Millî Eğitim Şûraları ve benzeri çalışmalarda; sıklıkla, öğretim programlarının, öğrencilerin bilgiye ulaşma yollarını öğrenmelerine, sorun çözme ve karar verme becerilerini geliştirmelerine imkân sağlayacak şekilde yeniden düzenlenmesine ihtiyaç olduğu dile getirilmektedir. Tüm bu ihtiyaçlar doğrultusunda, dünyada yaşanan gelişmelere paralel olarak öğretim programlarında yeni yaklaşımlar dikkat çekmektedir. Bu nedenle programda, bilginin taşıdığı değer ve öğrencilerin var olan deneyimleri de dikkate alınarak onların yaşama etkin katılımını, doğru karar vermelerini, sorun çözmelerini destekleyici ve geliştirici bir yaklaşım izlenmiştir. Bu yaklaşımla öğrenci merkezli, bilgi ve beceriyi dengeleyen, öğrencinin kendi yaşantılarını ve bireysel farklılıklarını dikkate alarak çevreyle etkileşimine imkân sağlayan yeni bir anlayış, yaşama geçirilmeye çalışılmıştır.
Günümüzde siyasi, sosyal, ekonomik ve teknolojik alanlarda yaşanan hızlı değişme, bireylerin ve toplumların karşılaştığı karmaşık sorunlar, toplumsal kalkınmada insan faktörü, insanlar arası ilişkiler ve toplumsal değerler, tarih öğretiminin yenilenmesi bakımından önem taşımaktadır.
Dünyayı anlama ve anlamlandırmada eğitim programlarının sürekli geliştirilmesi, gelecek nesillere daha iyi imkânlar sunmak ve öğrencilerin bilinçli vatandaşlar olarak yetiştirilmelerini sağlamak açısından son derece önemlidir. Bu bakımdan, tarihe duyarlı ve tarih bilincine sahip insan yetiştirmek, tarih dersi öğretim programının temel amaçları arasındadır.
Eğitim ve öğretim alanındaki gelişmelerin, uygulanan yöntem ve teknikler ile eğitim araçlarındaki değişim ve çeşitliliğin öğretim programlarına yansıması kaçınılmazdır. Tarih alanında yapılan araştırmalar ve yeni yayınlar, tarih dersinin içeriğinin de güncellenmesi gerektiğini göstermektedir. Milli Eğitim Bakanlığı Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı 04.09.2008 tarihinde aldığı bir kararla liselerde Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi dersinin okutulmasına karar vermiştir. 13.01.2009 tarihinde ise liselerde işlenilecek olan bu derse zemin oluşturmak için ilköğretim 8. sınıf T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük dersi müfredatında bir değişiklik yapılarak II. Dünya Savaşı ve Sonrası ünitesi eklenmiştir. Bu ünite ile öğrencilerin; İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra Türkiye’de meydana gelen toplumsal, kültürel ve ekonomik gelişmeleri fark etmesi,
Türkiye’nin dünya üzerindeki konumunun öneminden yola çıkarak İkinci Dünya Savaşı sonrası değişen ülkeler arası ilişkileri değerlendirmesi, Türkiye-Avrupa Birliği ilişkilerini tarihsel gelişimi açısından analiz etmesi amaçlanmıştır. Tarih öğretiminde istenen sonucun alınabilmesi; ilköğretimden üniversiteye kadar her öğretim kademesinde okutulan tarih ders programlarının birbirinin tamamlar nitelikte olmasını gerektirir (Safran, 1996:101). Bu anlamda ilköğretim okullarında sekizinci sınıflarında okutulan Türkiye Cumhuriyeti İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük dersi ile Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi dersi programları birbirinin alt yapısı ve üst tamamlayıcısı şeklinde olmalıdır. Bu manada Türkiye Cumhuriyeti İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük dersinde yapılan değişiklik yerinde olmuştur.
Tarihin öğretimi, aşama aşama yapıldığından dolayıdır ki günümüze yakın olan zamanın tarihi ve dünya ile olan yakın ilişkiler eğitim hayatının en son dönemine bırakılmıştır. Yakın tarihin ve Cumhuriyetin kuruluş sürecinde yaşananların doğru kavratılması, kişinin öz güven duygusunu geliştirir. Yakın tarihi öğrenmek gençlerin kimlik oluşumunda etkili ve olumlu bir katkı yapacaktır. Lise öğrenimini tamamlayacak ve yarıya yakın kısmı üniversite eğitimi alamayacak olan gençlerimize yaşadıkları dünyanın yakın tarihi konusunda bilgi vermek, Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi dersinin ana amacıdır.
Millî değerleri merkeze alarak evrensel değerlere saygılı olmaya önem veren
Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi dersi yirminci yüzyıl dünyasının ve o dünyanın bir parçasını oluşturan Türkiye’nin yaşadığı tarihsel süreci ağırlıklı olarak siyasal, sosyal ve ekonomik tarih perspektifi ile anlatmaktadır. Ezberlemeye elverişli olmayan bu ders öğrenciye hem tarih dersinde, hem de tarihte etkin ve bilinçli bir birey olması için katkıda bulunacaktır.
2.6. 12. Sınıf Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi Dersi Öğretim Programının Amaçları
Geçmiş ile bugün arasında bağlantı kurarak millî birlik ve beraberliğin önemini kavratmak amacında olan tarih programı, öğrencilere Türk tarihini, Türk kültürünü oluşturan temel öge ve süreçleri kavratarak, onların, kültürel mirasın korunması ve geliştirilmesinde sorumluluk almalarını sağlamaya çalışmaktadır. Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı Orta Öğretim Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi dersinin amaçlarını şu şekilde belirlemiştir:
1- 19. yüzyıldan günümüze kadar dünyada ve Türkiye’de meydana gelen gelişmelere ilişkin bilgi edinmelerini sağlamak.
2- Bu dönemde dünyada meydana gelen siyasi, sosyal, kültürel ve ekonomik gelişmelerin Türkiye’ye etkilerini ve Türkiye’nin 20. yüzyılda dünya olaylarındaki rolünü anlamak.
3- Küreselleşen dünyada, siyasi, sosyal, kültürel ve ekonomik olayların çok boyutluluğunu ve karmaşıklığını, farklı bakış açılarıyla inceleyebilmek.
4- 21. yüzyılın gelişen ve değişen gereksinimlerine yanıt verebilecek ve geleceğe yönelik sağlam öngörülerde bulunabilecek beceriler geliştirmelerini sağlamak.
5- Millî tarih ve kültürümüz konusunda bilinçli ve duyarlı, aynı zamanda dünyadaki farklı kültürlerle etkileşimde bulunabilen, entelektüel ve sosyal becerilere sahip bireyler olarak yetişmelerini sağlamak.
Bu amaçlar; öğrenciye Türk milletinin dünya kültür ve uygarlığının gelişmesindeki yerini ve insanlığa hizmetlerini kavratmalı, öğrencilerin kendilerini kuşatan kültür dünyaları hakkındaki meraklarını gidermelidir. Tarihin sadece siyasi değil, ekonomik, sosyal ve kültürel alanları da kapsadığını fark ettirmek, hayatın içindeki insanların da tarihin bir öznesi olduğu bilincini kazandırmak, ulaşılmaya çalışılan hedefler arasındadır.
2.7. 12. Sınıf Çağdaş Türk Ve Dünya Tarihi Dersi Öğretim Programının İçerik Olarak Tanıtımı
Bu bölümde Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi dersi müfredatının içerik bakımından tanıtımına yer verilecektir. Demirel’e göre (2006:120) “Ne öğretelim?” sorusuna cevap arayan içeriğin seçiminde iki özellik etkili olmaktadır. Bunlardan biri bilim ve teknolojinin hızlı gelişimi, diğeri ise yeni bilgi birikimlerinin bu programlara yansıtılmasıdır. İçeriğin nasıl olması gerektiği konusunda öneriler getiren Paykoç (1991:46–47), lise tarih programlarında içeriğin gruba, konuya, duruma göre değişiklik gösterebileceğini, bu durumun farklı olarak düzenlenebileceğini; bu nedenle burada öğretmenin yaratıcılığının önemli olduğunu vurgulamıştır. İçeriğin düzenlenmesinde öncelikle içeriğin yapısının ve temel öğelerinin bilinmesi gerekliliğini belirtmiştir.
Genelleme, kavram ve olgular ayırt edilmeli, içerikle birlikte öğrencide geliştirilmesi istenen beceriler de dikkate alınmalıdır. Konuların farklı yönlerden ele alınması ve esnek biçimde incelenmesi de tarih öğretimi açısından yararlı olabilir. İçeriğin düzenlenmesinde öğrenci özellikleri, öğretmen özellikleri ve var olan öğrenme araç- gereçlerinin durumu göz önünde bulundurulmalıdır.
Eğitim programlarının sürekli geliştirilmesi, gelecek nesillere daha iyi imkânlar sunmak ve öğrencilerin bilinçli vatandaşlar olarak yetiştirilmelerini sağlamak açısından son derece önemlidir. Eğitim ve öğretim alanındaki gelişmelerin, uygulanan yöntem ve teknikler ile eğitim araçlarındaki değişim ve çeşitliliğin öğretim programlarına yansıması kaçınılmazdır. Tarih alanında yapılan araştırmalar ve yeni yayınlar, tarih dersinin içeriğinin de güncellenmesi gerektiğini göstermektedir. Bu sebeple 20. yüzyılda hem Türkiye’de hem de dünyada yaşanmış gelişmelerle ilgili bir tarih dersi hazırlığına girişilmiştir. Milli Eğitim Bakanlığı Talim Terbiye Kurulu’nun 04.09.2008 tarih ve 180 sayılı kararı gereğince Çağdaş Türk Ve Dünya Tarihi Dersi 2008-2009 eğitim öğretim yılından itibaren okutulmaya başlanması kararlaştırılmış; fakat müfredat ile ilgili kitap yetiştirilemediğinden uygulanması bir sonraki yıla bırakılmıştır. Yeni hazırlanmış 12. sınıf müfredatı bir eksikliği gidermiş, önemli konulara yer vermiştir.
Talim Terbiye Kurulu’nun hazırladığı Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi Dersi Öğretim Programının uygulanmasına yönelik açıklamalar bölümünde şu ifadelere yer verilmiştir (MEB, 2008:14).
Tarih biliminin diğer bilimlerle ilişkisi ilgili ünitelerde vurgulanmalıdır. Örneğin; 1. ünite “1929 Dünya Ekonomik Buhranı’nın ortaya çıkması ve dünyaya etkilerini
açıklar.” kazanımı işlenirken ekonomi, istatistik ve iktisat disiplinlerinden
yararlanılmalıdır. Ders işlenişleri ve etkinlikler tarihsel düşünme becerilerini kazandırmaya ve geliştirmeye yönelik olmalıdır. Ünitelerin sıralanışında kronoloji esas alınmıştır. Ünitelerde yer alan kazanımların içeriği tarih, isim ve olay sıralanması şeklinde değildir. Ünite içeriğinin belirlenmesinde sebep-sonuç ilişkisine dayalı kronolojik sıralama, bütüncül bakış açısı ve tarihî algıyı verebilecek şekilde düzenlenmiştir. Bu bakımdan kazanımların sıralamasında değişiklik yapılmamalıdır. Kazanımlar; siyasi, sosyal, kültürel ve ekonomik olayların birlikte verildiği bütüncül bir bakış açısıyla ele alınmalıdır. Program uygulanırken diğer derslerin zümre öğretmenleriyle etkili bir iletişim kurulmalıdır. Etkinliklerde kullanılacak metin ve
görsel malzemeler (resim, fotoğraf, karikatür, afiş, gazete, dergi, film, belgesel vb.) öğrenci seviyesine uygun ve pedagojik olmalıdır. Tarih derslerinde görsel iletişim araçlarına yer verilmeli; tepegöz, slayt, bilgisayar, televizyon vs. etkin olarak derste kullanılmalıdır. Kazanımlarla ilgili belgesellerden, filmlerden vb. yararlanılmalıdır.
Liselerde 12. sınıflarda okutulan Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi Dersi Öğretim Programı 5 üniteden oluşmaktadır.
1.Ünite: 20. YÜZYIL BAŞLARINDA DÜNYA 2.Ünite: İKİNCİ DÜNYA SAVAŞI
3.Ünite: SOĞUK SAVAŞ DÖNEMİ
4.Ünite: YUMUŞAMA DÖNEMİ VE SONRASI 5.Ünite: KÜRESELLEŞEN DÜNYA
ÇAĞDAŞ TÜRK VE DÜNYA TARİHİ DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI ÜNİTELERİ, KAZANIM SAYILARI,
SÜRELERİ VE ORANLARI ÜNİTE KAZANIM SAYISI
SÜRE/DERS
SAATİ ORANI (%) 1.ÜNİTE: 20. YÜZYIL BAŞLARINDA
DÜNYA 8 28 19
2. ÜNİTE: İKİNCİ DÜNYA SAVAŞI 6 20 14
3. ÜNİTE: SOĞUK SAVAŞ DÖNEMİ 9 28 20
4.ÜNİTE: YUMUŞAMA DÖNEMİ VE
SONRASI 9 32 22
5. ÜNİTE: KÜRESELLEŞEN DÜNYA 10 36 25
TOPLAM 42 144 100
KAYNAK: MEB, 2008.
Programla kazandırılması gereken bilgi ve beceriler Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi dersi programında kazanımlar adı altında toplanmıştır. Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi dersi müfredatında konular 20. yüzyılın başından günümüze kadar olan dönemi kapsamaktadır. Dolayısıyla tarih öğretmenlerinin dile getirdiği ‘tarihin bütün safhaları öğretilirken, yakın dönem Türk ve dünya tarihine ait olaylar öğretilmiyor’ eleştirisi de giderilmeye çalışılmıştır.
Programın ilk ünitesi 20. yüzyıl başlarında dünya adını almıştır. Bu ünitede; I. Dünya Savaşı’ndan bahsedilmiş, Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulduğu yıllar anlatılmıştır. Sovyetler Birliğinin teşekkülü ve Basmacı Hareketi hakkında bilgiler
verilmiştir. Orta doğudaki gelişmeler ve bölge ülkelerinin durumları ile I. Dünya Savaşı sonrası dünyadaki gelişmeler hakkında anlatımlarda bulunulmuştur. Milletler Cemiyeti ve 1929 Dünya Ekonomik Bunalımı hakkında bilgiler verilmiştir. II. Dünya Savaşı öncesi bilgilerin verildiği birinci ünitenin sonunda özellikle Almanya, İtalya ve İspanya gibi ülkelerdeki gelişmeler anlatılmıştır. 1930’larda Türkiye’deki sosyal ve iktisadi alanlardaki gelişmelere değinilmiştir. Atatürk’ün 1930’larda dünya barışına katkıda bulunmak istemesi ve Türkiye’nin yaklaşan savaştan uzak kalması için yapılan barış çalışmaları (antlaşmaları) I. ünitenin en sonunda yer almıştır. I.ünitede sekiz adet kazanım verilmiştir. Araştırma, tartışma, inceleme ve gazete sayfası oluşturma gibi etkinlikler kazanımlara uygun hale getirilmiştir.
İkinci Dünya Savaşı adlı 2. ünitenin altı adet kazanımı vardır. Bu ünitede öncelikle I. Dünya Savaşı’nın II. Dünya Savaşı’na yansımaları anlatılmıştır. Avrupa’daki faşist yayılmacı hareketlerden bahsedilmiştir. Daha sonra II. Dünya Savaşı’nın nasıl meydana geldiği ve sonrasındaki oluşumlar ile savaşın dünyaya etkileri anlatılmaya çalışılmıştır. II. Dünya Savaşı’nın Türkiye’ye bakan yönleri için ayrı bir bölüm açılmıştır. Şimdiye kadar lise kitaplarında bahsedilmemiş olan II. Dünya Savaşı ilgi çekici şekilde anlatılmıştır; fakat kitapta bu konudaki görseller yetersiz kalmıştır. Bu ünitenin daha anlaşılır olması için etkinliklerde mutlaka görsel envantere yer verilmelidir. Derslerin harita üzerinde anlatılması bilgilerin daha kalıcı olmasını sağlayacaktır. Bu ünitenin anlatımında II. Dünya Savaşı ile ilgili çekilmiş sinema filmlerinden yararlanılabilir.
3. ünite Soğuk Savaş dönemi olarak adlandırılmıştır. Dokuz adet kazanım bulunmaktadır. II. Dünya Savaşı sonunda oluşan dünya güç dengesi ünite içinde analiz edilmiştir. Soğuk Savaş Dönemi ile ilgili tanımların olduğu ünitede öğrencilere bu tanımların içeriği ve siyasi aktörlerin kimliği hakkında açıklayıcı bilgiler verilmiştir. ABD ve SSCB’nin öncülüğünde meydana gelen kutuplaşma süreci anlatılmıştır. Türkiye’nin bu dönem içinde bulunduğu durum ile iç politikadan bahsedilmiştir. II. Dünya Savaşı sonrasında bağımsızlığını kazanan devletlere ayrı bir bölüm açılmıştır. Uzay çalışmalarının bu dönemde başlaması da değinilen konulardan olmuştur.
4. ünite Yumuşama Dönemi ve Sonrası olarak adlandırılmıştır. Yumuşama Dönemi’nde ABD ve SSCB ilişkileri, Bağlantısızlar hareketi, 1967 Arap-İsrail savaşları, Petrolün ekonomik ve siyasi politikaların belirlenmesindeki rolü, İran ve
Irak’taki siyasi gelişmeler anlatılmıştır. Dünyada ekonomi, bilim, kültür, sanat ve spor alanındaki gelişmeler, (Yuri Gagarin ve Neil Armstrong ve Uzay çalışmaları) kazanımlarla örtüşecek şekilde kitapta verilmiştir. Türkiye ile ilgili bölümde; Kıbrıs Barış Harekâtı ve ASALA terör örgütü gibi konular işlenmişken iç siyasetten bahsedilmemiştir.
Son ünite 10 adet kazanımın bulunduğu Küreselleşen Dünya adlı ünitedir. Günümüze en yakın dönemin konularını anlatan bu ünite, içerik bakımından da geniş tutulmuştur. Orta Asya’da bulunan Türk Cumhuriyetlerin bağımsızlığını kazanma süreçleri işlenmiştir. AB konusu tarihi gelişimi ile anlatılmıştır. Türkiye’nin en çok konuşulan meselelerinden birisi olan AB meselesi etkinliklerle anlaşılır bir şekilde işlenmiştir. Yugoslavya’nın dağılış süreci anlatılmıştır. Ortadoğu ve Afganistan’da meydana gelen gelişmeler, dünyada bilim, kültür, sanat ve spor alanındaki gelişmeler kazanımlara göre anlatılmıştır. Bu ünitede spordaki gelişmeler de anlatılmıştır. Türk dış politikası hakkında daha çok bilgi verilmeye çalışılan son ünitede Türkiye’nin iç politikasından iktisadi ve sosyal olaylar yönüyle bahsedilmiştir. Deprem, GAP konusu, Kyoto Protokolü gibi konular anlatılmıştır. Bu ünitenin anlatıldığı yıllara ait olayların görüntülerinin de bulunduğu sinema filmleri ve belgesellerin ders anlatımında kullanılması tavsiye edilmiştir.
Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi dersinin kavratılması ile ilgili okul dışı değişkenler de önemli bir yer tutmaktadır. Öğretimde verimliliği sağlamak, eğitimde kaliteyi arttırmadaki yeni çalışmaları mecburi kılmaktadır. Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi dersi ile genel olarak öğrencilerin farklı dönem, mekân ve kişilere ait toplumlar arası siyasi, sosyal, kültürel ve ekonomik etkileşimi analiz etmeleri, bu etkileşimin günümüze yansımaları hakkında çıkarımlarda bulunmaları, hedeflenmektedir.
BÖLÜM III
YÖNTEM
Bu bölümde araştırmanın modeli, evreni, örneklemi, verilerin toplanması, öğretmen anketi, öğrenci anketi, verilerin analizi ve yorumlanması bölümlerine yer verilmiştir.
Bu araştırmada Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi dersi ile ilgili var olan durum incelenmeye çalışıldığından, araştırma betimsel araştırma yöntemine uygun olarak yapılandırılmıştır. Betimsel yöntem genellikle bir durumu açıklamak, değerlendirmek ve olaylar arasındaki ilişkileri saptamak amacıyla gerçekleştirilir. Neredeyiz, mevcut durum nedir, hangi yöne gitmeliyiz sorularına cevap arar (Çepni, 2007:34). Betimleme araştırmaları mevcut olayların daha önceki olay ve koşullarla ilişkilerini de dikkate alarak, durumlar arasındaki etkileşimi açıklamayı amaçlar (Kaptan, 1998:59). Betimsel yöntem sosyal dünya hakkında nicel enformasyon üretir, sosyal dünyanın görünümlerini düzenler, bununla birlikte açıklama ya da keşfetme için kullanılır (Kuş, 2003:44).
Bu araştırmada betimsel yöntem kullanılmasının nedenleri; mevcut koşulları ortaya koymak, problemi tespit etmek, konuyu açıkça ortaya koymak ve araştırmayı doğal şartları bozulmadan yapabilmek şeklinde açıklanabilir.
3.1. Araştırma Modeli
Bu araştırma “Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi” dersi kazanımlarının gerçekleşme düzeyine ilişkin öğretmen ve öğrenci görüşlerini ortaya koymayı amaçladığından, kişisel tarama ve görüşme yaklaşımına uygun olarak düzenlenmiştir. Türkçe literatürde “tarama yöntemi” (Karasar, 1984:80) veya “saha araştırması” (Kaptan, 1989:30) kavramlarıyla açıklanmaktadır. Bu araştırma yönteminin tarihsel gelişimi
incelendiğinde, başlangıçta sistematik veri toplama kavramı olarak kullanıldığı söylenebilir. Alan araştırma yöntemi sosyal bilimlerde tercih edilen bir araştırma yöntemidir (Borg ve Gall, 1971:187). Bunun içinde nicel bir araştırma yapılmıştır, yani araştırmaya uygun bir anket hazırlanmış ve tarih öğretmenleri ile Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi dersini alan 12. sınıf öğrencilerine uygulanmıştır. Bu sayede istatistiksel sonuçlara gidilebilmiş ve daha güvenilir verilere ulaşılabilmiştir.
Araştırma ile Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi dersini okutan tarih öğretmenleri ile bu dersi alan öğrencilerin yeni uygulanmaya başlanan bu derse bakış açılarının ne olduğunun tespit edilmesi amaçlanmıştır. Ayrıca bu değişkenlerin, öğretmenlerin cinsiyeti ve kıdem yılı; öğrencilerin ise anne babalarının mezuniyeti ile cinsiyetleri gibi özelliklerine göre ne ölçüde farklar oluşturduğu da tespit edilmeye çalışılmıştır.
Araştırmada konu ve amaca bağlı olarak anket ve mülakat kullanılmıştır. Anketle geniş kitlelere ulaşmak, araştırmayı büyük gruplara taşımak kolaydır; para, zaman ve enerji bakımından en az bir masrafla yapılabilir (Kaptan, 1998:65). Bu araştırmada anket kullanılmasının amacı; daha az zamanda, daha ucuz ve kolay biçimde, çok sayıda kişiye ulaşmaktır. Fakat sorulara sonradan açıklık getirme olanağının olmaması, sorular doğru anlaşılmadığında yanlış bilgi ve yorumların ortaya çıkma olasılığı ve anket metoduyla derinlemesine bilgi elde etmenin zorluğu gibi sebeplerden ötürü, anket dışında mülakattan da yararlanılmıştır. Mülakat ile soruların doğru cevaplanma olasılığının yüksek olması, kaynak kişilerin başkalarına danışmadan cevap vermesi, karşılıklı etkileşimin olması, yanlışları düzeltme olanağının olması (Karasar, 2002; Çepni, 2007) gibi özellikleri bulunduğu için araştırmada mülakattan da yararlanılmıştır. Böylece araştırılan konuyla ilgili derinlemesine bilgi elde edilmesi amaçlanmıştır.
Bu araştırmada;
Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi dersinin kazanımlarının gerçekleşmesine ilişkin dersi okutan tarih öğretmenlerinin ve bu dersi alan öğrencilerin tutum ve görüşlerini öğrenmek amacıyla bir anket formu, Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi dersinin kazanımlarının gerçekleşmesine ilişkin programda yer alan kazanımların, elde edilip edilemediğine ilişkin durumu öğrenmek amacıyla bir de mülakat formu, veri toplama aracı olarak kullanılmıştır.
3.2. Evren ve Örneklem
Bu araştırmanın çalışma evrenini, Ankara il sınırları içerisindeki Etimesgut, Keçiören ve Sincan ilçelerindeki 8 adet okulun 12. sınıf öğrencileri ile bu öğrencilerin öğretmenleri oluşturmaktadır.
Bu araştırmanın örneklemi, evreni temsil edebileceği düşünülen Ankara ilinin merkezinde bulunan Etimesgut, Keçiören, Sincan ilçelerindeki Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı orta öğretim (lise) okullarından; Etimesgut Lisesi, Sincan Süleyman Demirel Anadolu Lisesi, Sincan Fatih Anadolu Lisesi, Sincan İbni Sina Lisesi, Fatih Sultan Mehmet Lisesi, Aktepe Lisesi, Keçiören Lisesi ile Kalaba Liselerinde son sınıfta okuyan toplam 303 öğrenci ile bu öğrencilere Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi dersini veren 38 öğretmenden oluşmaktadır.
3.3. Verilerin Toplanması
Araştırmanın problemine cevap vermek amacı ile Ankara il sınırları içerisindeki Etimesgut, Keçiören, Sincan ilçelerindeki Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı 8 adet lisenin 12. sınıf öğretmenlerine “öğretmen anketi”, öğrencilerine ise “öğrenci anketi” uygulanmıştır.
12. sınıfta okutulan Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi dersinin uygulayıcıları olan lise tarih öğretmenleri ile bu dersi alan 12. sınıf öğrencilerinin programa olan bakış açılarını, değerlendirmek üzere anket maddeleri hazırlanmıştır. Önce hazırlanacak anketle ilgili olarak ön çalışma yapılmıştır. İlgili literatür, uzman görüşleri (alan uzmanı, TTKB’ den program geliştirme uzmanı) ile öğretmen görüşlerinden yararlanarak araştırmacı tarafından açık uçlu soruları da içeren 47 maddelik “Öğretmen