Veri Toplama Araçları

Araştırma verilerinin toplanması amacıyla dört bölümden oluşan veri toplama formu kullanılmıştır. Veri toplama formunun birinci bölümde araştırmaya katılanlarla ilgili demografik bilgilerin elde edilmesi amaçlanmıştır. Cinsiyet, mesleki kıdem, bulunduğu okuldaki görev süresi, öğrenim durumu, branş, çalıştığı kurumun bulunduğu sosyo-ekonomik çevre ve mültecilerin eğitimi ile ilgili hizmetiçi eğitim alma durumu birinci bölümde istenilen bilgilerdir. İkinci bölümde “Çok Kültürlü Eğitime Yönelik Özyeterlik Algısı Ölçeği (Yıldırım, 2016)”, üçüncü bölümde “Okul İklimi Anketi (Kavgacı, 2010)” ve son olarak dördüncü bölümde “Mülteci Öğrenci Tutum Ölçeği (Sağlam ve Kanbur, 2017)” yer almaktadır. Bu ölçeklere ilişkin detaylı bilgiler alt başlıklar halinde aşağıda verilmiştir. Ölçeklere ilişkin tüm izinler ölçekleri geliştiren yazarlardan e-posta aracalığı ile alınmıştır.

3.3.1. Çok Kültürlü Eğitime Yönelik Özyeterlik Algısı Ölçeği

Öğretmenlerin çokkültürlü eğitim açısından çokkültürlü eğitime ilişkin sahip olduğu özyeterlik düzeylerini tespit etmek amacıyla Yıldırım (2016) tarafından geliştirilen ve “5: Kesinlikle Katılıyorum, 4: Katılıyorum, 3: Kararsızım, 2:Katılmıyorum, 1:Kesinlikle Katılmıyorum” şeklinde 5‘li likert türünde düzenlenen “Özyeterlik Algısı Ölçeği” kullanılmıştır. Ölçeğin güvenilirlik çalışması Yıldırım (2016) tarafından 490 kişilik gruba pilot uygulama yapılarak buradan elde edilen ölçümler üzerinden saptanmıştır. Güvenilirlik analizinde Cronbach Alpha Katsayısı kullanıldığı görülmektedir. Ölçekle ilgili analiz sonuçları Yıldırım (2016)’ın çalışmasında tablo şeklinde verilmiştir.

Tablo 1‘deki analiz sonuçları incelendiğinde, Etkinlik Tasarlama boyutunda bulunan 5 maddenin Alpha güvenirlik katsayısının .76, Kültürel Farklılıkların Yönetimi boyutunda bulunan toplam 5 maddenin Alpha güvenirlik katsayısının .69, Farklılıkları Anlama boyutunda yer alan toplam 3 maddenin güvenirlik katsayısı .73 olarak hesaplandığı görülmektedir. Ölçeğin toplam 13 madde şeklinde olduğu ve

genel olarak Alpha güvenirlik katsayısının ise .88 olduğu anlaşılmaktadır. Yıldırım’ın da çalışmasında belirttiği gibi ölçeğin alt boyutlarına ve geneline ilişkin edinilen güvenirlik katsayılarının güvenirlik bakımından yeterli ve iyi bir düzeyi yansıttığı söylenebilir.

Tablo 3. 1. Özyeterlik algısı ölçeği güvenirlik çalışması sonuçları

Alt Boyutlar Madde Sayısı Cronbach Alpha

Etkinlik Tasarlama 5 .76

Kültürel Farklılıkların Yönetimi 5 .69

Farklılıkları Anlama 3 .73

Ölçeğin Geneli 13 .88

(Yıldırım, 2016)

3.3.2. Okul İklimi Anketi

Araştırmada öğretmenlerin görüşlerine göre okul iklimini belirlemek üzere Hoy, Tarter ve Kottkamp (1991) tarafından geliştirilip Kavgacı (2010) tarafından Türkçeye uyarlanan örgüt iklimi ölçeği kullanılmıştır. Okul iklimi anketi, hiçbir zaman (1), bazen (2), sık sık (3) ve her zaman (4) şeklinde cevaplandırılan ve puanlanan 4‟lü Likert tipi bir ölçektir. Anket, araştırmacı tarafından İngilizce’den Türkçe’ye çevrilmiş, daha sonra bu çevrilen metin tekrar başka bir İngilizce öğretmeni tarafından İngilizceye çevrilmiş ve orijinali ile karşılaştırılmıştır. Daha sonra 120 kişilik bir öğretmen grubunda ön uygulaması yapılmıştır. Kavgacı (2010) yaptığı faktör analizi sonucunda anketin 4 boyutlu bir yapıya sahip olduğunu ortaya koymuştur. Okul iklimi anketinde dört faktör tarafından açıklanan toplam varyans % 55.647 olarak bulunmuştur. Kavgacı (2010) tarafından yapılan analizlere göre birinci faktör varyansın % 20.095’ini, ikinci faktör % 15.145’ini, üçüncü faktör % 10.204’ünü ve dördüncü faktör de %10.204’ünü açıklamaktadır.

Anketin güvenirliğini test etmek için araştırmacı tarafından güvenirlik analizi yapılarak Cronbach Alfa güvenirlik katsayıları ve madde toplam korelasyon katsayıları hesaplanmıştır. Güvenirlik analizi sonucunda alt boyutlar için Cronbach Alfa güvenirlik katsayıları destekleyicilik boyutu için .90, sınırlayıcılık boyutu için .80, yönlendiricilik boyutu için .76 ve samimilik boyutu için .83 olarak

hesaplanmıştır. Tüm anket için hesaplanan Cronbach Alfa güvenirlik katsayısı ise .85 olarak belirtilmiştir. Yapılan ön uygulamaya göre bazı maddeler ölçekten çıkarılmış ve uygulama sonucunda 25 madde ve dört alt boyuttan oluşan “Okul İklimi Anketi” ortaya çıkarılmıştır. Okul İklimi Anketine ilişkin araştırmacı tarafından hesaplanan değerler, anketin geçerlik ve güvenirlik düzeyi yüksek bir veri toplama aracı olduğunun göstergesi olarak kabul edilmiştir (Kavgacı, 2010).

3.3.3. Mülteci Öğrenci Tutum Ölçeği

Mülteci öğrencilere ilişkin öğretmen tutumlarını belirlemek için ise Sağlam ve Kanbur (2017) tarafından geliştirilmiş olan tutum ölçeği kullanılmıştır. Sağlam ve Kanbur (2017) ölçeği geliştitirken öncelikle literatür taraması yapmışlar ve 45 maddeden oluşan bir havuz oluşturmuşlardır. Havuzu oluşturan bu maddeler alanında uzman kişilerce değerlendirilmiş ve onların önerileri doğrultusunda incelenip, ihtiyaç doğrultusunda maddeler düzeltilmiştir. Bu doğrultuda araştırmacılar 5 maddeyi ölçekten çıkartmışlardır. Ölçek çalışma grubuna uygulanarak yapı geçerliği ve güvenirlik çalışmaları tekrar test edilmiştir. Ölçeğin yapı geçerliği için "açımlayıcı faktör analizi" uygulandığı araştırmacı tarafından ifade edilmektedir. Bu uygulam sonucunda faktör yükleri düşük çıktığından ötürü 16 maddenin ölçekten atıldığı ve geriye kalan 24 maddelik ölçeğe tekrar faktör analizi yapıldığı görülmektedir. Araştırmacılar Faktör analizi için KMO ve Bartlett Sphericity testi değerlerine bakmışlar ve KMO değerini .91 olarak bulmuşlardır. Ayrıca verilerin çok değişkenli normal dağılımdan gelip gelmediğini kontrol etmek için kullanılan Barlett Küresellik testine bakmış ve anlamlı (χ2= 5475.902; p<.000) farklılık gösterdiği için ölçeğin faktör analizinin yapılmasına uygun olduğuna karar vermişlerdir. Ayrıca Sağlam ve Kanbur, faktör analizi neticesinde 24 maddelik ölçeğin üç boyutlu bir yapıdan oluştuğunu belirlemişlerdir. Bu boyutlar sırasıyla "iletişim", "uyum" ve "yeterlik" olarak isimlendirilmiştir. Araştırmacılar ölçeği meydana getiren maddelere yönelik faktör yük değerlerinin ilk boyut için .45 ile .75 aralığı, sonraki boyut için .40 ile .79 aralığı ve sonuncusu için .60 ile .83 aralığında değiştiğini ifade etmektedirler. Araştırmacılara göre bütün olarak açıklanan %53.61’lik varyansın %21.81’i ilk, %19.95’i ikinci ve %11.85’i son boyut tarafından açıklanmaktadır. Ölçekteki bütün maddelerin olumlu puanlandığı ve dörtlü dereceleme şeklinde cevaplardan oluştuğu görülmektedir. Ölçekten alınabilecek minimum ve maksimum puanlar ise 24 ve 96

puan olarak belirtilmiştir. Ayrıca Sağlam ve Kanbur, bu ölçeğin güvenirliğini belirlemek için iç tutarlılık katsayıları incelemişlerdir. Bu inceleme sonucunda iç tutarlıklık katsayısının (Alpha) .91 olarak hesaplandığı görülmektedir. Araştırmacıların da belirttiği gibi bu sonuçlara göre ölçeği oluşturan maddelerin birbiriyle tuttarlı olduğu söylenebilir. Ayrıca araştırmacılar alt boyutlara yönelik olarak ayrı ayrı iç tutarlılık güvenirlik katsayılarını hesaplamışlardır. Alt boyutların güvenirlik katsayıları sırasıyla .88, .88 ve.80 olarak bulunmuştur (Sağlam ve Kanbur, 2017).