Çözümlemede ilk adım, toplanan “ham veri”leri amaca uygun biçimde sınıflandırmaktır (Karasar, 2011, s. 206). Bu çalışmada öncelikle alınan puanlar cinsiyet değişkenine göre kadınların ve erkeklerin, medeni durumlarına göre evli ve bekâr, mesleki kıdemlerine, yaşlarına, eğitim durumlarına ve branşlarına göre sınıflara ayrılmıştır. Daha sonra tesadüfî (yansız) olarak seçilen bu veriler, analiz için SPSS for Windows 15.0 programına aktarılmıştır.
İstatistiksel analiz yapmak için uygun analiz türünü belirlemek önemli bir kriterdir. Çünkü analiz yöntemini belirlerken verilerin türüne bakmak gerekir. Analiz yöntemleri verilerin özelliklerine göre; parametrik veriler için kullanılan analiz yöntemleri ve parametrik olmayan veriler için kullanılan analiz yöntemleri olarak iki temel gruba ayrılmaktadır. Ancak parametrik testlerin kullanılabilmesi için verilerin normal dağılması ve homojen olması gerekmektedir (Eymen, 2007, s. 87).
Bu araştırmada elde edilen verilerin normal dağılıma uygunluğu Tek Örneklem Kolmogorov Smirnov Testi kullanılarak belirlenmiştir. Test sonucuna göre “zaman yönetimi” faktörü için
102
Assymp. Sig. değeri 0,472; “iş doyumu” faktörü için Assymp. Sig. değeri 0,126 olarak bulunmuştur. Assymp. Sig. (Anlamlılık) değerlerinin istatistiksel anlamlılık hesaplamalarında sınır değeri kabul edilen 0,05’ten büyük olması incelenen faktörlerin dağılımlarının normal olduğunu göstermektedir (Eymen, 2007, s. 90). Çarpıklık katsayısı (ÇK) ise 0,04 bulunmuştur. ÇK, -1 ve +1 sınırları içinde kalıyorsa, puanların normal dağılımdan önemli bir sapma göstermediği şeklinde yorumlanabilir (Büyüköztürk, 2011, s. 40). Ayrıca elde edilen Mean=140,39; Median=141,00 ve Mode=142 değerleri, puanların normalden aşırı sapma göstermediğini ifade etmektedir. Aynı verilerin homojenliği incelendiğinde; “zaman yönetimi” faktörü için Sig. değeri 0,567; “iş doyumu” faktörü için Sig. değeri 0,929 olarak bulunmuştur. Sig. (Anlamlılık) değerlerin 0,05’ten büyük olması incelenen faktörlerin dağılımlarının homojen olduğunu göstermektedir (Eymen, 2007, s. 90). Dolayısıyla ulaşılan bu değerler, incelenen faktörlerin dağılımlarının normal olduğunu gösterdiği için araştırmada parametrik test yöntemleri kullanılmıştır.
Araştırmada güvenirlik analizleri, betimsel istatistik yöntemlerinden aritmetik ortalama (X̅), standart sapma (s), yüzde (%), frekans (f) işlemleri ile çalışmada elde edilen bulgular değerlendirilmiştir.
Örneklem normal dağılım gösterdiğinden parametrik analizlerden yararlanılmıştır. Niceliksel verilerin karşılaştırılmasında iki grup durumunda, gruplar arası karşılaştırmalarında bağımsız gruplar (İndependent samples) T-Testi kullanılmıştır. İkiden fazla grup durumunda parametrelerin gruplar arası karşılaştırmalarında tek yönlü varyans analizi ANOVA ve farklılığa neden olan grubun tespitinde Bonferronni ve Fischer’in LSD testi kullanılmıştır. Ölçekler arası ilişkileri saptamak için ise Pearson Korelasyon analizi kullanılmıştır.
103
BÖLÜM IV
BULGULAR VE YORUM
Bu bölümde araştırma probleminin çözümü için araştırmaya dâhil edilen öğretmenlerden, anket formu aracılığı ile toplanan verilerin istatistiksel çözümlenmesi sonucunda elde edilen bulgular ve bunlara dayalı olarak yapılan yorumlar araştırmanın amacına ve alt amaçlarına uygun bir biçimde ve sırada verilmiştir.
Bu amaçla araştırmaya katılan öğretmenlerin “Zaman Yönetimi Envanteri” ve “İş Doyumu Ölçeği”nde her bir alt ölçekte bulunan maddelere verilen cevapların betimsel istatistikleri; aritmetik ortalama puanları ve standart sapma değerleri tablolar halinde verilmiştir. Araştırmanın alt problemlerine göre öğretmenlerin zaman yönetimine ilişkin bulgular cinsiyet, yaş, medeni durum, eğitim durumu, kıdem ve branşlarına göre değerlendirilmeleri incelenmiştir. Öğretmenlerin iş doyumuna ilişkin bulgular da demografik özelliklerine göre tablolar halinde verilmiş ve yorumlanmıştır. Son olarak öğretmenlerin zaman yönetimi becerileri ile iş doyumları arasındaki ilişki Pearson Momentler Çarpımı Katsayısı ile bulunarak tablolarla gösterilmiş ve analiz edilmiştir.
Araştırmada iki grup arasındaki farklılığı bulmak için T-Testi, üç veya daha fazla sayıdaki gruplar için Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA) yapılmıştır. Varyans analizi sonucunda gruplar arası farkın anlamlı çıkması durumunda LSD Testi uygulanarak sonuçlar tablolar halinde gösterilmiş ve yorumlanmıştır.
4.1. Öğretmenlerin Zaman Yönetimi Becerilerine İlişkin Bulgular
Burada araştırmaya katılan öğretmenlerin Zaman Yönetimi Envanteri’nin genelinden ve her bir alt boyutundan aldıkları puanların betimsel istatistikleri, T-Testi ve ANOVA sonuçları verilmiştir.
104
Öğretmenlerin Zaman Yönetimi Envanteri’nin genelinden ve her bir alt boyutundan aldıkları puanların ortalamaları ve standart sapmaları Tablo 19’da sunulmuştur.
Tablo 19. Öğretmenlerin Zaman Yönetimi ve Alt Boyutlarına Verdiği Cevapların Ortalama ve Standart Sapma Değerleri
Boyutlar N X̅ S
Zaman Planlaması 297 2.74 0.48
Zaman Tutumları 297 2.78 0.48
Zaman Harcattırıcılar 297 3.22 0.44
Genel Zaman Yönetimi 297 2.85 0.37
Tablo 19’da zaman yönetimi alt boyutlarının standart sapma değerleri incelendiğinde, en homojen dağılım genel zaman yönetiminde (s=0,37) olduğu görülmektedir. Çalışma grubundaki öğretmenlerin zaman yönetimi ve alt boyutlarına verdikleri cevaplara ilişkin dağılımları incelendiğinde; öğretmenlerin genel zaman yönetimi (X̅=2,85), zaman planlaması (X̅=2,74), zaman tutumları (X̅=2,78) ve zaman harcattırıcı (X̅=3,22) puanları, yüksek oranda “Sık sık” seçeneğinin işaretlenmiş olduğunu göstermektedir.
Dolayısıyla araştırmaya katılan öğretmenler sık sık (çoğu kez) güne zamanlarını planlayarak başlamakta, hafta başlarında çoğunlukla o hafta için bir dizi amaç belirlemekte, çoğu kez her gün planlama için zaman ayırmakta, kendi için bir takım amaçlar belirlemekte ve yapmak zorunda olduğu işlerin listesini çıkarmakta, okul günlerinde yapmak sorunda olduğu etkinliklerin programını çoğu kez yapmakta, bir sonraki hafta için ne yapacağını net olarak belirlemekte, çalışmalarını bitirmek için bir tarih saptamakta ve bu tarih içinde amaçlarını bitirebileceğini düşünmekte, çoğu kez zamanı programlayarak verimli kullandığını düşünmekte oldukları söylenebilir.
Yukarıda bahsedilenlere ek olarak öğretmenler çoğu kez işleriyle önemli tarihleri takvim üzerinde işaretlemekte, alanlarıyla ilgili ulaştıkları yazıları ve makaleleri gerekli olabilir düşüncesiyle saklamakta, yakın tarihte sınav yapmasalar bile ilgili dokümanları gözden geçirmekte, okul işlerini engellememesi için insanlarına taleplerine çoğu kez hayır diyebildikleri ifade edilebilir.
105
Benzer şekilde zamanlarını planlama konusunda başarılı oldukları, normal bir okul gününde okul işlerine kendi özel işlerinden daha çok zaman ayırmadıkları, zaman kaybettirici alışkanlıklara veya etkinliklere devam etmedikleri, sigara içmeyi zaman kaybettirici olarak düşündükleri ve okulla ilgili işlerini son güne bırakmadıkları belirtilebilir.
Bu bağlamda, ortaokullarda görev yapan öğretmenlerin yüksek düzeyde zaman yönetimi becerilerine sahip oldukları ve zamanı etkin bir şekilde kullanabildikleri sonucu çıkarılabilir. Ulaşılan bu sonuçlar ile Gözel (2009)’in araştırma sonuçları benzerlik göstermektedir. Bu araştırma sonucuna göre de araştırma kapsamına alınan öğretmenlerin zamanı kullanma konusunda “yüksek” düzeyde bir beceri sergiledikleri, zamanın önemi hakkında yeterli bilince sahip oldukları anlaşılmaktadır. Ayrıca öğretmenlerin zaman yönetimini iyi bildikleri ve etkin bir şekilde uygulayabildikleri belirtilmiştir.
4.1.1. Öğretmenlerin “Cinsiyet” Değişkenine Göre Zaman Yönetimi Becerilerine İlişkin Bulgular
Araştırmaya dâhil edilen öğretmenlerin cinsiyetlerine göre, zaman yönetimi ve zaman yönetiminin alt boyutlarına yönelik elde edilen bulgular aşağıdaki Tablo 20’de verilmiştir.
Tablo 20. Zaman Yönetimi Ölçeği Puanlarının Cinsiyete Göre T-Testi Sonuçları
Cinsiyet N X̅ S Sd t p Zaman Planlaması Kadın 156 30.32 5.16 295 .61 .543 Erkek 141 29.94 5.52 Zaman Tutumları Kadın 156 19.50 3.32 295 .06 .950 Erkek 141 19.52 3.45 Zaman Harcattırıcılar Kadın 156 16.32 2.18 295 2.00 .046 Erkek 141 15.80 2.21
Genel Zaman Kadın 156 66.14 8,49 295 .88 .387
Yönetimi Erkek 141 65.28 8,69
*p<0,05
Tablo 20’e göre, öğretmenlerin genel zaman yönetiminin “zaman harcattırıcılar” alt boyutuna ilişkin becerileri cinsiyete göre anlamlı bir farklılık göstermektedir, t(295)=2,00;
106
p<0,05. Kadın öğretmenlerin zaman harcattırıcılara yönelik becerileri (X̅==16,32), erkek öğretmenlere (X̅==15,80) göre daha olumludur. Bu bulgu, öğretmenlerin zaman harcattırıcılar ile cinsiyet arasında anlamlı bir ilişkinin olduğu şeklinde yorumlanabilir. Başka bir ifade ile kadın öğretmenler erkek öğretmenlere göre zamanı planlama konusunda kendilerini başarılı bulmakta, zaman kaybettirici alışkanlıklara veya etkinliklere devam etmemekte, sigara içmeyi zaman kaybettirici olarak düşünmekte ve okulla ilgili işleri son güne bırakmamakta denilebilir. Dolayısıyla bu çalışmada yer alan kadın öğretmenlerin erkek öğretmenlere göre zaman tuzaklarına karşı daha hassas oldukları anlaşılmaktadır. Hesaplanan η2 (0,01) değerine göre, zaman yönetiminin “zaman harcattırıcılar” alt boyutu
ölçeği puanlarında gözlenen varyansın yaklaşık % 01’inin cinsiyete bağlı olduğu ifade edilebilir. Öte yandan, hesaplanan Cohen d değeri 0,23’tür. Bu sonuç kadın ve erkek öğretmenlerin “zaman harcattırıcılar” ortalama puanları arasındaki farkın 0,23 standart sapma kadar olduğunu gösterir.
Tablo 20 incelendiğinde, öğretmenlerin cinsiyet değişkenine göre, genel zaman yönetiminin “zaman planlaması” ve “zaman tutumları” alt boyutlarına ilişkin becerilerinde anlamlı bir farklılık görülmemektedir, t(295)=0,61; p>0,05 ve t(295)=0,06; p>0,05. Bu bulgu öğretmenlerin zaman tutumları ve zaman planlaması becerilerine yönelik erkek öğretmenler ile bayan öğretmenler benzerlik göstermektedir şeklinde yorumlanabilir.
Bununla birlikte Tablo 20’de öğretmenlerin “genel zaman yönetimi” becerilerinin istatistikî verileri incelendiğinde, erkek öğretmenlerin X̅=66,14 ve kadın öğretmenlerin X̅=65,28 olduğu görülmektedir. Bayan öğretmenlerin ortalamaları erkek öğretmenlerin ortalamalarından daha yüksek olmasına rağmen bu iki grup arasındaki fark anlamlı değildir, t(295)=0,88; p>0,05. Başka bir ifade ile bu araştırmaya katılan erkek ve kadın öğretmenler zaman yönetimine yönelik yakın becerilere sahip oldukları söylenebilir. Sonuç olarak cinsiyet değişkeninin öğretmenlerin zaman yönetimi becerilerinin değerlendirilmesinde etkin olmadığı görülmektedir.
4.1.2. Öğretmenlerin “Medeni Durum” Değişkenine Göre Zaman Yönetimi Becerilerine İlişkin Bulgular
Araştırmaya dâhil edilen öğretmenlerin medeni durumlarına göre, zaman yönetimi ve zaman yönetiminin alt boyutlarına yönelik elde edilen bulgular aşağıdaki Tablo 21’de verilmiştir.
107
Tablo 21. Zaman Yönetimi Ölçeği Puanlarının Medeni Duruma Göre T-Testi Sonuçları
Cinsiyet N X̅ S sd t P Zaman Planlaması Evli 199 30.47 5.31 295 1.53 .127 Bekar 98 29.47 5.33 Zaman Tutumları Evli 199 19.50 3.32 295 .10 .917 Bekar 98 19.54 3.51 Zaman Harcattırıcılar Evli 199 16.11 2.22 295 .31 .755 Bekar 98 16.02 2.18
Genel Zaman Evli 199 66.08 8,43 295 .98 .325
Yönetimi Bekar 98 65.03 8,33
*p<0,05
Tablo 21’de verilen öğretmenlerin genel zaman yönetiminin “zaman planlaması” alt boyutuna yönelik istatistikî verileri incelendiğinde, evli öğretmenlerin X̅=30,47 ve bekâr öğretmenlerin X̅=29,47 olduğu görülmektedir. Evli öğretmenlerin ortalamaları bekâr öğretmenlerin ortalamalarından daha yüksek olmasına rağmen, bu iki grup arasındaki fark anlamlı değildir, t(295)=1,53; p>0,05.
Bununla birlikte Tablo 21’e göre, öğretmenlerin genel zaman yönetiminin “zaman tutumları” ve “zaman harcattırıcılar” alt boyutuna ilişkin becerileri medeni durumlarına göre anlamlı bir farklılık göstermemektedir, t(295)=0,10; p>0,05ve t(295)=0,31; p>0,05. Ayrıca yukarıdaki tablo incelendiğinde, öğretmenlerin “genel zaman yönetimi” becerileri medeni durumlarına göre de anlamlı bir farklılık göstermemektedir, t(295)=0,10; p>0,05. Bu bulgu, araştırmaya katılan evli ve bekar öğretmenlerin zaman yönetimi becerileri arasında anlamlı bir ilişki olmadığı şeklinde de yorumlanabilir. Sonuç olarak medeni durum değişkeninin öğretmenlerin zaman yönetimi becerilerinin değerlendirilmesinde etkin olmadığı görülmektedir.
108
4.1.3. Öğretmenlerin “Eğitim Durumu” Değişkenine Göre Zaman Yönetimi Becerilerine İlişkin Bulgular
Araştırmaya dâhil edilen doktora mezunu öğretmen sayısı yeterli olmadığından yüksek lisans grubu ile birleştirilmiştir. Öğretmenlerin eğitim durumlarına göre, zaman yönetimi ve zaman yönetiminin alt boyutlarına yönelik T-Testi yapılmış, elde edilen bulgular aşağıdaki Tablo 22’de verilmiştir.
Tablo 22. Zaman Yönetimi Ölçeği Puanlarının Eğitim Durumuna Göre T-Testi Sonuçları
Eğitim Durumu N X̅ S sd t P Zaman Planlaması Lisans 289 30.17 5.35 295 .479 .632 Yüksek Lisans 8 29.25 4.95 Zaman Tutumları Lisans 289 19.53 3.41 295 .434 . 665 Yüksek Lisans 8 19.00 1.69 Zaman Harcattırıcılar Lisans 289 16.09 2.22 295 .750 . 454 Yüksek Lisans 8 15.50 1.69
Genel Zaman Lisans 289 65.79 8.65 295 .661 . 509
Yönetimi Yüksek Lisans 8 63.75 5.65 *p<0,05
Tablo 22’de görüldüğü gibi araştırmaya katılan öğretmenlerin eğitim durumu değişkenine göre genel zaman yönetimi ve alt boyutları ortalamalarına bakıldığında, lisans mezunu olan öğretmenlerin ortalamalarının yüksek olduğu görülmektedir; “zaman planlaması” X̅=30,17; “zaman tutumları” X̅=19,53; “zaman harcattırıcılar” X̅=16,09 ve “genel zaman yönetimi” X
̅=65,79’dur. Lisans mezunu olan öğretmenlerin ortalamaları yüksek lisans öğretmenlerin ortalamalarından daha yüksek olmasına rağmen, bu iki grup arasındaki fark anlamlı değildir, t(295)=0,661; p>0,05.
Başka bir deyişle, araştırmaya katılan lisans ve yüksek lisans öğretmenlerin zaman yönetimi becerileri arasında anlamlı bir ilişki bulunmamaktadır. Sonuç olarak eğitim durumu değişkeninin öğretmenlerin zaman yönetimi becerilerinin değerlendirilmesinde etkin olmadığı görülmektedir.
109
4.1.4. Öğretmenlerin “Yaş” Değişkenine Göre Zaman Yönetimi Becerilerine İlişkin Bulgular
Araştırmaya dâhil edilen öğretmenlerin yaş değişkenine göre, zaman yönetimi ve zaman yönetiminin alt boyutlarına yönelik elde edilen bulgular aşağıdaki Tablo 23’te verilmiştir. Tablo 23. “Yaş” Değişkenine Göre Zaman Yönetimi Envanteri Puanlarının Betimsel İstatistikleri
Tablo 23’te öğretmenlerin yaş değişkenine göre “zaman planlaması” ortalamalarına bakıldığında; en yüksek X̅=32,06 ile 41-50 yaş ve en düşük X̅=29,46 ile 30 ve daha az yaş grubundaki öğretmenlerde olduğu, “zaman tutumları” ortalamalarına bakıldığında en yüksek 41-50 yaş (X̅=20,89) ve en düşük 51-60 yaş (X̅=18,20) grubundaki öğretmenlerde olduğu,
Yaş N X̅ SS Zaman Planlaması 30 yaş ve daha az 127 29.46 5.37 31-40 yaş 130 30.25 5.04 41-50 yaş 35 32.06 5.94 51-60 yaş 5 31.00 4.95 Toplam 297 30.14 5.33 Zaman Tutumları 30 yaş ve daha az 127 19.17 3.50 31-40 yaş 130 19.53 3.08 41-50 yaş 35 20.89 3.72 51-60 yaş 5 18.20 3.27 Toplam 297 19.51 3.38 Zaman Harcattırıcılar 30 yaş ve daha az 127 15.79 2.22 31-40 yaş 130 16.06 2.14 41-50 yaş 35 17.20 2.11 51-60 yaş 5 16.00 2.35 Toplam 297 16.08 2.21 Genel Zaman Yönetimi 30 yaş ve daha az 127 64.42 8.78 31-40 yaş 130 65.85 8.65 41-50 yaş 35 70.14 10.08 51-60 yaş 5 65.20 6.53 Toplam 297 65.73 8.58
110
“zaman harcattırıcılar” ortalamalarına bakıldığında ise en yüksek 41-50 yaş (X̅=17,20) ve en düşük 51-60 yaş (X̅=16,00) gurubundaki öğretmenlerde olduğu görülmektedir. Aynı zamanda öğretmenlerin yaş değişkenine göre “genel zaman yönetimi” ortalamalarına bakıldığında ise; en yüksek 41-50 yaş (X̅=70,14) ve en düşük 30 ve daha az yaş gurubundaki (X̅=64,42) öğretmenlerde olduğu görülmektedir. Diğer yaş grupları değerlerinin de bu iki ortalama arasında değiştiği görülmektedir.
Öğretmenlerin yaş değişkenine göre, zaman yönetimi ve zaman yönetiminin alt boyutlarına yönelik ANOVA sonuçları aşağıda verilen Tablo 24’te gösterilmiştir.
Tablo 24. Öğretmenlerin Zaman Yönetimi Envanteri Puanlarının “Yaş” Değişkenine Göre ANOVA Sonuçları
Tablo 24’te analiz sonuçları, öğretmenlerin genel zaman yönetiminin alt boyutu olan “zaman planlaması” becerileri arasında yaş değişkeni bakımından anlamlı bir fark olmadığını göstermektedir, F(3, 293)=2,282; p>0,05. Başka bir deyişle, öğretmenlerin “zaman planlama” uygulamaları, yaşlarına bağlı olarak anlamlı bir şekilde değişmemektedir. Bu bağlamda, farklı yaş gruplarındaki öğretmenlerin zamanı etkili ve verimli kullanma konusunda benzer becerilere sahip oldukları sonucuna varılabilir.
Varyansın Kaynağı Karaler Toplamı sd Kareler Ortalaması F P Zaman Planlaması Gruplararası 191.961 3 63.987 2.282 .079 Gruplariçi 8214.099 293 28.034 Toplam 8406.061 296 Zaman Tutumları Gruplararası 89.961 3 29.987 2.675 .047 Gruplariçi 3284.247 293 11.209 Toplam 3374.209 296 Zaman Harcattırıcılar Gruplararası 54.851 3 18.284 3.870 .010 Gruplariçi 1384.368 293 4.725 Toplam 1439.219 296 Genel Zaman Yönetimi Gruplararası 903.560 3 301.187 4.223 .006 Gruplariçi 20894.891 293 71.314 Toplam 21798.451 296 *p<0,05
111
Bununla birlikte Tablo 24’te, öğretmenlerin genel zaman yönetiminin alt boyutu olan “zaman tutumları” becerileri arasında yaş değişkeni bakımından anlamlı bir fark olduğu görülmektedir, F(3, 293)=2,675; p<0,05. Dolayısıyla, öğretmenlerin “zaman tutumları” uygulamaları, yaşlarına bağlı olarak anlamlı bir şekilde değişmektedir. Hesaplanan η2 (0,03)
değerine göre, zaman yönetiminin “zaman tutumları” alt boyutu ölçeği puanlarında gözlenen varyansın yaklaşık % 03’ünün yaşa bağlı olduğu ifade edilebilir.
Ayrıca Tablo 24’e göre, öğretmenlerin “zaman harcattırıcılar” a ilişkin becerileri arasında da eğitim durumları bakımından anlamlı bir fark olduğu görülmektedir, F(3, 293)=3,870; p<0,05. Yani öğretmenlerin “zaman harcattırıcılar” ile başa çıkma uygulamaları, yaş değişkenine bağlı olarak anlamlı bir şekilde değişmektedir. Hesaplanan η2 (0,04) değerine
göre, zaman yönetiminin “zaman harcattırıcılar” alt boyutu ölçeği puanlarında gözlenen varyansın yaklaşık % 04’ünün yaşa bağlı olduğu ifade edilebilir.
Tablo 24’te verilen analiz sonuçları, öğretmenlerin “genel zaman yönetimi” becerileri arasında yaş grupları bakımından anlamlı bir fark olduğunu göstermektedir, F(3, 293)=4,223; p<0,05. Başka bir deyişle, öğretmenlerin “genel zaman yönetimi” becerileri, yaş değişkenine bağlı olarak anlamlı bir şekilde değişmektedir. Hesaplanan η2 (0,04)
değerine göre, zaman yönetimi ölçeği puanlarında gözlenen varyansın yaklaşık % 04’ünün yaşa bağlı olduğu ifade edilebilir.
Yaş grupları arasındaki farkların, hangi gruplar arasında olduğunu bulmak amacıyla LSD testi yapılmıştır. LSD testine ait sonuçlar aşağıdaki Tablo 25, Tablo 26 ve Tablo 27’de verilmiştir.
112
Tablo 25. Öğretmenlerin “Yaş” Değişkenine Göre “Zaman Tutumları” Alt Boyutundaki Becerilerini Gösteren LSD Testi Sonuçları
Yaş (I) Yaş (J)
Farkların Ortalaması (I-J)
Standart
Hata P
30 ve daha az yaş 31-40 yaş -.36541 .41771 .382
41-50 yaş -1.72036 .63915 .008*
51-60 yaş -.96535 1.52646 .528
31-40 yaş 30 ve daha az yaş .36541 .41771 .382
41-50 yaş -1.35495 .63756 .034*
51-60 yaş 1.33077 1.52579 .384
41-50 yaş 30 ve daha az yaş 1.72036 .63915 .008*
31-40 yaş 1.35495 .63756 .034*
51-60 yaş 2.68571 1.60065 .094
51-60 yaş 30 ve daha az yaş -.96535 1.52646 .528
31-40 yaş -1.33077 1.52579 .384
41-50 yaş -2.68571 1.60065 .094
*p<0,05
Tablo 25’te verilen LSD sonuçlarına göre, 30 ve daha az yaş ile 41-50 yaş grubundaki ve 31-40 yaş ile 41-50 yaş grubundaki öğretmenlerin “zaman tutumları” becerilerinde farklılık olduğu görülmektedir. Tablo 23 ve Tablo 25 birlikte değerlendiğinde, 41-50 yaş grubunda (X̅=20,89) bulunan öğretmenlerin “zaman tutumları”nın, 30 ve daha az yaş grubunda (X̅=19,17) ve 31-40 yaş grubunda (X̅=19,53) bulunan öğretmenlerden daha olumlu olduğu belirlenmiştir. Bu sonuç, araştırmaya katılan 41-50 yaş grubundaki öğretmenlerin işleriyle ilgili önemli tarihleri bir takvim üzerinde işaretledikleri, ileride gerekebileceğini düşünerek dokümanları sakladıkları, boş zamanlarını verimli değerlendirdikleri gibi zamanı kontrol etme konusunda daha becerikli oldukları şeklinde yorumlanabilir.
113
Tablo 26. Öğretmenlerin “Yaş” Değişkenine Göre “Zaman Harcattırıcılar” Alt Boyutundaki Becerilerini Gösteren LSD Testi Sonuçları
Yaş (I) Yaş (J)
Farkların Ortalaması (I-J)
Standart
Hata P
30 ve daha az yaş 31-40 yaş -.27414 .27120 .313
41-50 yaş -1.41260 .41497 .001*
51-60 yaş -.21260 .99104 .830
31-40 yaş 30 ve daha az yaş .27414 .27120 .313
41-50 yaş -1.13846 .41393 .006*
51-60 yaş .06154 .99061 .951
41-50 yaş 30 ve daha az yaş 1.41260 .41497 .001*
31-40 yaş 1.13846 .41393 .006*
51-60 yaş 1.20000 1.03921 .249
51-60 yaş 30 ve daha az yaş .21260 .99104 .830
31-40 yaş -.06154 .99061 .951
41-50 yaş -1.20000 1.03921 .249
*p<0,05
Tablo 26’da verilen LSD testi sonuçlarına göre, 30 ve daha az yaş ile 41-50 yaş grubundaki ve 31-40 yaş ile 41-50 yaş grubundaki öğretmenlerin “zaman harcattırıcılar” a yönelik becerilerinde farklılık olduğu görülmektedir. Tablo 23 ve Tablo 26 birlikte incelendiğinde, 41-50 yaş grubunda (X̅=17,20) bulunan öğretmenlerin zaman harcattırıcılarla başa çıkma becerileri, 30 ve daha az yaş grubunda (X̅=15,79) ve 31-40 yaş grubunda (X̅=16,06) bulunan öğretmenlerden daha olumlu olduğu belirlenmiştir. Bu sonuç, araştırmaya katılan 41-50 yaş grubundaki öğretmenlerin 30 ve daha az yaş grubundaki ve 41-50 yaş grubundaki öğretmenlere göre zaman kaybettirici alışkanlıklardan veya etkinliklerden ve önemli işlerini son güne bırak gibi zaman harcattırıcı faaliyetlerden daha çok kaçınabildikleri şeklinde de yorumlanabilir. Dolayısıyla genç öğretmenler zaman tuzaklarına daha çok düşmektedir denilebilir.
114
Tablo 27. Öğretmenlerin “Yaş” Değişkenine Göre “Genel Zaman Yönetimi” Becerilerini Gösteren LSD Testi Sonuçları
Yaş (I) Yaş (J)
Farkların Ortalaması (I-J)
Standart
Hata P
30 ve daha az yaş 31-40 yaş -1.42883 1.05361 .176
41-50 yaş -5.72553 1.61216 .000*
51-60 yaş -.78268 3.85023 .839
31-40 yaş 30 ve daha az yaş 1.42883 1.05361 .176
41-50 yaş -4.29670 1.60814 .008*
51-60 yaş .64615 3.84854 .867
41-50 yaş 30 ve daha az yaş 5.72553 1.61216 .000*
31-40 yaş 4.29670 1.60814 .008*
51-60 yaş 4.94286 4.03736 .222
51-60 yaş 30 ve daha az yaş .78268 3.85023 .839
31-40 yaş -.64615 3.84854 .867
41-50 yaş -4.94286 4.03736 .222
*p<0,05
Tablo 27’de verilen LSD testi sonuçlarına göre, 30 ve daha az yaş ile 41-50 yaş grubundaki ve 31-40 yaş ile 41-50 yaş grubundaki öğretmenlerin “genel zaman yönetimi” becerilerinde farklılık olduğu görülmektedir. Tablo 23 ve Tablo 27 birlikte incelendiğinde, 41-50 yaş grubunda (X̅=70,14) bulunan öğretmenlerin zaman yönetimi becerileri, 30 ve daha az yaş grubunda (X̅=64,42) ve 31-40 yaş grubunda (X̅=65,85) bulunan öğretmenlerden daha olumlu olduğu belirlenmiştir. Bu bağlamda, araştırmaya katılan 41-50 yaş grubundaki öğretmenlerin 30 ve daha az yaş grubundaki ve 41-50 yaş grubundaki öğretmenlere göre, çoğunlukla zamanlarını planlamak için zaman ayırdıkları ve zamanlarını daha planlı programlı yaşadıkları, zaman tuzaklarına düşmedikleri, zamanı değerlendirme konusunda daha başarılı oldukları ve verimli kullandıkları anlaşılmaktadır. Dolayısıyla genç öğretmenler zamanın sınırsız olduğu yanılgısı ve sahip oldukları enerjiye güvenileri ile acil ve önemli işlerini ertelemeye giderek, zaman tuzaklarına daha çok düştüğü söylenebilir.
115
4.1.5. Öğretmenlerin “Mesleki Kıdem” (Hizmet Yılı) Değişkenine Göre Zaman Yönetimi Becerilerine Yönelik Bulgular
Burada araştırmaya dâhil edilen öğretmenlerin kıdem (hizmet yılı) durumlarına göre, zaman yönetimi ve zaman yönetiminin alt boyutlarına yönelik elde edilen bulgular aşağıdaki Tablo 28’de verilmiştir.
Tablo 28. “Mesleki Kıdem” Değişkenine Göre Zaman Yönetimi Envanteri Puanlarının Betimsel İstatistikleri Mesleki Kıdem N X̅ SS Zaman Planlaması 5 yıl ve daha az 107 28.98 5.26 6-10 yıl 80 30.48 5.10 11-15 yıl 65 30.63 4.56 16-20 yıl 26 30.69 6.76
21 yıl ve daha fazla 19 32.84 5.92
Toplam 297 30.14 5.33 Zaman Tutumları 5 yıl ve daha az 107 19.11 3.31 6-10 yıl 80 19.51 3.38 11-15 yıl 65 19.38 2.96 16-20 yıl 26 20.46 3.88
21 yıl ve daha fazla 19 20.89 4.04
Toplam 297 19.51 3.38 Zaman Harcattırıcılar 5 yıl ve daha az 107 15.79 2.28 6-10 yıl 80 15.90 2.17 11-15 yıl 65 16.15 2.12 16-20 yıl 26 16.81 1.83
21 yıl ve daha fazla 19 17.16 2.29
Toplam 297 16.08 2.21 Genel Zaman Yönetimi 5 yıl ve daha az 107 63.89 8.79 6-10 yıl 80 65.89 7.82 11-15 yıl 65 66.17 6.74 16-20 yıl 26 67.96 10.94
21 yıl ve daha fazla 19 70.89 10.16
116
Tablo 28’de verilen analiz sonuçları, araştırmaya katılan öğretmenlerin kıdemlerine göre; “zaman planlaması” ortalaması en yüksek 21 ve daha fazla yıl (X̅=32,84) ve en düşük 5 ve daha az (X̅=28,98) hizmet yılına sahip öğretmenlerde, “zaman tutumları” ortalaması en yüksek 21 ve daha fazla yıl (X̅=20,89), en düşük 5 ve daha az yıl kıdem grubunda (X̅=19,11), “zaman harcattırıcılar” alt boyutunun ortalamalarına bakıldığında en yüksek 21 ve daha fazla yıl (X̅=17,16) ve en düşük 5 ve daha az (X̅=15,79) hizmet yılına sahip öğretmenlerde olduğu görülmektedir.
Ayrıca Tablo 28’de öğretmenlerin kıdemlerine göre “genel zaman yönetimi” ortalamalarına bakıldığında ise; en yüksek 21 ve daha fazla yıl (X̅=70,89) ve en düşük 5 ve daha az (X̅=63,89) hizmet yılına sahip öğretmenlerde olduğu görülmektedir. Diğer kıdem değerlerinin de bu iki ortalama arasında değiştiği görülmektedir.
Öğretmenlerin mesleki kıdemlerine göre, zaman yönetimi ve zaman yönetiminin alt boyutlarına yönelik ANOVA sonuçları aşağıdaki verilen Tablo 29’da gösterilmiştir.