçler üzerinden dünya politik gündeminin irdelenmesidir.

Acar (2006) da yılında “Siyasal Kültür-İdeoloji-Medya Bağlamında,

Ulusal Gazetelerin 2002 Genel Seçimleri Öncesi Gündem Oluşturan Siyasi Nitelikli Haberleri Üzerine Betimleyici Bir Araştırma” isimli

yüksek lisans tezinde 3 Ekim 2002- 3 Kasım 2002 tarihleri arasında farklı ideolojileri savunan Cumhuriyet, Hürriyet ve Zaman gazetelerinin 2002 genel seçim ile ilgili haberlerini içerik analizi ile değerlendirmiştir. Araştırmacı özellikle seçim döneminde yapılan haberlerde gazetelerin kendi ideoloji ve amaçları doğrultusunda haberler yaptıklarını, tarafsızlıklarını kaybettiklerini, yaptıkları haberler ile ideolojik anlayışlarını yeniden ürettiklerini belirtmiştir.

125

Canpolat (2006) “Elâzığ’ın Kanal E ve Kanal 23 Televizyonlarının

Şehir İnsanının Gündemlerini Tayinindeki Rolü” isimli yüksek lisans

tezinde gündem belirleme kuramını yerel basına taşıyarak, yerel televizyonların gündem belirleme rolünü değerlendirmiştir. Geleneksel gündem belirleme araştırmalarına örnek olabilecek bu tez ile kamu gündemi ve medyanın kamu üzerine etkisi 10-20 Mart 2006 tarihleri arasında yapılan 482 adet anket ve görüşme yolu analiz edilmiştir. Anketlerden elde edilen bilgiler ışığında Elâzığ halkının yerel televizyonların yaptığı haberlerden etkilendiği, Elazığ’da yayın yapan yerel televizyonların ise yerel halkı bilgilendirmek suretiyle şehir gündemini belirleme etkin bir görevleri olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Uçak (2007) “Günden Haber İlişkisi Bağlamında Türkiye'de Basının

Gündem Belirlemedeki Rolü” isimli tezinde gündem belirleme

kuramını detaylı olarak irdelemiş, Türkiye’de basının gündem belirleme etkisi üzerinde durmuş, basını etkileyen faktörlere değinmiştir. Gündem belirleme kuramını açıklarken 21 Ağustos 2006 – 30 Eylül 2006 tarihleri arasındaki Hürriyet gazetesi haberlerini ve diğer gazete haberlerini örnek olarak değerlendirmiştir. Araştırmacı göre basın, kamu gündemi ve siyasi gündemi etkilemede kuvvetli bir güç olarak karşımıza çıkmaktadır.

Basının tarafsızlığı, çıkarlarına göre gösterdikleri politik duruş veya ideolojilerine göre hükümete yakınlığı ve bunun medya gündemindeki yansımaları Yücel’in (2007) “Politika Oluşturma Sürecinde Basının

126 R STUDIO İLE ÇOK ULUSLU MEDYALAR ARASI GÜNDEM BELİRLEME ANALİZİ

yüksek lisans tezinde 2-B arazileri ile ilgili anayasa değişikliği çalışmaları sürecinde tekrardan test edilmiştir. Bu bağlamda 11 gazetedeki (Akşam, Anadolu’da Vakit, Cumhuriyet, Hürriyet, Milliyet, Radikal, Sabah, Star, Türkiye, Yeni Şafak ve Zaman gazeteleri) orman arazilerinin satışına yönelik anayasa değişikliği çalışmaları ile ilgili haberler, yazılar ve kullanılan görsel malzemeler 146 gün boyunca toplanmış ve içerik analizi ile değerlendirilmiştir. Araştırma sonucunda bir kez daha basının kamu gündemi belirleme gücü, ideolojik olarak benimsedikleri politik görüşe göre veya iktidara yakınlığa göre haber yapma eğilimi ve bu neden ile tarafsızlığını kaybettiği, taraflı olarak kanaat üretmek için gündem oluşturduğu tespit edilmiştir.

Sancar (2008) “Siyasi Parti İmajının Oluşmasında Medyanın Rolü” isimli tezinde siyasi partiler ile ilgili medyada sunulan imajın hedef kitle olan üniversite öğrencileri üzerine etkisini araştırmıştır. Bu bağlamada 108 öğrenciye anket yapılmıştır. Anket üzerinden siyasi parti haberlerinin medya vasıtası ile alınıp alınmadığı, öğrencilerin kanaat önderlerinden etkilenip etkilenmediği, suskunluk sarmalı etkisinin varlığı, yapılan haberlerin oy verme davranışı üzerine etkisi olup olmadığı, yapılan haberlerin dikkat çekme özelliği ve parti sloganlarının oy verme davranışı üzerine etkisi araştırılmıştır.

Uzun (2008) da “Medya Sahipliğinin İçeriğe Yansımaları: Cem Uzan

ve Genç Parti Örneği” isimli tezinde medyanın tarafsız olmadığına

yönelik saptamalar yapmıştır. Tezinde medya sahipliği ve bunun seçim ve seçim çalışmalarına etkisini Genç Parti çerçevesinde ve seçilen basın

127

yayım organlarının parti ve lidere yönelik haberler içeriklerin analizi ile açıklamaya çalışmıştır.

Cumhuriyet, Zaman ve Hürriyet gazetesi üçgeninde yapılan içerik analizlerine bir örnek de Özkavcı (2009)’nın “Gündem Belirleme

Kuramı Çerçevesinde Türkiye'de 29 Mart 2009 Yerel Seçim Öncesi İç Politika Haber Analizi” isimli yüksek lisans tezindir. Tezinde seçim

döneminde yukarıda sayılan üç gazetenin haberlerini içerik analizi ile değerlendirilmiştir. Yine araştırma sonucunda medya organlarının tarafsız olmadığı, kendi görüşleri doğrultusunda veya tutukları taraf doğrultusunda haber yaptıkları, tarafsızlıklarını kaybettikleri, yaptıkları haberlerin eşik bekçileri tarafından filtrelendiği sonucuna ulaşmıştır. Turhan da (2009) “22 Temmuz 2007 Genel Seçimlerinin Gazetelere

Yansıması” isimli tezinde eleştirel bakış açısı ile yedi farklı gazetenin

haberlerin içerik analizi ile değerlendirmiştir. Ayrıca araştırmacı araştırmasını desteklemek üzere dört gün özelinde ilk sayfa haberlerini nitel olarak incelemiştir. Turhan, Özkavcı’yı destekler nitelikte; Türkiye’de medyanın özellikle seçim dönemlerine girildiği zaman, topluma verdiği siyasal içerikli haberlerde, ideolojik duruşunu ortaya koyduğunu ve tarafsızlığını kaybettiğini vurgulamıştır.

Haber dergilerinin gündem oluşturma gücü Nokta Dergisi özelinde Suiçmez tarafından 2009’da “Dergi Haberciliği ve Nokta Dergisi” isimli tezinde analiz edilmiştir. Haber gazeteciliğin basına yeri ve duruşu, gündemi geriden takip etmesi, kamuoyu için önemi tezin ana konusu olmuştur.

128 R STUDIO İLE ÇOK ULUSLU MEDYALAR ARASI GÜNDEM BELİRLEME ANALİZİ

Karakaya (1998) dışında terör konusuna eğilen bir diğer araştırmacı ise Özaydemir (2009)’dir. Araştırmacı, “Küreselleşme ve Terör: Basına

Yansımaları” isimli tezinde 26 Kasım 2008 tarihinde yapılmış olan Mumbai saldırılarını örnek olay olarak incelemiştir. New York Times,

Hürriyet ve Milliyet gazetelerinin konu hakkında yaptıkları haberler üzerinde içerik analizi yapılmış ve haberlerin nasıl çerçevelendiği araştırılmıştır. Araştırma gündem belirleme çalışması olmasa Amerikan medyasının ve Türk medyasının haberi nasıl çerçevelediğini anlamlandırmak bakımından önem taşımaktadır.

Yerel basının gündem belirleme etkisi, Onayemi (2010) tarafından Trabzon ili özelinde “Medyanın Gündem Belirleme Gücü ve Mart 2009

Yerel Seçimleri: Trabzon Merkez Örneklemi” isimli yüksek lisans

tezinde araştırılmıştır. 9 Mart – 25 Mart tarihleri arasında yerel gazete (Karadeniz, Karadeniz’den Güne Bakış ve Kuzey Ekspres gazeteleri) seçim haberleri içerik analizi ile değerlendirilmiştir. Aynı şekilde Kanal Mavi ve Kuzey TV’de yer alan seçim haberleri de ana haber bülteni üzerinde içerik analizi ile değerlendirilmiştir. Medya gündeminin tespitinden sonra kamu gündemi belirlenmesine yönelik anket çalışması literatürde çok geçen “En Önemli Problem Ne?” sorusunu da kapsayacak şekilde uygulanmıştır. Toplamda 385 kişiye yönelik uygulanan anket ile kamu gündemi tespit edilmiş, en önemli gündem maddeleri arasında seçim konusuna yer veren kişiler ile ilgili bulgular genişletilmiştir. Araştırmacı kamu gündemi ve medya gündemi arasında seçim dışındaki konular itibariyle hiçbir korelasyon olmadığını medya gündeminin kamu gündeminden oldukça bağımsız

129

oluşturulduğu kamu gündeminin de her konuda medya gündeminden etkilemediği sonucunda ulaşmıştır. Bu araştırma gündem belirleme kuramının doğru test edilmesi, içerik analizi dışında gündemlerin korelasyonunun incelenmesi açısından önem arz etmektedir.

Seçim döneminde Türk basının tutumu ve aldıkları pozisyon bir kez daha Kopan (2010)’ın “Basının Gündem Belirleme İşlevi Üzerine

Ampirik Bir Çalışma; Yazılı Basının 2009 Yerel Seçimlerine Bakışının Değerlendirilmesi” isimli tezinde belirlenmeye çalışılmıştır. Hürriyet,

Cumhuriyet, Yeni Şafak, Taraf gazeteleri üzerinde yapılan içerik analizi neticesinde yapılan karşılaştırmada gazetelerin tarafsızlık misyonunu yerine getiremedikleri, kendi ideolojileri doğrultusunda gündem belirleme çabaları içinde oldukları, okuyucuların ise kendi görüşlerine yakın medya araçlarını takip ettikleri sonucuna ulaşılmıştır. Aynı yıl Yetkinler (2009) de 2004 – 2009 yerel seçimlerini tez konusu yapmıştır. Yetkinlerin “Ulusal Yayın Yapan Gazetelerin Seçimlere

Yönelik Gündemi Üzerine İnceleme: 2004 ve 2009 Yerel Seçimleri Örneği” isimli tezi yine içerik analizine dayanmaktadır. Cumhuriyet,

Hürriyet ve Zaman gazetesi haberleri seçim konusu özelinde irdelenmiştir. Bu tezi özel kılan ise iki yerel seçimin haber içeriklerinin kıyaslanmasıdır.

Gündem belirleme kuramı içerisinde yer alan öne çıkarma olgusu Çıragül’ün (2010) “Yerel Seçim Gündeminde Yerel-Ulusal İkiliği: 29

Mart 2009 Yerel Seçim’lerindeki Miting Konuşmaları ve Gazete Haberlerine Yönelik Bir İçerik Çözümlemesi” isimli tezinde tespit

130 R STUDIO İLE ÇOK ULUSLU MEDYALAR ARASI GÜNDEM BELİRLEME ANALİZİ

edilmiştir. Araştırmacı yerele dair haberlerin medyada yer alamadığını yerel seçimlerde bile ülkenin genel gündemi üzerinden haberlerin kurgulandığını sonucuna ulaşmıştır.

Bakıcı (2011) “2002-2010 AKP İktidarı Döneminde Basının Mülkiyet

Yapısının Değişimi ve Siyasal Etkileri” isimli tezinde Türk basının

sermaye yapısındaki değişiklikleri Ak Parti iktidarı döneminde incelemiştir. Tezin kuramsal altyapısı gündem belirleme kuramına dayansa da gündem belirleme etkileri tez içinde araştırılmamıştır. Gökalp (2011) “Medyanın Gündem Kurma ve Çerçeveleme Yoluyla

Türkiye’nin Avrupa Birliğine Üyeliğine Dair Kamuoyu Oluşturmaya Etkisi” isimli İngilizce yazılmış tezinde İngiltere basınında (The Guardian gazetesi) Türkiye’nin Avrupa Birliğine üyeliği ile ilgili çıkan

haberlerin ülke vatandaşları ve tutumları üzerine etkisini araştırmıştır. 2001 – 2007 yılları arasında çıkan toplam 302 haber ile Türkiye’ye yönelik tutumlarının ölçüldüğü Eurobarometre raporlarında bulunan İngiltere’de Türkiye’nin Avrupa Birliğine üyeliğine dair tutumlar araştırmacı tarafından karşılaştırılmıştır. Ayrıca çıkan haberlerdeki olumlu, olumsuz ve nötr haberlerde ayrı ayrı incelenmiştir. Haberlerin nasıl çerçevelendiği konusunda da bilgiler elde edilmiş olup, ayrıca Türkiye’nin üyeliğinin risk veya fırsat olarak algılanıp algılanmadığı araştırılmıştır. Araştırma sonucunda 64 numaralı Eurobarometre verileri hariç, medyada yapılanan Türkiye’nin Avrupa Birliğine katılım haberlerinin İngiliz vatandaşları üzerine farkındalık yarattığı ve tutum geliştirme açısından etkisi kabul edilmiştir. Bunun yanında ilgili gazete

131

haberlerinin çerçevesinin hep olumsuz olduğu düşünüldüğünde çerçeveleme etkisinin zayıf etkilere yol açtığı tespit edilmiştir.

Kargın (2011) ise “1990 Sonrası Türkiye Siyasal Gündemine Etki Eden

Medyatik Propaganda Unsurları” isimli tezinde 1990 sonrası ana akım

medyanın siyasi gündeme etkisini, değişen medya sahipliği ve propaganda özelinde incelemiştir. Tezi gündem belirleme kuramı çerçevesinde gelişmemek ile birlikte, elde ettiği bulgular açısından önemli bir tez olarak karşımıza çıkmaktadır. Araştırmacıya göre ana akım medyanın halen kitleleri yani kamuyu manipüle edecek güce sahip olduğu, lakin sermaye odakları ve ekonomik çıkar için siyasi odaklar tarafından kontrol edildiği vurgulanmıştır.

2012 yılında ise farklı bir araştırma- medyanın gündemi belirleme etkisinin sorgulandığı önceki yıllarda- mizah dergilerinin de eleştirel olarak toplumun gündemini şekillenip şekillendiremediği araştırılmıştır. Özpınar (2012) tarafından yazılan “Mizah Dergilerinde

Toplumsal Gündem: Penguen ve Cafcaf Dergileri Örneği” isimli tezde

yukarıdaki sorulara cevap aranmıştır. Araştırmacı, Penguen ve Cafcaf dergilerinin sadece kapaklarını ele almış, kapak seçiminin toplumsal gündemi yansıtıp yansıtmadığını takip etmek veya ele alınan dergilerin kendi gündemlerini oluşturup oluşturmadığını test etmiştir. Dergilerin kapakları araştırmacı tarafından iki senelik zaman aralığında incelenmiş ve toplumsal gündem tespit edilmeye çalışılmıştır. Araştırılan zaman diliminde incelenen dergilerin gündem ağırlığı iç siyaset olarak ortaya çıkmış ve da yazılı basının gündemi ile paralellik

132 R STUDIO İLE ÇOK ULUSLU MEDYALAR ARASI GÜNDEM BELİRLEME ANALİZİ

göstermiştir. Ayrıca iki derginin işlediği kapak konuları içerik analizi ile değerlendirilmiş, dergiler arasındaki farklar ortaya koyulmaya çalışılmıştır.

Öztamur (2012) “2011 Genel Seçimleri Sürecinde Yazılı Basının

Siyasal İletişim Yönünden İncelenmesi” isimli tezinde seçim sürecinde

yazılı basının siyasi parti ve parti liderlerini nasıl topluma sunduğunu incelemiştir. Bu bağlamda 1 Mayıs – 12 Haziran 2011 tarihleri arasında

Belgede R STUDIO İLE ÇOK ULUSLU MEDYALAR ARASI GÜNDEM BELİRLEME ANALİZİ (sayfa 121-157)