Turizm ve Đmaj

Turistik tanıtma faaliyetleri, bilgilendirme, hatırlatma ve ikna etme amaçlı yapılmaktadır (Avcıkurt, 2005, s. 20). O halde ilk belirlemesi gereken, bu faaliyetlerin hangi ülkede bilgilendirme, hangi ülkede hatırlatma ve hangi ülkede ikna etme amaçlı yapılacağıdır (Akarsu, 2001, s. 25). Başka bir ifadeyle, tanıtmanın amacı ortaya konmalıdır. Bunun yanında amaç belirlenirken ön plana çıkan en önemli sorun ise “imaj” problemidir.

Đmaj, bir dizi bilgilendirme sürecinin sonunda ulaşılan “imge” olarak tanımlanmaktadır (Gartner, 1986, s. 635, 644 – Akt: Tolongüç, 1992, s.11). Bununla

birlikte imaj, bir kez sahip olunan ve ilelebet sürdürülen bir kavram olmayıp, her bireyin zihninde yavaş yavaş ve birikimsel olarak oluşan imgelerin bütünüdür. Böylelikle imaj, çeşitli kanallardan; reklamlardan doğal ilişkilere, içinde yaşanılan kültürel iklimden, sahip bulunan önyargılara kadar elde edilen bilgi ve verilerin bir değerlendirmesidir (Tolongüç, 1992, s. 11).

Đmaj, bireylerin satın alma karar sürecinde (Emir ve Durmaz, 2009, s. 25) ve yönelim seçiminde önemli bir faktördür (Govers ve Diğerleri, 2007, s. 15 – Seitz, 1987, s.25). Oskay’a (1985) göre, insanlar tutum ve davranışlarında girişecekleri değişikliklerde, kendilerinin daha önceden edinmiş bulundukları tanıma-bilme öğelerine ters düşmemeye çaba harcarlar. Festinger (1985) buna “tanıma bilme uyumsuzluğundan kaçınma” demektedir. Yeni bir tutum edinmeyi ya da davranışa yönelmeyi öneren bir mesajla karşılaşan bireyler, bazen daha önceki bilme-tanıma uyumsuzluğu içine düşen birey, bu kez söz konusu uyumsuzluğu gidermek için “yeni haklı kılımlar” peşine düşerek yeni bir denge ve uyum arama çabasına girmektedirler. Tanıtmanın özünü oluşturan noktalar, aslında bireyin kullanacağı tercihle, başka bir ifadeyle önerilen yönde bir tutum ve davranışı benimsemesi durumunda arayacağı haklı kılımlar için yardımcı olma çabalarından oluşur (Tolongüç, 1992, s. 11).

Birçok çalışmada (Seitz, 1987 – Özülker, 1990 – Zafar, 1991 - Önce, 1992 – Tolongüç, 1992 – Türksoy, 1993 – Linkemer, 1993 – Mango, 2001 - Çeitnel, 2001 – Kozak, 2003 – Avcıkurt, 2005), Türkiye’nin uluslararası turizm hareketleri içinde hak ettiği konuma ulaşabilmesi için saygın bir “Türkiye Đmajı” kimliğinin oluşturulması gerekliliği öne sürülmektedir.

Türkiye’nin sahip olduğu tarihi, arkeolojik ve doğal değerlerin Türkiye için olumlu bir imaj yaratması beklenirken (DPT, 2001, s. 65), özellikle Avrupa’da Türkiye ile ilgili oldukça olumsuz bir imaj olduğu görülmektedir (Đçöz, 1991, s. 36 – Aslan ve Demircioğlu, 1994, s. 56).

Türkiye ile ilgili genel imaj, hem tarihsel bir birikimi yansıtmakta hem de pek çok olayın etkisi ile değişmekte veya ülkeler arasında önemli farklılıklar göstermektedir. Türkiye’nin de birçok ülke gibi kendine özgü imaj sorunları bulunmaktadır. Türkiye’nin sahip olduğu jeo-politik konumu da imaj sorunlarının çok olmasına kaynak oluşturmaktadır ( DPT, 2001, s. 65).

Türkiye ve Türk insanı ile ilgili, tarihsel süreç içerisinde, çeşitli imaj araştırmaları yapılmıştır. Bu araştırmaların tamamında Türkiye imajı ile ilgili çağrışımlar daha çok olumsuz niteliktedir. Bazı araştırmacılar, Türkiye ve Türklerle ilgili imajın çizilmesinde, kitle iletişim araçlarının büyük rolü olduğunu belirtmektedir. Esasen, Türkiye özellikle Batı basınında çok az sayıda haberlerle ve belirli konular dâhilinde yer almaktadır. Batı medyasında yer alan haberler de olumlu haber niteliğinde olmamaktadır. Bu haberler arasında; Kıbrıs sorunu, Türk – Yunan ilişkilerine ait haberler, insan hakları ihlalleri, terör, kaçakçılık, sözde ermeni soykırım iddiaları, trafik kazalar, afetler ve siyasetçilerin birbirleri hakkında ortaya attıkları iddialar ön planda olmaktadır. Son yıllarda ise, özellikle AB’ye üye ülkelerde Türkiye’nin tam üyeliği ile ilgili haberler daha sıklıkla yer almaktadır (Avcıkurt, 2005, s. 20).

Türkiye ve Türk insanı ile basmakalıp imajlar tarih boyunca çok az değişim göstermiştir. Tablo: 2-1’de belli başlı basmakalıp imajlar görülmektedir (Avcıkurt, 2005, s. 20).

Tablo: 2-1.

Türkiye ve Türklerle Đlgili Đmajlar

Türkiye Türkler

Olumlu

Güzel kıyılar, camiler, Đstanbul, tarihi yerler, ilginç yerler, kültür, Türk mutfağı

Olumlu

Mert, kahraman, yurtsever, yardımsever, hoşgörülü, ağırbaşlı, dürüst, disiplinli, kanaatkar. Olumsuz

Müslüman kimliği, fakir, Ortadoğu ülkesi, zayıf demokrasi, garip gelenekler, insan hakları sorunları, kadın-erkek eşitsizliği, çarşaflı kadınlar, gece yarısı ekspresi, terör, uyuşturucu trafiği, kurak yakıcı bir güneş ve sıcaklık.

Olumsuz

Savaşçı, barbar, saldırgan, hurafeci, kaderci, tembel, cahil, şehvet düşkünü, bağnaz, hilekar, kurnaz, tutucu, huysuz, sert, inatçı.

Türkiye ve Türkler ile ilgi imajın kaynakları

Tarih kitapları, medya, sözlükler, okul kitapları, gazeteler, romanlar, seyahat rehberleri, turistler, söylentiler, Türkiye’nin kendi gerçekleri

Kaynak: Avcıkurt, 2005, s. 20.

Böylelikle ülkenin turistik tanıtımı yapılırken yukarıda açıklanan olumsuz unsurlar göz önünde tutularak, bu olumsuzlukları gidermek amacıyla tanıtma faaliyeti yürütülmesi faydalı olacaktır.

Diğer taraftan, elçiliklerimiz ve Türkiye’yi ziyaret eden turistler, ülke tanıtımının en etkili silahlarıdır (Özülker, 1990, s. 13). Gelen turistlerin memnun ayrılmalarının temini, tanıtmanın tutarlılığı açısından çok önemlidir. Bunun sağlanması için de turizmi olumsuz etkileyen faktörlerin tespit edilerek ortadan kaldırılması gerekmektedir. Bu noktada bunu yurt içi tanıtım faaliyetleri çerçevesinde düşünmek gerekir. Turistin gümrükten geçişinden otele transferine veya otel hizmetlerinden turlarına kadar, sokaktaki insanın kendisine davranışına kadar türlü hizmet ve ilişkiler turisti etkiler ve o ülke hakkında bir kanaat oluşturur (Karasu, 1990, s. 32).

Rızaoğlu’na (1992) göre, görmek ve yaşamak inanmaktır. Đnsanlar görmeden ve yaşamadan edindikleri bilgi, inanç veya değerleri görüp yaşayınca yanlışsa bırakır; yanlış değilse daha da pekiştirir. Böylelikle ülkesine dönen turistler tarafından sahip olunan imaj Türkiye’nin gerçek imajıdır (Özülker, 1990, s. 13).