TARIMSAL ÜRETİM VE VERİMLİLİK

Burdur’da toplam 236.200 hektar tarım arazisi mevcut olup bunun %39,32’si sulanmaktadır. Tablo.20’de tarım arazilerinin kullanım durumuna göre dağılımları verilmiştir.

Tablo 20: Burdur İlinde Tarım Arazilerinin Dağılımı

ARAZİNİN CİNSİ MİKTARI

(hektar)

TARIM ARAZİSİNE ORANI ( % )

Hububat Arazisi 103744,5 49,44

Nadas Arazisi 5107,1 2,43

Yem Bitkileri 8604,9 4,10

Endüstri Bitkileri 5867,5 2,79

Yemeklik Baklagiller 21165,5 10,08

Meyvelik 11341,2 5,40

Sebzelik 6732 3,20

Bağ 2850,9 1,35

Diğer Tarla Bitkileri (Yumru, yağlı tohumlar)

7249,2 3,45

Gül, Zeytin, Kavak 1394,5 0,66

Kullanılmayan Tarım Arazisi 35770,6 17,04

Toplam Tarım Arazisi 209828 100

Kaynak : Burdur Tarım İl Müdürlüğü-2003

Grafik 20: Burdur İlinde Ürünlerin Altbölgelere göre Dağılımı (ha)

30000 60009000 12000 15000 18000 21000 24000 27000 30000 33000 36000 39000 42000 45000 48000 51000 54000 57000 60000 63000 66000 69000 72000 75000 78000 81000 84000 87000 90000 93000 96000

Tarla Bitkileri 95733,7 64336,7 7235 18908

Sebze 3956,3 1032,7 244 1123

Gül 220 0 170 0

Zeytin 2,5 0 0 63

İşlenmeyen Alan 22034,7 279,5 2666,5 10789,9

Bağ 1092 1481 47 230

Meyve 1933,7 8630,8 360 416,7

Nadas 226,1 3400 42 1439

I. Altbölge II. Altbölge III. Altbölge IV. Altbölge

Kaynak Tarım il Müdürlüğü-2003

Türkiye genelinde tarla bitkileri içerisinde en fazla (%74,8) hububat tarımı yapılmaktadır. Burdur ilinde de aynı şekilde olup il genelinde hububat üretimi içinde ekim alanı en fazla olan ürün buğdaydır. Daha sonra arpa gelmektedir. Altbölgeler bazında karşılaştırma yapıldığında, I’ inci altbölge buğday ekim alanları bakımından en fazla paya sahiptir.II’ inci altbölge ise az bir farkla ikinci sırada gelmektedir.

0 5000 10000 15000 20000 25000 30000 35000

I. Altbölge II. Altbölge III. Altbölge IV. Altbölge

Grafik : Altbölgelere Göre Hububat Ekiliş Alanları ( Hektar)

Buğday

Arpa

Çavdar

Yulaf

Tablo 21: Burdur İlinde Alt Bölgelere Göre Hububat Üretimi

Ürün Üretim (ton)

I. Alt bölge II. Alt bölge III. Alt bölge IV. Alt bölge Toplam

Arpa 25625 32961 1495 3104 73185

Buğday 92362 52975 7150 16800 169317

Çavdar 7435 702 - - 8137

Yulaf 2204 877 - 750 3831

Mısır 1240 164 1105 100 2474

Kaynak : Tarım İl Müdürlüğü-2003

Altbölgeler bazında karşılaştırma yapıldığında il genelinde toplam buğday üretiminin %85,83ünü gerçekleştiren I ve II. altbölgedir.

Arpa üretiminde ise % 45,03’lik payla II.altbölge ilk sırada yer almaktadır. I.

Altbölge %35,01’lik payla 2.sıradadır. III. ve IV. altbölgeler sırasıyla üretimin %2,04 ve

%4,24’ini gerçekleştirmektedirler. Çavdar üretiminin %91,37si I. altbölgede, %8,62’si II.altbölgede yapılmaktadır. III ve 4’üncü alt bölgede ise çavdar üretimi yapılmamaktadır. Yulaf üretiminin %57,53’lik büyük bir bölümü I.altbölgede gerçekleştirilmiştir. Bunu %22,89 ile II. altbölge izlemektedir. III. altbölgede yulaf üretimi yapılmamakta olup IV. altbölgede de ancak %19,57 ’lik bir üretim vardır.

Grafik 22: Burdur İlinde Tarla Bitkileri Ekiliş Oranları ( % )

-238 1318 2328 3338 4348 5358 63

I. Altbölge 49,36 7,10 6,49 1,56 2,48 4,23

II. Altbölge 53,04 12,38 19,53 0,12 1,19 3,36

III. Altbölge 62,33 4,68 10,03 1,63 3,45 4,83

IV. Altbölge 39,82 1,78 1,23 0,33 2,07 5,24

Hububat Endüstri Bitkileri Baklagil Yumrulu Bitkiler Yağlı Tohumlu Bit. Yem Bitkileri

Burdur ilinde altbölgelere göre tarla bitkileri ekiliş alanlarının oransal dağılımı Grafik 22’de gösterilmiştir. Grafiğe göre tarla bitkileri ekilişlerinin altbölgelerin arazi miktarlarına göre oranı incelendiğinde en fazla olduğu alan hububat üretiminde 3, alt bölge ,nin en fazla üretimi gerçekleştirdiği endüstri bitkileri ve baklagil üretiminde 2, alt bölgenin yumrulu bitkilerde 1, alt bölgenin ,yem bitkilerinde ise 4,alt bölgenin daha fazla üretim yaptığı görülmektedir.

0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000

I. Altbölge II. Altbölge III. Altbölge IV. Altbölge

Grafik : Endüstri Bitkileri Ekilişi Dağılımı (hektar)

Şeker Pancarı Anason

Haşhaş Ayçiçeği Patates

Türkiye genelinde endüstri bitkilerinin tarla bitkileri içerisindeki payı ekilen alan olarak %7,6’dır. Burdur İli genelinde tarla bitkileri ekiliş alanı içerisinde endüstri bitkilerinin payı ise %0,82’dir. Alt bölgeler bazında karşılaştırma yapıldığında endüstri bitkilerinden şeker pancarı ekiminin I.alt bölgede, anason ekiminin II.altbölgede, haşhaş ekiminin I, II ve IV.altbölgede yoğunlaştığı görülmektedir.

Tablo 22: Burdur İlinde Endüstri Bitkileri Üretimi Üretim(Ton)

ÜRÜNLER I. Altbölge II. Altbölge III. Altbölge IV. Altbölge TOPLAM

Anason 722 4140 38 0 4900

Ayçiçeği 200 2,5 340 100 642,5

Haşhaş 2321 1334 17,7 728 4401

Kekik 10 5 0 12 27

Kırmızı Biber 0 0 0 1500 1500

Kimyon 7 10,5 0 0 17,5

Patates 19465 648 395 315 20823

Susam 2 0 0 10 12

Şeker Pancarı 113567 87771 5546 15801 222685

Tütün 125 0 0 840 965

Yer Fıstığı 0 0 0 40 40

Kaynak : Tarım İl Müdürlüğü 2003

Tablo 22’de görüldüğü gibi Burdur’da şeker pancarı, anason ve haşhaş endüstri bitkileri üretiminde önemli bir paya sahiptir.

Tütüne uygulanan kotadan sonra ekiliş alanları itibariyle oldukça fazla bir azalma olmuş ve sadece ilimizde yetiştirilmekte olan virginia tipi tütün bölgede cazibesini kaybetmeye başlamıştır. 2001 Yılında 1.240 ton olan tütün üretimi 2002 yılında 680 tona düşmüştür. 2003 yılında üretim 965 tondur.

2000 Yılı verilerine göre Türkiye anason ekiminin %39,6’sı, haşhaş ekiminin ise

%13,5’i Burdur’da yapılmakta olup üretim miktarları da yine yaklaşık bu değerlerdedir.

0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 10000 11000 12000 13000 14000

I. Altbölge II. Altbölge III. Altbölge IV. Altbölge

Grafik : Baklagiller Ekiliş Alanları Dağılımı (hektar)

Nohut

Fasulye

Mercimek

Türkiye genelinde tarla bitkileri içerisinde baklagil tarımının payı %10,6’dır. İl genelinde ise bu oran %14,24’tür. Baklagiller içerisinde mercimek III. Ve IV. Altbölgede üretilmemektedir. Nohut üretimi ise II.altbölgede yoğunlaşmıştır.

Tablo 23: Burdur ilinde Baklagil Üretimi

Ürün Üretim (ton)

I.alt bölge II.alt bölge III.alt bölge IV.alt bölge Toplam

Fasulye 504 228 144 150 1026

Mercimek 7 3 0 0 10

Nohut 2230 9770 438 420 12858

Kay.:Tarım İl Müd.2004

BURDUR İLİN’DE YEM BİTKİLERİ ÜRETİMİ

Hayvansal üretimin gelişmiş olduğu ülkelerde yem bitkileri tarımı, ekili alanların

%25-30’unu teşkil ederken bu oran ülkemizde ancak %3,25 dolayındadır. Bu durum yem bitkileri yetiştiriciliğinin yetersizliğinin açık bir göstergesidir. Burdur’da 2003 yılında yem bitkilerinin tarım alanı içindeki payı %4,10’dir. Fiğ ekilişi IV.altbölgede en fazla ekilişe sahip olup toplam fiğ ekilişinin %63’ünü karşılamaktadır. Korunga ekişinin %34’ü I.Bölgede ,%30’u II.Bölgede yapılmaktadır.

-1500 1000 3500 6000 8500 11000 13500 16000 18500 21000 23500 26000

I. Altbölge II. Altbölge III. Altbölge IV. Altbölge

Grafik : Yem Bitkileri Üretimi (Ton)

Fiğ

Hayvan Pancarı

Yonca Yeşil Yem

Korunga Silajlık Mısır

Triticale

Yonca Kuru ot

Tablo 24: Burdur İli Yem Bitkileri ÜRETİMİ (TON)

Kaynak : Tarım İl Müdürlüğü-2003

Yem bitkileri üretim miktarları alt bölgeler bazında karşılaştırıldığında yonca üretimi il genelinde toplam 62.775 ton üretilmiş olup bunun 45.265 tonu yeşil yem, 17.510 tonu kuru ot olarak üretilmiştir.Bunun %47’ lik kısmını II.alt bölge gerçekleştirmiştir.

III. Altbölgede korunga, fiğ ve yonca ekilişleri de sadece yeşil yem olarak hasat edilmiştir. Silajlık mısır üretimi de bu bölgede oldukça azdır.

Silajlık mısır üretimi III. altbölge dışında diğer bölgelerde üretimi hızla artmakta olup daha dar alandan daha yüksek miktarda ürün elde edildiği için bu ürüne yönelim fazladır.

Yem bitkileri ekiliş sahasında son birkaç yıl içinde Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca sağlanan desteklemelerde etkili olmuş ve ekiliş alanının artmasına yol açmıştır.

GRAFİK : MEYVE AĞACI DAĞILIMI (Adet)

0

I. Altbölge II. Altbölge III. Altbölge IV. Altbölge

Armut

Türkiye genelinde meyve üretimi yapılan alanlar tarım alanlarının %5‘ini oluşturmaktadır. Burdur’da bu oran %6,51’dir. İlde genelde kapalı meyve bahçesi ve ağaç sayısı olarak üzüm ve elma ön plana çıkmakta, ağaç sayısına göre bu sırayı armut, şeftali, badem ve erik takip etmektedir. Son yıllarda ceviz üretimi de yaygınlaşmaya başlamıştır. Özellikle III.altbölgede çilek ve kiraz üretimi son iki yılda ağırlık kazanmış olup önümüzdeki yıllarda ön plana çıkmaya başlayacaktır.

0

GRAFİK : BÖLGELERE GÖRE MEYVE ÜRETİMİ (TON)

ARMUT

2003 yılı verilerine göre İl genelinde meyve veren ağaç sayısı 751.315 adet olup bu meyve ağaçlarından toplam olarak 44.7090 ton/yıl meyve üretimi yapılmıştır.

Tablo 25: Burdur İli Alt Bölgeler Bazında Sebze Üretim Alanları

Ürünler Ekiliş Alanları ( Hektar )

I. Altbölge II. Altbölge III. Altbölge IV. Altbölge TOPLAM

Bamya 6,2 3,5 2 5 16,7

Tere 0,5 0 0 0 0,5

Marul 42,5 23,1 3 17 85,6

Fasulye 198 200 60 85 543

Turp 5,5 1 1 3 10,5

Tarım İl Müdürlüğü 2003

Türkiye genelinde tarım alanlarının %3’ün de sebze üretimi yapılırken, Burdur’da sebze tarımı yapılan alan %2,91’de kalmaktadır. Antalya’da sera üretimi hasat sezonu bittiği zaman Burdur’da tarla sebzeciliği hasat sezonu başlamakta olduğundan Pazar yönünden fazla bir sıkıntı yoktur. Ayrıca seralarda da üretim yapılmakta olduğundan yıl boyunca her dönem sebze yetiştirilebilmektedir.

Tablo 26: Burdur İli Altbölgelere Göre Seralarda Sebze Üretim Alanları

Ürünler Ekiliş Alanları ( Dekar )

I. Altbölge II. Altbölge III. Altbölge IV. Altbölge TOPLAM

Biber 0,3 0 6 48 54,03

Domates 381 20 75 635 1111

Fasulye 38 0 0 0 38

Hıyar 35 5 50 231 321

Karanfil (adet) 0 0 0 3443000 3443000

Marul 5,3 0 0 21 26,3

Patlıcan 27,5 16 0 0 43,5

Çilek 0 0 0 20,4 20,04

Tarım İl Müdürlüğü 2003

2003 yılı verilerine göre İl genelinde 185.814 ton sebze üretimi gerçekleştirilmiştir. Burdur ilinde en fazla sırasıyla domates, kavun, karpuz, havuç ve biber ekilişi yapılmaktadır. Türkiye’de 2000 yılı içinde üretimi sağlanan 235.000 ton havucun %9.72’si Burdur ilinde gerçekleşmiştir.

İlimiz de 2003 yılında 713 ha da havuç ekimi yapılmış olup 21241 ton ürün alınmıştır.1807 ha domates ekimi yapılmış olup 70398 ton ürün alınmıştır.

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90

I. Altbölge II. Altbölge III. Altbölge IV. Altbölge Grafik 28: Sera Alanlarının Dağılımı (Dekar)

Cam sera

Plastik sera

Yüksek Tünel

Alçak Tünel

Ta Tarım İl Müdürlüğü 2003

Grafik 28’de görüldüğü gibi sera alanları iklim şartlarının daha uygun olması nedeniyle IV. alt bölgede yoğunlaşmış olup üretimin büyük bir kısmı da bu bölgeden sağlanmaktadır. 2003 yılı itibariyle sera alanlarında 713 ton sebze üretimi yapılmıştır.

5.2.2. Bitkisel Üretimde Yıllara Göre Değişimler

Tablo 27: Burdur’da Yıllara Göre Bazı Ürünlerin Üretim Miktarlarındaki Değişimler (ton)

ÜRÜNLER 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003

Domates 34514 29491 32259 45100 33150 62421 56013 84578,4 70384 68640 70398 Kavun 21160 22443 19642 18320 19962 21450 20420 25140 31115 31132 29001 Karpuz 21515 27433 34450 35100 31080 16220 15130 17220 22500 23102 23351 Havuç 29816 28910 33235 36365 27310 33310 25825 22847,5 18360 20615 21241 Biber 5224,5 3487,9 3516,6 5844,5 3725,5 4702 4373,5 7088,7 7192,2 6518,5 4888 Üzüm 9779 9897 11055,5 11789 9864,4 10048,9 9158,4 11032,5 10157,5 9097 9389 Elma 26365 20552 34660 29558 31129 25034 22984,5 29170 26716 17228 16738 Armut 12448 12454 19488 22274 15879 13020,6 11809,8 16403 9646 5445 4364

Çilek 0 0 0 0 0 0 0 10 20 30,3 25,3

Kiraz 1302,5 1399,3 1565,7 1549,5 1384 1249,1 1860,4 1446 2184 2143 2414

Vişne 750 746 701,7 669 647 602,4 720,9 625,3 752,5 926 846

Şeftali 4826 4944,3 4826,5 4256 2652 2558 1945,7 1957 2408,7 2479 2106 Ceviz 2093,5 2088 2030,5 1890 1961 1841,9 1870,3 1863 1906 1891 2166

Antep Fıstığı 7 6 7 7 6 2,5 35 52 33,02 49 53

Haşhaş

(Tohum) 544,6 632,3 1730,7 665 769 950,8 1472,3 1656 3228 2963

3578 Haşhaş

(Kapsül) 505,1 593,8 1439,9 620 700 891,1 1329,8 1483 2915,5 2638,5 2982 Anason 15265 12617 12123,5 8410 9581 11425,2 10105,7 7980 4074 5372 4900 Şeker Pancarı 168850 230792 237926 297845 313275 358373 253420 270937 221896 257277 222685

Tütün 6675 1850 1650 1800 2750 2245 2568 1570 1240 680 965

Hububat 249376 245917,5 270896,5 279503 226570 260461 284374,5 258217 247266 315583 244967 Nohut 21505 19600,2 20939 20425 18204 17684 13279 11930 12159 14551 12858

Kaynak : Tarım İl Müdürlüğü-2003

Tablo 27’de bazı ürünlerin Burdur ilinde son 10 yıl içindeki üretim miktarları verilmiş olup kiraz ve domatesteki artış ile anason, tütün ve armut üretimindeki düşüş dikkat çekmektedir. Bunun yanı sıra kavun üretimin son yıllarda yine artışa geçtiği görülmektedir.

Kavun ve karpuz üretimindeki dalgalanmaya bir dönem ilimizde ortaya çıkan fusarium hastalığı etkili olmuştur. Domatesteki üretim artışı ise seraların kurulmasıyla daha belirgin hale gelmiş ve Antalya ilinde sera ürünlerinin hasadından sonra pazar payında Burdur ilinde tarlada yetişen sebze ürünlerinin devreye girmesi etkili olmuştur. Kiraz üretiminin artışına ise çevre illerden Isparta’ da yetiştirilen kiraz ürününün dış pazarda yer bulması ile İlimizde de bu ürüne yönelim artmış ve çiftçi daha kolay pazar payı bulabileceği ürünlere yönelmeye başlamıştır.

Endüstri ürünlerinin üretimin özellikle sadece ilimizde yetiştirilebilen Virginia tipi tütün üretiminin azalmasının en etkin sebebi şüphesiz ki uygulanan kotalardır. Anason üretimindeki azalışa ise sebep üreticinin ürününü istediği fiyatlarla satamaması ve pazar sıkıntısı sonucu beklediği geliri elde edememesidir. 2001 yılında anason üreticileri haşhaş fiyatlarının iyi olduğunu düşünerek haşhaş üretimine ağırlık vermiş ve haşhaş üretimi iki katına çıkmıştır.

Kiraz üretimi artarken armut üretimindeki düşüş ise oldukça fark edilir şekildedir.

Bunun en büyük nedeni ise armutlarda görülen hastalık (erwinia amylorora) ve zararlılar

(caco psylla pyria, caco psylla piricola) olmuştur. Üreticinin mücadelede süreklilik isteyen bu hastalık ve zararlılarla mücadelede gereken önemi göstermemesi ve zamanında müdahale etmemesi ağaçların kurumasına, üretimin azalmasına neden olmuştur.

2000 Yılında Tarım İl Müdürlüğünün ve Özel İdare Müdürlüğünün katkılarıyla üretici çilek üretimine yönlendirilmiş ve çilek üretiminde 2001 yılında %100, 2002 yılında da %51 artış sağlanmış olup ilerleyen yılarda çiftçinin alternatif olarak çilek üretimine de yönlenmeye başlayacağının işareti olmuştur.2003 yılı çilek üretimi 25,3 tondur.

Grafik : Bazı Sebzelerin Üretimlerinin Oransal Değişimi (%)

-50,00 -35,00 -20,00 -5,00 10,00 25,00 40,00 55,00 70,00 85,00

1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003

Domates Kavun Karpuz Havuç

Grafik 29: Burdur İlinde Bazı Meyvelerin Üretimlerinin Yıllara Göre Oransal Değişimleri (%)

-45 -30 -15 0 15 30 45 60 75 90 105

1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003

Üzüm Elma Armut Çilek Kiraz

Grafik : Bazı Tarla Ürünlerinin Yıllara Göre Oransal Değişimleri (%)

-75,00 -25,00 25,00 75,00 125,00 175,00

1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003

Haşhaş (Tohum) Haşhaş (Kapsül) Anason Şeker Pancarı Tütün Hububat Nohut

Grafik : Antep Fıstığı Üretiminin Yıllara Göre Oransal Değişimi

-60,00 140,00 340,00 540,00 740,00 940,00 1140,00 1340,00

1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003

Burdur İlinde antepfıstığı üretimi 1999 yılında hızlı bir artış göstermiş ve bu artışı sonraki yıllarda da korumuştur.

Belgede BURDUR TARIM MASTER PLANI (sayfa 58-69)