Erasmus (Yüksek Öğretim)

Erasmus birey olarak kozmopolit entelektüelliğin temsilcisidir. Bu nedenle bu programın Erasmus olarak isimlendirilmesi uygun düşmektedir. Erasmus Programı, yüksek öğrenim alanında ilk genel Avrupa programı olmuştur. 1987’de ilk

55

uygulamaya konulduğundan bu yana giderek genişlemiş ve güçlenmiştir. Erasmus programı çerçevesinde karşılıklı değişim fırsatlarından milyonlarca öğrenci faydalanma imkânına sahip olmuştur. Günümüzde hemen hemen bütün Avrupa üniversiteleri bu programda çeşitli faaliyetlerle yer almaktadır (Kihtir, 2004, s.168)

AB Konseyi’nin 15 Temmuz 1987 tarihli kararına dayanarak kurulan Erasmus programının hedef kitlesi yüksek öğretim kurumlarıdır. Program temelde üniversite lisans ve lisansüstü eğitimi ve bu alanda işbirliğini ve karşılıklı öğrenci değişimini konu alan bir alt programdır.

Erasmus Programı, Avrupa Birliği’nin üye ülke ve aday ülkelerindeki yüksek öğretim kurumları arasında sağlanacak işbirliği ile söz konusu bu kurumların Avrupa’nın AB bütünleşmesi temel amacına hizmet edecek şekilde yapacakları akademik araştırma ve öğretim faaliyetlerine idari ve mali katkı sağlamak amacıyla oluşturulan bir eğitim programıdır.

Yüksek öğrenimde Avrupa Ülkeleri arasındaki işbirliğini geliştirmeyi ve insan kaynaklarının kalitesini yükseltmeyi hedefleyen program, yüksek öğrenimlerini başka bir Avrupa ülkesinde yapabilmeleri için gençlere hareketlilik diğer bir deyişle dolaşım olanağı sağlar. Bunun yanı sıra öğretim üyelerinin hareketliliğini de getiren program akademik niteliklerin tüm Avrupa ülkelerinde tanınması çalışmalarına da ayrı bir önem vermektedir. Buna göre Erasmus Programının temel amaçlarını aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür (EU Comission Socrates, 2000, s.14–17):

- Üye ülkelerin yüksek öğretim kurumları arasında yoğun ve etkin işbirliğinin sağlanması ile yüksek öğrenimin kalitesinin yükseltilmesi ve Avrupa boyutunun güçlendirilmesi

- Üye ülkeler üniversite öğrencilerinin belli bir süre diğer bir üye ülkede öğrenim görmelerinin sağlanması ile birbirlerini sosyal, kültürel ve ekonomik anlamda tanıyarak yakınlaşmalarını sağlamak ve bu yolla Avrupalılık bilincinin yerleştirilmesi ve güçlendirilmesini sağlamak

56

anlamda bilgi transferinin ekonomik ve soysal yaşama geçirilmesini sağlamak

- Gerçekleştirilen çalışmaların ve niteliklerin Topluluk genelinde akademik olarak tanınmasının iyileştirilmesi ve şeffaflığın artırılması,

Diğer bir deyişle kısaca Erasmus Programı'nın amacı, yüksek öğretimin kalitesini artırmak ve Avrupa boyutunu güçlendirmektir (Aykın ve U. Oğuz, 2003, s.371).

AB üye ülkeleri, aday ülkeler ile EFTA ülkeleri Norveç, İzlanda, Lihtenştayn gibi ülkelerin yararlandığı program birbiri ile ilişkili alt eylemlerden oluşmaktadır. Söz konusu alt eylem programları; üniversiteler arası işbirliği, öğrenci ve öğretim üyelerinin hareketliliği ve tematik ağlar olarak sıralanabilir. Bu alt eylemler irdelenecek olursa (Güngör, Soğuk, 2001, s.23–24):

Erasmus 1: Avrupa Üniversiteler Arası İşbirliği

Topluluk söz konusu alt eylem ile üniversiteler arası işbirliğine yönelik aktiviteleri desteklemektedir. Bu aktiviteler arasında diğer üye ülkelerdeki ortaklarla ve gerektiğinde eğitimle ilgili diğer aktörlerin de katılımıyla yürütülecek yenilikçi projeler bulunmaktadır:

–Üniversite öğrencileri ve öğretim üyelerinin karşılıklı değişimi için en elverişli koşulları oluşturmak amaçlı aktivite; öğrenci ve üniversite öğretim personelinin organizasyonu aktivitesi olarak başlıklandırılabilir (Kihtir, 2004, s.169).

–Farklı katılımcı ülkelerden öğrencileri ve üniversite personelini bir araya getiren kısa süreli çalışma programları olarak açıklanabilecek Yoğun Programlar bir diğer aktivitedir. İlgili çalışma programları sınırlı sayıda üniversitede öğretilen veya hiçbir yerde öğretilemeyen uzmanlık konularının etkin bir şekilde ve çok dilli olarak öğretilmesini teşvik etmek yanı sıra öğrencilerin ve öğretmenlerin çok uluslu gruplarda çalışmalarını ve bu yolla yeni perspektifler edinmelerini sağlamayı amaçlamaktadır. Bu amaçların da ötesinde yoğun programlar, öğretim personelinin öğretim içeriği ile ilgili bilgi, görüş değişiminde bulunabilmeleri ve müfredata getirdikleri yeni uygulamaları paylaşabilmeleri için ortam sağlamaktadır. En fazla on

57

ardışık işgünü içinde gerçekleştirilebilecek yoğun programlar bir defada gerçekleştirilebileceği gibi yıllar içinde tekrarlanabilir (Kihtir, 2004, s.169–170).

–Müfredatın geliştirilmesine yönelik ortak projeler olarak adlandırılabilecek aktivitelerin amacı farklı ülkelerde bulunan üniversitelerin deneyimlerinin bir araya getirilmesiyle yüksek öğrenimde kalitenin yükseltilmesi ve yüksek öğretimde Avrupa boyutunun güçlendirilmesidir. Söz konusu aktivite kapsamında bölgesel ve ulusal düzeyde ve Avrupa düzeyinde profesyonel çevrelerde gerçekleştirilecek işbirliğine özel önem verilmektedir. Erasmus Programı müfredatın geliştirilmesine ilişkin ortak projeler kapsamında üç tip aktiviteye destek vermektedir (Kihtir, 2004, s.170):

1. Orta veya İleri Seviyede Öğrenim Programlarının Geliştirilmesine Yönelik Ortak Projeler:

Bu proje başlığının hedefi, farklı ülkelerden ortak üniversiteleri bir araya getirmek yolu ile mevcut öğretim programlarını yeniden düzenlemek ve yeni müfredatların oluşturulmasını sağlamaktır.

2. Avrupa Modüllerinin Geliştirilmesine Yönelik Ortak Projeler:

Üniversite öğrencilerine bir Avrupa perspektifi kazandırabilmek amacına yönelik olarak çeşitli disiplinlerin müfredatına Avrupa boyutu getiren modüller eklemektir. Oluşturulan modüller, öğrencilere Avrupa kültür ve dil çeşitliliğine ilişkin bilinçlerini yükseltme ve Avrupa kurumları hakkındaki bilgilerini geliştirme imkânı sağlamayı hedeflemektedir.

58

3. Müfredat Geliştirme Projelerinin Uygulanması ve Yaygınlaştırılmasına Yönelik Projeler:

Bu projelerin hedefi ortak projeler çerçevesinde yapılandırılan müfredatların üniversitelerde uygulanması ve söz konusu proje sonuçlarının geniş bir kitleye ulaşmasını sağlamak amacıyla projeler meydana getirmesidir.

4. Avrupa Kredi Transferi Sistemi:

Söz konusu sistem uygulanabilir, etkin mekanizmalarla akademik çalışmaların tanınmasını kolaylaştırmayı hedeflemektedir. İlgili sistem öğretim programlarının şeffaflığı ve öğrencilerin başarı oranını temel alan, akademik çalışmalarının tanınmasına ilişkin başarılı uygulama kurallarını ortaya koymaktadır. Program, akademik kredi belirleme ve transferi için geliştirilmiş bir sistem olan ECTS'nin tanıtılması, uygulanması ve yaygınlaştırılmasıyla ilgili aktiviteleri destekler. Bunun için, kurumlara ECTS'ye başlama desteği, sistemi uygulayan kurumlara verilen ECTS etiketi, ECTS etiketi olan kurumlara ECTS Kredi Biriktirme Desteği, gerektiğinde ECTS/DS danışmanlığı gibi konularda yardımcı olunmaktadır (Aykın ve U. Oğuz, 2003, s.372). Yurtdışı eğitim süresinin akademik olarak tanınmasını garanti eden ECTS, aynı zamanda müfredat hakkında detaylı bilgi sağlayarak müfredat şeffaflığı sağlamaktadır (EU Commission, 2009, 20–21).

Erasmus 2: Üniversite Öğrencilerinin ve Öğretim Görevlilerinin Hareketliliği:

Bu aktivite üniversitelerin, öğrenci ve öğretim görevlilerine hareketlilik bursu sunabilmeleri için üniversitelere fon sağlamaktadır. Bun fondan yararlanmak isteyen üniversitelerin AB Komisyonu ile imzaladıkları Kurumsal Sözleşmelerinde söz konusu isteklerinin açıkça belirtmeleri gerekmektedir

Erasmus alt eylem programı, öğretim görevlilerinin diğer bir AB ülkesinde çalışmasına destek olmakta ve yüksek öğrenim öğrencilerine 3 ila 12 ay arasında diğer bir AB üyesi ülkede öğrenim görme imkânı tanımaktadır (EU Commission Passport to

59 Mobilty, 2001, s.15)

Öğrenci Hareketliliği

Öğrenci Hareketliliğine yönelik bursların amaçları, öğrencilere farklı bir Avrupa ülkesinde yaşama, eğitim alma imkânı sunmak, ev sahibi kurumun eğitim ortamını

zenginleştirmek, öğrenci değişimi yapan kurumlar arasındaki işbirliğini

zenginleştirmek, uluslararası deneyime ve yüksek niteliklere sahip, açık fikirli genç insanlarla toplumun zenginleşmesine katkıda bulunmak, hareketliliğe yönelik maliyetlere katkıda bulunmak ve yurt dışında eğitim almak için yeterli maddi olanaklara sahip olmayan öğrencilerin bu deneyime sahip olmalarını sağlamak olarak sayılabilir.

Öğretim Görevlilerinin Hareketliliği

Öğretim görevlilerin hareketliliğini teşvik etmeye yönelik bursların amaçları ise; öğretim görevlilerine kendilerini hem mesleki hem bireysel anlamda geliştirme olanağı sunmak, üniversiteleri, derslerin içeriğini ve ders çeşitliliğini genişletmelerini için teşvik etmek, hareketlilikten faydalanmayan öğrencilere diğer Avrupa ülkelerindeki üniversitelerin öğretim görevlilerinin deneyim ve bilgilerinden yararlanabilme fırsatı sunmak, farklı ülkelerdeki kurumlar arası bağı bütünleştirmek, Pedagojik yöntem deneyimlerinin ve uzmanlıklarının karşılıklı değişimini teşvik etmektir.

Erasmus çerçevesindeki öğrenci ve öğretim elemanı hareketliliği bursları Ulusal Ajanslar tarafından yönetilmektedir. Bu bursların miktarı ve prosedürleri çeşitlik arz etmektedir (EU Commission, 2000, s.85–88)

Erasmus 3: Tematik Ağlar

Tematik ağların amacı üniversiteler ile fakülte ve bölümler arasında gerçekleştirilen işbirliği ile bir akademik disiplin ya da öğrenim konusunun veya çok disiplinli yapıya sahip bir konunun Avrupa boyutunun belirlenmesi, geliştirilmesi ve kalitesinin yükseltilmesidir. Tematik ağlar çerçevesinde gerçekleştirilen proje sonuçlarının geniş bir kitleye ulaştırılması büyük önem taşımaktadır. Söz konusu ağlar

60

kapsamında çeşitli projeler gerçekleştirilebilmektedir. Bu projeler (EU Commission, 2000, s.85–88):

– Ortak programların, özel kursların oluşturulması ve uzmanlık derslerinin geliştirilmesi,

–Tematik ağın konusunu oluşturan disiplin çerçevesinde uygulanan kalite değerlendirme yöntemlerinin ve kalite kriterlerinin belirlenmesi gibi konulara odaklanabilmektedir.

Bunların dışında programın sağlıklı ilerlemesinin sağlanması için bazı aktivitelerle desteklenmiştir.

Diploma Eki (Diploma Supplement–DS): Yüksek öğrenim diplomasına ek bir dokümandır (Aykın, Oğuz, 2003, s.372). Üniversiteler, mezunlarına uluslar arası diploma işlevi görebilecek olan ve alman eğitimin içeriğini de ifade eden ek bir belgeyi düzenlemeye teşvik edilirler. Bu belge, özellikle Avrupa sathında akademik şeffaflığı sağlamak suretiyle istihdamı kolaylaştırabilmektedir. Çünkü bu belgeyle kişi, iş talebinde bulunurken diplomasının yanında eğitim düzeyinin içeriğini ve değerini resmi olarak daha iyi yansıtan ek bir evrak sunmuş olmaktadır.

Mezun olan öğrencinin tamamladığı akademik çalışmanın içeriği, düzeyi, yapısı ve söz konusu ülkenin yüksek öğrenim sistemi hakkında bilgi veren Diploma Eki, ulusal kurumlarca, AB Komisyonu, Avrupa Konseyi ve UNESCO'nun belirlediği standartlara dayanılarak hazırlanır (Aykın, Oğuz, 2003, s.372). Diploma eki, Avrupa'nın herhangi bir ülkesinde diplomanın kullanılması sırasında ilgili tarafa mezun olunan programın hangi kapsamda bir eğitim sağladığını göstermesi bakımından önemlidir ve Standard bazı bilgilerle birlikte öğrencinin diplomasının yanında ders dökümünü (transcript) ve AKTS kredilerini de içermektedir (EU Commission, 2009, 28–31). Diploma Eki, elde edilen diploma ve dereceler hakkında şeffaflık sağlayarak akademik ve iş dünyasında diplomanın tanınmasına yardımcı olur.

Erasmus yardımı, ilgili üniversitelerden, bölgelerden ve üye devletler tarafından verilen yardımların başında gelmektedir. Amaçları, yurtdışında sürdürülen eğitimin ek

61

maliyetlerine katkıda bulunmaktır. Bu yardım, bütün katılımcı ülkelerdeki ulusal ajanslar tarafından yönetilmektedir. Yardımların miktarı her bir ulusal ajans tarafından sürdürülen politikalara ve her bir ülkedeki öğrencilerden gelen başvuruların toplam sayısına bağlı olmaktadır. Komisyon ayrıca, öğrencilerin başka bir ülkede eğitimlerin başlamadan önce dil öğrenme hazırlıklarının masraflarının bir kısmını da karşılayabilmektedir.