Tunus‟da Halkulva‟ad (Küçük Bastion) Kalesinin Zaptı, ġehnâme-i

Selîm Hân, 1581, [TSMK, A.3595, y- 147b-148a.] (Serpil Bağcı‟dan).

Çizim 93:Halkulva‟ad

Kalesinde Altın Yaldız ġeritli Osmanlı Bayrağı

(zemin kırmızı- siyah renktedir)

Çizim 94: Halkulva‟ad

Kalesinde Altın Yaldız ġeritli Osmanlı Bayrağı (zemin yeĢil renktedir)

Çizim 95: Halkulva‟ad

Kalesinde Altın Yaldız ġeritli Osmanlı Bayrağı (zemin kırmızı renktedir)

125

Çizim 96:Halkulva‟ad

Kalesinde Altın Yaldız ġeritli Osmanlı Bayrağı (üst kenar sarı alt kenar

kırmızı renktedir)

Çizim 97: Halkulva‟ad

KuĢatmasında Grandi Direğinde BeĢgen Formlu Donanma Bayrağı (zemin

siyah renktedir)

Çizim 98: Kale

KuĢatmasında Kadırgaya Saplı Osmanlı Bayrağı

(dıĢ kenar siyah- üst kenar kırmızı, alt kenar

sarı renktedir) Çizim 99:Çatal-Flândra (zemin pembe/siyah/kırmızı renktedir) Çizim 100: Çatal-Flândra (zemin yeĢildir) Çizim 101 :Donanma

Gemilerine Saplı Üçgen Bayrak( dıĢ kenar siyah, iç üst kenar sarı, alt kenar

126

Örnek No: 36

Sahne Türü : Kale KuĢatması.

Sahnenin Adı : Hüseyin PaĢa‟nın Anavarna (Navarin) SavaĢı. NakkaĢ: NakkaĢ Osman.

Ölçüler: 27 x 18,8cm- 27,18 cm.

Yazma ve Envanter No: ġehnâme-i Selîm Hân,1579, [TSMK,

A.3595, y- 128b].

Sahne

Ön tarafta deniz arka tarafta kara olarak ikiye ayrılan kompozisyonda Hüseyin PaĢa‟nın Anavarna savaĢı betimlenmiĢtir. 166

Koyu zeminli deniz kompozisyonunun ön tarafında iki kadırga görülmektedir. Sağ tarafta bulunan kadırganın yarısı görülebilmektedir. Bayraklar kadırganın üzerinde, kalede ve ordunun önünde yer almaktadır.

Simge ve Göstergeler

Mevcut bayrakların Osmanlı bayrağı olduğu düĢünülmektedir. Bayrakların yanında bulunan figürlerin baĢlıkları bu durumu kanıtlar niteliktedir.

Bayrak Türleri

Varakta görülen bayraklar, üçgen, beĢgen, çatal-flândra ve muhtelif formlu olmak üzere dört farklı türdedir.

Biri kırmızı diğeri pembe tonlarında yapılan flândralar, uçlarındaki yırtmaçtan dolayı çatal-flândra biçimindedir.

BeĢgen form üç örnekte görülmektedir. Bunlardan ikisi aynı biçimde oluĢturulmuĢtur. Kırmızı zemin üzerine altın yaldızla iĢlenen Ģerit uçkurluk kenarına paralel uzanmaktadır. Bayraklardan biri kaleye saplı iken (sol orta) diğeri kadırgada yer almaktadır. Her ikisinin de alemi altın yaldızla oluĢturulmuĢtur. Ancak kadırgadaki barağın alemi uzun tutulmuĢtur. BeĢgen formlu üçüncü örnek tamamı altın yaldız zeminli örnektir. Kadırganın direğine (grandi) saplı vaziyettedir.

166

Nurhan Atasoy, Filiz Çağman, Turkish Miniature Painting, R.16.

Fotoğraf 71: Navarin SavaĢı

127 Üçgen form on örnekte görülmektedir. Altın yaldızla oluĢturulan yuvarlak tepeliklerle son bulan bu bayrakların tamamı kadırgaların çeĢitli bölümlerine saplı vaziyettedir.

Sağ üst köĢede yer alan ordu tarafından taĢınan iki bayrak muhtelif bayraklardır. Büyük boyutlu oldukları taĢıyıcılarına kıyasla anlaĢılan bayrakların formu net değildir. Biri kırmızı diğeri sarı- kırmızı olan bu bayraklar mehter takımına mensup askerler tarafından taĢınmaktadır. Her ikisinin de alemi iki bölümlüdür.

Kaynaklar

Nurhan Atasoy, Filiz Çağman, Turkish Miniature Painting, Ġstanbul, Publications of the R.C.D., Culturel Institute, 1974, R.16.

128

Fotoğraf 72 : Hüseyin PaĢa‟nın Anavarna (Navarin) SavaĢı ,ġehnâme-i Selîm

Hân,1579, [TSMK, A.3595, y- 128b] (Nurhan Atasoy‟dan).

Çizim 102: Hüseyin

PaĢa‟nın Olduğu DüĢünülen Kırmızı Bayrak

(sağ üst köĢe, süvariler tarafından taĢınmakta)

Çizim 103: Kale Burcuna

Saplı Altın Yaldız ġeritli Osmanlı Bayrağı (zemin

kırmızı renktedir)

Çizim 104: Donanma

Gemilerine Saplı Osmanlı Bayrağı (zemin

129

Çizim 108:Çatal-Flândra

(zemin pembe/kırmızı renktedir)

Çizim 105: Formlu

Donanma Bayrağı (zemin altın yaldızlıdır)

Çizim 106: Hüseyin

PaĢa‟nın BaĢtardasında Altın Yaldız ġeritli Donanma Bayrağı (zemin

pembe renktedir)

Çizim 107: Osmanlı

Donanmasında Görülen Üçgen Formlu Bayrak

(zemin pembe/ siyah/ yeĢil/kırmızı renktedir)

130

Örnek No: 37

Sahne Türü : Huzura Kabul.

Sahnenin Adı : Uzun Hasan‟ın Oğlu Uğurlu Mehmet Beyin

Babasının Alemlerini Fatihin Huzurunda Görmesi.

NakkaĢ: Mehmed Bey. Ölçüler: 36,5 x 22,7cm.

Yazma ve Envanter No: Hünernâme II,1588,[ TSMK,

H.1524,y-170b.].

Sahne

Kompozisyonda Uğurlu Mehmet Bey‟in babasının alemlerini Fatih‟in huzurunda görmesi betimlenmiĢtir.167Uğurlu Mehmet Bey; Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan‟ın oğludur. Kendisi ġiraz valiliği yaptığı dönemde babasından sonra tahta geçebilmek için çeĢitli giriĢimlerde bulunmuĢtur. Babasıyla arası açılan Uğurlu Mehmet ,Fatih Sultan Mehmet‟ten saltanatı için yardım istemiĢtir. Bunun üzerine PadiĢah, Uğurlu Mehmet Bey‟i desteklemiĢ hatta kızı Gevherhan Sultan ile evlendirmiĢ ve Osmanlı valisi olarak Sivas‟a atamıĢtır. 168

Mavi zemin ile oluĢturulan kompozisyonun ön tarafında atının üzerinde Fatih birkaç asker grubuna bakmaktadır. Askerlerin yanında yeĢil ve kırmızı renklerden oluĢmuĢ çözgülü iki büyük bayrak vardır. Üst tarafta verilen tepe bir ağaçla ikiye ayrılmıĢtır. Sol tarafta Osmanlı süvarileri ve ellerinde bayrakları görülmektedir.

Simge ve Göstergeler

Kompozisyonun sol üst köĢesinde ellerinde birer bayrak bulunan yedi süvari yer

almaktadır. Süvarilerin baĢlıklarından Osmanlı olduğu anlaĢılmaktadır. Bu bayrakların saltanat sancağı olduğu düĢünülmektedir. Fakat Osmanlı saltanat sancakları Kanunî devrinde yediye çıkarılmıĢtır. Bunun öncesinde saltanata ait sancaklar dört adet olduğu bizzat Kanunî devri yazmalarında da anlatılmaktadır. 169

Ancak Hünernâme‟de kendisinden çok önceki Osmanlı padiĢahı olan Fatih‟in saltanat yıllarında gerçekleĢen bir olay anlatılmaktadır. Burada görülen sancak sayısının dört olması gerekirken yedi

167

Nigar Anafarta, Hünername Minyatürleri ve Sanatçıları, s.30.

168

Ġ. Hakkı UzunçarĢılı, Osmanlı Tarihi, C II, s.104-105.

169

Ahmet Faruk Çelik, Fethullah Arifi Çelebi’nin …, s.85.

Fotoğraf 73: Uğurlu Mehmet Beyin Babasının

131 adet oluĢu yazmanın hazırlandığı dönemde saltanat sancaklarının yedi adet olmasıyla açıklanabilir.

Fatih‟in huzuruna getirilen iki bayrağın ise çözgüleri açılmamıĢtır. Ancak kime ait olduğu konusunda kesinlik taĢıyan bilgi ortaya koymak mümkün değildir. Burada görülen bayraklar Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan ya da onun oğlu Uğurlu Mehmet Bey‟e ait olabilir.

Bayrak Türleri

Üst tarafta görülen yedi bayrak form olarak aynıdır. Dikdörtgen formlu bu bayraklar sırasıyla kırmızı-sarı, kırmızı-yeĢil, kırmızı, beyaz, yeĢil, kırmızı-yeĢil ve kırmızı renklerdedir. Ġki bilezikli alemleri hepsinde aynıdır. Altın yaldızla alemlerin dıĢ hatları çizilmiĢ ama içerisi boyanmamıĢtır.

Fatih‟in huzurundaki iki form birbirinin aynısıdır. Altın yaldızla oluĢturulan alemleri kılıç biçiminde yapılmıĢtır.

Kaynaklar

132