Bundan sonraki çerçeve programlara “ortak” üye olarak katılabilmek için de bir ortaklık anlaşmasının yapılması yoluna gidilecek ve ilk olarak Türkiye‘nin 6. Çerçeve Programına (2002–2006) tam katılımı sağlanacaktır. 2003 Ulusal Programındaki en belirgin vurgu, AT Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi ya da bilinen adıyla Türk Ulusal Ajansına yapılmıştır. Öncelik 18.2 Ulusal Ajansın kurulması ve topluluk programlarına tam katılımın sağlanması hedeflenmiştir. Bu hedef doğrultusunda, AT Eğitim ve Gençlik Programlarını yürütmek üzere 29 Ocak 2002 tarihli Bakanlar Kurulu Kararıyla, Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) bünyesinde Avrupa Birliği Eğitim ve Gençlik Programları Daire Başkanlığı adı altında “Ulusal Ajans” kurulmuştur.
2008 yılı Ulusal Programı, öncelik 26.1 ile, Artan iş yükü ile başa çıkabilmek için Hayatboyu Öğrenme ve Gençlik programlarını uygulayan Ulusal Ajansın (AB Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi) idari kapasitesinin güçlendirilmesi, ilave personel alınması ve eğitimlerin artırılması hedeflenmiştir.
3.4. Türkiye'nin AB Eğitim, Mesleki Eğitim ve Gençlik Programlarına Katılımı
8 Mart 2001 tarihli Katılım Ortaklığı Belgesinde Türkiye'nin AB Gençlik ve Eğitim Programlarına katılımına dair herhangi bir maddeye ne kısa vadeli, ne de uzun vadeli hedefler arasında yer verilmemiştir. Buna karşın, AB Müktesebatının üstlenilmesin ilişkin 2001 tarihli Türkiye Ulusal Programında eğitim, mesleki eğitim ve gençlik konularına kısa vadeli hedefler arasında yer verilmiştir.
Ulusal Programda sıralanan önceliklerden bazıları şöyledir: (ABGS, 2001, s,12)
• AB'nin gençlik ve Eğitim Programlarından sorumlu Ulusal Ajansın Kuruluş ve Görevleri Hakkındaki Kanuna ilişkin çalışmaların sonuçlandırılması,
82
aldığı projeler aracılığıyla eğitim alanında AB standartlarına ulaşılması,
• Sokrates Programına üniversitelerin aktif katılımı ve AB tarafından öğrencilere mezuniyetlerinde verilmesi önerilen diploma eki uygulamasına tüm yükseköğretim kurumlarında başlanması,
• Yetişkinlerin eğitimine ve hizmet–içi eğitime dair düzenlemelerin yapılması. 2002/4615 sayılı Türkiye Cumhuriyeti ile Avrupa Topluluğu arasında imzalanan, Türkiye Cumhuriyeti'nin Topluluk Programlarına Katılmasının Genel İlkeleri Hakkında Çerçeve Antlaşması'nın Onaylanması Hakkında Karar 1 Eylül 2002 tarih ve 2463 sayılı Resmi Gazete yayımlanarak yürürlüğe girmiştir (ABGS, Çerçeve Anlaşma, 2002). Çerçeve Anlaşma, Türkiye'nin Topluluk Programlarına katılımına dair genel esasları ortaya koymakta olup, her bir programa katılımın taşıyacağı özel hüküm ve koşullar ayrıca belirlenmektedir. Bu kararın yürürlüğe girmesiyle eğitim alanında AB Eylem Programlarını oluşturan;
• Eğitim alanında Sokrates Topluluk Eylem Programının ikinci evresini oluşturan 24 Ocak 2000 tarih ve 2000/253/EC sayılı Kararın,
• Gençlik alanında Topluluk Eylem Programını oluşturan 13 Nisan 2000 tarih ve 2000/1031/EC sayılı Kararın,
• Mesleki Eğitim alanında Leonardo Da Vinci Topluluk Eylem Programını oluşturan 26 Nisan 1999 tarih ve 1999/382/EC sayılı kararın, Türkiye'de uygulanması sağlanmış ve Türkiye'nin Topluluk Programlarına katılımı
konusunda gerekli yasal düzenleme tamamlanmış bulunmaktadır
(http://www.abgs.gov.tr, 2006). 2001 tarihli Türkiye Ulusal Programında öngörüldüğü üzere, adı geçen programların yürülebilmesi için Ulusal Ajansın kuruluş ve görevlerine dair kanun çalışmaları sonuçlandırılıp uygulamaya konulmuştur.
6 Ağustos 2003 tarih ve 25191 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 540 Sayılı Devlet Planlama Teşkilatı Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile Avrupa Birliği Eğitim ve
83
Gençlik Programları Merkezi Başkanlığı (ABEGPM) kurulmuştur (RG/2519, 2003). ABEGPM'nin amacı, Avrupa Birliği'nin eğitim ve gençlik programlarını Türkiye'de duyurmak; bu programlara katılım çalışmalarını yürütmek, koordine etmek, izlemek ve Avrupa Komisyonu'na rapor halinde sunmak; bu programlar hakkında Avrupa Komisyonu ile gerekli görüşmeleri yapmak ve uygulama sözleşmelerini imzalamaktır. Devlet Planlama Teşkilatı'nın ilgili kuruluşu olarak yapılandırılan Türk Ulusal Ajansı, tüzel kişiliği haiz, idari ve mali özerkliğe sahip, aksi belirtilmeyen durumlarda özel hukuk hükümlerine tabi bir kuruluştur.
Ulusal Ajans'ın halen yürütmekte olduğu faaliyetler şunlardır: (www.ua.gov.tr)
Kamu kuruluşları, kamu ve özel eğitim kurumları, özel sektör, sivil toplum örgütleri, yerel yönetimler, meslek kuruluşları ve gençlik kuruluşları ile yakın işbirliği sağlanması,
AB Eğitim ve Gençlik Programlarının Türkiye'deki ilgili tüm
yararlanıcılara tanıtılması ve bu amaçla gerekli insan gücü, bilgi, fiziki ve hukuki alt yapının oluşturulması ve geliştirilmesi,
Çeşitli alanlarda küçük çaplı pilot uygulamaların gerçekleştirilmesi,
Programlara ilişkin belgelerin Türkçe'ye çevrilmesi,
Katılım şartları, başvuru ve seçilebilirlik ile ilgili konularda bilgi sağlanması, başvuru işlemlerinin desteklenmesi, organize edilmesi ve kayıt altına alınması,
Proje önerilerini hazırlama konusunda başvuru sahiplerine ve finanse edilmek üzere seçilen proje önerilerinin uygulanması konusunda katılımcılara tavsiyede bulunulması ve gerekli olduğu takdirde bunların eğitilmesi,
Proje teklifleri ve diğer başvuruların kabul öncesi değerlendirilmesi ve görüş oluşturulması,
84 destek verilmesi,
Türkiye'de programlardan yararlanacak kişilerle ve AB Komisyonu ile
gerekli sözleşmelerin yapılması ve programlardan yararlanma hakkını kazananlara ödemede bulunulması,
Ayrılan fonların etkin yönetimi, Başkanlığa (Ulusal Ajans'a) tahsis edilen kaynakların muhasebesi ve izlenmesi için gerekli sistemin kurulması ve işletilmesi,
Programlar çerçevesinde seçilerek finanse edilen projelerin gelişiminin izlenmesi, tahsis edilen kaynakların kullanımına ilişkin teknik denetim yapılması, rapor istenmesi ve değerlendirilmesi. (idari, mali ve hukuki işlemlerin yürütülmesi),
Proje sonuçlarının ve özellikle beğeni kazanan iyi uygulamaların ülke içinde ve dışında yayımına katkı sağlanması,
Programın genel değerlendirmesine, gelişimine ve farklı programlar arasında işbirliğinin artırılmasına katkıda bulunulması,
AB Komisyonu, diğer ulusal ajanslar ve diğer ülke yararlanıcıları ile ilişkilerin kurulması, geliştirilmesi ve koordinasyon ve işbirliğinin sağlanması.
Türkiye 2004 Nisan ayından bu yana, Socrates, Youth, Leonardo Da Vinci programlarına tam olarak katılım sağlamaktadır. İlk yıl programlara 9000 katılımcı gönderen Türkiye, 17 milyon olan öğrenci sayısıyla büyük bir potansiyele sahiptir.
Diploma Eki
Diploma Eki (Diploma Supplement, DS), uluslararası saydamlığı pekiştirmeyi hedefleyen ve elde edilmiş yeti ve becerilerin ve de bunların ifade edildiği diploma, derece, sertifika gibi belgelerin, akademik ve mesleki tanınmasını sağlamaya yönelik, bir yüksek öğretim diplomasına ek olarak verilen belgedir. Orjinal diplomada adı ve kimliği belirtilen kişinin takip edip başarıyla tamamladığı yurtdışı öğrenimin yapı, düzey, bağlam, içerik ve statüsünü tarif etmek üzere verilir. Hiçbir değer yargısı,
85
denklik ve tanıma ifadesi taşımaz. Esnek ve kural empoze etmeyen bir belge olup, zaman, para ve emekten tasarruf sağlamak üzere öngörülmüştür. Yerel gereksinmelere uyarlanabilir tarzda tasarlanmıştır.
Diploma Eki, ulusal kurumlar tarafından Avrupa Komisyonu, Avrupa Konseyi ve UNESCO tarafından ortaklaşa hazırlanmış bir şablona göre düzenlenir. Bu üç kurumun organize ettiği bir ortak kurul tarafından denenmiş ve geliştirilmiş olan bu şablon, Avrupa Birliği'nin tüm resmi dillerinde düzenlenmiştir (UNESCO,2005, s.3). YÖK, üniversitelerden 2005–2006 öğretim yılında mezun olacak öğrencilere talepleri halinde İngilizce dilinde düzenlenmiş diploma eki verilmesini istemiştir.
Avrupa Kredi Transfer Sistemi (ECTS)
Avrupa Kredi Transfer Sistemi (ECTS), öğrencilerin yurtdışında aldıkları ve başarılı oldukları ders kredilerinin, bir yükseköğretim kurumundan diğerine transfer edilmelerini sağlayan bir sistemdir (Kısakürek, 2005, s. 18). ECTS kredisi, bir dersin başarıyla tamamlanabilmesi için, öğrencinin yapması gereken çalışmaların tümünü (teorik kısım, uygulama, seminer, bireysel çalışma, sınavlar, ödevler, v.b) ifade eden bir değerdir. Bu değer, her dersin, bir yükseköğretim kurumunda, bir akademik yılın, tam zamanlı olarak tamamlaması için gereken toplam çalışma yükünün ne kadarlık bir bölümünü kapsadığının göstergesidir (YÖK, 2001, s.4–6).
ECTS, başlangıçta iki farklı ülkenin yükseköğretim kurumları arasında yapılan geçişler için geliştirilmesine karşın, aynı yükseköğretim kurumu içerisinde veya aynı ülkedeki farklı yükseköğretim kurumları arasında da uygulanabilmektedir. ECTS'nin diğer öğrenci hareketliliği programlarından ayrılan en önemli özelliği, yurtdışında eğitim yapacak olan öğrencilerin, ev sahibi üniversitenin kendi öğrencileriyle birlikte derslere devam etmelerini sağlamasıdır. Böylece öğrencilerin, ev sahibi üniversitenin akademik hayatına aktif olarak katılımına olanak tanınmaktadır. ECTS, ilk olarak ERASMUS Programı (1988–1995) altında kurulmuştur.
Yerel kredilerin yanı sıra ECTS kredilerinin belirlenmesi ve kullanılması konusunda YÖK üniversitelere destek olmaktadır.
86
Diğer taraftan Bologna süreci kriterlerinden olan kalite güvencesi sisteminin oluşturulmasına yönelik yasal düzenleme tamamlanmıştır. YÖK tarafından hazırlanan Yükseköğretim Kurumlarında Akademik Değerlendirme ve Kalite Geliştirme Yönetmeliği 20 Eylül 2005 tarihinde Resmi Gazete'de yayımlanmıştır. Ayrıca yine aynı kapsamda değerlendirilen ve öğrencilerin temsilini düzenleyen Yüksek Öğretim Kurumları Öğrenci Konseyleri ve Yükseköğretim Kurumlan Ulusal Öğrenci Konseyi Yönetmeliği de aynı tarihli Resmi Gazete'de yer almıştır (RG/25942, 2005).
Avrupa Birliği Genel Sekreterliği (ABGS)
Türkiye'nin AB üyeliğine hazırlanmasına yönelik çalışmalar çerçevesinde, kamu kurum ve kuruluşlarının yapacakları hazırlık ve çalışmalarda iç koordinasyon ve uyumun plan ve programlara uygun olarak yürütülmesini sağlamak üzere Temmuz 2000'de kurulmuştur. İlk önce Başbakanlığa bağlı olarak hizmet veren ABGS, 21 Mart 2003'te Dışişleri Bakanlığı'na bağlanmıştır. Avrupa Birliği Genel Sekreterliği Teşkilat ve Görevleri Hakkında 4587 sayılı Kanun, 4 Temmuz 2000 tarih ve 24099 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanmıştır. Bu çerçevede ABGS'nin görevleri şunlardır;
• Avrupa Birliği müktesebatının üstlenilmesi amacıyla, Genel Sekreterlik tarafından, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı ile işbirliği halinde hazırlanacak Ulusal Program çerçevesinde, kamu kurum ve kuruluşlarınca yürütülecek iç uyum çalışmalarında plan ve programlara uygun olarak koordinasyonu sağlamak,
• Türkiye'nin Avrupa Birliği üyeliğine hazırlanması amacıyla oluşturulacak kural ve komitelerin sekretarya hizmetlerini yürütmek ve anılan kurul ve komiteler tarafından alınan kararların uygulanmasını yönlendirmek,
• Hükümetin ve oluşturulacak kural ve komitelerin kararlan doğrultusunda gerekli araştırma ve incelemeleri yapmak,
• Görev alanına giren konularda sözleşme ile yurt içi veya yurt dışında gerçek ve tüzel kişilere araştırma, etüt ve tercüme işleri yaptırmak,
ABGS, 2000 yılından itibaren AB'nin aday ülkelerin AB Müktesebatına uyum sürecini düzenli izlemek üzere geliştirdiği "İlerleme Veri Tabanı (Progress Editör)" na
87
düzenli olarak her müktesebat başlığı altındaki uyum sürecinin durumunu belirten ayrıntılı bilgi göndermektedir. Uyum durumunun Türkçe izlenebilmesini teminen bir de "Ulusal Veri Tabanı" geliştirmiş durumdadır.