Kanunî Sultan Süleyman ve Ordusu Sigetvar Yolunda, Hünernâme II,

1588, [TSMK, H.1524,y- 276a.],( Metin And‟dan).

Çizim 118: Sigetvar Seferine

Giderken Süvarilerin Mızraklı Bayrağı

Çizim 119: Sigetvar Seferinde

Saltanat Sancakları (Kanunî Devri)

141

Örnek No: 40

Sahne Türü Sefere GidiĢ.

Sahnenin Adı : Kanunî ve Ordusunun Viyana‟yı KuĢatması. NakkaĢ: NakkaĢ Osman.

Ölçüler: 39,8x22cm.

Yazma ve Envanter No: Kanunî ve Ordusunun Viyana‟yı

KuĢatması, Hünernâme II, 1588, [TSMK, H.1524,y-257b.].

Sahne

Varakta Kanunî Sultan Süleyman emriyle Viyana‟yı kuĢatan Osmanlı ordusu tasvir edilmektedir¹⁷⁴. Kanunî‟nin Viyana(Bec) seferinin sebebi Avusturya ArĢidük‟ü Ferdinand‟ı ortadan kaldırmaktır. PadiĢah, önüne çıkan kaleleri Osmanlı hâkimiyetine alırken Viyana‟ya doğru Rumeli ordusunu baĢında Ġbrahim PaĢa ile birlikte göndermiĢtir. Ġbrahim PaĢa‟nın baĢlattığı kuĢatma devam ederken PadiĢah da özel birlikleriyle kuĢatmaya dâhil olmuĢtur. Önce savaĢ alanını gezen PadiĢah, sonrasında savaĢın durumu ile ilgili vezirlerini toplamıĢ ve görüĢlerini almıĢtır. 175

Sahnenin orta kesiminde gölgelikli çadırın hemen yanında dört adet tuğ bulunan baĢka bir çadır daha vardır. Çadırın içerisinde bulunan beĢ figür birbirine yönelmiĢ durumdadır. Çadırın etrafında çok sayıda yeniçeri görülürken geri planında Viyana kalesi içinde çok sayıda yapı ile tasvir edilmiĢtir.

Simge ve Göstergeler

Kale duvarlarından yükseldiği görülen bayraklar form ve bezeme açısından birbirine benzemektedir. Hepsinde bayrağın Ģeklini alan kare haç motifi iĢlenmiĢtir. Tepeliklerinde gonca Ģeklini almıĢ haç görülmektedir. En sağdakinin kırmızı zeminli olduğu bayraklardan diğerlerinde siyah ve mavi tonlarında koyu zemin tercih edilmiĢtir. Zeminlerindeki altın yaldızla oluĢturulan haç bezemesi bayrakların Hristiyan bayrakları olduğunu kanıtlamaktadır. Söz konusu minyatür Viyana kuĢatmasını anlattığı için bu bayrakların Viyana (Macaristan) bayrakları olduğu düĢünülmektedir.

Çadırın ön tarafında bulunan sarıklı figürlerden bazıları uzun direği olan bayraklar taĢımaktadır.

174

Géza Feher, Türkische Miniaturen, R.16

175

Ahmet Faruk Çelik, Fethullah Arifi Çelebi’nin…, s.90-91.

Fotoğraf 79: Viyana KuĢatması

142

Bayrak Türleri

Viyana kalesinde Toplam dört adet bayrak ve tek bir form görülmektedir. Tamamı Macarlara ait olan bayraklardan iki tanesi (sağda) bir dörtgenin uçum kenarının dilimlere ayrılması ile oluĢturulmuĢtur. Birinde kırmızı diğerinde siyah-mavi zeminin tercih edildiği bu bayraklarda altın yaldızla iĢlenen haç görülmektedir.

Siyah renkli (solda) bayrak ise zemindeki haçın yanına kare bezemelerin ilave edilmiĢ olması ve uçum kenarında tek bir basamak olmasıyla diğer bayraklardan ayrılmaktadır.

Kalenin gerisinde uçum kenarı görünmeyen mavi renkli baĢka bir bayrak daha vardır. Yarısı görülen bu bayrağın diğer bayraklarla aynı formda olduğu düĢünülmektedir. Tepeliklerin tamamında haç bulunmaktadır.

Çadırın ön tarafında bulunan kiĢiler tarafından taĢınan bayraklar uzunca direği olan mızrak ucuna takılı bayraklardır. Sivri tepelikleri bulunan bu bayrakların zeminleri kırmızıdır.

Kaynaklar

Géza Feher , Turkısh Miniatures From The Perıod Of Hungary’s Turkısh Occupatıon, Cornıva Press Magyar Helikon Budapest,1978,Plate XXVI.

143

Fotoğraf 80: Kanunî ve Ordusunun Viyana‟yı KuĢatması, Hünernâme II,1588,

[ TSMK, H.1524,y-257b] (Géza Feher‟den).

Çizim 120 : Sivri

Tepelikli Üçgen Bayrak (zemin kırmızı renktedir)

Çizim 121: Viyana Kalesinde Haçlı

Bayraklar (zemin kırmızı/mavi/siyah renktedir)

144

Örnek No: 41

Sahne Türü : Kale KuĢatması.

Sahnenin Adı : ġemahi Kalesi‟nin Ġran Ordusu Tarafından

KuĢatılması.

NakkaĢ: Ġran Üslubunda Sanatkar . Ölçüler: 18.2x11.7 cm.

Yazma ve Envanter No: ġecaâtnâme, 1587, [ĠÜK,T.6043, y-

71b.].

Sahne

Kale kuĢatmasının anlatıldığı minyatürde Osmanlı‟ya ait olan ġemahi kalesi Ġran ordusu tarafından kuĢatılması anlatılmaktadır. 176Ġçeride Osman PaĢa (minyatürün üzerinde Osmanlıca Osman PaĢa yazmaktadır. ) kaleyi Ġran ordusuna karĢı savunmaktadır. Kompozisyonun üst tarafında Ġran ordusu oklarını kaleye yöneltmektedir.

Simge ve Göstergeler

Kompozisyonda Ġran-Osmanlı savaĢı betimlenmiĢtir. Savunulan ġemahi kalesinin içinde beyaz baĢlıklı figürün yanında Osman PaĢa yazmaktadır. Bu yüzden kaleye oklarını fırlatan Ġran ordusu ve bayrakta Ġran bayrağı olduğu düĢünülmektedir.

Bayrak Türleri

Minyatürde görülen tek bayrak bir üçgenin uçum kenarının uzun tutulmasıyla oluĢturulmuĢtur. Ġnce bir direğe sahip olan bayrak, sivri bir tepelik ile sonlanmıĢtır.

Kırmızı zeminin mavi ile çevrelendiği bayrakta uçkurluk kenarına doğru yönelmiĢ hareket halinde, aslan olduğu düĢünülen, hayvan figürü yer almaktadır. Bayrağın üzerindeki bezemeler altın yaldızla oluĢturulmuĢtur. Ayrıca alemi de altın yaldızlıdır.

Kaynaklar

Âsafi Dal Mehmed Çelebi ve Şecâ’atnâme,hzl. H. Mustafa Eravcı ,Ġstanbul,2009,s.142

176

Âsafi Dal Mehmed Çelebi ve Şecâ’atnâme…, s.142.

Fotoğraf 81 : ġemahi Kalesinin KuĢatılması

145

Fotoğraf 82: ġemahi Kalesi‟nin Ġran Ordusu Tarafından KuĢatılması, ġecaâtnâme,

1587, [ĠÜK, T.6043, y- 71b.](Mustafa Eravcı‟dan).

Çizim 122: ġemahi

146

Örnek No: 42

Sahnenin Adı : Burhanoğlu Ebubekir Mirza ile Muhammet

Kaçar‟ın GörüĢmeleri.

NakkaĢ: Ġran Üslubunda Sanatkâr. Ölçüler: 18.1x11.7 cm.

Yazma ve Envanter No: ġecaâtnâme ,1587, [ĠÜK, T.6043, y-

93a.].

Sahne

Sahnede Osmanlı‟ya sığınan Ebubekir Mirza‟nın yanına aldığı Osmanlı ordusu ile Kaçar Muhammet Han‟ın savaĢı tasvir edilmiĢtir. Osmanlı askerlerinin ġirvan‟dan çekilmesinden sonra bölgede Safavi hâkimiyeti baĢlamıĢtır. Burhanoğlu ( Ebubekir Mirza) o sırada Osmanlı‟nın son ġirvan hükümdarıdır. Dulkadirli Kaçar Muhammed Han ise Safavi döneminde ġirvan valiliğine getirilen kiĢidir. 177

Mavi bir zeminle oluĢturulan savaĢ kompozisyonu tepe ile sonlanmaktadır. Tepenin konumuna göre yerleĢtirilen iki ordu ellerinde birer kırmızı bayrak tutmaktadır.

Simge ve Göstergeler

Ġki farklı süvari grubunca taĢınan bayraklardan sol taraftaki Kaçar Muhammet Han yani Safavi, sağ taraftaki bayrak ise Ebubekir Mirza yani Osmanlı bayrağıdır. ( figürlerin yanında isim yazmakta)

Bayrak Türleri

Görülen iki bayrak kırmızı renklidir ve bir üçgenin uçum kenarına doğru daraltılmasıyla oluĢturulmuĢtur. Form ve rengi aynı olan bayraklar alemleri ile birbirinden ayrılmaktadır.

Sol tarafta Kaçar Muhammet‟e ait olduğu düĢünülen bayrağın alemi laleye benzetilebilecek Ģekle sahiptir. Sağ tarafta Ebubekir Mirza‟ya ait bayrağın alemi ise dar tutulmuĢ yuvarlak bir Ģekle sahiptir.

177Gönül Kaya, Resimli Bir Osmanlı Tarihi: Âsafi Paşa’nın Şecâatnâmesi, Uludağ Üniversitesi, Sanat Tarihi Anabilim Dalı ,Sosyal Bilimler Enstitüsü, YayımlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi, 2006,s. 165-166.

Fotoğraf 83: Burhanoğlu- Muhammet

147

Kaynaklar

Gönül Kaya, Resimli Bir Osmanlı Tarihi: Âsafi Paşa’nın Şecaâtnâme si, Uludağ Üniversitesi, Sanat Tarihi Anabilim Dalı ,Sosyal Bilimler Enstitüsü, YayımlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi, 2006,s. 165-167.

Süleyman Eroğlu, Âsafî’nin Şecaâtnâme si- İnceleme Metin, Uludağ Üniversitesi, Sanat Tarihi Anabilim Dalı ,Sosyal Bilimler Enstitüsü, YayımlanmamıĢ Doktora Tezi, 2007.

Âsafi Dal Mehmed Çelebi ve Şecâ’atnâme, hzl. H. Mustafa Eravcı ,Ġstanbul, MVT

148