Turist Motivasyonuna Etkisi

Turistlerin birçok destinasyon yapma nedenleri bulunmaktadır. Yapılan destinasyonlar kültür amaçlı, eğlence amaçlı ya da iş amaçlı yapılmaktadır. Destinasyonlar ulusların beslenme tarzlarını, beslenme kültürlerini ve medeniyet seviyelerini yansıtarak kültürel etkileşim ile birlikte diğer ulusların yemek kültürünün çeşitlenmesine olanak sağlamaktadır (Hacıoğlu ve Avcıkurt, 2011). Toplumlar kültürel etkileşimler sonucunda çeşitlenmenin sağlaması için öncelikle (Gökdemir, 2012);

 Özelliklerine,  Toplum yapılarına,  Yaşam biçimlerine,  Alışkanlıklarına,  Geleneklerine

 Coğrafi özelliklerine göre mutfak anlayışlarının şekillenerek geliştirilmesi gerekmektedir.

Yapılan çalışmalardan elde edilen bulgulara göre ülkenin kültürünü yansıtan yöresel yemeklere olan ilginin artması sebebi ile gastronomi turizmi, turistin tatil yeri seçiminde önemli rol oynamaktadır. Turistler için yöresel yemek deneyimi, farklı kültürleri keşfetme açısından motivasyon kaynağı olarak görülmektedir. Yöresel yemekler uluslararası turistik çekiciliğe sahip olması sebebi ile turistik ürün olarak görülmekte ve bu konu üzerine çalışılmaktadır (Ergönül ve Ergönül, 2015).

Yapılan araştırma neticesinde turistlerin yöresel yemek üzerine motivasyon faktörleri olarak ölçek geliştirilmiş ve bu ölçekte 4 farklı motivasyon unsurları saptanmıştır. Bunlar; kültürel deneyim, kişilerarası iletişim, fiziksel unsurlar ve prestij olarak belirlenmiştir (Fields, 2002; Semerci, 2018). Motivasyonları etkileyen faktörlere bakıldığında bir ulusun yöresel yemekleri deneyimleyerek kültürünü öğrenmenin en iyi yoludur. Bu sebeple turistler gittikleri bölgenin kültürünü öğrenmeye çalışırken

gastronomi turizmini kullanmaktadır. Kişilerarası motivasyonlarda turist gittiği ulusun kültürünü öğrenerek kendi ülkesinde paylaşması kişinin motivasyona değer kattığını göstermektedir. Fiziksel motivasyonlar turisti yaşamdan uzaklaştırarak rahatlama ya da yeni yiyecekler tatmak gibi motive edici unsurlardan oluşmaktadır. Son olarak statü ve prestij kazanma yemek motivasyonunu etkileyen bir diğer faktördür (Göller, 2015).

Turistlerin şık ve pahalı bir restoranda yemek yiyerek bunu çevresi ile paylaşması o bölgenin statü ve prestij kazanmasına sebep olmaktadır (Fields, 2002). Ülkeye gelen turistler genellikle yöresel yemekleri kırsal alanda tercih etmektedir. Bunun sebebi bölgenin doğal güzelliklerini yaşarken, kültürel lezzetlerini keşfedip bölgenin vermiş olduğu hazzı ve dinginliği yakalamak istemesinden kaynaklanmaktadır.

Dünyanın en çok adından söz edilen mutfaklarının temel ortak özellikleri bulunmaktadır. Bunlar tanınmışlık, özgünlük ve çeşitlilik ile oluşmaktadır. Bir mutfağa ait yemeklerin diğer kültürlere yayılması tanınmışlık olarak ifade edilirken, mutfakta üretilen yemeklerin tamamen o kültüre ait olması özgünlük olarak tanımlanmaktadır. Son olarak üretilen yemeklerin zengin bir yapısının olması ise çeşitlilik olarak ifade edilmektedir (Özgen, 2017).

Yemek kültürü kişinin inançları ve temel yapıları ile ortaya çıkmaktadır. Kişi ne yiyorsa o olur ifadesi yenilen besinlerin kişi ile uyumunu işaret ederek bireyin özelliklerinde etkili olmaktadır. Turistin karakteristik özelliklerine ait birçok değişken bulunmaktadır. Bunlar; yaşam tarzları, deneyimleri, ihtiyaçları ve kişiliği olarak ifade edilmektedir. Yöresel yemek tercihlerinde kişinin tutum ve alışkanlıkları birbirinden etkilenmektedir. Yemekler hakkında edinilen bilgiler ise turistin tutum ve alışkanlıklarını etkileyerek motive etmektedir. Bu bağlamda organik gıdaların yemek yapımında tercih ediliyor olması turisti motive etmektedir (Toksöz ve Aras, 2016).

2.3.4.1. Deneyim kazanma

Küreselleşmenin etkisi ile yaşanılan yeniliklerden biride ulaşım imkanlarındaki artışlardır. Ulaşım imkanlarının artmasıyla birlikte insanların kendi inanışlarından, coğrafi ve kültürel yapılarından farklı toplumları görmek ve tecrübe edinmek amacı ile seyahat etme isteklerini arttırmaktadır (Semerci, 2018). Yapılan seyahatlere karşılık

turizm sektörü de sunmuş olduğu hizmetlerin kalitesini en üst düzeye çıkararak turistlerin hizmetten memnun kalmalarını sağlamaktadır. Böylelikle memnuniyetler doğrultusunda turizme katılımın artması sağlanmaktadır.

Turistin tatilden memnun kalabilmesi için birçok alternatif turizm çeşitleri bulunmaktadır. Bunlardan biri de gastronomi turizmidir. Gastronomi turizminde yapılan faaliyetlerden biri de yöresel yemekleri oluşturmaktadır. Turistler farklı deneyim kazanmak için sürekli hareket halindedir. Bu doğrultuda yöresel yemekler turistin istemiş olduğu tecrübe ve deneyimi karşılayan önemli bir unsur olarak görülmektedir.

Yemek yeme işlevi hayatta kalmanın dışında turistlere bölgenin kültürünü tanıtırken, zevk, eğlence, sanat gibi farklı boyutlar da kazandırmaktadır (Blakey, 2012). Yöresel yemekler, turistin tatilden memnun kalmasını sağlarken gelecekteki tatil planlarına o bölgeyi ya da ülkeyi ekleyerek tekrar gelmek istemelerine sebep olacak bir gastronomik deneyimi oluşturmaktadır (Bayrakçı ve Akdağ, 2016). Sonuç olarak gastronomik faaliyetlerden biri olan yöresel yemekler, turistin deneyim kazanma isteğini karşılayarak tekrar o bölgeye gelmesinde etkili olduğu görülmektedir.

2.3.4.2. Özgünlük ve ait olma

Bir ülkeye ya da bölgeye ait olan doğal güzellikler, insanlar tarafından oluşturulan sanatsal eserler ve toplumu oluşturan kültürler turizme özgünlük, doğallık, çeşitlilik katmaktadır. Ülkeye gelen turistler, kültürel deneyim arayışı içerinde olmaları sebebi ile tarihi açıdan zengin olan yerlerin bir pazarlama unsuru olarak görülmesi üzerine turistin ilgisini çekmeye yönelik çalışmalar yapılmaktadır (Semerci, 2018).

Yöre halkının kültürlerine bağlı olarak turizmi gerçekleştirir ise turistin ilgisini çekerek anlam kazanması düşünülmektedir. Bu bağlamda turistin özgün bir deneyim kazanmak istemesi, kültürü yansıtan yöresel yemeklerin turist için önemli bir motivasyon kaynağıdır (Özdemir ve Seyitoğlu, 2017). Yöresel yemeklerin kültürel izler taşımasının yanı sıra yemeğin oluşumunda organik, o yöreye özel malzemelerin kullanılması, yemeğin özgünlüğünün korunmasında yardımcı olmaktadır (Cohen ve Avieli, 2004).

Turistler tatil sürecinde, bulunduğu yörenin bir parçası olarak kendilerini görmek isterler. Bunun nedeni ise insanlığın var oluşundan itibaren bulduğu bölgeye ait olma duygusunun turizmde de ortaya çıkmasıdır. Bu isteğin yerine getirilmesi için verilen hizmet içerisinde bulunan aktiviteler de önemli bir yere sahiptir. Uygulanan aktivitelerde oluşturulan hissiyat, kimlik ve bulunduğu bölgeyi tanıma gibi nedenlerle turist kendini o bölgeye ait hissederek bir bağ oluşturacaktır (Semerci, 2018). Yöresel yemekler bu bağın oluşmasında etkili bir rol oynamaktadır. Bağın oluşması ile birlikte turist memnun kaldığı yöreye tekrar gelecek ya da çevresindeki insanlara anlatarak reklam etkisi oluşturacaktır.

2.3.4.3. Prestij

Prestij, turizm alanında en önemli ve en eski motivasyon faaliyetlerinden biridir. Önemli görülen ve insanlar tarafından bilinen yerlerin tercih edilmesi, orada yemek yerken görünmesi bir farkındalık oluşturmaktır (Fields, 2002). Gidilen bölge de tarihi olarak kabul edilen, insanlar tarafından bilinen, kaliteli bir statüye sahip olan ve o bölgenin yöresel yemeklerinin yapıldığı yerlerin tercih edilmesi turisti motive etmektedir. Böylelikle ülkelerine dönen turistler deneyimledikleri yöresel lezzetleri çevresinde bulunan insanlara anlatarak ya da sosyal medyada paylaşarak kendini diğerlerinden tecrübeli ve bilgili hissedecektir (Semerci, 2018). Son zamanlarda sosyal medya aracılığı ile turistler tarafından pek bilinmeyen, lüks olmayan turistik yerlerin ya da yöresel yemeklerin keşfi ile birlikte paylaşılması üzerine o bölgenin veya işletmenin prestij sağlamasına sebep olmaktadır (Fields, 2002).