Web Geliştirme Araçları

Web teknolojilerinin yenilikçi yapısı sayesinde her geçen gün yeni programlama dilleri ve kodlama sistemi gelişmiştir. Web 1.0 teknolojisinin tarihe karıştığı şu günlerde web ziyaretçilerin web sitesinden beklentileri artmıştır. Bir web kullanıcısının web sitesiyle etkileşim halinde bulunması ziyaretçinin devamlılığını sağlayacaktır.

Web sitesi oluştururken kullanıcı ile etkileşime geçmek için iki farklı yöntem var- dır. Bunlardan ilki İstemci Taraflı (Client Side) programlamadır. Client Side programlama kullanıcı ile etkileşim kurmaya olanak veren betik dilleri ve kullanıcı tarafından çalışan kodları kapsamaktadır. Örneğin, site üzerinden yorum yapabilme, mail gönderebilme, fotoğrafların üzerine geldiğinde büyüme-küçülme, (web site dâhilinde ise) sesi açıp kapatma gibi olanaklar sunar.

Söz konusu bu programlama HTML, CSS, JavaScript ve kütüphaneleri şeklinde örneklendirilebilir. Kısaca şu şekilde anlatılabilir;

İnternet sitelerinin ilk yayınlandığı zamandan beri kullanışlığını yitirmeyen işaretleme dili HTML, sitelerin alt yapısını oluşturmaktadır. Arayüz tasarımı hazırlanmış web sayfaları HTML ismi verilen işaretleme dili ile internet tarayıcılarının anlayabildiği bir biçime getirir ve kodlama düzleminde tekrar birleştir. Hatasız bir html yazımı web sitesinin etkili çalışması için önemli bir kriterdir. Ayrıca html kodlama yapılırken bağlantı adresleri ve diğer alt sayfa linkleri hatasız olarak kodlanmalıdır.

Biçimsel özelliklerin webe uyarlanması da HTML etiketlerinin CSS ile biçimlendirilmesi ile gerçekleştirilir. HTML web sitesini oluşturmak için geliştirilen bir kodlama dilidir. İngilizce açılımı Hyper Text Markup Language Türkçe karşılığı ise Zengin Metin İşaret Dili’dir. 1990’lardan başlayan gelişimi sayesinde günümüzde bir hayli yol almış ve bu sayede web sitelerinin temel yapıtaşını oluşturmuştur.

Tüm web siteleri kodlama ve eklentileri HTML altyapısına göre şekillenir. İnter- net tarayıcılar web sitelerinin HTML alt yapıda hazırlanmış kodlarını okuyup yorumlaya- rak ekrana yansıtırlar. “CSS (Cascading Style Sheets), HTML işaretleme diline ek olarak farklı stillerde sayfalar yapılmasını kolaylaştırır” (Aslan, 2007: 352). CSS yani stil şab- lonları her web sayfası için ayrı stil oluşturmaktan kurtararak stil dosya aracılığıyla web arayüzünü biçimlendirir. JavaScript ve kütüphaneleri ise CSS ile kullanıcı ile etkileşimini sağlayan, dinamik nesne tabanlı programlardır.

Diğer Programlama şekli ise; sunucu taraflı programlamadır. Sunucu tarafından çalışabilen programlama dillerinin kullanılarak bir web projesinin oluşturulması anlamına gelir.

Sunucu taraflı script ise bu programlama dilleri ile oluşturulmuş, sunucu tarafında çalışan ve sonucu kullanıcıya gösterilen işlemlerdir. Sunucu taraflı programlama dillerine örnek; PHP, ASP.Net, Pyhton, Ruby, Java verilebilir.

Java ile geliştiriciler sağlam Kullanıcı Arayüzü (UI) bileşenleri oluşturulabilir. Özel “widget” (örneğin, gerçek zamanlı borsa sayaçları, animasyonlu simgeler, vb) oluşturulabilir ve istemci tarafı performansı artırır. Program tanımlamaları kısaca şu şekilde yapılabilir:

Linux ve Unix tabanlı işletim sistemi üzerinden çalışan PHP, sunucu tarafından çalıştırılan sonuçları web tarayıcısınına gönderir ve kullanıcıya erişimini sağlar. Bu sayede sunucu tarafından çalıştırılır ve istemci tarafından görüntülenme sağlanmaz.

ASP.NET: NET’in XML veri yapısını kullanan, MSIL ile platform bağımsız kendi başına çalışabilir, geliştirilebilir, ölçeklenebilir, taşınabilir ve dağılabilir web uygulamaları geliştirmemizi sağlayan teknolojidir (Demirkol, 2009: 10).

Ruby programlama dili açık kaynak nesne yönelimli bir dildir. Rubby on Rails denilen bir sistem oluşturmuştur. Bu sistem kısaca şu şekilde özetlenebilir. Web uygulamalarını geliştirmek, yayına hazırlamak için geliştirdiği bir framework sistemidir. Bu framworkler kod yazarlarına, yazılım projelerini geliştirmek ve kolaylaştırmak için şablonlar, kütüphaneler, bazı metotlar sunar. Bu sayede programlama esnasında esneklik ve zaman tasarufu getirmektedir. Joyner’ın Rubby hakkında yayınladığı kitabında Rubby’in avantajlarına şu şekilde değinmiştir;

1. Rubby on Rail sistemini öğrenmek oldukça kolaydır

2. Java ile kıyaslandığı zaman web uygulamalarını daha hızlı yapılır(Belki 10 kere daha hızlı)

3. Açık kaynak bir kodlamadır (Joyner, 2015).

Pyton programlama dili güncel ve dünya çapında bir dinamik oluşturmaya çalışan bir programlama dilidir.

Python programlama dilinin basit ve temiz söz dizimi, onu pek çok programcı tarafından ter- cih edilen bir dil haline getirmistir. Python’ın söz diziminin temiz ve basit olması sayesinde hem program yazmak, hem de başkası tarafından yazılmış bir programı okumak, başka dillere kıyasla çok kolaydır. Python’ın yukarıda sayılan özellikleri sayesinde dünya çapında ün sahibi büyük kuruluşlar (Google, YouTube ve Yahoo! gibi) bünyelerinde her zaman Python n programcılarına ihtiyaç duymaktadır. (Özgül, 2016:5)

İstemci Taraflı (Client Side) ve Sunucu Taraflı (Server Side) tabanlı siteler kodlama şek- line göre Dinamik ve Statik kodlama olarak çeşitlendirilebilir;

Dinamik Alt Yapılı Web Siteler: İçeriği yoğun olan web sitelerini oluştururken

kullanılır. Genellikle orta ve büyük ölçekli firmalar tarafından tercih eder. Programlama dili olarak asp, php, jsp gibi yazılım alt yapılarından birisine sahiptirler. Görselliğe katkı sağlamak için CSS, Javascript ve Flash barındırabilirler. Sık sık güncelleme yapma gereği

duyan kurum ya da kuruluşlar tarafından hızlı kullanım kolaylığı sağlar. Yönetici paneline sahip web siteleridir. Programlama bilgisine sahip olunmadan yönetici paneli arayüzünden gerekli güncellemeler gerçekleşir. Bu sayede web sitesi sürekli güncelliğini korur ve arama motorlarında ilk sıralarda yer edinebilir.

Statik Alt Yapılı Web Siteler: Sürekli güncelleme istemeyen stabil durumda olan

web siteleridir denilebilir. Alt sayfaları ve ziyaretçi etkileşimi sınırlıdır. Eğer güncelleme gerekirse web sitesini inşaa eden kişiler tarafından düzenlenip tekrar sunucuya yüklenmesi ile gerçekleşir. Yönetici panelleri bulunmaz. Kısıtlı kullanımı nedeniyle yaygın kullanılmamaktadır.

Ayrıca dinamik ve statik yapılı siteler hareketli bir görüntü isterlerse eğer buna göre programlanır. Teknik alt yapı olarak AdobeFlash, AdobeDirector, Swish programlarla hazırlanabilir. Kısacası web sitelerinin ihtiyaçları doğrultusunda bir kodlama ve programlama sistemi geliştirilmelidir. Bu doğrultuda hazırlanan web siteleri kullanıcı memnuniyeti ve kurmun amaçlarıyla örtüşerek verimli bir sanal ortam hazırlamış olur.