Veri Toplama Araçları ve Verilerin Toplanması

Bu araĢtırmada kullanılan veri toplama araçları; 1) Fene yönelik tutum 2) Fen Öğretimine yönelik Tutum Ölçeği 3) Öğretmen Özyeterlik Ölçeği ve 4) Fen Konularındaki Alan Bilgi Testi. Bu bölümde çalıĢmada kullanılan veri toplama araçları tanıtılmıĢtır.

3.3.1. Fene Yönelik Tutum Ölçeği (FYTÖ)

Geban ve diğerleri (1994) tarafından öğretmen adaylarındaki fene iliĢkin tutumların tespit edilmesi adına geliĢtirilen “Fene Yönelik Tutum Ölçeği”nden araĢtırma kapsamında yararlanılmıĢtır. Likert tipinde hazırlanan ölçekte toplam 15 cümle bulunmaktadır. Bu cümlelerden 10‟u olumlu 5‟i olumsuz cümle Ģeklinde hazırlanmıĢtır. Ölçekte bahsedilen 5‟li likert tipi; “Kesinlikle Katılıyorum”, “Katılıyorum”, “Kararsızım”, “Katılmıyorum” ve “Kesinlikle Katılmıyorum” Ģeklinde karĢımıza çıkmaktadır. Ölçekte puanlama sistemi olumlu cümleler için, 5‟ten baĢlayarak 1‟e kadar değer verilmekte; olumsuz cümleler için yapılan puanlama da bunun tersi Ģeklinde uygulanmaktadır. Uygulanan ölçekte Cronbach alpha güvenirlik katsayısı α = 0,83 Ģeklinde belirlenmiĢtir.

3.3.2. Fen Öğretimine Yönelik Tutum Ölçeği (FÖYTÖ)

“Fen Öğretimine Yönelik Tutumları Ölçeği” 1986‟da Thompson ve Shrigley‟in çalıĢmalarıyla geliĢtirilmiĢtir. Bu ölçek, Cho, Kim ve Choi (2003) tarafından okul öncesinde görev yapacak olan öğretmen adaylarına uygulanmıĢtır. Aynı ölçek öğretmen adaylarının fene iliĢkin tutumlarını tespit etmek amacıyla da kullanılmıĢtır. Ölçeğin Türkçe ‟ye uyarlanmasını Çamlıbel Çakmak (2006) sağlamıĢtır. Uygulanan ölçekte elde edilen test sonucuna göre, Cronbach alpha güvenirlik katsayısı α = .81 olarak belirlenmiĢtir. 5‟li likert tarzında oluĢturulan ölçekte kullanılan kriterler “Kesinlikle Katılıyorum”, “Katılıyorum”, “Kararsızım”, “Katılmıyorum” ve “Kesinlikle Katılmıyorum” biçiminde belirlenmiĢtir. Olumlu tercihlerin puanlaması, 5‟ten baĢlamıĢ 1‟e kadar azalarak devam etmiĢtir. Olumsuz tercihler için 1‟den baĢlayan puanlama 5‟e kadar devam etmiĢtir. Toplam 85 puan üzerinden değerlendirmeye tabi tutulan ölçekte 17 madde yer almaktadır (Çamlıbel Çakmak, 2006).

3.3.3. Öğretmen Özyeterlik Ölçeği

Tschannen-Moran ve Hoy (2001)‟in geliĢtirdiği “Öğretmen Öz-yeterlik Ölçeği” yapılan araĢtırmada veri toplamada araç olarak kullanılmıĢ ve Çapa ve diğerleri(2005) bu ölçeği Türkçe‟ye uyarlamıĢlardır. Dokuzlu Likert tipinde olan ölçek 24 maddeden ve her biri 8 madde içeren 3 alt boyuttan oluĢmaktadır. Ölçeğin alt boyutları Öğrenci katılımına yönelik (ÖK) öz-yeterlik, Öğretim Stratejileri (ÖS) özyeterlikleri ve Sınıf Yönetimi (SY) öz-yeterlikleri olarak adlandırılmıĢtır. Ölçeğin toplam iç tutarlılık katsayısı 0,93‟dür. Öğrenci katılımına yönelik öz-yeterlik alt boyutu iç tutarlılık katsayısı 0,82, öğretim stratejilerine yönelik öz-yeterlik alt boyutu iç tutarlılık katsayısı 0,86 ile sınıf yönetimiyle ilgili ortaya konan öz-yeterlik alt boyutu iç tutarlılık katsayısı ise 0,84‟tür. Bu çalıĢmada ölçeğin toplam iç tutarlılık katsayısı 0,92‟dir. Öğrenci katılımına yönelik öz-yeterlik alt boyutu iç tutarlılık katsayısı 0,78, öğretim stratejilerine yönelik öz-yeterlik alt boyutu iç tutarlılık katsayısı 0,84 ve sınıf yönetimine yönelik öz-yeterlik alt boyutu iç tutarlılık katsayısı 0,84 olarak hesaplanmıĢtır. Ölçeğin güvenilir olup olmadığıyla alakalı yapılan hesaplamalara göre elde edilen güvenilirlik katsayıları, uygulanan ölçeğin güvenilirliğinin yüksek olduğunu ortaya koymaktadır (Field, 2009; Huck, 2009).

3.3.4. Fen Konularındaki Alan Bilgi Testi (FAB)

Bu çalıĢmada veri toplama aracı olarak okul öncesi fen konularındaki alan bilgilerini kapsayan beĢ seçenekten ve 25 adet çoktan seçmeli sorudan oluĢan kavram testi araĢtırmacılar tarafından geliĢtirilmiĢ ve bu test 100 öğretmene geçerlik ve güvenirlik çalıĢması kapsamında uygulanmıĢtır. FAB testi maddelerinin belirlenmesi, uzman görüĢü alma, pilot çalıĢma yapılması ve geçerlilik güvenirlik çalıĢması halinde dört basamak kullanarak geliĢtirilmiĢtir.

Test maddelerinin belirlenmesi aĢamasında FAB testinin geliĢtirilmesi amacıyla uzman görüĢleri alınarak maddeler belirlenmiĢtir. Test araĢtırmacılar tarafından geliĢtirileceği için öncelik olarak okul öncesi fen eğitimi dersi ünite konuları ve kazanımları göz önüne alınarak hazırlanmıĢtır. ÇalıĢma sonucunda beĢ seçenekli 25 maddeden oluĢan kavram testi oluĢmuĢtur. Alınabilecek en yüksek puan 25, en düĢük puan ise 0‟dır. Kapsam geçerliği test geliĢtirmenin ilk basamaklarından biridir. Bunun için öncelikli olarak ilgili konunun ölçülmek istenilen kazanımları belirlenir ve bu doğrultuda sorular oluĢturulur. Hazırlanan fen konularındaki alan bilgi testi kapsam geçerliğini sağlaması bakımından, üniversite öğretim programında yer alan okul öncesi konuları ile ilgili kazanımlar dikkate alınmıĢtır. Bu incelemelerden sonra 50 maddelik bir soru havuzu oluĢturulmuĢtur. Testte yer alan sorular; soru kökü ve seçeneklerde yer alan çeldiriciler bakımından alanında alanın da uzman olan fen ve okul öncesi eğitimcileri tarafından incelenmiĢtir. Uzman görüĢlerinden alınan geri dönütler incelendiğinde, soru köklerinin tam olarak anlaĢılamaması ve kullanılan seçeneklerin soruya uygun olamaması ve bazı soruların istenilen kazanımı ölçmemesi gibi sebeplerden dolayı, önerileri göz önüne alınarak 50 maddelik 25‟e düĢürülmüĢtür. OluĢturulan 25 maddelik FAB Testi 100 Okul öncesi öğretmenine uygulanmıĢtır. Elde edilen veriler üzerinde geçerliği ve güvenirliği sağlamak amacıyla bazı analizler yapılmıĢtır. Testin yapı geçerliğinin sağlanması amacıyla bazı istatistiksel iĢlemler uygulanmıĢtır. ĠĢlemler öğretmenlere uygulanan fen konularındaki alan bilgi testi sonuçları için güvenirlik analizleri yapılmıĢ olup Excel 2010 programında hesaplanmıĢtır. AraĢtırmaya katılan öğretmenlerin maddelere verdikleri cevaplar öncelikli olarak puanlanmıĢtır. Her bir öğrencinin doğru yanıtına bir, yanlıĢ yanıtına ise sıfır puan verilmiĢtir. Öğretmenlerin kağıtları puanlanarak en yüksek puandan en düĢük puana doğru sıralanmıĢtır. Test puanı en yüksek olan grubun %27‟si ile en düĢük puanı alan grubun %27‟si alınarak, sırasıyla üst grup ve

alt gruplar oluĢturulmuĢ ve bu grupların dıĢındaki puanlar hesaplamalara dahil edilmemiĢtir. Alt ve üst gruplarda sorulara verilen doğru cevaplar göz önüne alınarak, belirli formüller kullanılarak her bir madde için, madde ayırt edicilik (r), madde güçlük indeksleri (p) ve madde doğru yanıt yüzdesi değerleri hesaplanmıĢtır. Ek olarak varyans, test varyans ve KR-20 değerleri de bulunmuĢtur. Güvenirlik değeri, puanlar arasındaki iç tutarlılığın göstergesidir ve madde ayırt edicilik indeksleri 0.30-0.40 arası olanlar düĢük ayırt edicilik düzeyi ve 0.40 üzerinde olanlar yüksek ayırt edicilik düzeyi Ģeklinde iki gruba ayrılmıĢtır. (Koçak,2013) Buna göre madde puanları 0,414 ün üzerinde hesaplanmıĢ maddelerin yüksek ayırt edicilik grubunda yer verilmiĢtir. Testin kullanılabilirliğini artırabilmek için test maddeleri açık, anlaĢılabilir ve sade bir dille yazılmıĢtır. Uygulanan ölçme aracı test olduğu için puanlaması kolay ve eğitim öğretimde rahatlıkla kullanılabilir. Bütün bu yapılan çalıĢmalar sonucunda çalıĢmalar sonucunda beĢ seçenekten oluĢan 25 maddelik çoktan seçmeli FAB Testine son Ģekli verilmiĢtir. Tablo 1‟de maddelerin madde güçlük indeksleri ve madde ayırt edicilik indeksi verilmiĢtir.

Tablo 1. Fen Konularındaki Alan Bilgi Testi Madde Güçlük Ġndeksi ve Madde Ayırt

Edicilik Ġndeksi P R S1 0,58 0,621 S2 0,60 0,621 S3 0,60 0,552 S4 0,57 0,517 S5 0,54 0,517 S6 0,57 0,483 S7 0,80 0,690 S8 0,80 0,690 S9 0,50 0,517 S10 0,78 0,586 S11 0,58 0,655 S12 0,63 0,414 S13 0,63 0,828 S14 0,53 0,552 S15 0,53 0,586 S16 0,47 0,552 S17 0,67 0,414 S18 0,69 0,690 S19 0,56 0,621 S20 0,72 0,517 S21 0,84 0,655 S22 0,80 0,552 S23 0,64 0,897 S24 0,85 0,414 S25 0,62 0,900