Verilerin Çözümlenmesi ve Yorumlanması

Veriler ilk toplandıkları şekliyle fazla anlam ifade etmedikleri için verilerin bazı teknikler kullanılarak toplama işinin nasıl yapıldığı, verilerin nasıl çözümlendiği ve yorumlandığı ile ilgili bilgiler araştırmada belirtilmelidir (Karasar, 2016:248).

Bu araştırmada, Amerika Birleşik Devletleri ve Rusya Federasyonu’nun Türkiye’de bulunan büyükelçiliklerinin Twitter sayfaları ve Twitonomy web sayfalarındaki büyükelçiliklere ait Twitter istatistiklerinin yanı sıra büyükelçiliklerle ilgili tweetlerin yayımlandığı Sabah, Hürriyet, Sözcü, Yeni Şafak, Yeniçağ ve Birgün gazetelerinin web sayfaları nitel araştırma yöntemlerinden web içerik analizine (Web Content Analysis; WebCA) ve söylem analizine tabi tutulmuştur.

Hermeneutik (yorumcu görüş) ve beşeri bilimleri de içine alan kapsamlı bir iletişim anlayışı içinde yer alan söylem analizi bireylerin nasıl konuştuğu, nasıl dinlediği ya da sustuğu, nasıl yazdığı ya da okuduğu soruları çerçevesinde bilgi ve güç, politika ve ideolojik ilişkilere yöneltmektedir. Her seferinde yeni bir veri için tekrar yorumlamaya ve açıklamaya ihtiyaç duyulur; bu yüzden uzun metinler söylem analizi için uygun bulunmamakta olup daha çok kısa metinler ve diyalogları analiz etmeye uygundur ve söylem analizindeki veriler araştırmacının açıklamalarıdır (Gökçe, 2006:44).

Araştırmada içerik analiz tekniği de uygulanmıştır. İçerik analizinin ilk tanımlarından birisi Berelson (1958:12) tarafından yapılmıştır. Berelson’a göre içerik analizi, iletişimin manifest içeriğinin nesnel, sistematik ve niceliksel tarifi için bir araştırma tekniğidir. Hansen ve Machin (2013:112)’e göre içerik analizi, sistematik ve iletişim içeriğinin niceliksel analizi için bir yöntem olup içerik analizi geniş metin gövdelerinin temel özelliklerini analiz etmek ve haritasını çıkarmak için uygun ve medya kapsamındaki uzun vadeli değişikliklerin ve eğilimlerin sistematik bir şekilde listelenmesine katkıda bulunan bir yöntemdir. Ayrıca içerik analizinin, anketler,

120

deneyler, katılımcı gözlemleri, nitel ve etnografik izleyici araştırmaları gibi birçok araştırma yöntemini de içeren daha geniş araştırmalara entegrasyonu da çok uygundur. Baran (2002:410), içerik analizini, iletişim içeriğinin objektif, sistematik ve nicel tanımlamasını ele alan bir sosyal bilim metodolojisi olduğunu ifade ederken, Bauer (2000:131) içerik analizi için, iletişimin içinde bulunan metin, görüntüler gibi sembolik içerikleri kodlamak için kullanılan sistematik bir teknik olduğundan söz etmektedir. Diğer ampirik teknikleri kullanan araştırmacaların aksine, içerik analistleri insanlara ne ifade ettiğini, neyi sağladığını veya önlediğini ve de aktarılan bilgilerin ne anlam taşıdığını anlamak için verileri, basılı materyalleri, görüntüleri ya da ses metinlerini incelemektedirler. Günümüzdeki içerik analizi sembollerin, içeriklerin ve amaçların geleneksel kavramlarınının ötesine geçmektedir. Bu, iletişim teknolojilerinin evrimindeki, medya teknolojilerinin gelişiminin haberleşmeye olan ilgimizi nasıl biçimlendirdiğindeki ve kültürün neyin analiz edildiğine önem vermesindeki rolünde görülebilmektedir (Krippendorf, 2004:14). İçerik analizinin ilk kullanımları reklam, iletişim ve gazetecilik alanındaki bilim insanları tarafından gerçekleştirilen yazılı kitle iletişim araçlarının analizleridir. Son zamanlarda içerik analiz teknikleri daha çok internetteki içeriği analiz etmek için kullanılmaktadır.

1993 yılından itibaren World Wide Web’in (web) ve özellikle Web 2.0 teknolojileri olan ikinci nesil ağların genişlemesiyle bloglar, wiki’ler, sosyal medya, vb. platformlarda kullanıcılar tarafından içerikler oluşturulmaya başlanmıştır. Günümüzde web ortamındaki bu içerikler araştırma yapmak isteyenler için bulunmaz fırsatlar sunmaktadır. Fırsatlar sadece yazılı metinlerle sınırlı kalmayıp ses, animasyon ve video eklentileriyle ayrıca tartışma forumları, sohbet, fotoğraflar ve elektronik posta ile de kullanıcıların kullanıcılarla etkileşimi sağlanmaktadır. Bunların yanı sıra web üzerinden otomatik araçlar vasıtasıyla içerikler toplanabilmekte ve analiz edilebilmektedir (Kim ve Kuljis, 2010:1).

Web analizinde kullanılan ilk metodolojilerden biri olan içerik analizi, her zaman geleneksel yöntemlerle olmasa da, giderek artan bir şekilde kullanılmaktadır (McMillan, 2000:80; akt. Herring, 2010:235). McMillan geleneksel içerik analizini beş maddede açıklayarak web içeriklerinin analizinde bu prosedürlere ve geleneksel uygulamalara bağlı kalınmasını savunmaktadır. McMillan’a göre araştırmacı;

121

 bir örnek seçer,

 kodlama için kategoriler belirler,

 içerik kodlama işlemi yapılır ve kodlamanın güvenirliliğini denetler,  kodlama sürecinde verileri toplayarak analiz eder ve yorumlar yapar. Bu prosedürlere göre; araştırma soruları, web'in gündeminde bulunan birçok yeni sorudan daraltılmış olmalı ve onlar için mevcut ya da yeni ortaya çıkan iletişim kuramında bir bağlam aranmalıdır. Herring (2010:38), içerik analizinin ne olduğu ve nasıl uygulanacağına dair geleneksel düşünceyi genişleten internet içeriğinin analiz edilmesine yönelik olarak Bilgisayar Destekli Söylem Çözümlemesi yaklaşımını tanımlamaktadır. Bu yaklaşımın temel metodolojisi, konuşma ve yazılı metin analizi çalışmalarından uyarlanan söylem analizi yöntemlerinin desteklediği dil odaklı içerik analizi olarak belirtilmektedir ve ayrıca klasik içerik analizi yöntemine web odaklı yaklaşarak beş aşamalı bir süreç ortaya koymaktadır:

 Araştırma sorusu/sorularını belirlemek,  Bilgisayar ortamlı örneklem seçmek,

 Anahtar kavramları, söylem özellikleri açısından işlevsel hale getirmek,  Veriye yöntem analizi ya da analizleri uygulamak,

 Sonuçları yorumlamak.

Bu araştırmada yöntem olarak içerik analizinin kullanılmasının nedeni, örneklem olarak seçilen Türkiye’de bulunan Amerikan Büyükelçiliği ve Rusya Federasyonu’nun Twitter paylaşımlarını ayrıntılı bir şekilde incelemek ve bunlarla ilgili değerlendirmelerde bulunmak ve ayrıca kavramsal boyutta sözü edilen niteliklerle ne şekilde bağdaştığını ortaya koymak açısından uygun bir yöntem olarak düşünülmesidir. Çalışmada web tabanlı içerik analizi uygulamasında geleneksel içerik analizi ve internet ortamında geliştirilmiş olan içerik analizi modellerinden faydalanılacaktır. Sosyoloji, iletişim ve dil bilim gibi farklı disiplinlerde kullanılan yöntemleri içerik analizi dahilinde kullanmak mümkün olabilmektedir. Herring (2010:240), bu disiplinlerin web içerik analizi ile bağlantısını gösterdiği tablosunda (Tablo 3.11) iletişim altında bulunan içerik analizin sosyoloji ve dilbilim araştırmalarında ile de bağlantılı olduğu görülmektedir.

122 Tablo 3. 11: Web İçerik Analizindeki Yaklaşımlar

Disiplin SOSYOLOJİ İLETİŞİM DİL BİLİM

Yöntem ….. …. Sosyal Ağ ….. İçerik ….. Söylem ….. ….. Analizi Analizi Analizi

Web Uygulaması

…… …… Link ….. Konu/Özellik …. Bilgisayar ….. ….. Analizi Analizi Ortamlı

Söylem Analizi

Uygulayıcılar (Foot, (McMillan) (Herring) Shneider)

Kategorileri saptarken bazı teknik noktalara önem verilmesi gerektiğini belirten Bilgin, Bardin (1977)’in ifade ettiği bazı özellikleri şu şekilde aktarmaktadır (2006:13):

 Farklı unsurların aynı kategori içinde olmadığı homojen kategoriler,  İletişim ya da mesajın tamamını içeren bütünsel kategoriler,

 Ayırt edici kategoriler; yani bir unsurun farklı kategorilerde yer almaması,

 Objektif kategoriler; aynı unsurların aynı kategorilerde olması,

 Amaca uygun ve anlam taşıyan, araştırma hedeflerine uyarlanan kategoriler.

Bu bağlamda çalışmanın içerik çözümlemesinde sağlıklı veriler alabilmek için Türkiye’de bulunan Amerikan Büyükelçiliği ve Rusya Büyükelçiliği’nin Twitter kullanımı ile ilgili kategoriler belirlenecek ve araştırmanın konusu bu kategoriler kapsamında alt birimlere ayrılarak incelenecektir.

Kaynak: Herring, S. C. (2010). International Handbook of Internet Research içinde Web Content Analysis: Expanding the Paradigm. Springer, New York, s. 240. [Erişim Tarihi:29.10.2018].

123