Vakıf Üniversiteleri

Ülkemizde vakıf üniversitesi statüsünde lisans düzeyinde çeviri eğitimi veren 14 üniversite bulunmaktadır. Eğitim verdikleri yabancı dillere bakıldığında ise, bu üniversitelerin çoğunluğunun İngiliz dilinde çeviri eğitimi verdikleri görülmektedir (12 üniversite). Ayrıca Arapça, Çince, Rusça ve İngilizce-Fransızca dillerinde çeviri eğitimi veren vakıf üniversiteleri de bulunmaktadır.

4.2.1. Arapça Çeviribilim / Mütercim-Tercümanlık Lisans Programları

Türkiye’de Arapça çeviri eğitimi veren vakıf üniversiteleri Okan Üniversitesi ve İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi’dir. Tablo 4.4, Okan Üniversitesi ve İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi’nin Arapça mütercim-tercümanlık bölümlerinin müfredatında yer alan çeviri teknolojileri ile ilgili dersler hakkında bilgi vermektedir.

Tablo 4.4: Vakıf Üniversiteleri Arapça Çeviribilim / Mütercim-Tercümanlık Bölümlerinin Lisans Müfredatlarındaki Çeviri Teknolojileri Dersleri

Üniversite Ders Adı Zorunlu-Seçmeli AKTS Müfredattaki Genel Oranı Okan Üniversitesi Çeviride Bilgi

Teknolojileri Zorunlu 3 AKTS %1,2 İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi Çeviride Bilgi Teknolojileri Zorunlu 4 AKTS %1,6

Tablo 4.4’te yer alan bölümlerin müfredatlarında çeviri teknolojileri alanına ait dersler aynı isimle yer almakta ve her iki bölümde de bu ders zorunlu olarak okutulmaktadır. Bu iki bölümün müfredatında çeviri teknolojilerinin temsil edilme ortalaması ise %1,4’tür. Bilhassa ülkemizde yaygın olarak çeviri eğitimi verilen İngilizce, Almanca ve Fransızca mütercim-tercümanlık bölümlerinden olmamalarına karşın, bu vakıf üniversitelerinde Arapça çeviri eğitimi veren bölümlerin müfredatlarında çeviri teknolojileriyle ilgili derslerin bulunması sevindiricidir. Özellikle bu her iki üniversitenin de Arapça dışında başka yabancı dillerde çeviri eğitimi veriyor olmalarının, çeviri teknolojileri anlamında bir bilinçlenme içerisinde olmalarında olumlu bir etkisi olduğu kanaatindeyiz. Çünkü farklı yabancı dillerde çeviri eğitimi veren üniversitelerin ilgili bilim dalları arasında müfredat geliştirme bakımından bir koordinasyonun oluşması ve farklı bilim dallarındaki öğretim elemanlarının konuya ilişkin düşüncelerinden faydalanılabilme durumu, bu bölümlerin müfredatlarına çeviri teknolojileri derslerinin koyulmasına sebebiyet vermiş olabilir.

Fakat Tablo 4.4’te yer alan bölümlerin hiçbirisinin müfredatında yerelleştirme teknolojilerine ait bir ders bulunmamaktadır. Bilhassa ülkemizin bulunduğu coğrafyadaki ekonomik, siyasi ve kültürel değişimler neticesinde, ülkemizde son yıllarda Arapça konuşan bir kitlenin oluştuğu yadsınamaz bir gerçektir. Bilhassa Arap dünyasından gelen göçler ve diğer Orta Doğu ülkeleriyle yapılan ticari antlaşmalar Arapça mütercim-tercümanlık bölümlerinin son yıllarda daha yoğun bir şekilde hizmete girmesini beraberinde getirmiştir. Ancak böyle bir tablonun şu an için Arapça

mütercim-tercümanlık bölümlerinin müfredatlarında çeviri teknolojileri ve yerelleştirme teknolojileri derslerinin yer almasında bir etkisi olduğu gözükmemektedir.

4.2.2. Çince Çeviribilim / Mütercim-Tercümanlık Bölümleri

Ülkemizde Çince çeviri eğitimi veren tek üniversite Okan Üniversitesi’dir. Bu üniversitenin Çince mütercim-tercümanlık bölümünün müfredatında çeviri teknolojileriyle ilgili “Çeviride Bilgi Teknolojileri” adlı tek bir ders bulunmaktadır. Zorunlu dersler kategorisinde yer alan ve 3 AKTS değerinde olan bu dersin müfredat içerisindeki temsil edilme oranı ise, %1,2’dir. Bu bölümün müfredatında, yerelleştirme alanıyla ilgili ders bulunmamaktadır. Bize göre, Çin’in dünya ticaretinde önemli bir güç olarak karşımıza çıktığı bu günlerde, özellikle ürün yerelleştirmesi adına çeviribilim öğrencilerinin farkındalık düzeylerinin artırılması ve bu alanda Çince mütercim-tercümanlık bölümü öğrencilerine içerisinde yerelleştirme araçlarının da işlendiği çeviri teknolojileri derslerinin verilmesi isabetli olacaktır.

4.2.3. İngilizce Çeviribilim / Mütercim-Tercümanlık Bölümleri

Ülkemizde vakıf üniversiteleri bünyesinde en fazla çeviri eğitimi verilen yabancı dil İngilizcedir ve bu dilde çeviri eğitimi veren 12 adet bölüm bulunmaktadır. Tablo 4.5, bu bölümlerin müfredatlarında çeviri teknolojileri ile ilgili dersleri ve bu dersler hakkındaki bilgileri sunmaktadır. Tablo 4.5’e bakıldığında, toplam 12 üniversite içerisinde müfredatında en fazla çeviri teknolojileri derslerine yer veren bölümün Yaşar Üniversitesi İngilizce mütercim-tercümanlık bölümü olduğu görülmektedir. Bunun yanında, 12 bölümden toplam 9 tanesi öğrencilerine lisans eğitimi süresince zorunlu olarak çeviri teknolojileriyle ilgili en az bir ders okutmaktadır. Tablo 4.5’te yer alan bölümlerin hepsinde gerek seçmeli, gerekse zorunlu olarak okutulan çeviri teknolojileri dersleri bulunmaktadır. Bu bağlamda, vakıf üniversitelerinin İngilizce mütercim-tercümanlık bölümlerinin müfredatlarında çeviri teknolojilerine yer vermeleri bakımından ülkemizdeki diğer bölümlere kıyasla önde oldukları dile getirilebilir. Buna karşılık, toplam 12 bölüm içerisinde çeviri teknolojileri alanının önemli bir paydaşı olan yerelleştirme konusuyla ilgili müfredatında ders koyan sadece 2 adet bölüm bulunmaktadır. Bu bölümlerin müfredatlarında çeviri teknolojilerinin temsil edilme ortalaması ise, %2,5’tir.

Tablo 4.5: Vakıf Üniversiteleri İngilizce Çeviribilim ya da Mütercim-Tercümanlık Bölümlerinin Lisans Müfredatlarındaki Çeviri Teknolojileri Dersleri

Üniversite Ders Adı Zorunlu-Seçmeli AKTS Müfredattaki Genel Oranı Atılım

Üniversitesi

Bilgisayarlı Çeviri Zorunlu 7 AKTS %2,9 Beykent

Üniversitesi

Çeviri Teknolojileri Seçmeli 3 AKTS %1,2 Çankaya Üniversitesi Çeviride Bilgi Teknolojileri Zorunlu 4 AKTS %1,6 Haliç Üniversitesi

Çeviri ve Teknoloji Zorunlu 6 AKTS %2,5 İstanbul Arel

Üniversitesi

Çeviri Teknolojileri Zorunlu 5AKTS %2,08 İstanbul Aydın

Üniversitesi

Çeviri Teknolojileri Zorunlu 4 AKTS %1,6 İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi Çeviri Teknolojileri I Çeviri Teknolojileri II Zorunlu Zorunlu 5 AKTS 5 AKTS %4,1 İzmir Ekonomi Üniversitesi Bilgisayar Destekli Çeviri Çalışmaları Bilgisayar Destekli Çeviri ve Yerelleştirme Zorunlu Seçmeli 6 AKTS 5 AKTS %4,5 Okan Üniversitesi Çeviride Bilgi Teknolojileri Zorunlu 3 AKTS %1,2 Yaşar Üniversitesi Teknik Çeviri ve Yerelleştirme I Teknik Çeviri ve Yerelleştirme II Dil Teknolojileri Zorunlu Zorunlu Seçmeli 4 AKTS 3 AKTS 6 AKTS %5,4 Yeditepe Üniversitesi Bilgisayar Destekli Teknik Çeviri Seçmeli 5 AKTS %2,08 İstanbul YeniYüzyıl Üniversitesi Bilgisayar Destekli Çeviri Seçmeli 4 AKTS %1,6

4.2.4. İngilizce-Fransızca-Türkçe Dil Çiftlerinde Eğitim Veren Çeviribilim /

Mütercim-Tercümanlık Bölümleri

Ülkemizde İngilizce-Fransızca-Türkçe dil çiftlerinde eşit ağırlıklı olarak çeviri eğitimi veren tek vakıf üniversitesi Bilkent Üniversitesi’dir. Bu üniversitenin mütercim-tercümanlık bölümünün müfredatında çeviri teknolojileri alanına ait olan tek ders “Çevirmenler İçin Teknoloji” adlı derstir. Seçmeli dersler bünyesinde müfredatta yer alan bu ders toplam 6 AKTS’ye denk gelmekte ve genel müfredat içerisinde % 2,5 oranında

temsil edilmektedir. Bu bölümün müfredatında yerelleştirme teknolojilerine ait ders bulunmamaktadır.

4.2.5. Rusça Mütercim-Tercümanlık / Çeviribilim Bölümleri

2014-2015 akademik yılı verilerine göre, ülkemizde Rus dilinde çeviri eğitimi veren 4 adet vakıf üniversitesi bulunmaktadır. Bu üniversiteler; Okan Üniversitesi, Beykent Üniversitesi, İstanbul Aydın Üniversitesi ve Avrasya Üniversitesi’dir. Bu üniversitelerin Rusça mütercim-tercümanlık bölümleri arasında, müfredatında çeviri teknolojileri alanında ders bulunduran tek bölüm Beykent Üniversitesi Rusça mütercim-tercümanlık bölümüdür. “Çeviride Araştırma Araçları Ve Teknoloji” adındaki bu ders, 5 AKTS değerinde olup ilgili bölümde zorunlu dersler statüsünde okutulmaktadır. Bu dersin genel müfredat içerisindeki oranı ise, %2,08’dir.

Rusça çeviri eğitimi veren bu kategorideki bölümlerin müfredatlarında, çeviri teknolojileri alanının alt alanlarından biri olan yerelleştirme alanında ders veren hiçbir bölüm bulunmamaktadır. Yukarıdaki bölümlerin müfredatlarında çeviri teknolojilerinin temsil edilme ortalaması ise % 0,5’tir. Daha önce devlet ya da vakıf üniversitelerinin Arapça, Çince, Bulgarca ve Farsça mütercim tercümanlık bölümlerinde karşımıza çıkan tablo burada da karşımıza çıkmaktadır. Ülkemizde Almanca, İngilizce ve Fransızca gibi yaygın yabancı dillerde eğitim vermeyen çeviri bölümlerinin müfredatlarında çeviri teknolojilerinin temsil edilme oranı oldukça düşüktür.

Bu tabloda karşımıza çıkan diğer önemli bir ayrıntı ise, Okan Üniversitesi ve İstanbul Aydın Üniversitesi gibi üniversitelerin farklı yabancı dillerde çeviri eğitimi verdikleri bölümlerde çeviri teknolojileri dersleri bulunurken, Rusça mütercim-tercümanlık bölümün müfredatında bulunmamasıdır. Bu iki üniversitenin de İngilizce mütercim-tercümanlık bölümlerinin müfredatında çeviri teknolojileri dersleri vardır, bu durum İngilizce mütercim-tercümanlık bölümlerinin ülkemizde sayısının fazla olması ve birbirileri arasında öğrenci istihdam etme bakımından yarış içerisinde olmalarıyla açıklanabilir. Çünkü her bölüm tercih edilme olasılığını artırmak için, modern çeviri teknolojilerini bünyesinde barındırmak isteyebilir. Fakat yine Okan üniversitesinin Arapça mütercim-tercümanlık bölümünde çeviri teknolojileri dersinin bulunması ama

Rusça mütercim-tercümanlık bölümünde bu dersin bulunmaması bizce tamamen ilgili bölümün müfredat geliştirici unsurlarıyla ilgilidir.