Öğretmenlerin Çok Kültürlü Özyeterlik Algısı, Okul İklimi Ve Mültec

Karşılaştırılması

Öğretmenlerin çok kültürlü özyeterliklerinin cinsiyet değişkeni açısından da incelenmesi neticesinde cinsiyetin anlamlı olmadığı belirlenmiştir. Alan yazında çok kültürlü özyeterlikle ilgili yapılan bazı çalışmalarda cinsiyetin önemli bir etken olmadığını göstermektedir (Kaya, 2013; Yıldırım, 2016). Bu yönüyle araştırmada elde edilen bu sonuçların, literatürde yapılan çalışmaları desteklediğini söyleyebiliriz.

Okul iklimi ve alt boyutlarında öğretmen görüşlerinin cinsiyete göre karşılaştırılması sonucunda, destekleyicilik ve sınırlayıcılık boyutları ile okul iklimi toplamında anlamlı bir farklılık olduğu görülmektedir. Bu farklılığa göre erkek öğretmenler bulundukları okullardaki okul iklimini “destekleyicilik” boyutunda kadın öğretmenlere göre daha olumlu görmektedir. Ayrıca kadın öğretmenler erkek öğretmenlere göre kendilerini daha sınırlanmış hissetmektedir. Kavgacı (2010) benzer sonuçlar elde ettiği okul iklimi ile ilgili yaptığı araştırmada bu durumun yöneticinin cinsiyetinden kaynaklanabileceğini, yönetici kadrosunda erkek öğretmenlerin bulunmasının kadın öğretmenleri destekleyicilik boyutunda olumsuz etkileyebileceğini belirtmektedir. Alan yazında diğer çalışmalar incelendiğinde de

okul ikliminin cinsiyete göre farklılaştığı sonucuna ulaşılan araştırmalara rastlanmaktadır (Aka, 2014; Çolak, 2016; Kubilay Baykal, 2013).

Araştırmaya katılan öğretmenlerin cinsiyetlerine göre mülteci öğrencilere yönelik tutumlarının incelenmesi neticesinde ise öğretmenlerin tutumlarının iletişim, uyum, yeterlik boyutlarında ve ölçek toplamında anlamlı bir şekilde farklılaşmadığı görülmektedir. Araştırmadan elde edilen bu sonuç Sağlam ve Kanbur (2017)’un mülteci öğrencilere yönelik öğretmen tutumlarını inceledikleri çalışmadan elde edilen sonuçları destekler niteliktedir. Fakat mevcut çalışmadan farklı olarak Sağlam ve Kanbur çalışmalarında yeterlik boyutunda erkek öğretmenler lehine farklılaşmanın olduğunu belirtmektedirler. Bu farklılık ilgili çalışmada sadece sınıf öğretmenlerinin yer almasından kaynaklanmış olabilir.

5.2.2. Öğretmenlerin Çok Kültürlü Özyeterlik Algısı, Okul İklimi Ve Mülteci Öğrencilere Yönelik Tutum Düzeylerinin Mesleki Kıdem Değişkenine Göre Karşılaştırılması

Araştırma sonucunda öğretmenlerin çok kültürlü özyeterlik algılarında mesleki kıdem değişkenine göre bir farklılık olmadığı gözlemlenmiştir. Benzer şekilde Yıldırım (2016) ve Määttä (2008) da çalışmalarında mesleki kıdemin öğretmenlerin çokkültürlü özyeterlik algılarında etkin bir faktör olmadığını belirlemişlerdir. Ayrıca öğretmenlerin çok kültürlü özyeterlik algılarında mesleki kıdeme göre farklılık olmaması, öğretmenlerin birbiriyle olan bilgi alışverişinden kaynaklanabilir. Öğretmenlerin tecrübe, deneyim ve düşüncelerini birbiriyle paylaşması özyeterlik algılarında benzer sonuçlara sebep olabilir. Nitekim Çoban, Karaman ve Doğan (2010), araştırmaalarında öğretemenlerin bu paylaşımlarının çokkültürlü eğitim ortamlarında sınıf içi etkinliklerin uygulanması açısından önemli olduğuna dikkat çekmektedirler.

Okul iklimi alt boyutlarından destekleyicilik boyutu düzeyinde ise öğretmenlerin mesleki kıdemi bakımından anlamlı bir farklılığın var olduğu görülmektedir. Ortaya çıkan anlamlı farkların hangi gruplar arasında olduğunu incelendiğinde ise 20 yıldan fazla kıdemi olan öğretmenlerin okul iklimini 5 yıldan az ve 5-10 yıl arası kıdeme sahip olan öğretmenlere göre daha çok destekleyici olarak hissettikleri

görülmektedir. Bu sonuca göre okul müdürlerinin mesleki kıdemi yüksek öğretmenlere karşı daha çok destekleyici davranış içerisinde olduğu söylenebilir. Alan yazında okul ikliminin mesleki kıdem değişkenine göre farklılaşıp farklılaşmadığını inceleyen çalışmalara bakıldığında; Kubilay Baykal (2013) farklılaşma olduğu, Kavgacı (2010) ve Aka (2014) ise farklılaşma olmadığı sonucuna ulaşmışlardır. Bu çalışmalar arasında destekleyicilik boyutu sadece Kavgacı’nın çalışmasında yer almaktadır. Destekleyicilik boyutundaki bu farklılık yöneticinin kıdem yılı ya da okuldaki görev süresinden kaynaklanıyor olabilir.

Araştırmada mülteci öğrencilere yönelik öğretmen tutumlarında ise mesleki kıdem değişkenine göre bir farklılık olmadığı görülmektedir. Mesleki kıdemi düşük öğretmenlerde yüksek öğretmenlerde mülteci tutum iletişim, uyum ve yeterlik alt boyutlarında benzer düşüncelere sahiptirler. Alan yazın incelendiğinde de mülteci öğrencilere yönelik öğretmen tutumlarını mesleki kıdem değişkeni bakımından inceleyen bir araştırmaya rastlanmamıştır. Çok kültürlü eğitime yönelik öğretmen tutumlarının incelendiği araştırmalarda ise bu araştırma sonuçlarına benzer şekilde mesleki kıdemin tutum üzerinde belirleyici olmadığı sonucuna ulaşılmıştır (Özdemir ve Dil, 2013; Yıldırım, 2016). Mülteci öğrencilerin bulunduğu sınıflar çok kültürlü eğitim ortamı bağlamında değerlendirilecek olunursa elde edilen bulguların alan yazındaki bu araştırmaların sonuçlarını destekler nitelikte olduğu ifade edilebilir.

5.2.3. Öğretmenlerin Çok Kültürlü Özyeterlik Algısı, Okul İklimi Ve Mülteci Öğrencilere Yönelik Tutum Düzeylerinin Görev Süresi Değişkenine Göre Karşılaştırılması

Öğretmenlerin çok kültürlü özyeterlik algılarının bulunduğu okuldaki görev süresi değişkenine göre farklılaşmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Alan yazında ise öğretmenlerin çok kültürlü özyeterlik algılarını görev süresi değişkenine göre inceleyen bir araştırmaya rastlanmamıştır.

Okul ikliminde ise destekleyicilik alt boyutu düzeyinde öğretmenlerin bulunduğu okuldaki görev süresi bakımından anlamlı bir farklılığın var olduğu tespit edilmiştir. Yapılan analizlerin sonuçlarına göre 1-5 yıl görev süresi olan öğretmenler okul müdürlerince daha az desteklendiklerini düşünmektedirler. Bu da okula yeni gelen öğretmenlerin okul ortamına uyum sağlayamadığından ya da okul yöneticilerinin

okuldaki görev süresi daha yüksek olan öğretmenlerle daha samimi olmasından kaynaklanıyor olabilir. Nitekim Kavgacı (2014) da çalışmasında öğretmenlerin görev süresine göre anlamlı bir farklılığın olmadığını; fakat görev süresi arttıkça samimiyet boyutunda puanların anlamlı olmasa da paralel olarak arttığını belirtmektedir. Kubilay Baykal (2013)’ın çalışmasında da öğretmenlerin okul iklimi algısında bulunduğu okuldaki görev süresine göre farklılaşma olduğu ortaya çıkmıştır.

Mülteci öğrencilere yönelik öğretmen tutumlarında ise görev süresi değişkenine göre bir farklılaşma olmadığı görülmektedir. Bu durum okullardaki öğretmenlerin mülteci öğrencilerle karşılaşma sürelerinin ve onlara verdikleri eğitimin deneyimlerinin birbirine yakın olmasıyla açıklanabilir. Alan yazında mülteci öğrencilere yönelik öğretmen tutumlarını görev süresi değişkeni bakımından inceleyen bir araştırmaya rastlanmamıştır.

5.2.4. Öğretmenlerin Çok Kültürlü Özyeterlik Algısı, Okul İklimi Ve Mülteci Öğrencilere Yönelik Tutum Düzeylerinin Öğrenim Durumu Değişkenine Göre Karşılaştırılması

Araştırmada öğretmenlerin çok kültürlü özyeterlik algısına öğrenim durumu değişkeni açısından bakıldığında anlamlı bir farklılığın olmadığı görülmektedir. Mülteci öğrencilere yönelik tutum bakımından da öğrenim durumu değişkeni açısından farklılık olmadığı görülmüştür. Alan yazında çok kültürlü öğretmen özyeterlikleri ve mültecilere yönelik öğretmen tutumları konulu diğer araştırmalar incelendiğinde öğrenim durumu değişkeninin eklendiği bir çalışmaya rastlanmamıştır. Okul ikliminde ise sınırlayıcılık alt boyutunda lisans mezunu öğretmenler lehine bir farklılık vardır. Okullardaki lisans mezunu öğretmenler ensititü/yüksekokul mezunu öğretmenlere göre kendilerini daha sınırlanmış hissetmektedirler. Bu durum enstitü/yüksekokul öğretmenlerinin kıdemlerinin yüksek olmasından kaynaklanıyor olabilir. Kubilay Baykal (2013)’da okul iklimi ile ilgili çalışmasında öğrenim durumu değişkeni bakımından öğretmenlerin okul iklimi algısında anlamlı bir fark olduğunu tespit etmiştir. Fakat alt boyutlar farklı olarak ele alındığından bu araştırma ile farklılık göstermektedir. Aynı zamanda Kubilay Baykal ilgili çalışmasında öğrenim durumunu lisans ve yükseklisans mezunları olarak ele almıştır.

5.2.5. Öğretmenlerin Çok Kültürlü Özyeterlik Algısı, Okul İklimi Ve Mülteci Öğrencilere Yönelik Tutum Düzeylerinin Branş Değişkenine Göre Karşılaştırılması

Öğretmenlerin çok kültürlü özyeterlik algısına branş değişkeni açısından bakıldığında hem toplamda hem de çok kültürlü özyeterlik algısının alt boyutu olan kültürel farkların yönetimde anlamlı farklılık olduğu görülmüştür. Sınıf öğretmenlerinin branş öğretmenlerine göre özyeterlik algıları daha yüksektir. Kültürel farklılıkların yönetimi konusunda da sınıf öğretmenleri branş öğretmenlerinden kendilerini daha yeterli hissetmektedir. Bu farklılık sınıf öğretmenlerinin mülteci öğrencilerle daha çok zaman geçirmesinden kaynaklanıyor olabilir. Ayrıca Kapsayıcı Eğitim kapsamında Türkiye’de Milli Eğitim Bakanlığı ve UNICEF işbirliği ile hizmetiçi eğitimler düzenlenmiş ve özellikle Kastamonu ilinde bu eğitime sınıf öğretmenleri resen alınmıştır. Araştırmanın örneklemi de göz önünde bulundurulduğunda sınıf öğretmenlerinin çokkültürlü özyeterlik algılarının branş öğretmenlerinden yüksek çıkmasının sebebi aldıkları eğitim olabilir. Yıldırım (2016) da araştırmasında branş değişkeninin öğretmenlerin çok kültürlü özyeterlik algısını etkileyen bir faktör olduğu, sınıf öğretmenlerinin özyeterlik algılarının daha yüksek olduğu sonucuna ulaşmıştır. Aynı zamanda Yıldırım (2016) çalışmasında sınıf öğretmenlerinin aldığı eğitimin bu farklılıkta bir etken olabilceğini belirtmektedir. Branş değişkeni açısından okul iklimi ile alt boyutları olan destekleyicilik, sınırlayıcılık ve yönlendiricilik boyutlarında da anlamlı farklılık olduğu gözlenmiştir. Sınıf öğretmenleri okul iklimini branş öğretmenlerine göre daha olumlu algılamaktadır. Nitekim Kavgacı (2010) da okul iklimi ile ilgili çalışmasında sınıf öğretmenlerinin branş öğretmenlerine göre çalıştıkları okulların iklimlerini daha olumlu değerlendirdiklerini belirtmektedir. Aka (2014) ve Kubilay Baykal (2013) ise araştırmalarında öğretmenlerinin okul iklimini algılamaları üzerinde branş değişkeninin belirleyici olmadığı sonucuna ulaşmışlardır.

Mültecilere yönelik öğretmen tutumları branş değişkeni bakımından ele alındığında ise hem toplamda hem de alt boyutları olan iletişim, uyum ve yeterlik boyutlarında anlamlı farklılığın olduğu görülmüştür. Bu bulgular neticesinde sınıf öğretmenlerinin branş öğretmenlerine göre mültecilere yönelik daha olumlu tutum içerisinde

olduğunu söyleyebiliriz. Alan yazında bu konuyla ilgili yapılan araştırmaların kısıtlı olmasından dolayı branş değişkeni açısından mültecilere yönelik öğretmen tutumlarını ele alan bir araştırmaya rastlanmamıştır. Araştırmadaki bu sonuç sınıf öğretmenlerinin mültecilerin eğitimi ile ilgili bilgi düzeylerinin branş öğretmenlerinden fazla olmasından kaynaklanıyor olabilir. Çok kültürlü özyeterlik algısında olduğu gibi mültecilere yönelik tutumda da sınıf öğretmenlerinin lehine bir ortalamanın çıkması, sınıf öğretmenlerinin katıldıkları kapsayıcı eğitim ile ilgili hizmetiçi eğitim kursları ile ilişkili olabilir.

5.2.6. Öğretmenlerin Çok Kültürlü Özyeterlik Algısı, Okul İklimi ve Mülteci