Yönetme (Yönetim), Stratejik Yönetim

Liderin bir faaliyeti olan yönetme kavramı ile stratejik yönetim kavramlarını, birbirlerinden farklarını ortaya koyacak şekilde ele alıp bunların strateji ile ilişkisini açıklamak gerekmektedir.

Yönetme (yönetim); örgütün amaçları doğrultusunda personeli çalıştırabilme veya çalıştırmadır. Yönetme; emretmek, kumanda etmek, karar vermek ve uygulamak anlamına da gelir. Ayrıca bir kuruluşun tüm çalışmalarını uygulama ve başarıyı artıracak biçimde, uyumlu hale dönüştürme olarak ta ifade edilebilir (Tortop, 1982: 117).

Evrensel bir kavram olarak yönetim, en küçüğünden en büyüğüne kadar bütün organizasyonlarda var olan bir işlevdir (Berberoğlu, 2002: 97–98; Güçlü, 2003: 63) ve insan ve diğer kaynakları mümkün olan en iyi şekilde birleştirerek, örgütsel amaçlara etkin ve verimli bir şekilde ulaşma sürecini ifade eder (Güçlü, 2003: 63).

Bir grup faaliyeti ve bir sosyal olgu olan yönetimi genel bir ifade ile belirli bir işbirliği ve ilişki sistemi içinde bir araya gelen insanların, ortak amaçlarını gerçekleştirmek üzere yapacağı faaliyetlerin düzenlenmesi süreci (Berberoğlu, 2002: 98) olarak tanımlamak ta mümkündür. Bir diğer kaynakta yönetim; değişen çevrede sınırlı kaynakları etkili bir şekilde kullanarak organizasyon amaçlarına etkin bir şekilde ulaşmak için başkalarıyla birlikte çalışmak olarak tanımlanmaktadır (Koparal; 2003: 3–4). Kayıkçı’ya göre ise yönetim; “kişilerin çabalarının ortak bir amaç doğrultusunda planlama, örgütleme, personel alma, koordine etme, raporlama ve bütçeleme aracılığıyla yönlendirilmesi” sürecidir (Kayıkçı, 2007: 165).

Stratejik yönetim ise;

Aktan’ın (2008: 6) John M. Bryson’dan yaptığı aktarıma göre stratejik yönetim; bir organizasyonun ne yaptığını, varlık nedenini ve gelecekte ulaşmak istediği

hedefleri ortaya koyan yönetim tekniğidir. Aktan’ın kendisi ise stratejik yönetimi, “Bir organizasyonun amaçlarına ulaşabilmesi için etkili stratejiler geliştirmesini, bunların planlanmasını, uygulanmasını ve kontrolünü ifade eder” şeklinde tanımlamaktadır (Aktan, 2008: 6).

Dinçer tarafından örgütlerde özel bir yönetim biçimi ve genel yönetim anlayışından önemli farklılıkları olan bir yönetim tarzı olarak ifade edilen stratejik yönetim; etkili stratejiler geliştirme, uygulama ve sonuçları değerlendirerek kontrol etmeye dönük kararlar ve faaliyetler bütünü olarak tanımlanmaktadır (Aydın, 2007: 156).

Batılı yazarlara yaptığı göndermelerle kavramın içeriğini açıklamaya çalışan Çevik ise stratejik yönetim olgusu ile ilgili olarak (Aydın, 2007: 158);

 Uzun dönemlilik,

 Genel bir hiyerarşik düzenin varlığı ve gerekliliği,  Stratejik yönetimin örgüt dışı niteliği,

 Stratejik yönetimin kendiliğinden gelişmeyeceği,

 Kamu idareleri söz konusu ise siyasal otorite kullanımının gerekliliğini, temel ilkeler olarak sıralamaktadır.

Stratejik yönetim olgusunun kamu yönetiminde uygulama alanı bulması Hinterhuber ve Popp’a göre ancak yöneticilerin sadece iyi bir yönetici değil aynı zamanda birer stratejist olmalarına bağlıdır. Aynı yazarlara göre bir yöneticinin stratejist olabilmesi için iki temel özelliği taşıması gerekir. Bu özellikler; gündelik düşünceler, değişen tavırlar ve önyargılardan bağımsız olarak olayları yorumlayabilme yeteneği ve muhtemel tehlikelerden yılmaksızın hızlı karar verme ve harekete geçebilme şeklindedir (Aydın, 2007: 158).

Bir bütün olarak örgütün geleceğini ilgilendirmesi ve ona bir yön tayin etmeye çalışması nedeniyle stratejik yönetim tepe yönetiminin bir fonksiyonu olarak kabul edilmektedir. Normalde özel sektöre ait bir kavram olmasına karşın özellikle 2000’li yıllardan itibaren stratejik yönetim kamu yönetimine de etkin bir şekilde girmiştir. Özel sektördeki anlamından farklılıklarla kamu yönetimi literatürüne giren stratejik yönetimin kamu yönetimindeki karşılığı; performansa dayalı bütçeleme, Toplam Kalite Yönetimi (TKY), e-devlet, hesap verebilirlik, kamu kesiminde yönetişim, performans yönetimi gibi kavramlarla izah edilmeye çalışılmaktadır (Odabaş, 2004: 84).

Kimi yazarlar ise stratejik yönetim anlayışını TKY’nin sağladığı bir fayda olarak değerlendirmektedir. Yine aynı yazarlara göre stratejik yönetim; örgüt çevresini oluşturan faktörleri analiz ederek bu faktörlere ilişkin gelişmelerin planını gösteren bir yönetsel araçtır (Aydın, 2007: 159).

Stratejik düşüncenin ve bu düşüncenin arkasındaki felsefenin yaşama geçirildiği sistematik yaklaşım olarak ta tanımlanan stratejik yönetim, Dinçer’e göre, onu diğer yönetim biçimlerinden ayırmaya yarayan bir takım belirgin özelliklere de sahiptir (Güçlü, 2003: 72–73). Buna göre stratejik yönetim (Güçlü, 2003: 74);

 En üst yönetimin bir fonksiyonudur ve sosyal sorumluluk taşır,  İşletme vizyonuna yöneliktir,

 İşletmeyi bütün olarak değerlendirir,

 İşletmeyi açık bir sistem olarak değerlendirir,

 Temel amaçlarla kaynak dağılımı arasındaki ilişkiyi en etkili şekilde sağlar,

 Belirlenen amaçlar, alınan kararlar işletme içinde en alt birimlere kadar herkesin ortak hareket noktasıdır.

Stratejik düşüncenin yaşama geçirildiği sistematik bir yaklaşım olarak karşımıza çıkan stratejik yönetimin strateji üretme, stratejik uygulama ve stratejik öğrenme olarak üç temel aşaması vardır (Güçlü, 2003: 77). Ülkemizde henüz yeni bir kavram olan stratejik yönetim sürecinin aşamaları bir başka kaynakta ise stratejilerin planlanması, stratejilerin uygulanması ve uygulama sonrası değerlendirme olarak sıralanmaktadır (Odabaş, 2004: 85).

Kamu hizmetlerinin daha etkin hale gelebilmesi için kamu yöneticileri, stratejik yönetimi yararlı bir araç olarak kullanabilirler. Stratejik yönetimle kamu yöneticileri faaliyetlerine uzun vadeli bir perspektifle bakarlar. Böyle bir yönetim anlayışı içinde örgütün iç süreçleri ile dış çevre faktörleri arasındaki etkileşimler dikkate alınarak, örgüt esnek ve şeffaf bir yapı içerisinde faaliyette bulunur. Stratejik yönetim, kamu örgütlerine özellikle vizyon, misyon ve değerler bağlamında katkıda bulunarak, faaliyetlere belirli istikamet verilir. Bu şekilde kamu örgütleri geleceklerini önceden belirleme ve buna göre çalışmalarını yönlendirme olanağına kavuşur.

Stratejik yönetimin kamu sektöründeki uzun dönemli kalıcılığı güvence altına alma temel işlevinin yanı sıra, bir dizi yan işlevleri de bulunmaktadır (Theodore ve Streib, 1999: 308);

Eşgüdüm işlevi: Stratejik yönetim, çok çeşitli kararların bir modeli olarak etki

gösteren hedefleri oluşturmaktadır. Kaynak kullanımı için bu amaçlar içerisinden öncelikler belirlenebilmektedir.

Değişim işlevi: Stratejik hedefler, örgütün uzun dönemde başarı

değerlendirmesinin esasını oluşturabilir.

Yansıma ve açıklama işlevi: Stratejik yönetim, muhtemel hedefleri ve bunları

Entegrasyon işlevi: Stratejik yönetim, hedeflerin ve temel esasların

anlaşılması, uzlaşma ve güven temeli oluşturmak ve böylece günlük faaliyetlerde karşılıklı uyumu kolaylaştırmak için fırsatlar sunmaktadır.