Uzun Hasan‟ın Oğlu Uğurlu Mehmet Beyin Babasının Alemlerini Fatihin

Huzurunda Görmesi, Hünernâme I, 1584, [ TSMK, H.1524,y-170b.] (Nigar Anafarta‟dan).

Çizim 109 : Saltanat Sancakları (Fatih

Devri)

Çizim 110 : Akkoyunlu

Hükümdarı Uzun Hasan‟a Ait Olduğu DüĢünülen Bayrak

133

Örnek No: 38

Sahne Türü : Sefere GidiĢ. Sahnenin Adı : Mohaç SavaĢı. NakkaĢ: NakkaĢ Osman. Ölçüler: 39x23,1 cm.

Yazma ve Envanter No: Hünernâme II,1588,[ TSMK,

H.1524,y-256b.].

Sahne

Kalabalık Osmanlı ordusunun görüldüğü sahnede Kanunî‟nin Mohaç‟a geliĢi tasvir edilmektedir. ¹⁷⁰Belgrad fethinden sonra Kanunî yönünü Macar topraklarına çevirmiĢtir. Macaristan üzerine önce baĢ veziri Ġbrahim PaĢa‟yı göndermiĢ, ardından yanına yüz bin asker ve üç yüz top alarak Mohaç‟a doğru hareket etmiĢtir. 171

Açık renkli zeminin kullanıldığı kompozisyonda Osmanlı ordusu tepenin konumuna göre dikine perspektif düzende yerleĢtirilmiĢtir. Sahnenin ön tarafında Osmanlı askeriyle Macar süvarilerinin savaĢmaktadır. Askerlerin ayaklarının altında çok sayıda kesik baĢ bulunmaktadır. Ortada Kanunî beyaz atının üzerinde tasvir edilmiĢtir.

Açık zeminle oluĢturulan sahnede kalabalık Osmanlı ordusu görülmektedir. Kompozisyonun ön planında savaĢan askerleri izleyen Osmanlı süvari birliği ellerinde sarı-kırmızı renkte bir bayrak taĢımaktadır. Daha geride yine süvarilerce taĢınan yeĢil bayrak bulunmaktadır. Üst tarafta, kompozisyonun ortasında, Kanunî olduğu düĢülen figür hemen yanında Sokullu ile birlikte görülmektedir. Sokullu Mehmet PaĢa olduğu düĢünülen figür sarı-kırmızı ve yeĢil renklerde iki bayrak taĢımaktadır. Kalabalık ordunun gerisinde büyük formlarıyla yedi bayrak görülmektedir. En geride sarı-kırmızı renkli bayrak görülmektedir.

Büyük boyutlu bayrakların haricinde top arabalarının yanında saplı vaziyette beĢgen formlu iki bayrak görülmektedir. Ayrıca askerlerin elinde uçları sivri batraklar bulunmaktadır.

170

Serpil Bağcı, v.d., Osmanlı Resim Sanatı, s.149.

171

YaĢar Yücel, Muhteşem Türk Kanuni ile 46 Yıl, s.29-30.

Fotoğraf 75: Mohaç SavaĢı

134

Simge ve Göstergeler

Ordunun gerisinde gelmekte olan yedi adet çözülmemiĢ büyük bayrak görülür. Bu bayraklar saltanat sancakları olmalıdır. Mehter takımının hemen yanında yer alan süvarilerce taĢınmaktadır.

Saltanat sancaklarını izleyen sarı-kırmızı bayrak bulunmaktadır. TaĢıyıcılarının görünmemesine rağmen bu bayrağın görülüyor olması onun büyük oluĢundandır. Bu bayrağın yeniçerilere ait alay sancağı olduğu düĢünülmektedir.

Diğer bayraklar Osmanlı süvarilerince taĢınan farklı renklerdeki bayraklardır. Top arabalarının yanında yere saplı vaziyette ki iki bayrağın hemen yanında görülen yeniçeriler; bayrakların yeniçerilere ait olabileceğini düĢündürmektedir.

Bayrak Türleri

Bayraktarlar tarafından taĢınan yedi bayrak sırasıyla: kırmızı, kırmızı- yeĢil, yeĢil, beyaz, kırmızı-yeĢil, kırmızı-sarı renklerdedir. Alemleri altın yaldızla bezenmiĢtir. Saltanat sancakların gerisinde kalan kırmızı-sarı renkli bayrak dikdörtgen formludur. Yuvarlak bir alem ile sonlanmaktadır.

Sokullu Mehmet PaĢa tarafından taĢıdığı düĢünülen iki bayrağın uçum kenarı net görülememektedir. Ancak dikdörtgen formlu olduğu düĢünülmektedir. Dar tutulan alemleri altın yaldız ile oluĢturulmuĢtur.

Top arabalarının yanında biri sarı-kırmızı diğeri kırmızı-yeĢil beĢgen formlu iki bayrak bulunmaktadır.

Osmanlı öncülerini takip eden bir grup süvari (sağ alt köĢe) ellerinde sarı kırmızı büyük bir bayrak tutmaktadır. Altın yaldız bezemeli alemi dar tutulmuĢtur. Üst tarafında yeĢil renkli sarılı vaziyette baĢka bir bayrak görülür.

Yukarıda aktarılan bayrakların yanı sıra Osmanlı askerlerinin ellerinde bulunan mızraklarda da küçük bayraklar bulunmaktadır. Uçum kenarına doğru daralan sivri üçgen formlu bu bayraklar, yeĢil, sarı, kırmızı, kırmızı-sarı renklerdedir.

Kaynaklar

Metin,And, La Peınture Mınıature Turque, Dost Yayınları, Ankara,1976.s.47. Metin And, Osmanlı Tasvir Sanatları: 1 Minyatür, Ġstanbul, Türkiye ĠĢ Bankası Yayınları,2002.

135 Nurhan Atasoy, Filiz Çağman, Turkısh Mınıature, Publıcatıons Of The R.C.D.Cultural

Instıtute, No.44, Ġstanbul 1974, Plate 25.

Serpil Bağcı, v.d.,Osmanlı Resim Sanatı, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Ġstanbul, 2006,s.149.

136

Fotoğraf 76: Mohaç SavaĢı, Hünernâme II,1588,[ TSMK, H.1524,y-256b.]

(Serpil Bağcı‟dan).

Çizim 111: Mohaç

SavaĢında Saltanat Sancakları

Çizim 112: Yeniçeri

Ocağına Ait Olduğu DüĢünülen Bayrak (üst kenar kırmızı- alt kenar sarı

renktedir)

Çizim 113: Mohaç

SavaĢında Miğferli Süvariler Tarafından TaĢınan Bayrak (zemin

137

Çizim 114: Sokullu

Mehmet PaĢa‟nın Bayrağı (zemin yeĢil/sarı- kırmızı

renktedir)

Çizim 115: Sarıklı

süvariler Tarafından TaĢınan sarı- kırmızı Bayrak (sağ orta)

Çizim 116: Top

Arabalarının Yanındaki Topçu Bayrağı (üst kenar

kırmızı alt kenar sarı/üst kırmızı alt yeĢil renktedir)

Çizim 117 : Osmanlı

Süvari B. (zemin yeĢil/sarı- kırmızı/ kırmızı renktedir)

138

Örnek No: 39

Sahne Türü : Sefere GidiĢ.

Sahnenin Adı : : Kanunî Sultan Süleyman ve Ordusu Sigetvar

Yolunda.

NakkaĢ: NakkaĢ Osman . Ölçüler: 33x 20 cm .

Yazma ve Envanter No: Hünernâme II,1588,[ TSMK, H.1524,y-

276a.].

Sahne

Minyatürde Kanunî‟nin Sigetvar Seferine giderken Sokullu Mehmet PaĢa‟nın yardımıyla yürümesi tasvir edilmektedir.172

Sigetvar kalesi; Kanunî Sultan Süleyman‟ın Avusturya seferi esnasında Osmanlı topraklarına katmak istediği kaledir. Kanunî sefer esnasında hasta olduğu için çoğu zaman özel arabasıyla seyahat etmiĢtir. Sağlığı elvermediği için Ģehre giriĢlerde atına bindiği onun dıĢında arabasıyla seyahat ettiği kaynaklarda bildirilmektedir. Dört ay süren Sigetvar seferi tamamlanmadan, 4/5 Eylül 1566 gecesi saat 4-5 arası Kanunî vefat etmiĢtir. ¹⁷³

Kompozisyonun önünde Kanunî‟yi bekleyen araba; gerisinde Sultan yanında Sadrazam Mehmet PaĢa ile betimlenmiĢtir. Onları izleyen yeniçeriler ve gerisinde tepenin ardında mehteran bölüğü ve süvariler görülmektedir.

Simge ve Göstergeler

Süvariler tarafından taĢınmakta olan bayrakların kaynaklarda yedi adet olduğu ifade

edilen saltanat sancakları olduğu düĢünülmektedir.

Bayrak Türleri

Kompozisyonun sağ üst köĢesinde görülen yedi büyük bayrak göndere çekilmemiĢ haldedir. ÇözülmemiĢ olan bu bayraklar form olarak birbirinin aynısıdır. Ġkisi kırmızı, ikisi kırmızı- yeĢil olan bayrakların biri beyaz, diğeri kırmızı-sarı renktedir.

172

Filiz Çağman, Zeren Tanındı, Topkapı Sarayı İslam Minyatürleri, R. 5.

173

Renzo Sertali Salis, Muhteşem Süleyman, çev. ġerafettin Turan, Ankara, A.Ü.D.T.C.F. Yayınları, Ankara Üniversitesi Basımevi, 1963,s. 294.

Fotoğraf 77: Kanunî Sigetvar Yolunda

139

Kaynaklar

Filiz Çağman, Zeren Tanındı, Topkapı Sarayı İslam Minyatürleri, Ġstanbul, Güzel Sanatlar Matbaası, 1979, R. 53.

Metin And, Osmanlı Tasvir Sanatları:1 Minyatür, Ġstanbul, ĠĢ Bankası Kültür Yayınları, 2002, s.231.

140