Eksen Kodlama

Strauss ve Corbin (1990); eksenel kodlamayı, veri tabanının tekrar gözden geçirildiği veya yeni verilerin eklendiği, çekirdek kategoriyi açıklayan veya onunla ilgili kategorilerin belirlenmeye çalışıldığı süreç olarak tanımlamışlardır (Ünal, 2015: 87). Eksenel kodlama, açık kodlamadan sonra kategorin ve alt kategorilerin birbirleriyle karşılaştırılarak, başka bir yolla tekrar bir araya getirildiği aşamadır (Arık ve Arık, 2016: 300).

Bu aşamada öncelikli hedef, oluşturulan her bir kodun, diğer kodlarla olan ilişkisi, benzerlikleri, farklılıkları tespit edilerek kodlama hatalarının giderilerek geçici kategorilere ulaşılması ve her bir kodun farklı veri setleri içinde ifade ettiği anlamın belirginleştirilmesi ve ortaklaştırılmasıdır (Demirhan, 2015: 23). Araştırmacı verileri tekrar gruplayarak, odak kodlar oluşturmak amacıyla açık kodlar arasındaki ilişkiyi betimler, açık kodlama sonucunda ortaya çıkarılmış olan kavram ve kategoriler arasında birbirleri ile bağlantı kurulmaya çalışılır (Özsoy ve Çetinkaya, 2014: 159-160). Bu süreçte araştırmacı, merkezi fenomeni açıklayan veya onunla ilişkisi olan özel kodlama kategorilerini kavramak için veritabanını gözden geçirir, nedensel koşulları, stratejileri şekillendiren bağlam ve müdahil koşulları ortaya çıkarır (Creswell, 2018: 196).

Tablo 3’te Eksen kodlama süreci ile elde edilen bazı kodlar gösterilmektedir. Bu aşamada da, sürekli karşılaştırma yöntemi kullanılarak, açık kodlamada elde edilen ve en çok değinilen, süreklilik gösteren kodlar saptanmıştır. Örneğin, Tablo 2’deki F7 Nolu firmandan elde edilen ve aslında kategori açısından önem taşıyan “sektör vurgusu” kodu diğer firmalar tarafından dile getirilmemiş ya da sayıca bir üstünlük göstermediği için eksen kodlamada yer alamamıştır. Diğer yandan, Tablo 2’deki F2 Nolu firmanın vurgu yaptığı “isabetli kararlar verebilme” kodu belli bir birikim oluşturduğu için Tablo 3’te “etkin karar verme süreci” olarak yer almıştır. Yine Tablo 2’de F16 Nolu firmada ortaya çıkan “gelir seviyesi, değişen trendler ve değişen ihtiyaçlar” kodlarının, Tablo 3’e bakıldığında “gelir seviyesi ve moda” kodlarına dönüşmüş olduğu görülmektedir. Diğer firmaların cevapları üzerinden yapılan sürekli karşılaştırma yöntemi ile en uygun kavramlar tespit edilerek eksenel kodlama süreci tamamlanmıştır.

Firma

No Cevaplar Açık Kodlama Eksen Kodlama

F1

“Bizim hangi konularda farklı olduğumuzu müşterilerimizin tercih sebeplerinden daha net görebiliyoruz. Genelde tercih edilme sebeplerimiz: Güvenilirlik, ürün ve hizmetlerimizin arkasında duruşumuz, tecrübemiz, kalite anlayışımız ve özel, beğenilen tasarımlarımız. Bu sebeplerle tercih edildiğimizi görüyoruz, bizi de farklı kılan nedenler bunlar olsa gerek.”

1-Rakiplerden farklılaşılan noktalar 2-Tüketicilerin tercih etme sebepleri 3-Ayırt edici özelliklere vurgu 4- Güvenilirlik 5-Ürün ve hizmet savunuculuğu 6-Kalite felsefesi 7-Firmaya özgü tasarımlar 1-Ayırt Edici Özellik 2- Kalite Felsefesi F5

“Bir şirketin gelecekte nerde olmak istediği veya arzulandığı hedeftir. Gelecekte -10 yıl içerisinde- Avrupa da gitmedik ülke bırakmamak. Türkiye’yi tüm Avrupa’ya taşımak…”

1-Gelecek odaklılık 2- Hedeflenen Konum 3-Uzun vade

4- Uluslar arası pazarlara açılmak 5- Milliyetçi duygular 1- Hedeflenen Konum 2- Gelecek Odaklılık 3-Uzun Vade F16

“Öncellikle maddiyat insanların tercihini etkiliyor. Gün geçtikçe genç müşterilere hitap eden araçlar ilgi görüyor ve bizde bu etmenleri ele alarak araç üretiyoruz. Eskiden manuel araçlara ilgi yoğun iken şimdi müşterilerimiz daha çok otomatik araçları tercih ediyor…”

1- Gelir seviyesi 2-Hedef kitle 3- Değişen trendler 4- Sosyal çevrenin değişime paralel olarak firmanın değişimi 5- Değişen ihtiyaçlar

1-Moda

2-Yaşam Standartı

F7

“Otomotiv sektöründe belirsizlikler çok ciddi maddi ve manevi zararlara yol açabilir. Firmamızda da değişim ile ilgili olarak elektrikli otomobil çalışmaları yaparak belirsizliğe ve olası tehditlere karşı gerekli ar-ge çalışmalarını yapıyoruz. Sürekli ürün geliştirme çalışmalarımızı yaparken müşteri zihninde nasıl bir algı yaratacağı konusunda bir çalışma yapıyoruz. Gerek anketler ile gerek bireysel iletişime geçerek

belirsizlikleri gidermeye çalışıyoruz.”

1-Sektör vurgusu 2-Belirsizliğin etkisi 3-Belirsizliğe karşı analiz yeteneğini kullanma 4-Belirsizliğe çözüm üretme 3-Belirsizliğe karşı hazır olma

1-Belirsizliğe Karşı Güçlü Duruş

F2

“Yetenek elindeki imkânları en iyi ve en doğru şekilde kullanan, yöneten kişilerin göstermiş olduğu performanstır. Firmamızın yetenekleri; planlı bir şekilde doğru zamanda doğru adımlar atmak, eldeki kaynakları optimum faydanın sağlanacağı yerlerde kullanmak.”

1- Yetenek: İmkânları en etkin ve verimli kullanma şekli 2- Planlama 3- İsabetli kararlar verebilme 4- Etkin kaynak kullanımı

1-Etkin Karar Verme Süreci

F6

“Karar verme işini yönetim gerçekleştiriyor. Çünkü çalışana her zaman her işi

bırakamıyorsun onu gözlemlemek gerekiyor. Her çalışan kendi işi gibi benimseyip aynı derecede çalışmıyor. Bu yüzden diğer yöntemleri kullanmayı düşünmüyoruz. Bu yöntem şuan bizim için yeterli.”

1- Karar verme yetkisi yönetimde 2-Çalışanları gözlemleme gerekliliği 3-Çalışanların iş hassasiyetlerinin farklılığı 1-Merkeziyetçilik Tablo 3. Araştırmada Eksen Kodlama İle Elde Edilen Kodlar

Analiz sürecinin sonunda, eksen kodlamayla elde edilen bütün kodlar literatür tarafından desteklenen ve araştırma konusuyla uyumlu olan, Tablo 4’te gösterilen kategorilere dönüştürülmüştür.

Firma

No Açık Kodlama Eksen Kodlama Kategori

F1

1-Rakiplerden farklılaşılan noktalar 2- Tüketicilerin tercih etme sebepleri 3-Ayırt edici özelliklere vurgu 4- Güvenilirlik 5- Ürün ve hizmet savunuculuğu 6-Kalite felsefesi 7-Firmaya özgü tasarımlar

1- Ayırt Edici Özellik 2- Kalite Felsefesi

MİSYON

F5

1-Gelecek odaklılık 2-Hedeflenen Konum 3-Uzun vade

4- Uluslar arası pazarlara açılmak 5- Milliyetçi duygular 1- Hedeflenen Konum 2- Gelecek Odaklılık 3-Uzun Vade VİZYON F16 1- Gelir seviyesi 2-Hedef kitle 3- Değişen trendler

4- Sosyal çevrenin değişime paralel olarak firmanın değişimi 5- Değişen ihtiyaçlar

1-Moda 2-Yaşam Standartı SOSYO-KÜLTÜREL ÇEVRE F7 1-Sektör vurgusu 2-Belirsizliğin etkisi

3-Belirsizliğe karşı analiz yeteneğini kullanma

4-Belirsizliğe çözüm üretme 3-Belirsizliğe karşı hazır olma

1-Belirsizliğe Karşı

Güçlü Duruş ÖRGÜTSEL KÜLTÜR

F2

1- Yetenek: İmkânları en etkin ve verimli kullanma şekli 2- Planlama 3- İsabetli kararlar verebilme 4- Etkin kaynak kullanımı

1-Etkin Karar Verme Süreci

YÖNETSEL YETENEKLER

F6

1- Karar verme yetkisi yönetimde 2-Çalışanları gözlemleme gerekliliği 3-Çalışanların iş hassasiyetlerinin farklılığı

1-Merkeziyetçilik ÖRGÜTSEL YAPI Tablo 4. Kodlamalar Sonucunda Oluşan Kategoriler

IV. BÖLÜM

BULGULAR VE YORUM

“…zorlukların ortasında bir avantaj yakalamaya her zaman hazır olursak, kendimizi talihsizlikten kurtarabiliriz.”

Sun TZU

Araştırmanın bu aşamasında elde edilen verilere ve bu veriler eşliğinde ortaya çıkan teorik modele ve açıklamalara yer verilmiştir. Firmalarla yapılan görüşmelerden elde edilen veriler bulguların temelini oluşturmaktadır.