* Galbratih, M. “Adult Learning Methods A Guide for Effective Instruction” (3rd ed.) Krieger Publishing Company, 2004.
Bu envanterler e¤itici olarak felsefi yaklafl›m›n›z› ve ö¤retim tarz›n›z› keflfetmeniz için kullan›lan birer araçt›r. E¤itici olarak kendinizi bu envanterler yard›m› ile tan›yarak, kat›l›mc›lara yaklafl›m›n›z› gelifltirebilirsiniz. Ö¤retim tarz›n›zdaki çeflitlilik dersinizin etkilili¤ini art›racakt›r.
Afla¤›daki ankette yetiflkin e¤iticilerinin s›n›f içi uygulamalar›nda kullanabilecekleri birçok durum bulunmaktad›r. Bunlardan baz›lar› taraf›n›zca tercih edilebilece¤i gibi baz›lar› da tercih edilmeyebilir. Her bir maddeyi, lütfen söz konusu maddede tan›mlanan eylemi uygulama s›kl›¤›n›z›
belirtecek biçimde numaraland›r›n›z.
E¤er söz konusu çal›flmay› sürekli yap›yorsan›z cevap ka¤›d›n›zda ilgili
konunun alt›na denk gelecek flekilde 5 yaz›n›z, e¤er neredeyse her zaman yapt›¤›n›z bir çal›flmaysa 4, e¤er s›k s›k yap›yorsan›z 3, nadiren yap›yorsan›z 2, neredeyse hiç yapm›yorsan›z 1 ve e¤er hiç yapm›yorsan›z 0 yaz›n›z. E¤er söz konusu anket maddesi sizin durumunuza uymuyorsa hiç bir iflaret koymay›n›z, bofl b›rak›n›z.
Her Zaman Neredeyse
Her Zaman S›k S›k
Nadiren
0 1 2 3 4 5
Neredeyse Hiçbir Zaman Hiçbir
Zaman
1. Ö¤renme performanslar›n›
de¤erlendirme kriterlerini belirlerken kat›l›mc›lar›n sürece kat›lmas›na izin veririm.
3. ‹htiyaç duymalar› halinde, etkinlikleri tamamlamalar› için yaflça büyük olanlara daha fazla zaman veririm.
4. *Kat›l›mc›lar› baflar›l› olabilmeleri için var olan de¤erleri ve kurallar› kabul etmeleri ve korumalar› konusunda cesaretlendiririm.
5. E¤itime kat›lanlar›n, hedefleri ve mevcut durumlar› aras›ndaki fark› teflhis etmelerinde yard›mc› olurum.
6. *Bilgiye ulaflma yollar›n› gösterecek kifli olmaktansa bilgi sa¤layan olmay›
tercih ederim.
10. S›n›f› kat›l›mc›lar aras› etkileflimi kolaylaflt›racak flekilde düzenlerim.
11. *Her bir kat›l›mc› için farkl› e¤itsel amaçlar belirlerim.
12. *Dersleri planlarken kat›l›mc›lar›n sosyo-ekonomik geçmifllerinden mümkün oldu¤unca uzak dururum.
9. *Konuyu kat›l›mc›lara sunma noktas›nda ders anlatmay› en iyi yöntem olarak kullan›r›m.
8. Kat›l›mc›lara bireysel geliflimleri konusunda önerilerde bulunurum.
7. *E¤itim bafllang›c›nda belirledi¤im e¤itsel amaçlara ba¤l› kal›r›m.
2. *‹htiyaç duyuldu¤unda disiplin cezas›na baflvururum.
F
A
B
A
D
G
G
D
B
F
A
A Ö¤retim Tarz›n› Tan›mlama Anketi
Maddeler
0 1 2 3 4 5
Neredeyse Hiçbir Zaman Hiçbir
Zaman Nadiren S›k S›k Neredeyse
ZamanHer
ZamanHer De¤er Faktör
13. *Grup tart›flmalar› esnas›nda, di¤erlerinin önünde kat›l›mc›lar›n söylediklerine karfl› ç›karak onlar›n kendilerini motive etmesini sa¤lar›m.
14. Ö¤renme ünitelerini kat›l›mc›lar›n önceki deneyimlerini dikkate alarak planlar›m.
22. Hatalar›, ö¤renme sürecinin do¤al bir parças› olarak görürüm.
21. *Ö¤renme ünitelerini planlarken geçmifl y›llardaki ders planlar›n› ana kriter olarak kullan›r›m.
23. Kat›l›mc›lara e¤itsel ihtiyaçlar›n›
belirlemeleri konusunda yard›mc› olmak için bireysel görüflmeler yapar›m.
19. *Kat›l›mc›lar›n ö¤renme performans-lar›n› de¤erlendirmek için yaz›l› s›nav yöntemini tercih ederim.
16. *Yetiflkinlerin ço¤unun benzer ö¤renme tarzlar› oldu¤unu gördü¤üm için tek bir temel ö¤retim yöntemi kullan›r›m.
17. Dersteki kat›l›mc›lar›n özelliklerine göre farkl› ders iflleme teknikleri kullan›r›m.
18. Kat›l›mc›lar aras›nda diyalog oluflmas›n› teflvik ederim.
20. E¤itsel amaçlara ulaflma yöntemlerini kat›l›mc›lar›n ço¤ununun sahip oldu¤u temel yeterliklere göre belirlerim.
15. Derste ifllenecek konu bafll›klar›n›
belirlerken kat›l›mc›lar›n karar alma sürecine kat›lmas›na izin veririm.
A
C
F
A
B
E
A
E
A
E
D Ö¤retim Tarz›n› Tan›mlama Anketi
Maddeler
0 1 2 3 4 5
Neredeyse Hiçbir Zaman Hiçbir
Zaman Nadiren S›k S›k Neredeyse
ZamanHer
ZamanHer De¤er Faktör
24. Yeni bir kavram› ö¤renirken her bir kat›l›mc›n›n süreyi dikkate almaks›z›n kendi h›z›nda çal›flmas›na izin veririm.
25. Kat›l›mc›lara hem k›sa vadeli hem de uzun vadeli hedefler oluflturmalar›
konusunda yard›mc› olurum.
29.*Sessiz ve üretken masa bafl›
çal›flmas›n› teflvik eden yöntemler kullan›r›m.
32. Dersin e¤itsel amaçlar›n›, kat›l›mc›lar›n bireysel becerileri ve ihtiyaçlar›yla uyumlu hale getiririm.
30.*Kat›l›mc›lar›n ö¤renme performans›n›
de¤erlendirirken ço¤unlukla test uygular›m.
31. Kat›l›mc›lar›, geliflimleri s›ras›nda di¤erlerine ba¤›ml›l›ktan kurtar›p ba¤›ms›zl›¤a ulaflmalar› konusunda cesaretlendirecek etkinlikler planlar›m.
33.*Derslerde, kat›l›mc›lar›n benlik kavram› gibi akademik olmayan konulara girmem.
26.*Ö¤renme sürecine müdahaleleri asgariye indirmek için s›n›fta disiplini korumaya önem veririm.
27.*De¤er yarg›lar› içeren ihtilafl› konular›n tart›fl›lmas›n› engellerim.
28. Ders s›ras›nda kat›l›mc›lar›n düzenli olarak ara vermelerine izin veririm.
B
D
G
G
E
A
A
C
B
G Ö¤retim Tarz›n› Tan›mlama Anketi
Maddeler
0 1 2 3 4 5
Neredeyse Hiçbir Zaman Hiçbir
Zaman Nadiren S›k S›k Neredeyse
ZamanHer
ZamanHer De¤er Faktör
35. Ö¤renme amaçlar›n›n planlanmas›
esnas›nda, kat›l›mc›lar›n yaflam boyu ö¤renme sürecinde bulunmalar›n› esas belirteç olarak dikkate al›r›m.
37.*S›n›f›mdaki bütün kat›l›mc›lara belirli bir konuda ayn› ödevi veririm.
38.*Ço¤unlukla ders anlatma, tahtaya yazd›klar›m› not etmelerini isteme, rastgele kat›l›mc› seçerek soru sorma gibi ders iflleme tekniklerini kullan›r›m.
39. Ö¤renme modüllerini düzenlerken kat›l›mc›lar›n günlük hayatta karfl›laflt›klar›
problemleri dikkate al›r›m.
34. Kat›l›mc›lar› toplum yap›s› ile ilgili sorular sormalar› konusunda cesaretlendiririm.
40.*Kat›l›mc›lar›n performans›n›, s›n›ftaki di¤erlerinin durumlar›yla k›yaslayarak de¤erlendiririm.
41.*Kat›l›mc›lar›n birbirleriyle rekabet etmelerini teflvik ederim.
42. Farkl› kat›l›mc›larla farkl› ders materyalleri kullan›r›m.
36. Kat›l›mc›lar›n, çözüm gerektiren bireysel sorunlar›n› saptamalar›na yard›mc› olurum.
43. Kat›l›mc›lar›n yeni ö¤rendikleri konularla geçmifl deneyimleri aras›nda ba¤lant› kurmalar›na yard›mc› olurum.
44. Derslerde, günlük yaflama dair problemleri içeren konular› da ifllerim.
C
B
F
B
A
C
A
B
B
C C Ö¤retim Tarz›n› Tan›mlama Anketi
Maddeler
0 1 2 3 4 5
Neredeyse Hiçbir Zaman Hiçbir
Zaman Nadiren S›k S›k Neredeyse
ZamanHer
ZamanHer De¤er Faktör
Madde numaras›n›n yan›nda “*” iflareti bulunan, 2, 4, 6, 7, 9, 11, 12, 13, 16, 19, 21, 26, 27, 29, 30, 33, 37, 38, 40, ve 41 say›l› maddelerde verdi¤iniz puan› afla¤›daki gibi dönüfltürerek De¤er Kolonuna aktar›n›z (0 puan verdi¤iniz maddelerin puan›n› De¤er Kolonuna 5 olarak, 1 puan› 4, 2 puan› 3, 1 puan› 4 ve 5 puan verdiklerinizi ise 0 olarak de¤ifltiriniz):
“*” ile iflaretli olmayan maddelerin puanlar›n› do¤rudan De¤er Kolonuna aktar›n›z.
Sizin için uygun olmayan ve cevaplamad›¤›n›z maddelere 2.5 nötr de¤erini veriniz.
Faktörler
A - Kat›l›mc› merkezli faaliyetler: 2, 4, 11, 12, 13, 16, 19, 21, 29, 30, 38, ve 40 no’lu maddeleri içerir.
B - E¤itimin kiflisellefltirilmesi: 3, 9, 17, 24, 32, 35, 37, 41, ve 42 no’lu maddeleri içerir.
C - Deneyimle iliflkilendirme: 14, 31, 34, 39, 43, ve 44 no’lu maddeleri içerir.
D - Kat›l›mc› ‹htiyaçlar›n›n de¤erlendirilmesi: 5, 8, 23, ve 25 no’lu maddeleri içerir.
E- Ortam oluflturma: 18, 20, 22, ve 28 no’lu maddeleri içerir.
F - Ö¤renme sürecine kat›l›m: 1, 10, 15, ve 36 no’lu maddeleri içerir.
G - Kiflisel geliflim için esneklik: 6, 7, 26, 27, ve 33 no’lu maddeleri içerir.
Puanlar›n Hesaplanmas›
Faktör puanlar›, Faktör Kolonunda yer alan faktör isimlerine göre maddelere verilen cevaplar›n de¤erlerinin, De¤er Kolonunda toplanmas›yla hesaplan›r.
Her Zaman Neredeyse
Her Zaman S›k S›k
Nadiren
5 4 3 2 1 0
Neredeyse Hiçbir Zaman Hiçbir
Zaman
Faktör Toplam Puan
B
D
F A
C
E G
Faktörlerin Aç›klamas›
Her faktörde belli bir ö¤retim tarz›n› belirten bir grup madde bulunmaktad›r. Faktör isimleri, iliflkili ö¤retim tarz›n› belirtecek biçimde isimlendirilmifltir; her faktör, ö¤renen merkezli yaklafl›m›n bir yönünü temsil eder. Faktör puanlar›, faktörlerdeki maddelerin de¤erlerinin toplanmas› ile elde edilir. Faktörlerden yüksek puan al›nmas› ö¤renen merkezli yaklafl›m›n benimsendi¤ini, düflük puan al›nmas› ise ö¤renen merkezli yaklafl›mdan uzaklafl›ld›¤›n› gösterir.
Afla¤›da yer alan grafikteki taral› alanlar, bütün maddelerden 5 de¤erinin al›nd›¤› ve tam bir ö¤renen merkezli yaklafl›ma sahip olundu¤u durumu göstermektedir. Faktör puanlar›n›z› grafi¤e aktararak ö¤retim tarz›n›z› ö¤renen merkezli yaklafl›mla karfl›laflt›rabilirsiniz; ilerleyen sayfalarda ise faktörlerin anlamlar› ile ilgili bilgiler yer almaktad›r. Kendi puanlar›n›z› grafik üzerinde iflaretleyerek siz de grafi¤inizi görebilirsiniz.
Faktör Toplam Puanlar›
Faktörler 10
20 30 40 50 60
Faktör A Faktör B Faktör C Faktör D Faktör E Faktör F Faktör G
Ö¤retim Tarz› Grafi¤i
A: Ö¤renen Merkezli Etkinlikler
(Bu temel faktör, ankette bulunan olumsuz 12 maddeden oluflur). Bu maddeler, ö¤renmenin de¤erlendirilmesinde testlerin kullan›ld›¤› ve ö¤renenin performans›n›n daha önceden belirlenmifl standartlarla karfl›laflt›r›lmas›yla iliflkilidir. Bu faktörde düflük
kat›l›mc›lar için standart testler kullanmay› ve ö¤renenin performans›n› baflkalar›yla karfl›laflt›rarak de¤erlendirmeyi tercih etti¤inizi gösterir. S›n›f içi kontrolü, sessiz masabafl› çal›flmas› vererek, gerekti¤inde disiplin yöntemleri uygulayarak ve her bir kat›l›mc› için e¤itim hedefleri belirleyerek sa¤lamaya çal›fl›rs›n›z. Genellikle tek tip ö¤retme yöntemi kullanmay› tercih eder ve ö¤renenlerin benzer ö¤renme biçimlerine sahip olduklar›na inan›rs›n›z. Ancak bu faktörde yüksek puan ald›ysan›z ö¤renmede iflbirli¤ini destekler; ö¤retmen merkezli bu davran›fllar› reddedersiniz. Bu maddelerde yer alan ifadeleri desteklememeniz, sizin kat›l›mc›n›n ö¤renme sorumlulu¤unu almas›n›
ve ö¤renmeye bafllamas›n› cesaretlendirecek uygulamalar yapt›¤›n›z› gösterir. Sizin s›n›ftaki esas oda¤›n›z, yetiflkin ö¤renenlerdir.
B: Ö¤renmenin Bireysellefltirilmesi
(Bu faktör 6 olumlu ve 3 olumsuz maddeden oluflur). Bu faktörde puan›n›z›n yüksek olmas›, kat›l›mc›lar›n bireysel ihtiyaçlar›na göre farkl› ö¤retme teknikleri kulland›¤›n›z anlam›na gelir. Ö¤renme hedeflerini, kat›l›mc›lar›n ilgileri ve yeteneklerine göre haz›rlamaya çal›fl›rs›n›z. Ö¤retim, yetiflkin kat›l›mc›lar›n ö¤renme h›z›na göre ayarlan›r.
Çeflitli ö¤retme yöntem, teknik ve araçlar› kullan›l›r. Anlat›m yöntemi, etkili bir ö¤retme yöntemi olarak kabul edilmez. Kat›l›mc›lar›n birbiriyle rekabet ederek de¤il, iflbirli¤i yaparak ö¤renmesi teflvik edilir.
C: Deneyimle ‹liflkilendirme
(Bu faktör, 6 olumlu maddeden oluflur). Bu faktörde yüksek puan alman›z, dersleri, yetiflkin ö¤renenlerin önceki ö¤renme deneyimleriyle iliflkilendirebilmelerini sa¤layacak flekilde planlad›¤›n›z› ve yeni ö¤rendikleri konular› öncekilerle iliflkilendirmeye teflvik etti¤inizi gösterir. Ö¤renmeyi anlaml› k›lmak için kat›l›mc›lar›n günlük yaflamlar›nda karfl›laflt›klar› durumlar ders haz›rlan›rken dikkate al›n›r. Bu bak›fl aç›s› sadece güncel durumlar ve baflkalar›n›n de¤erlerini kabul etmek de¤ildir. Onun yerine kat›l›mc›lar,
toplumsal gerçeklerle ilgili temel sorular› sormaya teflvik edilir. Deneyimlerle birleflince, bu bilinç art›r›c› sorular kat›l›mc›lar› di¤erlerine ba¤›ml›l›ktan kurtar›p ba¤›ms›z birer birey olma yolunda geliflimlerine katk› sa¤lar.
D : Ö¤renen ‹htiyaçlar›n›n De¤erlendirilmesi
(Bu faktör, 4 olumlu maddeden oluflur). Bu alanda yüksek puan ald›ysan›z, her kat›l›mc›ya, farkl› ö¤renme ihtiyaçlar› ve ilgileri olmas›ndan dolay› bir yetiflkin gibi davran›lmas› gerekti¤ini kabul edersiniz. Bunu da bireysel görüflme ve resmi olmayan dan›flmanl›kla yapmaya çal›fl›rs›n›z. Kat›l›mc›lar›n hedefleri ve var olan performanslar›
aras›ndaki fark› dikkate al›rs›n›z. Kat›l›mc›lara, hem yak›n hem de uzak hedeflere ulaflmalar›nda yönlendirici olmaya çal›fl›rs›n›z.
E : Ortam Oluflturma
(Bu faktör de 4 olumlu maddeden oluflur). Bu faktörde yüksek puan alman›z, kat›l›mc›lar›n kendilerini rahatça ifade edebilecekleri bir ö¤renme ortam› yaratmay› ö¤renmenin ilk ad›m› olarak kabul etti¤inizi gösterir. Kat›l›mc›lar aras› diyalog ve etkileflim teflvik edilir.
Derslere düzenli olarak ara verilir. Ö¤renmenin önündeki engelleri ortadan kald›rmak için kat›l›mc›lar›n çeflitli yeterliliklerini kullanmay› denersiniz. Risk alma teflvik edilir ve hatalar ö¤renme sürecinin do¤al bir parças› say›l›r. S›n›f›n›zda, kat›l›mc›lar kendilerini daha iyi tan›maya çal›fl›r, sorun çözme becerilerini uygulayabilir ve kifliler aras› iletiflim becerilerini gelifltirebilir. Baflar›s›zl›klar›, bireysel geliflimleri konusunda geri bildirim verebilmek için bir araç olarak kabul edilir.
F: Ö¤renme Sürecine Kat›lma
(Bu faktörde 6 olumlu madde yer al›r). Faktör B genifl anlamda s›n›fta otoriteye yönelik iken bu faktör kat›l›mc›lar›n kullan›lacak materyalin seçimi ve de¤erlendirmesine kat›l›m› ve kat›l›m›n biçimiyle ilgilidir. Bu faktörde yüksek puan alman›z, kat›l›mc›lar›n derste tart›fl›lmas›n› istedikleri sorunlar› dikkate ald›¤›n›z› ve ifllenecek konular›n
Kat›l›mc›lar› birer yetiflkin olarak kabul eder, onlarla iliflkilerinizi bu do¤rultuda yürütmeye çal›fl›rs›n›z. Ders baflar›s›n› de¤erlendirme ölçütlerini belirlerken sürece kat›lmalar›n› sa¤lars›n›z.
G: Bireysel Geliflim ‹çin Esneklik
(Bu faktör, bireysel geliflimin desteklenmedi¤ini gösteren 5 olumsuz maddeden oluflur).
Bu faktörde düflük puan alman›z sizin kendinizi kolaylaflt›r›c› olmak yerine bilgi kayna¤› olarak gördü¤ünüz anlam›na gelir. Ö¤renme hedeflerinizi en baflta haz›rlar, kat›l›mc› ihtiyaçlar›nda olabilecek de¤ifliklikleri görmezden gelerek hedeflerinize kat›
bir flekilde ba¤l› kal›rs›n›z. Disiplinli bir s›n›f›n baflar› için güdüleyici oldu¤unu düflünürsünüz. De¤er yarg›lar› ya da kat›l›mc›lar›n öz benlikleri ile ilgili farkl› düflüncelerin tart›fl›lmas›ndan kaç›n›rs›n›z. Bu faktörde yüksek puan alman›z, bu tarz bir kat›l›ktan ve bireye karfl› duyars›z kalmaktan kaç›nd›¤›n›z anlam›na gelir. Bireysel geliflimi ve kendini gerçeklefltirmeyi e¤itimin temel amac› olarak görürsünüz. Bunu baflarmak için, s›n›f içi ortam› ve program içeri¤ini kat›l›mc› ihtiyaçlar›n› karfl›layacak flekilde esnek tutmaya özen gösterirsiniz. Kendilerini daha iyi anlayabilmelerini sa¤lamak ve bireysel geliflimlerine katk›da bulunabilmek için de¤erlerle ilgili konular› tart›fl›rs›n›z.