Tempus Programı

Tempus Programı AB'nin dördüncü eğitim programıdır (Karluk, 2005, s.503). Program, 1990 yılında kurulmuştur. Avrupa'da yüksek öğretim konusunda işbirliğini geliştirmeyi amaçlayan bir programdır (İKV, 2004, s.72).

Üniversite öğrenimi için Avrupa'da serbest dolaşım programı olan TEMPUS, serbest dolaşım ve işbirliği programlan aracılığı ile Merkezi ve Doğu Avrupa ülkelerinin üniversite öğretim sistemlerini geliştirmek ve yeniden yapılanmasına yardım etmek, bu sistemlerin Topluluk içindeki eş sistemlerle bütünleşmesini ve işbirliğini teşvik etmek amacına yöneliktir. Eğitim Konseyi'nin 7 Mayıs 1990 tarihli kararıyla uygulamaya koyulan programa 29 Nisan 1993'te ikinci bir 4 yıllık dönem eklenerek uzatılmıştır. 1 Ocak 1994'ten itibaren TACIS başlığı altında anılan program, işbirliği için ekonomik reform ve iyileştirme önlemlerini kapsamaktadır (Karluk, 2005, s.503–504). Program Erasmus, Lingua ve Comett esas alınarak hazırlanmıştır. TEMPUS programının PHARE olarak adlandırılan bölümü Merkezi ve Doğu Avrupa ülkelerinin ekonomik ve sosyal bakımdan yeniden yapılanması amacına yönelik iken, TACIS başlığı altındaki bölümü Sovyetler Birliği'nin yeni bağımsız olmuş devletleri için ekonomik reform ve iyileştirme önlemlerini kapsamaktadır.

Tempus'un destek verdiği alanlar:

• Mevcut üniversitelerin yapısının değiştirilmesi, yeni üniversitelerin kurulması, alt yapının iyileştirilmesi sağlanarak üniversite öğretiminin yapısal olarak değiştirilmesi.

75

öğretim sistemlerinin geliştirilmesi ile öğretim programlarının geliştirilmesinin sağlanması.

• Öğretim üyeleri ve öğrencilerin serbest dolaşımının planlanması ve örgütlenmesi.

Seçilebilirlik kriterleri aşağıda belirtilenler için farklıdır: (İKV, 2004, s.72–73) Tempus/CARD: Batı Balkanların AB ile ortaklık anlaşması imzalamamış ülkeleri, CARDS Program kapsamında ekonomik yardım alabilirler. Bunlar: Arnavutluk, Bosna–Hersek, Hırvatistan, Yugoslavya Federal Cumhuriyeti ve Makedonya'dır.

Tempus/TACIS: Ermenistan, Azerbaycan, Beyaz Rusya, Gürcistan, Kazakistan, Kırgızistan, Moldovya, Moğolistan, Özbekistan, Rusya Federasyonu, Tacikistan, Türkmenistan ve Ukrayna'yı kapsamaktadır.

Tempus Programı, AB ülkesi olmayan bütün G–24 Ülkelerine (Avusturalya, Kanada, Amerika Birleşik Devletleri, İzlanda, Japonya, Norveç, Yeni Zelanda, İsviçre ve Türkiye) katılımlarım kendi bütçelerinden finanse etmeleri şartıyla açıktır (Karluk, 2005, 503).

Program, Avrupa Komisyonu'nda Eğitim ve Kültürden Sorumlu Genel Müdürlük içindeki Tempus Programı ABD/Kanada Anlaşmaları birimi tarafından yönetilmektedir. Torino'daki (İtalya) Avrupa Eğitim Vakfı (European Training Foundation) Programın uygulanması için Avrupa Komisyonu'na teknik yardım sağlamaktadır. AB üye devletlerinin her birinde ve Norveç'te Tempus ulusal iletişim noktaları vardır. Bütün ortak ülkelerde Tempus/CARDS ofisleri (ulusal Tempus

ofisleri) veya Tempus/TACIS bilgi merkezleri (Tempus bilgi noktaları)

bulunmaktadır.

Tempus Programı kapsamında şu çalışmalar yapılmaktadır:

Ortak Avrupa Projeleri (Joint European Project JEP); En fazla üç yıl destek verilen bu projeler, en az bir ortak ülkeden bir üniversiteyi, bir üye devletten bir

76

üniversiteyi ve başka bir üye devletten ortak bir kuruluşu (üniversite veya şirket) biraraya getirmektedir (Karluk, 2005, s.504–505).

77

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

TÜRKİYE AVRUPA BİRLİĞİ İLİŞKİLERİNDE EĞİTİM BOYUTU 3.1. AB Müktesebatına Uyum Çalışmaları ve Türk Eğitim Sistemine Etkileri

3.1.1. AB Müktesebatı

Avrupa Birliği'ne üye olan bir ülke AB'yi kuran anlaşmaları ve hukuk düzenini aynen benimser ve egemenlik yetkilerinin bir kısmını AB kurumlarına devreder. AB hukuku ile üye devletlerin ulusal hukukun çatıştığı durumlarda uluslararası hukukun üstünlüğü kabul edilir. AB müktesebatı iç hukukun üstündedir.

Avrupa Birliği müktesebatı (hukuki mevzuatı) beş ana bölümden oluşur ve yaklaşık 90 000 sayfayı bulmaktadır (http://ec.europa.eu/education/index_en.html, 2009).

 Birincil mevzuat (kurucu anlaşmalar ve bunlara ekler)

 İkincil Mevzuat (tüzükler, yönetmelikler vs.

 Uluslararası anlaşmalar

 İdare hukukunun genel ilkeleri

 Üye devletler arasındaki sözleşmeler

Birincil Mevzuat (Kurucu Anlaşmalar): Kurucu Anlaşmalar ve onları tamamlayan belgeler–esas olarak Tek Avrupa Senedi, muhtelif katılım antlaşmaları ve Avrupa Birliği Antlaşmaları–AT'nin amaçları, örgütlenmesi ve işleyiş biçimi üzerine temel hükümleri ve AT ekonomik mevzuatının büyük kısmını içerirler ve AT'nin işleyişiyle ilgili anayasal çerçeveyi ortaya koyarlar. Doğrudan doğruya üye devletlerce yaratılmış yasal belgeler olan Anlaşmalar, hukuk çevrelerinde birincil mevzuat olarak bilinirler.

78

kurumları tarafından oluşturulan hukuk, Topluluk hukukunun ikinci büyük kaynağı olan ikincil mevzuat olarak adlandırılır.

Tüzükler (Regulations): Üye ülkelerin tamamında herhangi bir değişikliğe

uğramadan doğrudan uygulanan kurallardır. İç hukukmuş gibi uygulandıklarından, üye ülkelerin vatandaşlarına ulusal yasalarda olduğu gibi hak ve yükümlülükler getirirler. Tüzükler AB resmi gazetesinde yayınlandıktan sonra kendiliğinden ve doğrudan uygulanırlar. Tüzükler kendilerine aykırı olan yasal mevzuatın yerini alır ve doğrudan uygulanır.

Direktifler (Directives): Direktifler sonuç açısından üye ülkelerde bağlayıcı

olmakla beraber uygulamadaki yöntemler açısından üye ülkelerdeki iç hukuka göre düzenlenebilir. Direktifler tek bir üye ülke veya tüm üye ülkelerle ilgili olabilir.

Kararlar (Decisions): Bir şahsa, şirkete veya ülkeye yönelik olabilen kararlar

sadece kime yönelikse onu bağlayıcı niteliktedir. Rekabet kurallarının ihlali ve herhangi bir ülkedeki devlet yardımının AB kurallarına uyumsuzluğu gibi durumlarda kararlar tercih edilen mevzuat araçlarıdır.

Tavsiyeler ve Görüşler (Recommendations and Opinions): Bunlar herhangi bir

bağlayıcılığı olmayan, bir üye ülkeye veya şahıslara yönelik herhangi bir durumda nasıl bir tutum izlenmesi gerektiği şeklindeki önerilerdir. Bu öneriler, AB kurumlarının onay mekanizmasından geçmez ve uygulanmaları tamamen üye ülkelerin inisiyatifine bırakılmıştır.

Uluslararası Anlaşmalar: Uluslararası anlaşmalar AB'nin uluslararası düzeydeki

rolüyle ilgilidir. Bu anlaşmalar AB'ye üye olmayan ülkelerle ve diğer uluslararası kuruluşlarla ticaret sahasında veya endüstriyel, teknik ve sosyal alanlarda kapsamlı işbirliği öngören antlaşmalardan, belirli ürünlerde ticarete ilişkin anlaşmalara kadar uzanır. Topluluk ve üye olmayan ülkeler arasındaki ortaklık anlaşmaları, işbirliği anlaşması veya ticari anlaşmalardır.