Türkiye’de faaliyet gösteren beĢ yıldızlı otel iĢletmeleri araĢtırmaya iliĢkin verilerin toplandığı uygulama alanıdır. AraĢtırmanın uygulanması için gerekli otel iĢletmelerinin sayılarının belirlenmesinde Yatırım ve ĠĢletmeler Genel Müdürlüğünün turizm tesisleri ve çevreye duyarlı konaklama tesisi belgeli tesislerin yer aldığı turizm iĢletme belgeli bütün tesislerin isminin yer aldığı tablodan yararlanılmıĢtır. Bu tabloda tesisin adı, ili, ilçesi, tesisin türü ve tesis sınıfı ile ilgili sınıflandırmalar mevcuttur. Tesis türü seçeneklerinden otel, butik otel, kamping, oberj, pansiyon, personel eğitim tesisi gibi seçeneklerden otel seçeneği ve tesis sınıfı seçenekleri içerisindeki 1 yıldızlı, 2 yıldızlı, 3 yıldızlı, 4 yıldızlı ve 5 yıldızlı seçeneklerinden 5 yıldızlı tesisler filtrelenmiĢtir. Müdürlüğün Haziran-Temmuz döneminde yayınladığı tabloya iliĢkin yapılan bütün bu filtrelemeler sonucunda Türkiye’de faaliyet gösteren 548 otel iĢletmesi sıralanmıĢtır (YĠGM, 2015) Söz konusu iĢletmelerin tabloda il bazında yer almasından dolayı araĢtırmacı tarafından illerin bağlı bulundukları bölgelere göre sınıflandırması yapılmıĢtır. AraĢtırmada beĢ
yıldızlı otel iĢletmelerinin seçilme nedeni olarak, bu iĢletmelerin rekabet koĢulları göz önünde bulundurulduğunda daha profesyonel ve yenilikçi bir anlayıĢla yönetilme zorunlulukları ile yönetim kadrolarının daha profesyonel olması söylenebilir. Yenilikçi ve anlaĢılması ve uygulanması uzmanlık gerektiren gelir yönetimi ile ilgili bir konuya iliĢkin ankette yer alan ifadelerin, görüĢmelerin otel iĢletmeleri yöneticileri tarafından açıklayıcı ve net bir biçimde ifade edilebileceği düĢünülmüĢtür. Ayrıca gelir yönetimi ile ilgili tekniklerin birçoğunun dağıtım kanalları ve web siteleri aracılığı ile de yürütüldüğü için beĢ yıldızlı otel iĢletmelerinin internet dünyasında daha etkin bir anlayıĢla var olmaya çalıĢtıkları düĢünülmektedir.
AraĢtırma verileri, 10 ġubat 2016 ile 20 Nisan 2016 tarihleri arasında araĢtırmacı tarafından yüz yüze görüĢmeler yoluyla toplanmıĢtır. Ayrıca Gmail tarafından kullanıcılarına online anket oluĢturmasına izin verdiği Google form kullanılarak online anket oluĢturulmuĢtur. ĠletiĢime geçilen otel iĢletmelerine online anket bağlantısı da gönderilerek verilerin toplanması sağlanmıĢtır. Bu çerçevede oluĢturulan online anketlerin iletiĢime geçilen Doğu Anadolu, Güneydoğu Anadolu ve Karadeniz bölgesindeki otel iĢletmelerine gönderilmiĢ ve cevaplamaları istenmiĢtir. Bu bölgelerdeki veriler tamamen online anket yolu ile elde edilmiĢtir. Akdeniz, Ege, Marmara ve Ġç Anadolu bölgelerindeki otel iĢletmelerinden ulaĢılabilen yöneticilerden randevular talep edilerek verilerin yüz yüze görüĢülerek elde edilmesi planlanmıĢtır. Bu kapsamda ulaĢılabilen yöneticilerden 54 tanesi ile yüz yüze görüĢülerek veriler toplanmıĢtır. Randevu talebi neticesinde online anketin bağlantısının yöneticilerin kiĢisel mail adreslerine ve otel iĢletmesinin kurumsal mail adresine gönderilmesi isteği ile gönderilen bağlantılara geri dönüĢler ile araĢtırmanın veritabanı oluĢturulmuĢtur.
AraĢtırmanın nitel kısmında veri toplama aracı olarak yarı yapılandırılmıĢ görüĢme formu kullanılmıĢtır. Otel iĢletmeleri yöneticilerinin gelir yönetimi teknikleri ve uygulamalarına iliĢkin görüĢlerini belirlemek amacıyla oluĢturulan mülakat soruları alanında uzman 2 (iki) öğretim üyesinin görüĢleri doğrultusunda oluĢturulmuĢtur. Öğretim üyelerinin görüĢleri doğrultusunda oluĢturulan soruları sınamak amacıyla pilot görüĢme gerçekleĢtirilmiĢ, görüĢülen kiĢiden alınan
geribildirimler ile soru formuna son Ģekli verilmiĢtir. Son Ģekli verilen veri toplama aracı 6 sorudan oluĢan bir görüĢme formu on üç yöneticiye uygulanmıĢtır. ÇalıĢmaya iliĢkin yöneticilerle yapılan on üç görüĢmenin dokuz tanesi araĢtırmacı tarafından yüz yüze görüĢülerek gerçekleĢtirilmiĢtir. Karasar (2005: 165) belirttiği gibi telefon, görüntülü telefon gibi anında ses ve resim ileticileri ile yüz yüze görüĢmenin mümkün olmadığı veya araĢtırmacı tarafından zor uygulanabileceği, görüĢme yapılacak kiĢinin zaman kısıtlaması gibi olumsuz bir takım durumlarda gerçekleĢtirilebileceği göz önünde bulundurularak dört yönetici ile belirledikleri saatlerde telefonla görüĢülmüĢtür. AraĢtırma kapsamındaki tüm katılımcılara araĢtırmanın konusu, kapsamı ile ilgili ayrıntılı bilgi verilmiĢtir. Yöneticilere bilgilerinin gizli tutulacağı ve üçüncü kiĢilerle paylaĢılmayacağı da belirtilmiĢtir. GörüĢme formuna son hali verildikten sonra bir otel yöneticisi ile ön görüĢme yapılarak sorulara verilen cevaplar çözümlenerek dökümü yapılmıĢtır. AnlaĢılmayan sorularda değiĢiklikler yapılarak ön görüĢme kapsamında görüĢülen yönetici araĢtırma kapsamı dıĢında tutulmuĢtur. Yöneticiler ile yapılan görüĢlerin yazılı bir biçimde kaydedilmesi ve kaydedilmiĢ görüĢmeler ile görüĢlerinin alınması araĢtırmanın iç geçerliliğini arttırmakta katkı sağlamıĢtır. Ġç geçerliliği arttırtmak amacıyla elde edilen veriler araĢtırmanın analiz kısmında doğrudan alıntılar ile arttırılmaya çalıĢılmıĢtır. Ġç geçerliliğin arttırılmasına yönelik uzman incelemesi, katılımcı teyidi ile birlikte yöneticilerle yapılan görüĢmelerin sürelerinin mümkün en uzun sürede yapılması ile iç geçerlilik arttırılmaya çalıĢılmıĢtır. GörüĢmelerden elde edilen veriler iki araĢtırmacı tarafından ayrı ayrı kodlanmıĢ ve kodlayıcılar arasındaki uyuĢum yüzdesine bakılmıĢtır. AraĢtırmanın dıĢ geçerliliğinin arttırılması amacıyla araĢtırma süreci ve bu süreçte yapılanlar araĢtırmanın tüm aĢamalarında detaylı bir biçimde açıklanmıĢtır.
Otel iĢletmelerinin gelir yönetimi tekniklerinden dağıtım kanalları ve web siteleri aracılığıyla faydalanma düzeylerini analiz etmeyi amaçlayan çalıĢmanın üçüncü kısmı kapsamında Türkiye’de faaliyet gösteren beĢ yıldızlı otel iĢletmeleri evren olarak belirlenmiĢtir. Yatırım ĠĢletmeleri Genel Müdürlüğünün (yigm.kulturturizm.gov.tr, 2016) web sitesinden elde edilen Türkiye’de faaliyet gösteren beĢ yıldızlı otel iĢletmeleri isimleri ile birlikte alınmıĢ ve bu iĢletmeler
listede bölgelere göre dağılım gösteren biçimde olmadığı için araĢtırmacı tarafından bölgelere ayrılmıĢtır. Bölgelere göre oteller dağıtıldıktan sonra evren ve örneklem hesaplamaları yapılmıĢtır. AraĢtırmanın sınırlılığı web sitelerinin değerlendirildiği tarih aralığı ve sadece beĢ yıldızlı otellerin değerlendirilmesidir. Web sitelerinin iĢleyiĢinin dinamik bir yapıda olması sebebiyle zaman içerisinde meydana gelebilecek değiĢikliklerin ileride yapılacak çalıĢmalar ile karĢılaĢtırmalar yapılabilmesini de beraberinde getirecektir. Verilerin 14.05.2016 ile 26.05.2016 tarihleri aralığında toplanması çalıĢmanın sınırlılığıdır. Ancak tekniklerin belirlenmesine yönelik dağıtım kanallarına ve web sitelerine girilen tarih aralıkları sezonun yoğun geçeceği 20 Ağustos-30 Ağustos arası ve bu tarih aralığındaki tek günlük giriĢ ve çıkıĢ tarihi 20 Ağustos-21 Ağustos tarihleridir. AraĢtırmanın diğer bir sınırlılığı da zincir otellerin web sitelerinin tek bir alan adı altında diğer iĢletmelerine yer vermeleri ve benzer teknikleri her bir otel için benzerlik göstermesi nedeniyle tek bir otelin seçilmesidir. Bu kapsamda seçilen otellere iliĢkin kullanılan dağıtım kanalları veya diğer bir ifade ile çevrimiçi seyahat acenteleri booking.com ve hotels.com’dur. Söz konusu dağıtım kanallarında fiyat paritesine iliĢkin farklılıklar incelenmiĢtir. Ayrıca bu dağıtım kanalları arasında otel iĢletmelerinin uyguladıkları diğer teknikler arasındaki farklılıklar araĢtırılmıĢtır. Dağıtım kanalları ve otel iĢletmelerinin kurumsal web siteleri arasındaki benzerlikler ve farklılıklara iliĢkin veriler de bu sitelerden elde edilmiĢtir. Otel iĢletmelerinin web sitelerinin gelir yönetimi teknikleri ile ilgili verilerin toplanmasında nitel araĢtırma tekniklerinden tarama modeli kullanılmıĢtır. Ziyaret edilen her bir web sitesi ve dağıtım kanalları için ayrı olmak üzere bir değerlendirme formu kullanılmıĢtır. Her bir otel için kurumsal web sitesi ve dağıtım kanallarındaki gelir yönetimi teknikleri ile ilgili durumları bir değerlendirme formunda değerlendirilmiĢtir.