Veri Toplama Aracı

Bu araştırmada, nitel veri toplama yöntemlerinden olan görüşme yöntemi tercih edilmiştir. Bu yöntemin tercih edilmesinin sebebi; bireylerin deneyimlerine, tutumlarına, görüşlerine şikâyetlerine, duygularına ve inançlarına ilişkin bilgi elde etmede oldukça etkili bir yöntem olmasıdır (Ünal, 2015: 72). Görüşme en az iki kişi arasında sözlü olarak sürdürülen bir iletişim sürecidir ve araştırmada cevabı aranılan sorular çerçevesinde ilgili kişilerden veri toplanır (Büyüköztürk vd., 2016: 153).

Şekil 2. Görüşme Türleri

Görüşme türleri Şekil 3’te görüldüğü gibi Standartlaştırılmış Görüşmeler, Yarı-Standartlaştırılmış Görüşmeler ve Standartlaştırılmış Görüşmeler olarak 3’e ayrılmaktadır.

Standartlaştırılmış görüşme, önceden kurgulanmış ve belli bir plan üzerinde

inşa edilmiş soruları kapsar. Esneklikten uzaktır ve aynı tarzda sorulan sorulara verilen cevapların karşılaştırılmasını amaçlar. Sorular aynı sırada sorulurken, araştırmacı tarafsızdır.

Yarı- standartlaştırılmış görüşme, önceden belirlenen sorular olsa da

görüşmeci katılımcıya sohbet esnasında formda yer almayan sorularda yöneltebilmektedir. Herhangi bir sıraya tabi olmadan süreci yönetebilen görüşmeci esnek hareket edebilmektedir.

Standartlaştırılmamış görüşme, görüşme süreci görüşmecinin akışı o esnada

belirlemesiyle gerçekleşir. Tamamen esnek bir yapıdadır. Bu yöntemde, karşılaştırma ve analiz kolaylığı amacıyla seçmeye zorlamak yerine açık uçlu sorular aracılığıyla zengin ve yeterli bilgi toplanması hedeflenmektedir (Büyüköztürk vd., 2016: 154).

Standartlaştırılmış Görüşmeler

- Resmi olarak yapılandırılmış - Soru sırasında sapmalar olmaz

- Her soru aynen yazıldığı ifadeyle sorulur

- Dilin düzeyi ayarlanamaz - Açıklama ya da görüşme ile ilgili sorulara cevaplama yapılamaz

- Ek sorular dâhil edilemez - Kalem- kâğıt anketine benzer bir formattadır

Yarı-Standartlaştırılmış Görüşmeler

- Yarı yapılandırılmış - Görüşme süresince sorular yeniden sıralanabilir - Soruların ifade şekli esnektir.

- Dilin düzeyi ayarlanabilir - Görüşmeci soruları cevaplayabilir ya da açıklamalar yapabilir - Görüşmeci alt başlıklarında görüşmelere sorular ekleyip çıkartabilir.

Standartlaştırılmamış Görüşmeler

- Hiç yapılandırılmamıştır - Hiçbir soru için sıra düzeni yoktur

- Sorular belirli bir kalıpta ifade edilmez

- Dilin düzeyi ayarlanabilir - Görüşmeci soruları cevaplayabilir ya da açıklamalar yapabilir - Görüşmeci görüşmeler arasında soru ekleyip çıkartabilir

Berg ve Lune (2015) tarafından, “Görüşmenin On Emri” olarak adlandırılan, iyi bir görüşme gerçekleştirmek için gerekli ve basit bazı kurallar şu şekilde sıralanmaktadır (Berg ve Lune, 2015: 174-175): Görüşmeye asla soğuk başlama. Buradaki amaç katılımcıyla iyi ve doğru bir frekans yakalayabilmektir. Sohbet etmek sıcak ve rahat bir ortam oluşturmak önemlidir. Amacını unutma. Görüşmenin asıl amacından uzaklaşılmasına izin vermeden bilgi toplanmalıdır. Doğal bir duruş

sergile. Mümkün olduğunca doğal ve rahat olunmalı. Katılımcıya olumlu bir izlenim

verilmeli. Söylenilenlerin farkında olduğu göster. Katılımcının anlattıklarına karşılık vermek, gülümsemek, onaylamak ve onu umursadığını göstermek önemlidir. Dış

görünüşüne dikkat et. İlk izlenimin önemli olmasından dolayı ortamın gerektirdiği

şekilde giyinmek önemlidir. Görüşmeyi rahat bir ortamda gerçekleştir. Katılımcı kendisini nerde rahat hissedecekse, vereceği cevapları etkilemeyecek bir ortamda görüşme yapılmalıdır. Tek heceli cevaplarla tatmin olma. Görüşmenin amacı derinlemesine bilgi elde etmek olduğundan, evet-hayır gibi net cevaplar buna izin vermeyecektir. Saygılı ol. Katılımcının araştırmanın bir parçası olmasından ötürü vereceği cevapların önemini hissetmesi dikkat edilmesi gereken bir konudur. Pratik

yap, pratik yap ve daha fazla pratik yap. Uzmanlaşmanın tek yolu pratik yapmaktan

geçer. Candan ve minnettar ol. Katılımcıya teşekkür etmek, yaptığı katkından dolayı minnettar olmak gereklidir.

Nitel bir araştırmada görüşme ile elde edilecek verilerin geçerliği ve güvenirliğini sağlamak adına yapılması gerekenler şu şekilde sıralanabilir (Büyüköztürk vd., 2016: 168-169).

- Veri elde etmek için çeşitli araçlar kullanma,

- Bilgi veren kişinin bir şeyle ilgili tanımlamalarını, bilgi veren başka bir kişinin aynı şeyle ilgili tanımlamaları ile karşılaştırarak kontrol etme,

- Görüşmeleri yaparken kişisel düşünceleri kaydetme,

- Çalışmada yer alan bir ya da daha fazla katılımcıdan araştırma raporunun doğruluğunu incelemesini isteme,

- Raporu değerlendirmek için çalışmanın dışından bir bireyi alma, - Mümkün ve uygun olduğunda düşünce kaynaklarını belgeleme, - Sonuçları çıkarmada dayanak noktalarını belgeleme,

- Mümkün ve uygun olduğunda ses ve video kayıtlarından yararlanma.

Bu araştırmada gerçekleştirilen görüşmeler, soruların önceden belirlenmesi ve açık uçlu sorular içermesi bakımından Yarı-standartlaştırılmış Görüşme özelliği göstermektedir. Görüşme esnasında, katılımcıların görüşlerini ayrıntılı bir şekilde elde edebilmek adına hazırlanan sorulara ek olarak sonda sorularda kullanılmıştır. Araştırmanın amaçları doğrultusunda, 3 başlık altında toplam 30 adet açık uçlu soru tespit edilmiştir. Ayrıca tüm katılımcılara 25 sorudan oluşan “Kurumsal Performans Ölçeği” formu (EK-2) verilmiş, doldurulması talep edilmiştir. Görüşme esnasında katılımcıdan izin alınarak, veri kaybını önleyebilmek adına yapılan ses kayıtları, görüşmenin akabinde deşifre edilerek analize tabi tutulmuştur.