Bu bölümde, araştırmanın anket yoluyla elde edilen verileri incelenmekte ve çeşitli istatistik yöntemleri ile test edilmektedir.
3.1. Araştırmanın Modeli ve Hipotezleri
Araştırmada, çalışma yaşamı kalitesi ile örgütsel bağlılık ilişkisi incelenmektedir. Bu çerçevede, otel işletmelerinde çalışma yaşamının kalitesini etkileyen faktörlerin örgütsel bağlılık üzerindeki etkisini incelemek amaçlanmaktadır. Araştırmanın modeli Şekil 5’te, hipotezleri ise Çizelge 3’te görülmektedir.
Şekil 5. Araştırma Modeli
Çalışma Yaşamı Kalitesini Etkileyen Faktörler
Fiziksel Çalışma Koşulları Çalışma Saatleri Teknoloji Kullanımı
Yönetime Katılma
Ücret Hizmet İçi Eğitim
Kariyer İş Güvencesi
İş Yaşamı ve Özel Yaşam Dengesi Sendikal Faaliyetler Örgütsel Bağlılık Boyutları Duygusal Bağlılık Normatif Bağlılık Devam Bağlılığı
Çizelge 3. Araştırmanın Hipotezleri
H1: Çalışma Yaşamı Kalitesi ile Örgütsel Bağlılık Arasında Anlamlı ve Pozitif Bir İlişki Vardır. H1a: Fiziksel Çalışma Koşulları ile Örgütsel Bağlılık Arasında Anlamlı ve Pozitif Bir İlişki Vardır. H1aa: Fiziksel Çalışma Koşulları ile Duygusal Bağlılık Arasında Anlamlı ve Pozitif Bir İlişki Vardır. H1ab: Fiziksel Çalışma Koşulları ile Normatif Bağlılık Arasında Anlamlı ve Pozitif Bir İlişki Vardır. H1ac: Fiziksel Çalışma Koşulları ile Devam Bağlılığı Arasında Anlamlı ve Pozitif Bir İlişki Vardır. H1b: Çalışma Saatleri ile Örgütsel Bağlılık Arasında Anlamlı ve Pozitif Bir İlişki Vardır.
H1ba: Çalışma Saatleri ile Duygusal Bağlılık Arasında Anlamlı ve Pozitif Bir İlişki Vardır. H1bb: Çalışma Saatleri ile Normatif Bağlılık Arasında Anlamlı ve Pozitif Bir İlişki Vardır. H1bc: Çalışma Saatleri ile Devam Bağlılığı Arasında Anlamlı ve Pozitif Bir İlişki Vardır. H1c: Teknoloji Kullanımı ile Örgütsel Bağlılık Arasında Anlamlı ve Pozitif Bir İlişki Vardır. H1ca: Teknoloji Kullanımı ile Duygusal Bağlılık Arasında Anlamlı ve Pozitif Bir İlişki Vardır. H1cb: Teknoloji Kullanımı ile Normatif Bağlılık Arasında Anlamlı ve Pozitif Bir İlişki Vardır. H1cc: Teknoloji Kullanımı ile Devam Bağlılığı Arasında Anlamlı ve Pozitif Bir İlişki Vardır. H1d: Yönetime Katılma ile Örgütsel Bağlılık Arasında Anlamlı ve Pozitif Bir İlişki Vardır. H1da: Yönetime Katılma ile Duygusal Bağlılık Arasında Anlamlı ve Pozitif Bir İlişki Vardır. H1db: Yönetime Katılma ile Normatif Bağlılık Arasında Anlamlı ve Pozitif Bir İlişki Vardır. H1dc: Yönetime Katılma ile Devam Bağlılığı Arasında Anlamlı ve Pozitif Bir İlişki Vardır. H1e: Ücret ile Örgütsel Bağlılık Arasında Anlamlı ve Pozitif Bir İlişki Vardır.
H1ea: Ücret ile Duygusal Bağlılık Arasında Anlamlı ve Pozitif Bir İlişki Vardır. H1eb: Ücret ile Normatif Bağlılık Arasında Anlamlı ve Pozitif Bir İlişki Vardır. H1ec: Ücret ile Devam Bağlılığı Arasında Anlamlı ve Pozitif Bir İlişki Vardır.
H1f: Hizmet İçi Eğitim ile Örgütsel Bağlılık Arasında Anlamlı ve Pozitif Bir İlişki Vardır. H1fa: Hizmet İçi Eğitim ile Duygusal Bağlılık Arasında Anlamlı ve Pozitif Bir İlişki Vardır. H1fb: Hizmet İçi Eğitim ile Normatif Bağlılık Arasında Anlamlı ve Pozitif Bir İlişki Vardır. H1fc: Hizmet İçi Eğitim ile Devam Bağlılığı Arasında Anlamlı ve Pozitif Bir İlişki Vardır. H1g: Kariyer ile Örgütsel Bağlılık Arasında Anlamlı ve Pozitif Bir İlişki Vardır.
H1ga: Kariyer ile Duygusal Bağlılık Arasında Anlamlı ve Pozitif Bir İlişki Vardır. H1gb: Kariyer ile Normatif Bağlılık Arasında Anlamlı ve Pozitif Bir İlişki Vardır. H1gc: Kariyer ile Devam Bağlılığı Arasında Anlamlı ve Pozitif Bir İlişki Vardır. H1h: İş Güvencesi ile Örgütsel Bağlılık Arasında Anlamlı ve Pozitif Bir İlişki Vardır. H1ha: İş Güvencesi ile Duygusal Bağlılık Arasında Anlamlı ve Pozitif Bir İlişki Vardır. H1hb: İş Güvencesi ile Normatif Bağlılık Arasında Anlamlı ve Pozitif Bir İlişki Vardır. H1hc: İş Güvencesi ile Devam Bağlılığı Arasında Anlamlı ve Pozitif Bir İlişki Vardır.
H1i: İş-Özel Yaşam Dengesi ile Örgütsel Bağlılık Arasında Anlamlı ve Pozitif Bir İlişki Vardır. H1ia: İş-Özel Yaşam Dengesi ile Duygusal Bağlılık Arasında Anlamlı ve Pozitif Bir İlişki Vardır. H1ib: İş-Özel Yaşam Dengesi ile Normatif Bağlılık Arasında Anlamlı ve Pozitif Bir İlişki Vardır. H1ic: İş-Özel Yaşam Dengesi ile Devam Bağlılığı Arasında Anlamlı ve Pozitif Bir İlişki Vardır. H1j: Sendikal Faaliyetler ile Örgütsel Bağlılık Arasında Anlamlı ve Pozitif Bir İlişki Vardır. H1ja: Sendikal Faaliyetler ile Duygusal Bağlılık Arasında Anlamlı ve Pozitif Bir İlişki Vardır. H1jb: Sendikal Faaliyetler ile Normatif Bağlılık Arasında Anlamlı ve Pozitif Bir İlişki Vardır. H1jc: Sendikal Faaliyetler ile Devam Bağlılığı Arasında Anlamlı ve Pozitif Bir İlişki Vardır.
3.2. Evren ve Örneklem
Bu araştırmanın örneklemini, Muğla/Marmaris yöresinde faaliyet gösteren beş yıldızlı otel işletmelerinde çalışan işgörenler oluşturmaktadır. Örneklem olarak Marmaris yöresinin seçilmesinin nedeni, bu bölgenin Türkiye turizmi açısından önemli bir destinasyon olmasıdır. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı verilerine göre, Türkiye’ye, 2011 yılında yaklaşık 31 milyon turist gelmiştir. Bu turistlerin; %33’ü Antalya, %26’sı İstanbul ve %10’u da Muğla’yı tercih etmiştir. Görüldüğü gibi Muğla, Türkiye’nin üçüncü önemli destinasyonu konumundadır. Ekonomik boyutunun yüksek olması, zaman darlığı ve bazı işletmelerinin yoğunluğu ve araştırmaya katılmak istememeleri nedeniyle, araştırma, çalışmaya katılmayı kabul eden 8 adet beş yıldızlı otel işletmesinde uygulanmıştır. Anket yöntemiyle yapılan araştırmada; 2012 yılının 25 Mayıs – 20 Temmuz tarihleri arasında, ilgili işletmelere 600 adet anket bırakılmıştır. Bu anketlerin 318’i geri dönmüş, dağıtılan anketlerdeki geri dönüş oranı %53 olmuştur. Ancak, geri dönen 318 anket formundan veri sağlamaya elverişli 266 anket formu değerlendirmeye alınmıştır. Buna göre, analize tabi tutulacak anket sayısı 266 olarak gerçekleşmiştir.
3.3. Veri Toplama Aracı ve Teknikleri
Araştırmada veriler, geleneksel anket yöntemiyle toplanmıştır. Düzenlenen anket formu 3 kısımdan oluşmaktadır. İlk bölümde, katılımcıların demografik özellikleri ve iş hayatıyla ilgili sorulara yer verilmiştir. İkinci bölümde ise, çalışma yaşamı kalitesini etkileyen faktörlere yönelik ifadeler yer almaktadır. Son bölümü ise, örgütsel bağlılık boyutlarına ilişkin ifadeler oluşturmaktadır.
Anket formu, daha önce yapılmış olan benzer çalışmalar incelenerek hazırlanmıştır. Çalışma yaşamı kalitesini etkileyen faktörlere ilişkin ölçek, Capioppe ve Mock (1984); Yüksel (2004); Aydın, Çelik ve Uğurluoğlu (2011) çalışmaları incelenerek oluşturulmuştur. Ayrıca yapılan çalışmalarda, çalışma yaşamı kalitesini değerlendirmeye yönelik standart bir ölçüm aracının olmadığı ve mevcut ölçme araçlarının ülkeden ülkeye ve çalışma amacına göre farklılık gösterdiği görülmüştür.
Bunun üzerine, literatürde sıklıkla kullanılmış olan çalışma yaşamı kalitesini ölçüm araçları incelenmiş, farklı ölçüm araçlarında ve çalışma yaşamı kalitesine yönelik olarak yapılmış çalışmalarda yer alan sorular belirlenerek bu çalışmaya yönelik bir anket oluşturulmuştur. Oluşturulan ankette 53 önerme yer almıştır.
Örgütsel bağlılığı ölçmek için ise, Allen ve Meyer tarafından geliştirilen ölçekten yararlanılmıştır. Örgütsel bağlılığın üç boyutuna (duygusal bağlılık, normatif bağlılık ve devam bağlılığı) yönelik 18 önermeye yer verilmiştir. Ölçeğin Türkçe’ye çevirisinde Bolat ve Bolat’ın (2008) çalışmasından yararlanılmıştır.
Anket formundaki ölçekler gruplar halinde düzenlenmiş, ölçekler arasındaki farklılıkları göstermek ve birbiriyle karıştırılmasını önlemek için, her bir ölçeğe ait boyutlarda başlıklar kullanılmıştır. Araştırma anketinde her iki ölçekte de ifadelere katılım dereceleri 5’li likert ölçeği kullanılarak ölçülmüştür. Çalışanların ifadelere katılım dereceleri; “1: Kesinlikle Katılmıyorum”, “2: Katılmıyorum”, “3: Kararsızım”, “4: Katılıyorum”, “5: Kesinlikle Katılıyorum” arasında değişmektedir.
3.4. Verilerin Analizi
Verilerin analizinde SPSS 11.5 for Windows programı kullanılmıştır. Bu istatistik paket programı aracılığıyla, ölçeklerin güvenilirlik analizleri yapılmış, yüzde-frekans dağılımları, aritmetik ortalama ve standart sapma değerleri hesaplanmıştır. Ayrıca korelasyon, çok değişkenli regresyon, tek yönlü varyans ve t- testi analizleri uygulanmıştır.