Telefon Anketi Örneği

Telefon anketleri Amerika‟da ağız araĢtırmalarında birçok noktada baĢarılı bir Ģekilde kullanılmıĢtır. Amerika‟da 1966‟da W.Labov anketlerini telefon yoluyla uygulayarak ulusal bir harita oluĢturmuĢtur. Bu çalıĢmada oluĢturulan harita iki kelimeden “diz”ve “şahin”den (hock and hawk) hareketle /o/ ve /ah/ seslerinin birleĢmesini göstermektedir.

Diğer çalıĢma ise 1970 yılında yapılan “Philadelphia Dil DeğiĢim ve Varyasyonları” çalıĢmasıdır, çalıĢmanın temel prensibi rastgele seçim üzerine kurulan telefon anketleridir. Veri tabanı on yerleĢim alanı üzerinde oluĢturulur, diğer çalıĢmada ise telefon defterlerinden rastgele 60 bireyin telefonu seçilmiĢtir ve telefon anketi Donald Hindle (1981) tarafından uygulanmıĢtır. Bu grupla yapılan telefon görüĢmeleri, mahalle görüĢmelerinden çok daha kısa ve daha resmi olmasına rağmen sonuçlar mahalle verileri ile iyi bir uyum göstermiĢtir.

Bir diğer anket ise Teksas‟da yürütülen bir yıllık bir telefon anketi araĢtırmasıdır. Bu araĢtırma 18 yaĢ üzerindeki bin Teksaslı üzerinde uygulanmıĢ ve kaynak kiĢilere hükümetle, iĢ ve akademik kurumlarla alakalı sorular sorulmuĢtur (Labov 1994,2001).

1.7.2.3.1.1.TELSUR Projesi:²⁴

Projedeki anket örneğine değinmeden önce projenin yaklaĢımı ve amacını tanımak ağız araĢtırmalarının yurt dıĢında nasıl yürütüldüğünü görmek açısından yerinde olacaktır.

Kuzey Amerika Ġngilizce Atlası (Ses Bilgisi Ve Ses DeğiĢimi)

Bu proje William Labov, Sharon Ash, Charles Boberg tarafından yapılan Amerika ve Kanada‟daki bölgesel ses özelliklerinin kaydını gösteren bir çalıĢmadır.

Proje 1992-1999 yılları arasında telefon anketleri temel alınarak yürütülmüĢtür.

Kullanılan yöntemden dolayı proje “TELSUR” olarak adlandırılmaktadır. Bu çalıĢma ile kıtada yayılmıĢ olan dilin bir dönemine ait tarihi geliĢiminin portresinin çizilebileceği belirtilir aynı zamanda Ġngilizcenin statik değil dinamik bir görünüm çizdiği görüĢü de desteklenir. Atlasın odak noktası nedenler, dilsel değiĢim, bu değiĢimin sonucu olarak ortaya çıkan söyleyiĢ farkları ve ağızlar arasındaki sınırlardır.Bu görüĢler temel alınarak yürütülen proje sonunda sonuçlara eriĢimin kolaylığı açısından analizler hem harita halinde sunulur hem de tamamlanmıĢ TELSUR verileri CD ortamına aktarılır.

Atlas iki grup tarafından oluĢturulur:

1.grup lehçe bilimciler,

2.grup ise süreç içerisinde değiĢen öğrencilerdir.

Projenin dilsel-bölgesel temel bölünmeleri Ģu Ģekildedir: kuzey, orta ve güney. Süreç içerisindeki dilsel değiĢimlerin coğrafi dağılımı üzerinde odaklanan atlasın merkezinde üç tema vardır:

1-Hemesberget adasındaki ses değiĢimleri

2- Kuzey Illinois‟deki ses değiĢimleri ve /ae/ oranının kaydedilmesi.

24 http://www.ling.upenn.edu/phono_atlas/home.html adresinden bu proje ile ilgili bilgilere ve haritalara ulaşılabilir.

3-Oklahama ve Teksas‟daki telefon anketleri.

Atlasın 4. bölümünde projeye destek veren baĢta Ulusal Bilim Vakfı olmak üzere çok sayıda Ģirket ve kiĢiden bahsedilir.

Atlasın hazırlanıĢına gerekçe olarak Ģu gösterilmiĢtir; Amerikan Ġngilizcesinin fonetik ve fonolojik özelliklerinin kıtasal dağılımının bilinmemesi ve dil özelliklerini gösteren bölgesel bir harita geliĢtirilmemiĢ olmasıdır. Bu çalıĢma esnasında aĢılması gereken en temel güçlük geleneksel diyalektoloji tarafından uygulanan yöntemler ve kullanılan ürünlerdir. Bu sıkıntılar Ģunlardır:

1- Geleneksel yöntemler ülke genelinde uygulandığında ortaya hem ciddi bir maliyet çıkmakta hem de uygulama süresi çok uzamaktadır. Maliyet ve süre de eski yöntemlerin verimliliğini düĢürmektedir.

2- Önceki araĢtırmalar incelendiğinde karĢılaĢılan sorunlardan biri de örneklendirmedir. Örneklendirme de yer, yaĢ ve kelime seçimi açısından üç grupta değerlendirilmiĢtir. AraĢtırma yeri sorunu: Dilsel değiĢim sürecinitakip etmek içindaha çok nüfusukırsal olan küçükkasabatabakalarının araĢtırılması büyük Ģehirlerin takip edilmesini geciktirir. YaĢ sorunu: Büyük Ģehirleri gösteren dil atlaslarında bilgi için daha çok orta yaĢlı ve iyi eğitilmiĢ kiĢilerden yararlanılırken yapılan sosyo linguistik araĢtırmalar genç kesimin çoğunluğunun kültürü daha iyi temsil ettiğini gösterir. Kelime örnekleri: Dil atlası veri tabanlarında daha çok kırsal ve tarımla ilgili kelimelerin yoğunluğu hissedilmektedir. Fakat bu kelimeler zamanla geçerliliğini yitirdiği için yeni örnekler seçilmesi gerekli görülür. Bir çalıĢma yapılacağı zamanbölgenin seçimi, yaĢ aralığı, kelime kıstası gibi bütün değiĢkenlerin dikkate alınması hazırlanacak atlasın ülke genelindeki dil özellikleri daha iyi temsil edeceği belirtilir.

3- Geçerlilik ve güvenilirlikle ilgili sorunlar bölümünde danıĢmanlık tarzında yürütülen çalıĢmaların niteliğini ele almıĢlardır. Soru- cevap rutinleriyle yürütülen çalıĢmalarda konuĢmalar kendiliğinden geliĢtiği için araĢtırmaya tam olarak odaklanılamayacağı üzerinde durulur.

Daha önce yapılan çalıĢmalar dikkate alınarak TELSUR projesinin yelpazesi daha geniĢ tutulup Kuzey Amerika‟da Ġngilizce konuĢan tüm konuĢurlar çalıĢmaya dâhil edilmiĢtir. ÇalıĢmaya keyfi sınırlamalar getirilmeyecekse eğer çalıĢmayı herhangi bir politik sınır içerisine hapsetmemek için tüm Kuzey Amerika kıtasındaki konuĢurlar çalıĢma içerisine alınır.

Bu atlasta ele alınan temel sorunlar Ģunlardır:

1. Kuzey Amerika‟da konuĢulan Ġngilizce içerisinde ne kadar ağız var?

2. Bu ağızları tanımlayacak fonolojik özellikler nelerdir?

3. Bu ağızların sınırları nelerdir?

Bu sorunlara yaklaĢımlar Ģu Ģekilde olmuĢtur:

1. Bu değiĢimlerin yörüngeleri ne Ģekildedir.

2. Bu ağızlar arasındaki sesbilgisel düzeydeki benzerlikler ve yakınlıklar ne seviyededir.

3. ÇalıĢmalarda elde edilen bulgularda alanla ilgili daha spesifik sorunlara kapı açılır:

 Bir ağzın doğal sınırlarının dıĢına yayılmasında tarihi orijininden öte onun hangi içsel ya da yapısal özellikleri neden olabilir?

 Mevcut iletiĢim kalıpları ses değiĢimi, geliĢimini ve ağız sınırlarının yerini nasıl etkiler?

1.7.2.3.1.1.1. ÇalıĢmanın Uygulanması:

Anketörler konuĢmanın amacını karĢı tarafa aktarmak için maksimum netlikte yavaĢ konuĢarak konuĢmayı baĢlatmak için eğitilmiĢlerdir. KonuĢma baĢladıktan sonra görüĢmenin ana amacı açıklanır. Eğer kaynak kiĢi görüĢme hakkında daha fazla bilgi edinmek isterse ya da kaynak kiĢinin tereddüt ettiği alanlar olursa anketör tarafından daha fazla bilgi verilir. Kaynak kiĢi yine de çekiniyor ise kayda alınan görüĢmelerin sadece onların araĢtırmalarında kullanılacağı ve kaynak kiĢi hakkında kimlik bilgisi verilmeyeceği de ifade edilir ve konuĢmacının da izni ile görüĢmeler

kayda alınır. KonuĢmaya baĢlamadan önce kaynak kiĢiden alınan bilgilerle aĢağıdaki form doldurulur.

Örnek kayıt formu:

1-Kaynak kişinin yerleşim yeri ve dili hakkındaki geçmişi:

Doğum yılı ve yeri:

Tüm yerleĢim yerleri ve buralarda geçirdiği süreler:

Anne babanın doğum yeri:

Büyürken ailesinin yanında öğrendiği dil(anadil):

Ġkinci bir dil öğrenip öğrenmediği:

1.7.2.3.1.1.1.2. KonuĢma

Kaynak kiĢiden bilgi formunu dolduracak bilgiler elde edildikten sonra, onun hem etrafında konuĢan dille alakalı farkındalığını ölçecek hem de dilsel birikimini etkileyen çevresel koĢullarla ilgili sorular yöneltilir. Özellikle kaynak kiĢiye yaĢadığı çevredeki ekonomik geliĢmeler sorularak göç alıp almadığı belirlenir ki bölge insanının konuĢtuğu dili etkileyecek nüfus hareketleri tespit edilir.

1.7.2.3.1.1.1.2.1. ĠletiĢim Deneyimleri ve Seyahat

-Ülkenin farklı bölgelerinde yaĢayan insanlar farlı konuĢtuklarındabunu fark ettiniz mi? (Cevap evet ise) Ne tür farklılıkları fark ettiniz?

-Ülkenin farklı bölgelerinde yaĢayan insanları aksanlarından veya kullandıkları farklı kelimelerden ötürü anlamada herhangi bir sorun yaĢadınız mı?

-Nereleri ziyaret ettiniz?

1.7.2.3.1.1.1.2.2.Yöresel Özellikler

-ġehriniz nasıldır? YaĢadığınız Ģehrin yaĢamak için güzel bir yer olduğunu söyleyebilir misiniz?

-Bölgenizde insanların çoğu hayatını devam ettirebilmek için ne yapar?

-Herhangi bir büyük yerel sanayi var mı?

-Ekonomi iyi gidiyor mu?

-Bölgenizde iĢsizlik var mı?

-Ġnsanların hareketi içe veya dıĢa dönük mü?

-YaĢadığınız yerde yeni inĢa edilmiĢ ev var mı?

-Hafta sonları eğlenmek için ne yaparsın?

- Hangi takımları destekliyorsunuz?

- Hangi gazeteyi okuyorsun?

-Eğlenmek ya da alıĢ- veriĢ yapmak için hangi farklı Ģehirlere gidersiniz?

1.7.2.3.1.1.1.2.3. ÇarĢı

- ġehrinizin iyi bir çarĢısı var mı?

- ĠĢletmeler bu alanın (çarĢı) içine mi dıĢına mı hareket ediyor?

- Hala bazı büyük mağazalar var mı?

- Herhangi bir yeni bina var mı?

- Ġnsanlar hafta içi 5.00'den sonra Ģehirde takılırlar mı yani yapılacak bir sosyal etkinlik var mı?

- ġehirde yapılacak Ģeyler (sosyal aktivite) var mı?

- Gece dolaĢmak güvenli mi?

- Park alanları bulabilir misiniz? Pahalı mı?

- ÇarĢıdan mı alıĢveriĢ merkezlerinden mi alıĢveriĢ yapıyorsunuz? Neden?

1.7.2.3.1.1.1.3. Kelime Listeleri

Proje kapsamında anketöre yardımcı olmak için sorulacak birkaç soruya cevap vermesi istenir. Sorular daha çok kelimelerin kullanım alanlarını tespit etmek ve yaĢam tarzını belirlemeye yöneliktir.

( a ) 1'den 10'a kadar sayar mısınız?

( b ) Haftanın günlerini söylemek ister misiniz?

( c ) Kıyafetlerle ilgili kelimeler

- PANTS [PANTOLON): Pantolon için baĢka hangi kelime var?

- COAT [CEKET): Ceket için baĢka hangi kelime var?

- HAT [ġAPKA) / CAP [KASKET): Hangisini kullanırsınız?

- BOOTS [AYAKKABI, BOT): Bir inĢaat iĢçisi mi veya bir kovboy mu giyer?

(d ) Yiyeceklerle ilgili sorular

Etrafındaki insanlar kahvaltıda, özellikle hafta sonu kahvaltı için dıĢarı çıktıklarında, ne tür Ģeyler yer?

- EGGS [YUMURTA): Omlet neden yapılır?

- BACON / SAUSAGE / HAM [SUCUK, SALAM, SOSĠS): Yumurta ile ne tercih edilir?

- TOAST [TOST): Tostlarına tereyağı mı reçel mi sürerler?

- COFFEE/TEA [KAHVE / ÇAY): Kahvaltıda ne içersiniz?

YaĢadığınız yerde bilinen herhangi bir özel lokanta ya da yöreye has özel bir yemek var mı?

( e ) Çiftlik hayvanlarını listelemek?

- DUCK [ÖRDEK) : Bir çiftlikte hangi kuĢ türleri bulabilirsiniz?

1.7.2.3.1.1.1.4.Dilsel DeğiĢkenlerinin Biçimsel Çıkarımı²⁵

Bu bölümde özellikle bazı sorular sorularak ve ipuçları verilerek konuĢmacıya belirli kelimeler söylettirilmeye çalıĢılır. Anketör konuĢmacıyı etkilememek için kelimeyi söyleyip doğrudan tekrar ettirmez çünkü bu durumda konuĢmacı etkilenebilir ve kelimeyi doğal yollardan telaffuz etmez. Bunun bir test ya da sınav olmadığını konuĢmacıya hatırlattıktan sonra sadece kelimelerin söyleniĢ yollarıyla ilgilendiklerini belirtir.

1.7.2.3.1.1.1.4.1. Seslerin Telaffuzu (o-oh)

a) Bir annegeyik, bir diĢi geyik olarak adlandırılırsa, bir yavru geyiğene denir?[FAWN)[Geyik yavrusu)

b) Gündoğumuiçin, ya da güneĢin görünmeye baĢladığı günün ilk bölümü için hangi kelime kullanılır? [DAWN) [Seher vakti)

c) Bu kelimeler kafiyeli mi? (Bir Ģiirindekafiyeiçin bunlarıkullanabilir miyim?) d) Bu kelimelerle kafiyeli erkek isimleri söyleyebilir misin?

[DON, RON, JOHN?)

-DON: WaltDisney'in ünlü ördeğinin ilk ismi nedir?

Bu nasıl kısaltılır?

e) Bu isim ile gündoğumu anlamına gelen kelimenin söyleniĢi size aynı geliyor mu?

(Eğerbirisi sizebu iki kelimeyi telefonda söylerse, bunlarıayırt edebilir misiniz?) (DON_DAWN)

f) Benim için tekrar söyleyebilir misin?

25 Ankette madde başında yer alan ses değerlerinin rahat görülebilmesi için kelimelerin İngilizceleri verilmiştir ve kelimelerin Türkçe açıklamaları da İngilizce kelimelerden sonra ardından parantez içinde verilir.

g) Dile baĢlayanve Nile biten baĢka erkek adları nelerdir?(DAN)

a) Yakalamak fiilinin geçmiĢ zamanı nedir,nasıl söylenir?(CATCH_CAUGHT) (Yakalamak- Yakaladı)

b) Soğuğun zıttı nedir?(HOT-COLD)(Sıcak-Soğuk) c) Bu kelimeler kafiyeli mi?

d) Bir kez daha benim için tekrarlayabilir misiniz?

a) Kısa karĢıtı nedir?(TALLER)(Uzun) b) Dört çeyrek ne yapar?(DOLAR) c) Bu kelimeler kafiyeli mi?

d) Bir kez daha benim için tekrarlaya bilir misiniz?

a)Kapalı karĢıtı nedir? (OPEN)(Açık) b)Yukarının karĢıtı nedir?(DOWN) (AĢağı)

(i -e/_N)

a) Bir çeki imzalamak için ne gerekir? (KALEM)(Pen)

b)Bebek bezi tutturmak için ne kullanmak gerekir? (Bir güvenlik ...) (KOD)(Pın) c) Bu kelimeler sizin içinaynı sesemi sahip?

d) Benim için bu kelimeleri yeniden söyler misiniz ve telaffuz ettiklerinizden ilki hangisi?

(/ l /)

a) BoĢ karĢıtı nedir? (FULL)(Dolu)

b) Aptal bir insan için baĢka hangi kelime kullanılır? (Frank gibi F ile baĢlar).

(FOOL)(Aptal)

c) Bu kelimelersizin için aynı sese mi sahip?

d) Benim için bu kelimeleri yeniden söyler misiniz ve telaffuz ettiklerinizden ilki hangisi?

a) Arka bahçenizde, yüzmek için bulunan yerin adı nedir. (POOL) (Havuz) b) Ġtmenin karĢıtı nedir? (PULL) (Çekme)

c) Bu kelimeler sizin için aynı sese mi sahip?

d) Benim için bu kelimeleri yeniden söyler misiniz ve telaffuz ettiklerinizden ilki hangisi?

a) Küçük dağlar için kullanılan kelime nedir? (HILL) (Tepe) b)Ayağınaltarka kısmıne denir? (HEEL) (Taban)

c) Bu kelimeler sizin için aynı sese mi sahip?

d) Benim için bu kelimeleri yeniden söyler misiniz ve telaffuz ettiklerinizden ilki hangisi?

a) Bir portakal gibi olan ciltler için kullanılan kelime nedir? (PEEL) (Gözenek) b) Aspirin gibi yutulan küçük Ģey nedir? (PILL) (Hap)

c) Bu kelimeler sizin için aynı sese mi sahip?

d) Benim için bu kelimeleri yeniden söyler misiniz ve telaffuz ettiklerinizden ilki hangisi?

(oh -ow/_r)

a) Hangi hayvanı kovboylar sürer? (HORSE) (At)

b) Boğazındaacı ve cızırtı hissettiğinde ve bu nedenle çok iyi konuĢmadığında bu duruma ne dersiniz? (HOARSE) (Boğuk)

c) Bu kelimeler sizin için aynı sese mi sahip?

d) Benim için bu kelimeleri yeniden söyler misiniz ve telaffuz ettiklerinizden ilki hangisi?

(a) Öğleden önce, gününilk bölümüne ne diyorsunuz? (MORNĠNG) (Sabah) (b) Ġnsanların yakınlarından biri öldüğü zaman, içinde bulundukları acılı durum

(MOURNĠNG) (Yas)

c) Bu kelimeler sizin için aynı sese mi sahip?

d) Benim için bu kelimeleri yeniden söyler misiniz ve telaffuz ettiklerinizden ilki hangisi?

(hw, hj)

a) Okyanusta yaĢayan büyük memeli. (WHALE) (Balina)

b) Bir siren veya bebeğinizin ağlama sesine ne denir, aynı zamanda /W/ ile baĢlar?

(WAIL) (Feryat Etmek)

c) Bu kelimeler sizin için aynı sese mi sahip?

d) Benim için bu kelimeleri yeniden söyler misiniz ve telaffuz ettiklerinizden ilki hangisi?

a) Ġyi Ģakalara güldüğünüzde hangi duyguya sahip olduğunuzu söylerler... (HUMOR) (Nüktedan)

(b) Çok çok büyük ya da devasa anlamına gelen kelime nedir /H/ ile baĢlar? (HUGE) (Devasa)

( ey - e - æ / _rV )

a) Çocuk tekerlemesi olarak, küçük bir kuzusu olan kız kimdir? ( MARY ) b) Mutlu anlamına gelen bir kelime nedir?( MERRY) (Mutlu)

c) Bu kelimeler sizin için aynı sese mi sahip?

d) Benim için bu kelimeleri yeniden söyler misiniz ve telaffuz ettiklerinizden ilki hangisi?

a) Erkeklerin dizlerinin üzerine çekerek kadınlara sordukları soru nedir? (MARRY) (Evlenmek)

b) Bu kelimeler sizin için aynı sese mi sahip?

c) Benim için bu kelimeleri yeniden söyler misiniz ve telaffuz ettiklerinizden ilki hangisi?

Güney Shift ürünleri

a) Ġçine süt, Ģeker veya limon koyulabilen sıcak içecek nedir? (TEA ) (Çay) b) Bakladan gelen küçük, yuvarlak yeĢil sebze nedir? ( PEA ) (Bezelye) c ) 24 saat ne yapar? (DAY) (Gün)

d) /J /„den sonra gelen alfabedeki harfnedir? ( K )

r- darlığı

a) Kavganın geçmiĢ zamanı nedir? (FOUGHT) (Kavga ettim)

b) AhĢap duvarlardan oluĢan, Eski Batıdaki gibi, bir askerikarakol veya kule?

(FORT) (Kale, Hisar)

c) Bu kelimeler sizin için aynı sese mi sahip?

d) Benim için bu kelimeleri yeniden söyler misiniz ve telaffuz ettiklerinizden ilki hangisi?

a) Aslan kükreme sesi nedir? (ROAR) (Kükreme)

b) PiĢmemiĢ et veya sebzeleri nasıl tanımlıyorsunuz? (RAW) (Çiğ) c) Bu kelimeler sizin için aynı sese mi sahip?

d) Benim için bu kelimeleri yeniden söyler misiniz ve telaffuz ettiklerinizden ilki hangisi?

a) Robert için kullanılan kısa takma ad nedir? (BOB) b) Barbara için kullanılan kısa takma ad nedir? BARB) c) Bu kelimeler sizin için aynı sese mi sahip?

d) Benim için bu kelimeleri yeniden söyler misiniz ve telaffuz ettiklerinizden ilki hangisi?

1.7.2.3.1.1.1.4.2. Semantik ( Anlam bilgisi ) Farklar Farklı kelimelerin anlamları hakkındaki sorular?

a) HOUSE (Ev) ve HOME (Konut) arasındaki fark nedir?

b) DECK ( Güverte) ve PORCH (Sundurma) arasındaki fark nedir?

c) SIT (Oturmak)ve SET (Sıra, Kurmak) arasındaki fark nedir?

d) BAG ve SACK (Çanta /Çuval) arasındaki anlam farkı nedir?

e) LABEL ve TAG arasındaki anlam farkı nedir?

f) BAD ve EVĠL (Kötü ve ġeytan ) arasındaki anlam farkı nedir?

g) UNHAPPY ve SAD (Mutsuz Olmak ve Üzgün Olmak) arasındaki fark nedir?

1.7.2.3.1.1.1.4.3. Lexicon (Sözcük dağarcığı)

a) YaĢadığınız yerde gazlı içecekler için kullandığınız genel terim nedir?

(POP, SODA, KOK, vb)

b) Kömür ateĢinde hazırlanan ete ızgara dıĢında ne diyorsunuz?

Yaz? (GRILL, BARBECUE, COOKOUT)(Izgara, Barbekü, Piknik) c) Izgara ve mangal aynı anlama mı gelir? Farknedir: Hayır ise?

d) Ne gibi Ģeylerden barbeküolur?

e) Üç kiĢilik koltuk veya mobilya ne denir?

f) Bir evin üst kısmına onu yağmurdan koruyan kısma ne denir? (ROOF) (Çatı)

1.7.2.3.1.1.1.4.4. Sentaktik ( Cümle Bilgisi ) DeğiĢkenler

Dille ilgili sorulardan oluĢan bölümdür. Bu bölümde anketör cümleleri okur ve konuĢmacının cümlelerle alakalı görüĢlerini alır. Cümleyi iĢitip iĢitmediği, çevresinde kullanılıp kullanılmadığı tarzında sorular sorarak yorum yapması istenmektedir.

Kişisel geçmişi/demografik veriler

(a) Hangi yıl doğdun?

(b) Nerede liseye gittin?

(c) Okulunuzdaki ana ırk ve etnik gruplar nelerdi?(yaklaĢık%, eğer uygunsa) (d) Ulusal soy bakımından aileninetnik kökeni nedir?

(e) Baba ve annenin meslekleri nelerdir?

(f) Yüksek okul dıĢında herhangi bir eğitim aldın mı? Ne, nerede?

(g) Mesleğiniz nedir?

- Mesleğini yapmaktan hoĢlanıyor musunuz?

- Tam olarak neleri içerir?

- Mesleğinde uzman mısın?

Tarzında sorular sorularak konuĢulan dille ilgili olarak hem cümle bilgisi hem sözcük bilgisi hem ses bilgisi hem de yapı bilgisine ait özellikler tespit edilmeye çalıĢılmıĢtır. Telefon görüĢmelerinden sonra yapılan analizlerde ortaya 130 üzerinde harita çıkmıĢ ve bu haritalarda dilin özellikleri gösterilmiĢtir.

1.7.2.3.2. Mektup Anketi Örnek

Toronto Üniversitesi dil bilimi bölümünden Jack Chambers‟ın uyguladığı bir mektup anketi örneği:

Ankette sorulara baĢlamadan önce kaynak kiĢiye anketin amacı ve uygulanıĢı hakkında bilgi verilmiĢtir.

1.7.2.3.2.1.Anketin Yapılışı

“Biz sadece arkadaşlarınızla birlikteyken nasıl konuştuğunuzla ilgileniyoruz.” Ankette özellikle bu ifade kullanılmaktadır ki konuşurların doğal olmaları gerektiği vurgulanır. Anketin sorulardan oluştuğunu, insanların bir saatten az bir süre içerisinde keyif alarak bu anketi cevapladıklarını belirtilir. Özellikle soruları cevaplandırırlarken sorular üzerinde çok fazla düşünmemeleri istenmiştir.

“Soruları görür görmez yanıtlayın.” ibaresi özellikle uygulama kısmında geçmektedir. Çoğu sorunun kelimelerin nasıl telaffuz edildiği ile alakalı olduğu ve telaffuzu sorulan kelimenin ise soruların içinde büyük harfle verildiği belirtilmiştir.

Katılımlarda isim kullanılmayacağı sadecce katılımcılarla alakalı genel bilgilerin gerekli olduğu belirtilmiştir.

1.7.2.3.2.2.1. Sorular

1.7.2.3.2.2.1.1. Genel sorular

Bu bölümde kaynak kişi ile ilgili kimlik bilgilerini içeren sorular yer alır.

Cinsiyet:

Eğitim Durumu:

YaĢ:

Meslek:

Doğum yeri:

ġu an nerede yaĢadığı:

Anne ve babanın doğum yerleri ve meslekleri:

1.7.2.3.2.2.1.2. Dilbilimsel Sorular

Bu bölümdeki ilk soru grubu Ġngilizce‟nin sosyal hayattaki kullanım alanını göstermek için hazırlanmıĢtır.

How often do you use English?( Ġngilizce‟yi hangi sıklıkta kullanırsın?)

At home: always, often, seldom, never ( Evde : her zaman, sık sık, nadiren, asla) At work: always, often, seldom, never ( ĠĢte : her zaman, sık sık, nadiren, asla )

With your friends: always, often, seldom, never ( ArkadaĢlarınla: her zaman, sık sık, nadiren, asla )

With your relatives: always, often, seldom, never ( Akrabalarınla: her zaman, sık sık, nadiren, asla )

Bu tarzda hazırlanmıĢ bir soru örneği özellikle çok dilli toplumlarda hâkim dil ile diğer diller arasındaki kullanımların oranını tespiti ya da bir ülkede kullanılan standart dilin ülke genelinde nasıl ve hangi sıklıkta kullanıldığını bulmak için kullanılabilir.

Ardından sorular kısmı baĢlar ve sorular aĢağıdaki gibi beĢ ana bölümden oluĢmaktadır:

1- Ev ve çevresi,

2- Yiyecek ve içecekler, 3- Açıkhava (dıĢarı), 4- KomĢular,

5- KarıĢık,

Her bölümde sorular sadece bir alana yönelik değil dilin bütün verimleri ile alakalı olarak tercih edilmiĢ cevaplar hem cümle bilgisi hem sözcük bilgisi hem de ses bilgisine yöneliktir.

 Which do you say?(Hangisini söylersiniz?)

Üç cümle de aynı anlama gelmektedir. “Bizim evimiz sizinkinden çok farklı.”

Our house is very different to yours.

Our house is very different than yours.

Our house is very different from yours.

Tarzındaki sorularda edat kullanımda mevcut tercihleri tespit etmek için hazırlanmıĢtır, diğer bir soru tipi ise konuĢulan dildeki söz varlığını tespit etmek için hazırlanmıĢ soru örnekleridir. Bu sorularda mevcut eĢyanın adını buldurmak için sorular kaynak kiĢilere çok detaylı yöneltilir.

 What do you call the upholstered piece of furniture that 3 or 4 people sit on in the living room?(Oturma odalarında 3-4 kiĢinin oturduğu mobilyalara ne

dersiniz?)

 What do you call the piece of furniture where you keep your socks, underwear, and other clothing?(Çorap, iç çamaĢırı ve diğer eĢyalarınızı muhafaza ettiğiniz mobilyaları nasıl adlandırırsınız?)

Kelimelerin telaffuzunu belirlemek için sorulan soruların olduğu bölümde önce soruların nasıl cevaplandırılacağı ve nelere dikkat etmeleri gerektiği belirtilir.

Özellikle nasıl telaffuz edileceği tespit edilecek olan kelime BÜYÜK HARFLERLE verilir ve soruyu okumadan önce bu kelimeye bakmaları kendi kendilerine söyledikten sonra soruyu okuyup cevabı bulmaları istenir. Sorunun bu Ģekilde cevaplandırmalarını istemelerinin nedenini ise soru içinde geçen diğer kelimelerden kaynak kiĢinin etkilenmesini en aza indirmek olarak belirtirler. AĢağıdaki örneklerde de görüldüğü gibi aynı anda üç farklı kelimenin de yaklaĢık fonetik değeri de belirlenmiĢ olur:

 Does the first part of RADIATOR rhyme with glad or glade?

Radyatör kelimesinin ilk hecesi glad(memnun) veya glade(alan) kelimeleri ile kafiyeli mi?

 For you, does VASE rhyme with face, days, cause, or has?

Sizin için Vase (saksı) face (yüz), days (günler), cause(problem) veya has(sahip olmak fiili)kafiyeli mi?

 Does the last half of GARAGE sound more like badge or lodge?

Garaj kelimesinin son bölümü badge (rozet) veya lodge (loca) kelimelerinde olduğu gibi mi seslendirilir?

Kullanılan diğer soru çeĢidi ise görsel üzerinden cevaplandırılacak sorulardır.

Bu soruların cevaplarını bireylerden nasıl seslendiriyorlarsa öyle yazmaları istenmiĢtir. Örnek:

What time is it? (Please write in words what you would say.)

Anketten aldığım örnekler ev ile ilgili soruların sorulduğu bölümlerden

Anketten aldığım örnekler ev ile ilgili soruların sorulduğu bölümlerden

Belgede EskiĢehir, 2015 (Yüksek Lisans Tezi) Sezergül YIKMIġ AĞIZ ATLASLARI HAZIRLAMA YÖNTEMLERĠ VE ESKĠġEHĠR ĠLĠ TÜRKMEN AĞIZLARI (sayfa 75-92)