Tedarik işleri : - BOĞAZİÇİ ELEKTRİK DAĞITIM A.Ş YILI RAPORU

Şirket, mal ve hizmet alımları ile yapım işlerine ait satın alma ve ihale işlemleri bakımından 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ve 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu hükümlerine tabi olup; tedarik işlerini ağırlıklı olarak “TEDAŞ Genel Müdürlüğü ve Bağlı Dağıtım Şirketlerinin 4734 Sayılı Kamu İhale Kanununun 3 üncü Maddesinin (g) Bendi Kapsamında Yapacağı Mal ve Hizmet Alımları Hakkında Yönetmelik” hükümleri doğrultusunda Malzeme Yönetimi ve Satın alma Müdürlüğü hizmet birimi eliyle yürütmüştür.

4734 sayılı Kanun’un 3/g maddesinde, kuruluşların ana faaliyet konularına ilişkin mal ve hizmet alımları için belirli limitler dahilinde bazı istisnalar düzenlenmiş olup, istisna kapsamındaki parasal limitler ise Kamu İhale Kurumu tarafından yayımlanan tebliğler ile her yıl güncellenmektedir.

Bu amaçla yayımlanan Kamu İhale Tebliğlerinde 01.02.2011 – 31.01.2012 dönemi parasal limit ve tutar 5.849.426.-TL; 01.02.2012 – 31.01.2013 dönemi parasal limit ve tutar 6.629.154.-TL’dir.

Buna göre Kamu İhale Kurumunca, ana faaliyet konusu sözleşme bedeli yukarıda belirtilen parasal limitleri aşmayan istisna kapsamındaki mal alımları;

muhtelif trafo, pano, modüler hücre, kesici, parafudr, sigorta, ayırıcı, iletken, telsiz, sekonder röle, harici tip fider yönetim sistemi, elektrik dağıtımı ile ilgili diğer tüm AG/OG malzemeleri, El bilgisayarı ve yazıcısı(endeksör ve yazıcısı), Uzaktan algılama(GPRS) veya modem yolu ile elektrik sayaçlarının okunması için bilgisayar, modem, chip, vb. malzeme alımı(AB-Avrupa Birliği Kredisi kapsamında), 1 kV’luk yer altı kablo arıza yeri tespit ve test cihazları, 1-36 kV’luk araca bindirilmiş yer altı kablo arıza yeri tespit ve test cihazları, termal kameralar, fider yönetim sistemi(recloser + yük ayırıcısı) vb. diğer malzemelerden oluşmaktadır.

Aynı kapsamdaki hizmet alımları ise; kiralık araç çalıştırma, trafo tamiratı, harita plan, CBS hizmetleri, elektrik dağıtım şebekesinin bakım ve onarımı, AG ve OG kablo arıza yeri tespit cihazı bakım ve onarımı, her türlü etüt ve projeler, elektrik sayaçlarının endekslerinin okunması, fatura bildirimi ve dağıtılması, ihbarname dağıtımı ve borçtan dolayı enerji kesme- açma, on yıllık damga süresini doldurmuş sayaçların sökülmesi ve yerine takılması, elektrik sayaçlarının topluca mühürlenmesi ile “Elektrik dağıtım şebekesinin arıza onarım ve bakım işleri” adı altındaki hizmet alımları olarak sayılmıştır.

Ayrıca, 4734 sayılı Kanun’un “istisnalar” başlıklı 3 üncü maddesine, 25.06.2009 tarih ve 5917 sayılı Kanunun 31 inci maddesiyle Ek (o) bendi ile;

“Elektrik üretimi, iletimi, ticareti ve dağıtımı alanında faaliyet gösteren kamu iktisadi teşebbüslerinin bu faaliyetlerinin yürütülmesine yönelik olarak diğer kamu kurum ve kuruluşlarından yapacakları enerji ve yakıt alımları” ibaresi eklenmiş, böylece Şirketin KİT’lerden yaptığı enerji ve yakıt alımları da 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’ndan istisna tutulmuştur.

Yapılan bu düzenlemeler ile KİT’lerin ticari ve sınai faaliyetleri çerçevesinde doğrudan mal ve hizmet üretiminde veya ana faaliyetlerine yönelik ihtiyaçlarının temini için yaklaşık maliyeti ve sözleşme bedeli, öngörülen limiti aşmayan mal ve hizmet alımları ihale kanunu kapsamı dışında bırakılmak suretiyle bu kuruluşlara önemli bir kolaylık getirilmiştir.

Buna göre Şirket, 2012 yılında gerçekleştirdiği mal ve hizmet alımlarıyla ilgili ihaleleri, 4734 ve 4735 sayılı kanunlar ile “TEDAŞ Genel Müdürlüğü 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 3 üncü Maddesinin (g) Bendi Kapsamında Yapacağı Mal ve Hizmet Alımları Hakkında Yönetmelik” hükümleri uyarınca belirlenmiş tip sözleşme, tip İdari şarname ve tip teknik şartname dokümanlarına göre Şirket müdürlüğü tarafından kullanılacak parasal yetki limitleri çerçevesinde yürütmüştür.

1-Alımlar:

a) İlk madde-malzeme ve enerji alımları:

Şirketin 2012 yılı ilk madde-malzeme ve enerji alımları program ödenekleri, önceki dönem gerçekleşen değerleriyle birlikte aşağıda gösterilmiştir.

Alımlar

2011 2012

Ödeneğin ilk durumuna göre

sapma % Gerçekleşen Program ödenek Gerçekleşen

Bin TL İlk durum Son durum Bin TL

Bin TL Bin TL

A – Malzeme

1- İşletme malzemesi

-Malzeme 20.729 23.333 20.850 23.761 13,39

-Yakıt ve yağlar 54 130 80 67 48,46

2- Yedek malzeme

3- Sosyal malzeme 204 250 300 256 (2,40)

4 -Kayda tabi malzeme 219 400 357 334 16,50

5-Kırtasiye ve büro mlz, 720 850 850 679 20,12

6-Muhtelif Malzeme 1.241

Toplam ( A ) 21.926 23.983 22.437 26.338 (9,82)

B – Satın alınan enerji:

- Enerji bedeli 2.718.159 3.446.909 3.099.000 3.226.122 6,41

- Sistem kullanım bedeli 140.187 137.594 193.443 186.578 (35,60)

Toplam ( B ) 2.858.346 3.584.503 3.292.443 3.412.700 4,79 Genel toplam (A+B) 2.881.047 3.609.506 3.314.880 3.439.038 4,70

Sayıştay

Ayrıca, 4734 sayılı Kanun’un “istisnalar” başlıklı 3 üncü maddesine, 25.06.2009 tarih ve 5917 sayılı Kanunun 31 inci maddesiyle Ek (o) bendi ile;

1-Alımlar:

a) İlk madde-malzeme ve enerji alımları:

Şirketin 2012 yılı ilk madde-malzeme ve enerji alımları program ödenekleri, önceki dönem gerçekleşen değerleriyle birlikte aşağıda gösterilmiştir.

Şirketin dağıtım bölgesindeki perakende elektrik satışı ve hizmet pazarındaki fiili piyasa açıklık oranının %21,5 seviyesine ulaşması ve dolayısıyla pazar payının

%78,5’e düşmesi karşısında, 2012 yılı ilk madde malzeme ve enerji alımları da %19,4 oranında artış kaydederek 3,4 milyar TL’ye yükselmiştir.

Toplam alım tutarının %99,2’si sistem kullanım bedeli dahil elektrik enerjisi alım bedeline, %0,8’i yedek parça ve işletme malzemesine aittir.

Şirket, ilk madde malzeme alımlarını; madeni malzeme, kablo ve teller, alet edevat takım teçhizat, inşaat malzemesi ve muhtelif malzeme kalemleri bazında, enerji alımlarını ise 21.06.2006 tarihinde imzaladığı ve bölgesinin elektrik ihtiyacını büyük ölçüde garanti altına alan geçiş dönemi sözleşmeleri kapsamındaki tedarikçi kuruluşlar bazında detaylı şekilde programlamıştır.

Şirket tarafından 2012 yılında tedarik edilen enerji miktarı, tutarı, ortalama alım fiyatı ve alınan enerjinin toplam içindeki payının tedarikçi kuruluşlar bazında detayı aşağıdaki çizelgede gösterilmiştir.

Strateji Belgesi’nin “III. Özelleştirme – Hazırlık Çalışma Programı” başlıklı bölümünde belirtildiği şekilde Şirket, özelleştirme süreci başlamadan önce “Elektrik Alım Anlaşmaları”nı, TETAŞ ve EÜAŞ/Portföy Şirketleri ile imzalamıştır.

Strateji Belgesi’nde, 2006–2010 yılları arasındaki geçiş döneminde; dağıtım şirketlerinin, dağıtım bölgelerindeki serbest olmayan tüketicilerin toplam elektrik enerjisi talebinin %85’ini TETAŞ ve EÜAŞ/Portföy Şirketleri’nden temin edecekleri belirtilmiştir. Daha sonra geçiş döneminin 2012 yılına uzatılmasına paralel olarak

“Elektrik Alım Anlaşmaları”nın süresi uzatılmıştır. Dolayısıyla Şirket, TETAŞ ve EÜAŞ/Portföy Şirketleri ile 21.06.2006 tarihinde imzaladığı ve bölgesinin elektrik ihtiyacını geçiş döneminde büyük ölçüde garanti altına alan “Elektrik Alım Anlaşmaları”nı elinde bulundurmaktadır. Şirket, bu sözleşmelerin sürelerinin hitamında serbest piyasa şartlarına tabi olarak istediği kaynaklardan örneğin dikey entegrasyon, spot piyasa ve ikili anlaşmalar yoluyla enerji tedarik edebilecek ve böylelikle rekabetçi piyasaya geçiş yapacaktır.

Genel toplam (A+B) 19.184.185.981 100 14,90 2.858.346 19.150.973.458 100 17.8 3.412.701

Şirket ile TETAŞ ve EÜAŞ/Portföy Şirketleri arasında imzalanmış elektrik enerjisi alım anlaşmalarının yasal dayanağını, “5496 sayılı Elektrik Piyasası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun”un 6. maddesi ile 4628 sayılı Kanuna eklenen Geçici 10. madde oluşturmuştur.

Belirtilen kanuni düzenleme uyarınca TETAŞ ve EÜAŞ/Portföy Şirketleri ile dağıtım şirketleri arasında imzalanarak 01.09.2006 tarihinde yürürlüğe giren ve 31.12.2012 tarihine kadar gerçekleşen “Geçiş Dönemi Sözleşmeleri” ile bir taraftan TETAŞ’ın YİD, Yİ, ve İHD Santralleri ile EÜAŞ tarafından işletilmekte olan bir kısım HES’lerden tedarik edilen elektrik enerjisinin, EPDK tarafından onaylanan tarifeler üzerinden dağıtım şirketlerine satma olanağı sağlanmış, diğer taraftan EÜAŞ/Portföy Şirketleri’nin özelleştirilmesinden önce piyasada deneyim kazanması ve elektrik dağıtım şirketlerinin başlangıçta arz güvenliğinin temin edilmesi amaçlanmıştır.

Bu çerçevede, Şirket ile TETAŞ ve EÜAŞ/Portföy Şirketleri arasında 21.06.2006 tarihinde imzalanan anlaşmalara göre 7 yıl süre ile Şirket tarafından aktif elektrik enerjisi alımı gerçekleştirilmiştir. Taraflar ana sözleşmelerine ilave olarak aktif elektrik enerjisi miktarları alımını revize eden çeşitli protokoller imzalamışlardır.

Söz konusu anlaşmalara göre anlaşma süresi boyunca ikili anlaşma bildirimlerine ilişkin olarak bildirim yapılmaması veya yapılan bildirimin PMUM tarafından kısmen veya tamamen reddi halinde kazanç elde eden taraf karşı tarafa “Anlaşma ve Bildirim Miktarları Arasındaki Farka İlişkin Ödeme Tutarı”nı ödemekle yükümlüdür. Anlaşma doğrultusunda, taraflardan birine yapılacak ödeme veya geri ödeme için vade tarihinden ödemenin yapıldığı tarihe veya fazla ödemenin yapıldığı tarihten geri ödemenin yapıldığı tarihe kadar gecikme zammı oranı üzerinden günlük faiz işletilecektir.

Ödeme vade tarihine kadar kısmen ya da tamamen yapılmaz ise ödenmeyen kısım için vade tarihinden ödemenin yapıldığı tarihe kadar geçen süre için anlaşmada belirtilen gecikme zammı oranı günlük olarak işletilecektir. Şirket anlaşmalar çerçevesinde, müteakip ay içerisinde satılacak aktif elektrik enerjisi miktarına ilişkin vergi ve fonlar dahil faturalamaya esas tutar kadar teminat verecektir. Teminat tutarının hesaplanmasında, müteakip aylara ait satış fiyatı, EPE’nin aylık olarak %1 artış göstereceği kabul edilerek belirlenir. Fiili artışın %1’i aşması durumunda son üç aylık EPE artış oranlarının ortalaması esas alınır. Ayrıca DUY kapsamında EPDK tarafından müteakip ay için belirlenen İSDF’nin bu şekilde belirlenen fiyatın üzerinde olması halinde teminata ilişkin tutar İSDF üzerinden hesaplanır. Şirket’in anlaşma hükümlerine göre ödemekle yükümlü olduğu herhangi bir bedeli anlaşmalarda belirlenen vade tarihinden itibaren 10 gün içinde ödememesi durumunda teminatın, söz konusu ödenmemiş tutar ve bu tutarın gecikme zammına tekabül eden kısmı tedarikçi kuruluşlar tarafından alacağına karşılık olarak gelir kaydedilir. Teminatın gelir kaydedilmesi halinde Şirket, teminatın gelir kaydedilen bölümünü 7 iş günü içinde tamamlamak zorundadır. Maliyet farklarından kaynaklanan artış ya da azalışlar, EPDK kararları doğrultusunda satış fiyatlarına yansıtılır.

Sayıştay

Böylece Şirket’in geçiş dönemi süresince, TETAŞ ve EÜAŞ/Portföy Şirketleri’nden aktif elektrik enerjisi tedarikine ilişkin fiyat, miktar, faturalama, ödeme ve benzeri diğer hususlar ayrı ayrı tespit edilmiş; ancak Şirket hisselerinin üçüncü şahıslara devrine kadar, Şirketin bu kuruluşlara olan borç tutarlarına ait gecikme zammının ise %0(sıfır) olarak uygulanacağı ayrıca hüküm altına alınmıştır.

Buna göre Şirket yukarıda değinilen geçiş dönemi sözleşmeleri kapsamında, 2012 yılı için TETAŞ’tan 9,6 milyar kWh, EÜAŞ/Portföy Şirketleri’nden 7,6 milyar kWh, elektrik enerjisi tedarik etmiştir. Geçiş dönemi sözleşmeleri kapsamında karşılanamayan 1,9 milyar kWh elektrik enerjisi ise PMUM’dan temin edilmiştir.

TEİAŞ, bünyesindeki PMUM ve MYTM vasıtasıyla Türkiye elektrik piyasası ve Türkiye elektrik sisteminin işletmecisi konumundadır. PMUM, tedarikçi ile tüketici arasındaki taahhütlerin takibini yapan merkez olup, günlük piyasa dengesizliklerini giderme hedefini gözetmektedir. Türkiye’de iletim sisteminin işletmecisi ise, Ankara’nın Gölbaşı ilçesinde bulunan MYTM’dir. Bunun yanı sıra ayrıca dokuz adet Bölgesel Yük Tevzii Merkezi (BYTM) bulunmaktadır.

PMUM, MYTM tarafından elektrik enerjisi arz ve talebinin gerçek zamanlı olarak dengelenmesi sonucunda, (sistem aktif elektrik enerjisi arz ve talebinin eş zamanlı olarak dengede tutulması amacıyla MYTM tarafından yük alma tekliflerinin kabul edilmesi suretiyle, dengeleme birimlerinin üretimlerinin artırılması; yük atma tekliflerinin kabul edilmesi suretiyle, dengeleme birimlerinin üretimlerinin azaltılması) katılımcılar bazında oluşan enerji açık ve/veya fazlalarına ilişkin olarak tüzel kişilerin borçlu ya da alacaklı oldukları tutarları hesaplamak suretiyle yürütülen dengeleme ve uzlaştırma sisteminin uzlaştırma tarafını çalıştırmakla görevli birimdir.

Böylece PMUM, TEİAŞ tarafından hazırlanan ve EPDK tarafından onaylanan DUY hükümleri doğrultusunda gerçekleşen alım-satımlar ile sözleşmeye bağlanmış miktarlar arasındaki farkları esas alarak, piyasada faaliyet gösteren tüzel kişilerin borçlu ya da alacaklı oldukları tutarları hesaplamak suretiyle mali uzlaştırma sistemini çalıştırmaktadır.

Dengeleme ve uzlaştırma sisteminde, PMUM tarafından katılımcılara kesilen fatura tutarları ile katılımcıların PMUM’a kestikleri fatura tutarlarının (katılımcılardan alınan piyasa işletim ücreti hariç) birbirine eşit olması esas alınmış ve bu eşitliğin her uzlaşma periyodunda, piyasa katılımcılarının alacak ve borç tutarları arasında oluşan farkların sisteme veriş miktarları oranında katılımcılara yansıtılması suretiyle sıfır bakiye olacak şekilde sağlanması öngörülmüştür.

Özet olarak belirtmek gerekirse PMUM; 01.08.2006 tarihinden itibaren nakdi uygulama başlatılarak yürürlüğe giren dengeleme ve uzlaştırma sistemine ilişkin olarak, ikili anlaşmalara ait bildirimlerin alınması ve işleme konulması, sistem işletmecisi tarafından bildirilen yük alma ve yük atma kabullerine ait bilgiler baz alınarak, saatlik sistem marjinal fiyatları ile her bir uzlaştırma dönemi için aylık sistem dengesizlik fiyatının hesaplanması,

İkili anlaşma bildirimlerinin, kabul edilen yük alma ve yük atma tekliflerine ilişkin bilgilerin ve piyasa katılımcılarının sisteme verdikleri ve sistemden çektikleri uzlaştırmaya esas elektrik enerjisi miktarlarının dikkate alınması suretiyle, piyasa katılımcılarına tahakkuk ettirilecek alacak ve borç miktarlarının hesaplanması, ilgili alacak-borç ve teminat yönetimi işlemlerinin yürütülmesinden sorumludur.

Türkiye elektrik piyasasında temel olarak iki tip fiyat mevcuttur. Bunlar piyasa fiyatı (PMUM fiyatları) ve EPDK tarafından onaylanmış tarifedir. Aralık 2009’dan itibaren sistem dengesizlik fiyatları, gün öncesi piyasası fiyatları ile değiştirilmiştir.

Gün öncesi piyasası fiyatları, piyasa katılımcılarının her birinden tekliflerin alındığı, elektrik arzı ile talebini buluşturan Gün Öncesi Planlama (01.12.2011 tarihi itibarıyla Gün Öncesi Piyasası olarak değiştirilmiş olup, Gün Öncesi Piyasasının Türkiye’de mevcut arz ve talebin serbest olarak işlem göreceği organize bir elektrik borsası özelliğini taşıması öngörülmektedir) tarafından düzenlenmektedir. TEİAŞ günlük talep tahminine ve saatlik bazda tanımlanan günlük üretim programına dayanarak teklifleri kabul etmekte ve piyasa fiyatlarını belirlemektedir. Temmuz-2008 öncesinde düzenlenmiş tarife ile piyasa fiyatları arasındaki makas yüksek boyutlarda seyretmekte iken, maliyetlerdeki dalgalanmaların TETAŞ fiyatlarına yansıtılmasına dayanan Otomatik Fiyatlandırma Mekanizması, 01.Temmuz.2008 tarihinde uygulamaya konulmuş ve TETAŞ fiyatı üzerinde ani bir etki yaratmıştır. Buna bağlı olarak piyasa fiyatları (PMUM fiyatları) ile EPDK tarafından onaylanmış tarifeler arasındaki makas kapanma eğilimine girmiştir.

Buna göre, Şirket tarafından 2012 yılında tedarik edilen 19,1 milyar kWh miktarındaki elektrik enerjisinin, 17,2 milyar kWh kısmı EPDK tarafından onaylanan tarifelere göre yukarıdaki çizelgede ayrıntısı kayıtlı ortalama birim alım fiyatları üzerinden TETAŞ ve EÜAŞ/Portföy Şirketleri’nden, 1,9 milyar kWh kısmı ortalama 24,47 Kr/kWh piyasa fiyatı ile PMUM’dan temin edilmiştir. Sistem kullanım bedeli dahil elektrik enerjisi ortalama birim alım fiyatı önceki döneme göre %19,6 oranında artarak 17,82 Kr/kWh düzeyinde gerçekleşmiştir.

Hizmet alımları:

Şirketin dışarıdan sağlamış olduğu çeşitli hizmet alımları, program ve önceki dönem gerçekleşen rakamlarıyla birlikte aşağıdaki çizelgede gösterilmiştir.

Sayıştay

Belgede BOĞAZİÇİ ELEKTRİK DAĞITIM A.Ş YILI RAPORU (sayfa 41-51)