Bu bölümde; araştırmanın modeli, verilerin elde edileceği evren ve örneklem, verilerin toplanması, veri toplamada kullanılan araçlar, uygulama ve verilerin çözümlenmesinde uygulanan istatistiksel tekniklere ilişkin açıklamalar yapılmıştır.
3.1. Araştırmanın Modeli
Gerçekleştirilen bu araştırma betimsel nitelikte olup, betimsel istatistikte amaç, evrenin çeşitli karakteristiklerini veya temel niteliklerini ortaya çıkararak özet bilgilere ulaşmak ve bu bilgiler aracılığı ile evreni kısa ve anlamlı biçimde betimleyebilmektir (Ural ve Kılıç, 2011, s. 80).
Bu araştırmada; Aziz Yuhanna Bazilikası’nın tanıtma faaliyetlerini yürüten özel- kamu kurum ve kuruluşlarının bu yönelimin tanıtımında kullandığı faaliyetlerin etkinliğine ilişkin yabancı ziyaretçilerin görüşlerini analiz etmek amaçlanmaktadır.
Araştırmada ilişkisel tarama modeli uygulanmıştır. Tarama modelleri, geçmişte ya da halen var olan bir durumu var olduğu şekliyle betimlemeyi amaçlayan, araştırma yaklaşımlarıdır (Karasar, 2009, s. 77).
3.2. Evren ve Örneklem
Araştırma evrenini, inanç turizmi kapsamında Aziz Yuhanna Bazilikası’nı ziyaret eden yabancı turistler oluşturmaktadır. Bu bağlamda araştırmanın evrenini belirleyebilmek için DÖSĐM’in tuttuğu 2011 yılı müze ziyaretçi istatistiği incelenmiş ve Aziz Yuhanna Bazilikası’nı toplam 355.803 turistin ziyaret ettiği ortaya konmuştur (DÖSĐM, 2012). Đstatistiklerde ziyaretçilerin milliyetlerine göre bir ayırımın yapılmadığı anlaşılmış ve bu doğrultuda yönelimi ziyaret eden yabancı turistlerin sayısı net olarak tespit edilememiştir. Bu nedenle Selçuk Turizm Danışma bürosu ile irtibata geçilmiş ve yönelimin toplam ziyaretçi sayısının en az %80’nin yabancı ziyaretçi olduğu bilgisi alınmıştır. Alınan bu bilgi doğrultusunda araştırmanın örneklemini 284.642 yabancı ziyaretçi oluşturmaktadır.
Araştırmanın evrenini oluşturan bireylerin tümüne ulaşmak, maliyeti yüksek ve zor bir durumdur. Bu nedenle belirlenen evren üzerinden örneklem seçme yolu tercih edilmiştir.
Bu araştırmada, örneklem seçimi için evrendeki birimlerin tümünün örnekleme seçilme şanslarının eşit olduğu bir olasılıklı örnekleme yönteminin kullanılması ve örneklemin evreni temsil edecek biçimde oluşturulması amaçlanmıştır. Bu doğrultuda araştırmanın bazı özellikleri de düşünülerek basit rastgele örnekleme yönteminin kullanılması tercih edilmiştir.
Örneklem sayısının belirlenmesinde ise n = t2 pq / d2 formülü kullanılmıştır. Burada;
n: Örnekleme alınacak birey sayısı
t: Belirli bir anlam seviyesinde, t tablosuna göre bulunan teorik değer
p: Đncelenen olayın görünüş sıklığı (gerçekleşme olasılığı)
q: Đncelenen olayın görülmeyiş sıklığı (gerçekleşmeme olasılığı), q= 1 – p
d: Olayın görülüş sıklığına göre kabul edilen örnekleme hatasıdır (Baş, 2003, s.45).
Bu çalışmada %95 güven düzeyi için t dağılımı tablo değeri 1.96, p (q) değeri 0.50 ve d = 0.05 örnekleme hatası için bulunan örneklem sayısına ilişkin alt sınır 384 olarak belirlenmiştir.
3.3. Verileri Toplama Aracı
Alan araştırmasına dayalı olan bu çalışmada; 1967 yılında Papa VI. Paul tarafından hac merkezi olarak ilan edilen Aziz Yuhanna Bazilikası’nın tanıtma faaliyetlerini yürüten özel-kamu kurum ve kuruluşlarının bu yönelimin tanıtımı için kullandığı faaliyetler hakkında literatür çalışması yapılmış ve yabancı turistlerin bu tanıtma faaliyetlerden etkilenme düzeylerini tespit etmek amacıyla 2011 yılı Eylül, Ekim ve Kasım ayları içerisinde Aziz Yuhanna Bazilikası’nı ziyaret eden yabancı turistlere toplam 650 adet anket uygulanmış, bu anketlerden çalışmada veri olarak kullanılabilecek biçimde doldurulmuş olanların 487 adet olduğu tespit edilmiştir. Uygulanan anket formu Ek-1’de sunulmuştur.
Araştırmada anket olarak, Kağan Mehmet Usta’nın Đnanç Turizmi Potansiyeli Açısından Đznik’in Değerlendirilmesi konulu yüksek lisans tez çalışmasında kullandığı ölçek geliştirilip kullanılmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak kullanılan anket
soru formu üç bölümden oluşmaktadır. Anketin ilk bölümünde; katılımcıların demografik özelikleri (cinsiyet, yaş, milliyet, meslek ve aylık gelir durumu) ile ilgili sorulara, ikinci bölümde; turistik etkinlikler ve seyahat amaçları (dini inanç, mezhep, tatil süresi, ziyaret amacı) ile ilgili sorulara yer verilmiştir. Anketin üçüncü bölümünde ise, konuya ilişkin literatür ve uzman görüşü doğrultusunda bu yönelimin tanıtımında kullanılan faaliyetlerin etkinliğine ilişkin yabancı ziyaretçilerin görüşlerinin belirlenmesine yönelik toplam sekiz adet kapalı uçlu yargı oluşturulmuştur. Bu paralelde yöneticilerin; belirlenen yargılara ilişkin katılım derecelerini 5’li Likert ölçeği doğrultusunda ankette verilen ‘Kesinlikle Katılmıyorum’, ‘Katılmıyorum’, ‘Kararsızım’, ‘Katılıyorum’, ‘Kesinlikle Katılıyorum’ seçeneklerinden birini seçerek işaretlemeleri istenmiştir.
3.4. Verilerin Analizi
Uygulama alanındaki gözlemlerin ölçme aracına verdikleri cevaplar doğrultusunda bilgisayarda veri tabanı oluşturulmuştur. Oluşturulan bu verilerin analizinde ise ilgili istatistiksel paket programdan yararlanılmıştır.
Çalışmada veri toplama aracı olarak kullanılan anket, güvenilirlik analizine tabi tutulmuş ve Cronbach Alpha=0,89 olarak gerçekleşmiştir. Güvenirlik analizi her hangi bir konuda örneklemi oluşturan birimler üzerinden veri toplamak amacı ile geliştirilen ölçme aracını oluşturan ifadelerin (yargı, önerme soru vb.), kendi aralarında tutarlılık gösterip göstermediğini test etmek amacı ile kullanılır. Ölçme aracını oluşturan ifadelerin birbiri ile tutarlılık gösterip göstermediğini, aralarındaki ilişkinin (korelasyonun) ölçülmesi ile ortaya çıkmaktadır. Güvenirlik katsayısı 0 ile 1 arasında değerler alır ve bu değer 1’e yaklaştıkça güvenirlik artar (Ural ve Kılıç, 2011, s. 286). Bu bağlamda, araştırmada veri toplama aracı olarak kullanılan anketin güvenirlik düzeyinin yüksek olduğu söylenebilir.
Anket uygulaması gerçekleştirildikten sonra değerlendirmeye alınan veriler, belirlenen amaçlar doğrultusunda, betimleyici istatistiklerden yararlanılarak ve uygun istatistiksel analizler (Ki-Kare Bağımsızlık Testi, Bağımsız Đki Örnek t Testi, Tek Yönlü Varyans Analizi(ANOVA)) kullanılarak çözümlenmiş ve yorumlanmıştır.