Elde edilen veriler üzerinde, betimsel analiz ve içerik analizi yapılmıştır. Betimsel analiz, araştırmanın alt amaçlarının önceden belli olduğu, bu alt amaçlara göre temaların çıkarılmaya çalışıldığı bir analiz türüdür (Hatch, 2002). Başta, araştırmanın amacına yönelik olarak bir çerçeve çizilmiştir. Daha sonra ise bu çerçeve, verilerle doldurulmaya çalışılmıştır. Bu yolla veriler genel bir çerçeve içinde yapılan kodlama ile çözümlenmiştir. Veriler bir taraftan daha önceden belirlenen ve araştırmanın sorularını yanıtlayabilecek nitelikte olan kavramlar etrafında toplanıp çözümlenirken, bir taraftan da satır satır okuma tekniği ile yeni kodlar oluşturulmuştur. İçerik analizinde ise özellikle duygusal süreçler daha derin bir analize tutularak bir takım kavramlar keşfedilmeye çalışılmıştır. Bu süreçte tümevarımcı bir tavır ile kodlamalar yapılmış, oluşturulan kodlardan bir kodlama listesi elde edilmiştir. Bu kodlama listesi ile tekrarlı kodların bulunduğu anlamlı bütünlere dönülerek kodların ilişkilendirilmesi yoluna (tematik kodlama) gidilmiştir. Kodlama, araştırmacı tarafından verilerden çıkarılan kavramlara göre el ile yapılmıştır. Ortaya çıkan temalar yoluyla, Eisner modelinin üç aşaması (betimleme, yorumlama ve değerlendirme) kullanılmış ve araştırmanın bulgular kısmı oluşturulmuştur. Eisner modelinin son basamağı olan Temalar ise araştırmanın son bölümünde yer almıştır.
Bu bağlamda, betimleme aşamasında öğretim süreci ile ilgili olarak ise, meslek bilgisi derslerine giren öğretim elemanları ve öğrencilerle yapılan görüşmelerden ortam hakkında bilgi edinilmiştir. Öğrencilerin öğrenme süreçlerinde yararlanabilme olanaklarına yönelik olarak, görüşme analizlerinden elde edilen verilere göre yorumlama yapılmıştır. Yorumlama aşamasında analizlerden kanıtlar sunulmuştur. Değerlendirme aşamasında betimlemeler ve buradan yola çıkılarak oluşturulan yorumlamalardan hareketle programın değerlendirmesi yapılmış ve son aşama olan temalaştırma boyutunda toplamda ortaya çıkan sonuçlar maddeler halinde belirtilmiştir. Bu yolla araştırma kapsamına alınan üniversitedeki öğretim elemanlarının ve öğrenenlerin yaşantılarından ve uygulamalarından yararlanarak uygulamadaki sınıf öğretmenliği programının meslek bilgisi dersleri boyutunda uygulanış süreci hakkında bir resim ortaya konulmaya çalışılmış ve mesleki bilgi açısından nitelikli öğretmenin yetiştirilmesi süreci hakkında, bir fikir oluşması sağlanmaya çalışılmıştır.
Bu çalışma, fakültenin öğretim aşamasından sonra elde edilen çıktılara bakılarak öğretimin niteliğini belirlemeye çalışan bir değerlendirme çalışması değildir. Araştırma, geliştirilen eğitim fakültesi programlarından sınıf öğretmenliği öğretim programındaki meslek bilgisi derslerinin ve işleniş sürecinin, öğrenciler, öğretmenler ve araştırmacı tarafından nasıl görüldüğünü ve nasıl uygulandığını ortaya koymaya çalışan bir resimleme/betimleme çalışmasıdır. Amaç, eğiticilerin ve öğrenenlerin programın işleniş sürecindeki deneyimlerini ve rollerini ortaya koyarak sınıf öğretmenliği programında yer alan meslek bilgisi derslerinin programını değerlendirmektir.
Patton’a göre (1990), nitel bir çalışmada strateji önemlidir ve birkaç birbirine bağlı tema ile strateji yapılandırılır. Patton, bu temaları; Durumun doğal ortamında araştırılması (Naturalistic inquiry), Tümevarımcı analiz (Inductive analysis), Bütünsel bakış (Holistic perspective), Niteleyici veri (Qualitative data), Bireysel iletişim ve içgörü (Personal contact and insight), Canlı sistemler (Dynamic systems), Benzersiz durum yönelimi (Unique case orientation), Bağlam duyarlığı (Context sensitivity), Tarafsız duygu paylaşımı (Empathic neutrality), ve Tasarım esnekliği (Design flexibility) şeklinde sıralamıştır. Bu araştırmada elde edilen verilerin çözümlemesinde özellikle tümevarımcı analiz, bütünsel bakış, niteleyici veri, bireysel iletişim ve içgörü ile tarafsız duygu paylaşımı temalarının ilişkilendirilmesi stratejisine gidilmiştir. Patton (1990: 40), anılan bu stratejileri şu şekilde özetlemiştir:
Tümevarımcı analiz, önemli ilişkileri ve boyutları keşfetmeye yönelik olarak bilginin özeline ve detaylarına dalmaktır. Bu teorik ölçümlerden daha çok, keşfetmeye yönelik sorularla başlar. Bütünsel bakış, bir fenomenin altında yatan karmaşık bir sistemi anlamaya yönelik olarak gerçekleştirilir ki, sistemi oluşturan karmaşık birbirine bağlı yapılar, sebep-sonuç ilişkisi içinde ortaya çıkarılmaya çalışılır. Niteleyici bilgi detayları, ince betimlemeleri, derinlemesine soruşturmayı, kişinin bireysel bakış açısını ve deneyimlerini ortaya koyar. Bireysel iletişim ve içgörü sürecinde araştırmacı doğrudan ve yakın bir şekilde kişiyle, durumla ve fenomenle iletişime geçer; araştırmacının bireysel deneyimi ve anlayışı, araştırmanın önemli bir kısmını oluşturur ve fenomenin anlaşılması için önemlidir. Tarafsız duygu paylaşımında tam bir nesnellik mümkün değildir. Öznellik ise güvenirliği zayıflatır; araştırmacının merakı, bütün karmaşıklığıyla dünyayı anlamlandırmalıdır. Araştırmacı, bir şeyleri ispat etme yoluyla veya savunarak ya da bireysel konuları ön plana
çıkarmakla değil; anlamakla, kişisel deneyim ve ilgili bilgiyi oluşturan kısımlara yönelik empatik yaklaşımla, ortaya çıkacak durum her ne ise buna yönelik yargılayıcılıktan uzak bir duruş sergilemekle bunu yapmalıdır.
3.4.1. Odak Grup Görüşmelerinden Elde Edilen Verilerin Analizi
Odak grup görüşmesi yöntemiyle elde edilen verilerin çözümlenmesi de yine alan uzmanlarının önerileri dikkate alınarak yapılmıştır. Krueger (1988: 116) odak grup görüşmelerinden elde edilen bilgilerin çözümlenmesinde beş noktanın göz önünde bulundurulması gerektiğini belirtmiştir. Bunlardan birincisi, kullanılan sözcüklere yönelik bir dikkattir. Araştırmacı, katılımcılar tarafından kullanılan gerçek sözcüklerle bu sözcüklerin anlamlarını göz önünde bulundurmalıdır. İkincisi, bağlamın göz önünde bulundurulması gerekir. Araştırmacı, bağlamı oluşturan uyarıcıları sınamalı ve daha sonra da görüşleri oluşturulan bu bağlam çerçevesinde yorumlamalıdır. Üçüncüsü, içeriğin tutarlığına yöneliktir. Katılımcılar sıklıkla duruşlarını değiştirebilirler ya da gözden geçirebilirler. Araştırmacı, araştırmanın amaçlarıyla ilgili olduğu sürece, katılımcıların fikir değişimlerini not etmelidir. Dördüncüsü, yanıtların özelliği ile ilgilidir. Araştırmacılar, ifadelerin daha çok belirsiz ve muğlâk olanlarından daha ziyade özel ve somut olan yanıtlara yer vermelidirler. Çözümlemede göz önünde bulundurulması gereken son boyut ise, önemli fikirlerin bulunmasıdır. Araştırmacı söylenen fikirlerin yeri ve sayısından daha çok bu fikirlerin nitelikleri üzerinde kafa yormalıdır.
Öncelikle odak grup görüşmelerinden elde edilen veriler oldukça uzundur. Hem gündem ve hem de grup üyeleri ile yönetici etkileşimi, bu uzunlukta pay sahibidirler. Elde edilen bilgi, bu bilginin elde edilişinin doğasından kaynaklanan bir şekilde, katılımcılara, zamana ve içeriğe bağlıdır. Derinlemesine görüşmeden farklı olarak daha fazla bilginin toplanması söz konusudur. Ayrıca, geleneksel bir görüşmede elde edilen bilgilerin yanında belki de onlardan çok daha fazla, eksik ve kesilen veriler de odak grup görüşmelerinin kapsamı içindedir. Odak grup görüşmelerinden elde edilen veriler hem bireysel hem de grup düzeyindeki bilgileri içerir ve çoğunlukla birini diğerinden ayırmak zordur. Bu durumlar göz önünde bulundurularak, yapılacak olan analiz, mutlaka farklı katılımcıların yaptığı geniş tartışmaların göreceli katkısının yanında katılımcıları etkileyen sosyal değişkenleri de değerlendirmelidir (Parker ve Tritter, 2006: 31).
Bu bağlamda, her sınıf düzeyinden ve aynı sınıf düzeyindeki farklı şubelerden seçilen beşer kişilik odak gruplarla yapılan görüşmelerden elde edilen ses kayıtları, ağız farklılıkları dikkate alınmadan bilgisayar ortamında yazılı hale getirilmiştir. Bunun yanında söylenen sözler ve cümle yapıları da aynen aktarılmıştır. Görüşmeler sırasında not alınan öğrencilerin beden dillerine ait ifadeler, ilgili kısımlara eklenmiştir. Daha sonra, görüşme metni satır satır okunarak ve ilgili cümlelerin altları çizilerek, verilerden çıkarılan anlamlara göre kodlar oluşturulmuş ve bu kodlardan araştırmanın sorularını yanıtlayacak şekilde temalara ulaşılmıştır. Beden dillerinden çıkartılan anlamlar, bu temaların oluşturulmasında ya da yorumlanmasında kullanılmıştır. Kodların oluşturulmasında ve temalara ulaşılmasında, nitel çalışma alanında deneyimleri olan biri araştırmanın yapıldığı üniversiteden olmak üzere iki öğretim üyesinden yardımlar alınmıştır. Odak grup görüşmelerinin önceki konu başlığında sıralanan avantajlarından hareketle, verilerin analizinde toplu olarak belirtilen fikirler ve toplu fikirlere aykırı olan bireysel olarak dile getirilmiş düşünceler ayrı ayrı dikkatlice çözümlemeye alınmıştır.
3.4.2. Bireysel Görüşmelerden Elde Edilen Verilerin Analizi
Derslerin öğretim elemanları ile yapılan görüşmelerden elde edilen ses kayıtları, ağız farklılıkları dikkate alınmadan bilgisayar ortamında yazılı hale getirilmiştir. Bunun yanında söylenen sözler ve cümle yapıları da aynen aktarılmıştır. Görüşmeler sırasında not alınan öğretim elemanlarına ait beden dillerine yönelik ifadeler ilgili kısımlara eklenmiştir. Daha sonra, görüşme metni satır satır okunarak ve ilgili cümlelerin altları çizilerek, verilerden çıkarılan anlamlara göre kodlar oluşturulmuş ve bu kodlardan araştırmanın sorularını yanıtlayacak şekilde temalara ulaşılmıştır. Beden dillerinden çıkartılan anlamlar, bu temaların oluşturulmasında ya da yorumlanmasında kullanılmıştır. Kodların oluşturulmasında ve temalara ulaşılmasında, nitel çalışma alanında deneyimleri olan biri araştırmanın yapıldığı üniversiteden olmak üzere iki öğretim üyesinden yardımlar alınmıştır.