Aziz Yuhanna Bazilikası’nın tanıtma faaliyetlerini yürüten özel-kamu kurum ve kuruluşlarının, bu yönelimin tanıtımında kullandığı faaliyetlerin etkinliğine ilişkin yabancı ziyaretçilerin görüşlerinin belirlenmesini amaçlayan çalışmanın örneklem grubunu Eylül, Ekim ve Kasım 2011 tarihlerinde Aziz Yuhanna Bazilikası’nı ziyaret eden 487 yabancı turist oluşturmaktadır.
Tablo: 4-8’de araştırmaya katılan ziyaretçilerin demografik özelliklerine ilişkin bulgular sunulmuştur. Buna göre örneklem grubuna giren bireylerin %44.7’si baylardan, %55.3’ü ise bayanlardan oluşmaktadır. 55 ve üzeri yaşındaki bireyler %30.9 ile araştırmaya katılanların büyük çoğunluğunu oluşturmaktadır. Milliyet durumuna ilişkin frekanslar incelendiğinde %26.2’lik bir oran ile Alman ziyaretçilerin çoğunlukta olduğu görülmektedir. Bunun yanında meslek gruplarına ilişkin frekans dağılımına bakıldığında %21.2’lik bir oran ile emekli grubu çoğunluktadır. Diğer taraftan bu çekim merkezini tercih eden ziyaretçilerden %65.1’inin aylık toplam geliri 2000 € ile 3000 € arasındadır. Bununla birlikte örneklem grubunun bulguları incelendiğinde 26-35 (% 13.8) ile 46-55 (% 29.4) yaş aralığı grubunun toplam ziyaretçiler içerisinde %43.2’sini oluşturduğu tespit edilmiştir. Ayrıca meslek grubu frekanslarına bakıldığında işçi grubunun toplam ziyaretçiler içerisindeki oranının %14.9 olduğu da görülmektedir.
Araştırmaya katılan örneklem grubunun verilerine göre yönelimi ziyaret eden yabancı turistlerin dini inançlarına bakıldığında (Tablo: 4-9) büyük çoğunluğunun Hıristiyan dinine mensup Katolik mezhebine bağlı olduğu görülmektedir (Tablo: 4-10). Yönelimin ziyaretçilerinin büyük çoğunluğunun Hıristiyan inancına sahip olması yönelimin Hıristiyan inancında hac merkezi olması nedeniyle beklenen bir durumdur. Diğer taraftan Katolik mezhebinin diğer mezheplere göre büyük çoğunlukta olması Katolik inancına bağlı turistlerin inanç turizmine katılmayı daha çok önemsedikleri görülmektedir.
Araştırmada turistlerin seyahatlerinde daha çok organize turu tercih ettiği, Türkiye’de 3 ila 7 gün konakladıkları ve yine büyük çoğunluğunun Selçuk/Kuşadası’nı tur programı kapsamında 1 ile 3 gün arasında ziyaret ettikleri tespit edilmiştir (Tablo: 4- 11). Bireylerin %47.2’si kültürel amaçlı, %27.2’si ise inanç amaçlı bir faaliyet olduğu için Selçuk/Kuşadası’nı ziyaret etmiştir (Tablo: 4-12). Ayrıca, örneklem grubunun %34.4’ü Aziz Yuhanna Bazilikası’nın varlığından seyahat acentesi aracılığı ile haberdar
olmuştur. Diğer taraftan, bu soru için “Đncil, Kilise ve Okul/Aile” gibi farklı kaynakların örneklem grubunun toplam %20.7’sini oluşturması, yönelimin inanç turizmi potansiyelini göstermesi açısından önemlidir (Tablo: 4-13). Diğer taraftan bu kaynakların yönelimin turistik tanıtımına katkı sağladığını söylemek mümkündür.
Araştırmada bireylerin %94.0 gibi büyük bir çoğunluğunun yönelimi ilk kez ziyaret ettiği saptanmıştır (Tablo: 4-14). Turistlerin %68.9’u yönelimi tur programında olduğu için ziyaret etmektedir (Tablo: 4-15). Bu durum turistlerin %47.2’sinin kültürel amaçla Selçuk/Kuşadası’nı ziyaret etmeleri nedeniyle beklenen bir durumdur. Ayrıca bu durum Aziz Yuhanna Bazilikası’nın yalnızca kültür turizmi kapsamında ziyaret edilen bir merkez konumunda olmadığını; daha çok hali hazırda uygulanan tur programlarında ziyaret edilen yönelimler arasında olduğunu göstermektedir. Bununla birlikte Aziz Yuhanna Bazilikası’nın inanç turizmi merkezleri içerisinde ziyaret edilmesi gerekliliği konusunda verilen ifadeye turistlerin önemli oranda katılma eğilimi içerisinde oldukları belirlenmiştir (Tablo: 4-16).
Aziz Yuhanna Bazilikası’nın tanıtma faaliyetlerini yürüten özel-kamu kurum ve kuruluşlarının bu yönelimin tanıtımında kullandığı faaliyetler Tablo: 4-17’de verilmiştir. Buna göre katılımcılar “Halkla ilişkiler faaliyetlerinin yeterli olduğunu düşünüyorum” şeklinde verilen ifadeye diğer ifadelere oranla daha olumlu yönde görüş belirtmişlerdir. Bununla birlikte tüm faaliyetlere ilişkin ifadelere verilen ölçeğe göre yanıtların ortalamasının 3’e yakın olması, bu faaliyetlerin istenilen düzeyde olmadığını, vasata daha yakın olup geliştirilmeye ihtiyacı olduğunu ortaya koymaktadır.
Araştırma problemi çerçevesinde geliştirilen ve test edilen hipotez sonuçları değerlendirildiğinde;
• Hıristiyan turistlerin mezhepleri ile Selçuk/Kuşadası’nı ziyaret amaçları arasında ilişki olup olmadığının belirlenmesi amacıyla Ki-Kare Bağımsızlık Testi yapılmış ve analiz sonuçlarına göre Pearson Ki-Kare Testi sonuçları geçerli olduğuna karar verilmiştir (Tablo: 4-18). Buna göre, Hıristiyan turistlerin mezhepleri ile Selçuk/Kuşadası’nı ziyaret amaçları arasında ilişki olmadığı sonucuna ulaşılmıştır [p > 0.05]. Ayrıca çapraz tablo incelendiğinde Katolik mezhebine bağlı bireylerin yönelimi kültürel kapsamda daha çok ziyaret ettikleri görülmektedir.
• Turistlerin dini inançları ile Selçuk/Kuşadası’nda kalış süreleri arasında ilişki olup olmadığının belirlenmesi amacıyla Ki-Kare Bağımsızlık Testi yapılmış ve analiz sonuçlarına göre Pearson Ki-Kare Testinin kullanılmasına karar verilmiştir (Tablo: 4-19). Buna göre, turistlerin dini inançları ile Selçuk/Kuşadası’nda kalış süreleri arasında ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır [p < 0.05]. Çapraz tablo incelendiğinde Hıristiyan turistlerin Selçuk/Kuşadası’nı daha çok 1 ile 3 gün arası ziyaret ettiği tespit edilmiştir. Diğer taraftan Selçuk/Kuşadası’nın direkt bir yönelim merkezi olmadığı, uygulanan tur programlarında program dahilinde ziyaret edilen bir merkez olduğu sonucu da ortaya çıkmıştır.
• Turistlerin yaşlarına göre Aziz Yuhanna Bazilikası’nın tanıtılma yeterliliklerine ilişkin düşüncelerinin farklılık gösterip göstermediğinin belirlenmesi amacıyla "tek yönlü varyans analizi" uygulanmıştır (Tablo: 4- 20). Analiz sonucunda turistlerin yaşlarına göre Aziz Yuhanna Bazilikası’nn tanıtılma yeterliliklerine ilişkin düşüncelerinin önemli düzeyde farklılık gösterdiği sonucuna ulaşılmıştır [p < 0.05].
• Turistlerin cinsiyetlerine göre Aziz Yuhanna Bazilikası’nın tanıtılma yeterliliklerine ilişkin düşüncelerinin farklılık gösterip göstermediğinin belirlenmesi amacıyla “t testi” yapılmıştır. Bağımsız iki örnek t testinde, ortalamaların birbirinden farkı incelenirken, her bir faktör için iki örnek varyansları Levene Testi sonuçlarına göre türdeş olduğu belirlenmiş ve t testi sonuçlarından Equal Varyans t testi sonuçları kullanılmıştır (Tablo: 4- 21). Buna göre, turistlerin cinsiyetlerine göre Aziz Yuhanna Bazilikası’nın tanıtılma yeterliliklerine ilişkin düşüncelerinin farklılık göstermediği sonucuna ulaşılmıştır [p > 0.05].
• Turistlerin dini inançlarına göre Aziz Yuhanna Bazilikası’nın tanıtılma yeterliliklerine ilişkin düşüncelerinin farklılık gösterip göstermediğinin belirlenmesi amacıyla "tek yönlü varyans analizi" uygulanmıştır (Tablo: 4- 22). Buna göre, turistlerin dini inançlarına göre Aziz Yuhanna Bazilikası’nın tanıtılma yeterliliklerine ilişkin düşüncelerinin farklılık gösterdiği sonucuna ulaşılmıştır [p < 0.05].
Türkiye’de Aziz Yuhanna ile ilgili yapılan araştırmalar oldukça sınırlıdır (Ertan 1969- Ulutürk, 2005- Unutmaz, 1996). Nitekim konuyla ilgili olarak yapılan bu
araştırmalarda Aziz Yuhanna Bazilikası’nın turizm boyutunda incelenmediği, genel olarak Aziz’in kişiliği ve yazdığı Đncil üzerinde durulduğu, bazilikasının ise sanat tarihi açısından incelendiği görülmektedir. Yapılan bu araştırmalarda araştırmacılar, Aziz Yuhanna’yı dinler tarihi konusunda irdelemiş ve bu alanda alan yazına katkı sağlamışlardır. Bu çalışma konusunda ilk olması, gelecek çalışmalara yol gösterebilmesi, bu alanla ilgili alan yazına katkı sağlaması, hac merkezi olarak ilan edilen Aziz Yuhanna Bazilikası’nın inanç turizmi içerisindeki potansiyelini ortaya koyması ve bu merkezle ilgili yürütülen tanıtma faaliyetlerinin etkinliğine ilişkin yönelimi ziyaret eden yabancı ziyaretçilerin görüşlerinin belirlenebilmesi bakımından önem taşımaktadır.
Tüm bu unsurlarla birlikte araştırma sonuçlarının, turizm sektörünün erişimine açık hale getirilmesiyle işletmelere önerilerde bulunulması ve diğer araştırmacılara farklı bir bakış açısı kazandırılması planlanmıştır.
Bu araştırmanın bulguları doğrultusunda elde edilen ve yukarıda belirtilen sonuçlar çerçevesinde bu alanda faaliyet gösteren çeşitli kurum, kuruluş ve işletmelere yönelik olarak sunulabilecek çeşitli öneriler maddeler halinde aşağıdaki gibi özetlenebilir;
• Yönelimin tanıtımında kullanılan faaliyetler ziyaretçilerin yönelimi tercih etmesinde önemli bir etkendir. Ancak bu çalışma, yapılan bu faaliyetlerin istenilen düzeyde olmadığını, vasata daha yakın olup geliştirilmeye ihtiyacı olduğunu ortaya koymaktadır.
• Yapılan bu çalışmada Aziz Yuhanna Bazilikası’nın daha çok Katolik mezhebine bağlı bireylerce ziyaret edildiği tespit edilmiştir. Bu doğrultuda diğer Hıristiyan mezheplerine bağlı bireylerin yönelime çekimlerini sağlayabilmek amacıyla yaşadıkları bölgelerde tanıtma faaliyetlerinin yoğunlaştırılması ve özellikle bu diğer mezheplere mensup bireylerin ilgisini çekebilecek tanıtma faaliyetlerinin geliştirilmesi gerekmektedir.
• Yapılan araştırmaya göre Aziz Yuhanna Bazilikası’nın daha çok yurtdışından gelen turistler tarafından ziyaret edildiği gözlenmiştir. Tanıtımlar yalnızca yabancı turistlere değil, aynı zamanda yerli turistlere
de hitap edecek şekilde düzenlenmeli, böylelikle bu merkezin tanınmışlık düzeyi ve turistik potansiyeli arttırılmalıdır.
• Tarihi, kültürel ve dini çekiciliğe sahip merkezleri öğrenmek ve ziyaret etmek, ibadetlerini yapmak ve hacı olmak için büyük ölçüde serbest zamanları olan 3. yaş grubuna dâhil olan turistlere uygun tanıtma faaliyetleri geliştirilmeli ve yürütülmelidir.
• Selçuk/Kuşadası’nın da destinasyon noktası olarak içerisinde bulunduğu tur programları zenginleştirilmeli ve bu programlara Aziz Yuhanna Bazilikası ziyareti özellikle eklenmelidir. Böylelikle ziyaret sayısı arttırılmalı ve sonucunda Türkiye’nin tanıtımına daha fazla katkıda bulunulmalı ve döviz girdisi sağlanmalıdır.
• Yönelimi günübirlik ziyaret eden turistlerin Selçuk/Kuşadası’nda daha fazla kalmalarını sağlayacak yörenin diğer tarihi, kültürel ve turistik mekânlarının tanıtımına ağırlık verilmelidir.
• Aziz Yuhanna, kişiliği, incili ve dini felsefesi bakımından, tüm Hıristiyanlar tarafından önemli ve değerli kabul edilmiş nadir azizlerden birisidir. Dolayısıyla Selçuk’ta bulunan Aziz Yuhanna Bazilikası ile ilgili yürütülecek olan tanıtım faaliyetlerine ilişlin süreçler belirlenerek, pazar ülkelerde; hedef pazarın özellikleri, hedef grupların eğilim ve istekleri, demografik yapı ve rakip ülkelerin durumları ve stratejileri araştırılmalı, geçerli ve güvenilir bilgi toplanmasını, çözümlenmesini, yorumlanmasını içeren bir çalışma yöntemi izlenmelidir.
KAYNAKÇA
KĐTAPLAR
Akat, M. Ü. (2007). Ezoterizm ve Batınilik Tarihi. Đstanbul: Nokta Kitap.
Akurgal, E. (1990). Anadolu Uygarlıkları. (3.Baskı). Đstanbul: Net Turistik Yayınlar. Anonim, (2007). Đncil. (6. Baskı). Đstanbul: Acar Matbaacılık.
Anonim, (1999). Dinler Tarihi Ansiklopedisi. Đstanbul: Medya Ofset Yayıncılık. Asna, A. (1974). Halkla Đlişkiler. (2. Baskı). Đstanbul: Der Yayınları.
Avcıkurt, C. (2005). Turizmde Tanıtma ve Satış Geliştirme. (2. Baskı). Đstanbul: Değişim Yayınları.
Aydın, M. (2000). Đsa Tanrı mı Đnsan mı?. Đstanbul: Đz Yayıncılık.
Aydın, M. (2005). Hıristiyan Kaynaklara Göre Hıristiyanlık. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı.
Baş, T. (2003). Anket. (2. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık ve Matbaa
Batuk, C. (Editör). (2006). Pavlus’u Düşünmek. (1. Baskı). Ankara: Ankara Okulu Yayınları.
Bingöl, Z. (2007). Gelenekten Evrensele Anadolu’da Đnanç Turizmi. Ankara: Detay Yayıncılık.
Buttle, F. (1992). Hotel and Food Service Marketing. London: Villiers Hause. Bülbül, A. R. (2000). Halkla Đlişkiler. (2. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. Büyükkolancı, M. (2000). St. Jean Hayatı ve Anıtı. Đzmir: Efes 2000 Vakfı Yayınları. Candan, E. (2007). Đsa Peygamber’in Gizli Öğretisi. (1. Baskı). Đstanbul: Sınır Ötesi
Yayınları.
Casson, H. N. (2001). Tanıtım ve Reklam Sanatı, (Çev. M. Tekin). Ankara: Toker Yayınları.
Cemelcılar, Đ. (1994). Pazarlama- Kavramlar, Kararlar. Đstanbul: Beta Baskı Yayım. Coltman, M.M. (1989). Tourism Marketing, USA: Van Nostrand Reinhold.
Cömert, B. (2006). Mitoloji ve Đkonografi. Ankara: De Ki Basım Yayım.
Çamdereli, M. (2004). Ana Çizgileriyle Halkla Đlişkiler, (2. Baskı). Đstanbul: Salyangoz Yayınları.
Çınar, K. (2004). Çarmıha Gerilen Hz. Đsa Değildi. Đstanbul: Düşünce Yayınları
Değirmencioğlu, A. Ö. ve Ahipaşaoğlu, S. (2008). Anadolu’da Turizm Rehberliği Temel Bilgileri. (5. Baskı). Ankara: Gazi Kitabevi.
DeLatte, C. A. (1999). Christ and His Seven Churches; What The Messages To the Seven Churches of Revelation Means Us Today, U.S: Mc Dougal Publishing Company. Denizer, D. (1992). Turizm Pazarlaması. Ankara: Yıldız Matbaacılık.
Devlet Planlama Teşkilatı. (2001). Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı Tanıtma ve Pazarlama Alt Komisyon Raporu. Ankara: Devlet planlama teşkilatı.
Doyle, P. (1998). Marketing Management and Strategy. Toronto Hall.
Dökmen, Ü. (1994). Đletişim Çatışmaları ve Empati. 20. Baskı. Đstanbul: Sistem Yayıncılık.
Edperson, A. (1983). Why People Travel. (Çev. Đ. Pırnar). Leisure Today.
Eralp, Z. (1978). Turizm Politikası. Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Basın Yayın Yüksek Okulu Yayınları.
Erdoğan, H. (1995). Ekonomik, Sosyal, Kültürel ve Çevresel Yönleriyle Uluslararası Turizm. (2. Baskı). Bursa: Uysal Form Ofset.
Fisher, H.D ve Merrill, J.C. (1970). International Communications: Media Channals, Functions. New York: Hastings House.
Gener, C. (2007). Ezoterik- Batıni Doktrinler Tarihi. Ankara: Yurt Kitap Yayın Gündüz, Ş. (1998). Din ve Đnanç Sözlüğü. Ankara: Vadi Yayınları.
Hacıoğlu, N. (2000). Turizm Pazarlaması. Balıkesir: Vipaş Yayınları.
Harman, Ö. F. (2000). Đncil. Türkiye Diyanet Vakfı Đslam Ansiklopedisi (I-), XXII/270- 276, Đstanbul: Güzel Sanatlar Matbaası.
Harman, Ö. F. (2004). Meryem. Türkiye Diyanet Vakfı Đslam Ansiklopedisi (I-), XXIX/237, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayın Matbaacılık.
Harvey, S. A. (1990). John of Ephesus and the Lives of the Eastern Saints. (2. Basım). London: Univesity of California Press.
Holloway, J. C. ve Robinson, C. (1995). Marketing for Tourism. Singapur: Longman Singapore Puclishers.
Đçöz, O. (1996). Turizm Đşletmelerinde Pazarlama. Đzmir: Anatolia Yayıncılık.
Đçöz, O. (2003). Seyahat Acenteleri ve Tur Operatörlüğü Yönetimi. (4. Baskı). Ankara: Turhan Kitapevi Baskı Yayıncılık.
Đnceoğlu, M. (1985). Güdüleme Yöntemleri.Ankara: A.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Baskı ve Yayıncılık.
Karasar, N. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. (19. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Kaya, H. (1992). Đnanç Turizmi. Bursa: F. Özsan Matbaacılık.
Kazancı, M. (2007). Kamuda ve Özel Kesimde Halkla Đlişkiler. Ankara: Turhan Kitabevi.
Kıral, E. Ve Büyükbayrak, M. (2007). Kayıp Medeniyetler. Đstanbul: Carpa Diem Kitap. Kotler, P. (1976). Pazarlama Yönetimi. (Çev. Y. Erdal). (2. Cilt). Ankara: Bilimsel
Yayınlar Derneği.
Kotler, P. (1984). Pazarlama Yönetimi. (1. Baskı). Đngilizceden Çeviren: Yaman Erdal. Đstanbul: Beta Yayıncılık.
Kotler, P. (1993). Marketing Managment: Analysis, Planing, Implimentation and Control. New Jersey: Prentice Hall.
Lincoln H., Baigent M. Ve Leigh R. (2004). Tapınak Şövalyeleri Kutsal Kase Kutsal Kan. Đstanbul: Nokta Kitap.
Linkemer, B. (1993). Profesyonel Đmaj Yaratmak. (Çev. N. Gürbilek). 1. Baskı. Đstanbul: Rota Yayın Tanıtım.
Lovelock, C.H. (1996). Services Marketing. USA: Prentice Hall International.
Mercan, Ş. (2006). Đsrailoğulları Peygamberleri Hz. Musa Ve Hz. Đsa. Đstanbul: Nokta Kitap
Müftüoğlu, Đ. (2005). Peygamberler Tarihi. Đstanbul: Düşünce Basım Yayın
Nolan, M. L. Ve Nolan, S. (1989). Christian Pirimage in Modern Western Europa. London: The University of North Caroline Press.
Odabaşı, Y. (1997). Pazarlama Đletişimi. (2. Cilt). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
Olalı, H. (1983). Dış Tanıtım ve Turizm. Dış Tanıtım ve Turizm. Ankara: Türkiye Đş Bankası Kültür Yayınları.
Oskay, Ü. (1985). Kitle Haberleşmesi Teorilerine Giriş. (3. Baskı). Ankara: Ankara Üniversitesi Basın- Yayın.
Özgüç, N. (2003). Turizm Cografyası. (4. Baskı). Đstanbul: Çantay Kitabevi. Peltekoğlu, F. (2001). Halkla Đlişkiler Nedir?. Đstanbul: Beta Yayıncılık.
Ramsey, W. M. (1904). The Letters to the Seven Churches of Asia and Their Place in the Plan of the Apocalipse. (4. Basım). London.
Rızaoğlu, B. (1993). Turizmde Tanıtma. Aydın: Adnan Menderes Üniversitesi Yayınları.
Rızaoğlu, B. (2004). Turizmde Tanıtım. (3. Baskı). Ankara: Detay Yayıncılık. Rızaoğlu, B. (2007). Turizm Pazarlaması. (5. Baskı). Ankara: Detay Yayıncılık. Sabuncuoğlu, Z. (1992). Halkla Đlişkiler. Bursa: Rota Ofset.
Schimmel, A. (1999). Dinler Tarihine Giriş. Ankara: Kırkambar Yayınları. Schure, E. (1999). Büyük Đnisiyeler. Đstanbul: Ruh ve Madde Yayıncılık. Sezgin, O. ve Acar, Y. (1983). Turizm: Tanıtma-Pazarlama-Ekonomi, Ankara.
Sezgin, O. M. (2001). Genel Turizm ve Turizm Mevzuatı. (2. Baskı). Ankara: Detay Yayıncılık.
Soysal, Đ. (1976). Tanıtma ve Türkiye’nin Tanıtılması. Ankara: UNESCO Türkiye Milli Komisyonu Yayınları.
Tavmergen, Đ. P. ve Meriç, P.Ö. (2002). Turizmde Tanıtma ve Halkla Đlişkiler. Ankara: Turhan Kitabevi.
Tengilimoğlu, D. ve Öztürk, Y. (2008). Đşletmelerde Halkla Đlişkiler. (2. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Thierry, E. R. (1985). Meryem Ana Evi’nin Esrarı. Đzmir: Acargil Matbaacılık.
Tolongüç, A. (2000). Turizmde Tanıtım ve Reklam. (2. Baskı). Ankara: MediaCat Yayınları.
Tortop, N. (1998). Halkla Đlişkiler. Ankara: Yargı Yayınları.
Turan, S. (2004). Misyonerliğin Kurucusu Pavlus. Đstanbul: IQ Kültür Sanat Yayınları. Tümer, G. (1997). Hıristiyanlık’ta ve Đslam’da Hz. Meryem. Ankara: Türkiye Diyanet
Vakfı Yayınları.
Ural, A. ve Kılıç, Đ (2011). Bilimsel Araştırma Süreci ve SPSS ile Veri Analizi. (3. Baskı). Ankara: Detay Yayıncılık.
MAKALELER
Alegra, J., Juaneda, C. (2006). Destinatıon Loyalty Consumers Economic Behavior. Annals of Tourism Research. Vol. 33, No. 3, p. 684–706.
Ataol, A., Özmen, Ö., Katrinli, A. (1990). Türkiye’nin Tanıtılmasında Turizm Görevlilerinin Rollerini Algılamaları. Anatolia Turizm ve Kültür Sanat Dergisi, Doruk Ofset, 1 (10-11-12): 4-12.
Aslan, Z. ve Demircioğlu, G. (1994). Turistik Ürün Pazarlamasında Halkla Đlişkiler ve Türkiye Açısından Önemi. Anatolia Turizm ve Kültür Sanat Dergisi, Doruk Ofset, 5 (4): 52-57.
Aydın, M. (2000). Yahudi Bir Peygamberden Gentile Tanrıya: Đsa’nın Tanrısallaştırılma Süreci. Đslamiyet Dergisi, Özkan Matbaası, Ankara, cilt: 3, sayı: 4 (47- 74) Aymankuy, Ş. Y. (2001). Turizm Sektöründe Kriz Yönetimi. Balıkesir Üniversitesi
Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (105-119).
Bıçak, H.A. ve Altınay, M. (1996). Promosyon ve Pazarlamanın Önemi ve KKTC Turizm Sektörü. Anatolia Turizm ve Kültür Sanat Dergisi, Doruk Ofset, 7 (1-2): 24-29.
Biber, A. (2009). Halkla Đlişkiler Çalışmalarının Dünü, Bugünü Ve Geleceğine Đlişkin Bir Değerlendirme. Gazi Üniversitesi Đletişim Fakültesi Đletişim Kuram Ve Araştırma Dergisi. Sayı:29 (133-148).
Blanchet, G. (1964). The Implimentation of Publicity Programmes. Tourist Publicity. IUOTO Pub. Genova, 1964:55-65.
Çetinel, F.G. (2001). Turizmde Tanıtım ve Reklam Faaliyetlerinin Önemi: (Türkiye’nin tanıtımında Turizm Bakanlığı’nın yurtdışında faaliyet gösteren medya araçlarında yaptığı reklam harcamaları ile Türkiye’ye gelen turist sayısı arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi). Anatolia Turizm ve Kültür Sanat Dergisi, Doruk Ofset, 12 (Güz): 151-161.
Çıldır, N. (1991). Fuar Çalışmalarının Turizm Açısından Değerlendirilmesi. Anatolia Turizm ve Kültür Sanat Dergisi, Doruk Ofset, 2 (3-4): 16-18.
Çımat, A. ve Bahar, O. (2003). Turizm sektörünün Türkiye ekonomisi içindeki yeri ve önemi üzerine bir değerlendirme. Akdeniz Üniversitesi Đktisadi ve Đdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3 (6), 1-18.
Dae, Y. K, Yeong, H. H. ve Fesemaier, D. R. (2005)“Modeling Tourism Advertising Effectiveness”, Journal of Travel Search, Sayı: 4.
Emekli, G. (2005). Avrupa Birliği’nde Turizm Politikaları ve Türkiye’de Kültürel Turizm. Ege Coğrafya Dergisi, Sayı: 14 (99- 107).
Emir, O. ve Durmaz, G. (2009). Afyonkarahisar’ın Termal Turizm Đmajı Üzerine Bir Değerlendirme. Anatolia Turizm ve Kültür Sanat Dergisi, Doruk Ofset, 20 (1): 25-32.
Festinger, L. (1985). Bilme – Tanıma Uyumsuzluğu Teorisi. Ünsal Oskay (Ed). Kitle Haberleşmesi Teorilerine Giriş. (3. Baskı). Ankara: Ankara Üniversitesi Basın- Yayın, s. 61-70’deki makale.
Frey, A.W. (1965). Promotion. Marketing in Busines Management
Gartner, W. (1986). Temporal Influences on Image Change. Annals of Tourism Research, Vol. 13 No. 4.
Govers, R., Go, F. M. ve Kumar, K. (2007). Promoting Tourism Destination Image. Journal of Travel Research. Vol. 46. 15-23.
Gökdeniz, A. (1996). Uluslar arası Turizm Hareketleri Đçerisinde Dinsel Amaçlı Seyahatler ve Türkiye. Anatolia Turizm ve Kültür Sanat Dergisi, Doruk Ofset, 7 (1-2): 101-103.
Hastürk, A. (1990). Turizm Pazarlamasında Halkbilimin Yeri ve Önemi. Anatolia Turizm ve Kültür Sanat Dergisi, Doruk Ofset, 1 (2): 11-13.
Hovland, C. I. ve Weiss, W. (1985). Kaynağın Güvenirliği ve Haberleşmenin Etkinliği Üzerindeki Etkisi. Ünsal Oskay (Ed). Kitle Haberleşmesi Teorilerine Giriş. (3. Baskı). Ankara: Ankara Üniversitesi Basın- Yayın, ss. 235-259’daki makale. Đçöz, O. (1991). Turizm Sektöründe Tanıtma ve Pazarlama Stratejileri. Anatolia Turizm
ve Kültür Sanat Dergisi, Doruk Ofset, 2 (13-14): 35-39.
Karasu, T. (1990). Turizmde Tanıtma Üzerine, Anatolia Turizm ve Kültür Sanat Dergisi, Doruk Ofset, 1 (8-9): 31-39.
Kaya B. (1990). Tanıtma Yöntemi Olarak Lobicilik. Anatolia Turizm ve Kültür Sanat Dergisi, Doruk Ofset, 1 (3-4): 24-29.
Kaya B. (1992). Tanıtmanın Tanımları, Boyutları ve Amaçları. Anatolia Turizm ve Kültür Sanat Dergisi, Doruk Ofset, 2 (27-28): 4-10.
Kozak, N. (1992). 1. Tanıtma Şurasının Ardından. Anatolia Turizm ve Kültür Sanat Dergisi, Doruk Ofset, 2 (27-28): 20-24.
Kozak, N., Kozak, M. ve Kozak, M. (2001). Genel Turizm Đlkeler ve Kavramlar, Ankara: Detay Yayıncılık.
Kozak, R. (2003). Turistik Çekim Merkezi Olarak Türkiye Đmajı: Đki Asya Pasifik Ülkesi (Avustralya Ve Yeni Zelanda) Seyahat Aracıları Temsilcileri Üzerine Bir Araştırma. Anatolia Turizm ve Kültür Sanat Dergisi, Doruk Ofset, 14 (2): 141- 149.
Klapper, J. K. (1985). Değişik Haberleşme Araçlarının Karşılaştırmalı Etkileri. Ünsal Oskay (Ed). Kitle Haberleşmesi Teorilerine Giriş. (3. Baskı). Ankara: Ankara Üniversitesi Basın- Yayın, ss. 185-210’daki makale.
Knutson, B. J. (1988). Ten Laws of Costomer Satisfactions. (Çev. M. Kozak). The Cornell H.R.A. Quarterly. pp. 14-17.
Küçük, M. A. (2010). Đnanç Turizmi Açısından Türkiye. Dinler Tarihi Araştırmaları Dergisi VII, Sayı: 7 (755- 789).
Lerner, D. (1985). Propagandada Etkinlik: Şartlar ve Değerlendirme. Ünsal Oskay (Ed). Kitle Haberleşmesi Teorilerine Giriş. (3. Baskı). Ankara: Ankara Üniversitesi Basın- Yayın, ss. 261-280’deki makale.
Litvin, S. W., Ronald, E. G. ve Pan, B. (2007). Electronic Word-of-mouth in Hospitality and Tourism Management. Tourism Management. 29 (2008) 458-468.
Mangold, W.G., Miller, F. ve Brockwyz, G.R. (1999). World-of-Mouth Communication in the Service Marketplace. The Journal of Services Marketing, vol. 13. no. 1, 73-84.
Morgan, M. (1996). Marketing for Leisure and Tourism. London;: Printine Hall.
Önce, G. (1992). Turizm Pazarlamasında Tanıtma ve Đmaj Geliştirme. Anatolia Turizm ve Kültür Sanat Dergisi, Doruk Ofset, 2 (27-28): 31-33.
Özülker, U. (1990). Tanıtma ve Türkiye’nin Tanıtılması. Anatolia Turizm ve Kültür Sanat Dergisi, Doruk Ofset, 1 (8-9): 11-16.
Pırnar, Đ. (1992). Uluslar arası Turizm Pazarlamasında Tanıtım Planı Geliştirme Teknikleri ve Ulusal Tanıtım. Anatolia Turizm ve Kültür Sanat Dergisi, Doruk Ofset, 2 (27-28): 25-30.
Rızaoğlu, B. (1992). Turizmde Tanıtma ve Hatalarımız. Anatolia Turizm ve Kültür Sanat Dergisi, Doruk Ofset, 3 (27- 28): 34- 40.
Rinschede, G. (1992). Form of Religious Tourism. Annals of Tourism Research. New York, Vol.19, Num.1.
Sargın, S. (2006). Yalvaç’ta Đnanç Turizmi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16 (2), 1-18.
Schramm, W. (1985). Haberleşme Nasıl Đşler. Ünsal Oskay (Ed). Kitle Haberleşmesi Teorilerine Giriş. (3. Baskı). Ankara: Ankara Üniversitesi Basın- Yayın, ss. 95- 134’deki makale.
Seccombe, D. (2000). Đsa’nın Öyküsü ve Pavlus’un Misyonerlik Stratejisi. C. Batuk (Ed). Pavlus’u Düşünmek. Birinci Baskı. Ankara. Ankara Okulları Yayınları, ss. 235-253’deki makale.
Seitz, E. (1987). Imagewerbung im Tourismus-Marketing. (Çev. A. Ertekin). Der Fremdenverkehr. August.
Şahbaz, R.P. (2000). Türkiye’nin Tanıtım Harcamalarının Dış Turizm Talebine Etkileri. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. Cilt 2, Sayı: 3, (121- 150).
Tolongüç, A. (1992). Tanıtım ve Đmaj. Anatolia Turizm ve Kültür Sanat Dergisi, Doruk Ofset, 2 (27-28): 11-19.
Topaloğlu, M. ve Tunç, A. (1994). Seyahat Acentelerinde Tutundurma Karması. TTEF, Sayı: 26.
Tunç, A. (2001). Ulusal Turizm Politikalarını Etkileyen Uluslar arası Yeni Eğilimler ve Türk Đmaj Sorunu, TTEF 10/2001-01.
Türksoy, A. (1993). Turizm Đşletmelerinde Đmaj Nasıl Geliştirilir?. Anatolia Turizm ve Kültür Sanat Dergisi, Doruk Ofset, 4 (4): 22-23.
Unutmaz, Đ. (1996). Anadolu’nun Yedi Kilisesi. Focus Dergisi, Yıl: 2, Sayı: 5.