• Sonuç bulunamadı

Aşağıda ergenlik, benlik, öfke ile ilgili tanımlar verilmiştir.

Ergenlik: Ergenlik dönemi çocukluktan yetişkinliğe geçiş dönemidir. Bu dönemde organizmada gerçekleşen fizyolojik ve biyolojik değişiklikler, bu çağa bir çocuk olarak giren bireyi, dönemin sonunda genç bir yetişkine dönüştürür. Değişiklikler sadece fizyolojik değildir; bilişsel yapıdaki gelişme, zihinsel yetilerin olgunlaşması, dış dünyayı algılama ve kavramada değişikliklere yol açar.

Benlik Algısı: Benlik algısı (benlik durumu / benlik algısı) kisinin kendisi ile ilgili bilgi, düsünce, kanaat, algı ve inançlarının tümünün düzenlenmis durumudur. Bir baska kaynakta ise benlik / benlik algısı kavramı, insanın kendisini gorus ve algılayıs bicimi olarak tanımlanır ve bir gelisim sureci icerisinde ele. Bireyin kendi kişiliğine ilişkin kanaatlerinin toplamı olan benlik bireyin kendi kendini tanıma ve değerlendirme biçimidir.

Benlik Saygısı: Benlik kavramının beğenilip beğenilmemesi benlik saygısını oluşturmaktadır. Benlik saygısı, bireyin kendi değerlendirmesi sonucunda ulaştığı, benlik kavramını onaylamasından doğan beğeni durumudur (Hoeltter, 1983). Kişi kendisinde eksikler bulabilir, kendisini eleştirebilir buna karsın, kendisini tamamen beğenebilir. Kişinin kendini beğenmesi, kendi benliğine saygı duyması için üstün

nitelikleri olması gerekmez. Çünkü benlik saygısı kendini olduğundan aşağı ya da olduğundan üstün görmeksizin kendinden memnun olma durumudur. Kendini değerli, olumlu, beğenilmeye ve sevilmeye değer bulmaktır. Kendini olduğu gibi, göründüğü gibi kabullenmeyi, özüne güvenmeyi sağlayan olumlu bir ruh halidir.

Benlik saygısı bireyin kendine verdiği değerin bir göstergesidir. Ben kavramının duygusal boyutunu oluşturur. Kendine saygı, farklı konularda farklı düzeyde olabilir. Birey, önemli bulduğu kişiler tarafından değerli bulunduğunu, kabul edildiğini anladığı zaman, hem kendini kabul eder ve kendine saygı geliştirir hem de kendi dışındakileri kabul eder ve onlara saygı geliştirir. Başkaları tarafından kabul edilmeyen öğrencinin kendisini ve başkalarını kabul etmesi beklenemez. Kabul etme, değerli bulma bireyin olumlu tutum geliştirmesine yardımcı olur.

Kendilik: Kendilik kavramı farklı anlamlarda tanımlanabilen karmaşık bir kavramdır. Örneğin; Ego, kimlik gibi bazı terimlerle ilişkili olarak ele alınabilmektedir. Kendilik kavramı ile kastedilen bireyin düşüncelerinin ve duygularının toplamıdır. Birey kendisine bir objeymiş gibi dışarıdan bakar ve kendisini tanımlar.

Benlik kavramının kendilik kavramından ayrıldığı nokta şudur; Kendilik kişinin kendisi hakkındaki fikirleri iken benlik kavramının oluşmasında daha çok başkalarının kişi hakkındaki görüşlerinin etkisi vardır.

Öz güven: Bireyin kendini kabulü ve saygıyı içeren, engellere rağmen başarılı bir şekilde başa çıkabileceğine güven anlamındadır.

Öfke: Bireyin planları, istek ve gereksinimleri engellendiğinde ve haksızlık, adaletsizlik ve kendi benliğine yönelik bir tehdit algılandığında yaşanan temel duygulardan biridir.

Sürekli Öfke: Sürekli Öfke amaca yönelmiş davranışın engellenmesi veya haksızlık algılanması durumunda gerginlik, öfke, sinirlilik, hiddet gibi öznel duyumsamaların yaşandığını yansıtan bir duygu durumu olan durumluk öfkenin genelde

ne sıklıkla yaşandığını ortaya koyar. Diğer bir deyişle, bireyin genelde kendini nasıl hissettiğini veya ne derece öfke yaşadığını ifade etmektedir.

Đçselleştirilmiş Öfke (Öfke Đçe) : Đçselleştirilmiş öfke, öfkeli duyguları ve düşünceleri bastırma eğilimini yansıtan kavramdır.

Dışsallaştırılmış Öfke (Öfke Dışa) : Dışsallaştırılmış öfke, çevredeki eşya veya kişilere karşı öfkenin gösterilmesi eğilimini simgelemektedir.

Öfkeyi Kontrol Etmek: Kişilerin başkalarıyla olan ilişkilerinde ne derece sabırlı, soğukkanlı, hoşgörülü, anlayışlı davrandığı ve mantığa bürünme, bastırma, inkâr gibi savunma mekanizmalarını ne derece kullandığı ile ilgilidir.

Öfke Denetimi: Yaşanan öfke duygusunun, dışa vurum biçiminin sosyal açıdan kabul edilebilir bir biçimde ortaya konması ve öfke duygusunun kontrol edilmesidir.

Saldırganlık: Saldırganlık, bir kişiyi veya bir nesneyi yaralama, incitme, zarar verme niyeti bulunan kasıtlı motor davranıştır.

Offer Benlik Đmajı Ölçeği: Ergenlerin kendi dünyalarını nasıl algıladıklarını ölçmek amacıyla geliştirilmiştir. Benlik algısı; psikolojik, sosyal, cinsel ve ailesel ve uyumsal olmak üzere beş boyut olarak düzenlenmiştir. Benliğin boyutları ve alt ölçekleri şöyle sıralanmaktadır:

Psikolojik Benlik: Ergenin kuşku, duygu, istek ve düşleri psikolojik benliğini oluşturmaktadır. Üç alt ölçeği; dürtü kontrol, duygusal ton, vücut ve benlik imajıdır.

Sosyal Benlik: Ergenin kişiler arası ilişkilerini yorumlaması, meslek ve eğitimle ilgili hedefleri ele almaktadır. Gencin kendi sosyal alanını nasıl gördüğü ölçülmeye çalışılmaktadır, iki alt ölçekten oluşmaktadır; sosyal ilişkiler, meslek ve eğitimle ilgili amaçlar.

Cinsel Benlik: Gencin bu dönemde ortaya çıkan dürtülerini psikososyal yaşamına bütünleştirmesi bu dönemin en önemli özelliğidir. Bu dönemdeki cinsel duygulara uyum şekli gelecekteki cinsel davranışlara kalıp oluşturmaktadır. Cinsel benliğin bir alt ölçeği vardır; cinsel tutumlar

Ailesel Benlik: Gencin aile ortamına yönelik tutumları bu bölümde ölçülmektedir. Bir alt ölçeği vardır; aile ilişkileri.

Uyumsal Benlik: Genç psikolojik araçlarını bütünleştirerek iç ve dış dünyaya uyum sağlar. Benliğin bu bölümünde gencin kendinde varolduğunu belirttiği psikiyatrik semptomları ölçülmekte ve gencin dünyaya nasıl uyum yaptığını tanımlamasına çalışılmaktadır. Üç alt ölçeği vardır; dış dünyaya hakimiyet yetisi, psikopatoloji, üstün uyum.

Aile Đlişkileri : Bu alt ölçek ergenin ailesine ilişkin duyguları ile ilgilidir ve aynı zamanda ergenin yaşadığı evin duygusal atmosferi ve ilişkinin yapısı hakkında bilgi verir.

Dürtü Kontrolü: Ergenin içsel ve dışsal çevreye ait çeşitli baskıları karşılamada egosunun ne ölçüde güçlü olduğunu ortaya çıkarmaya yönelik sorulardır.

Cinsel Tutumlar: Ergenin cinsel konulardaki duyguları tutumları ve davranışları karşı cinsle ilişkileri hakkında bilgi edinilmektedir.

Bireysel Değerler: Bu alt ölçek ergenin davranışlarında kendini mi, başkalarını mı merkeze aldığı ile ilişkilidir.

Baş etme Gücü: Ergenin çevreye ne kadar başarılı bir şekilde uyum sağladığı, kararlılığı ve özgüveni ele alınmaktadır.

Beden Đmgesi: Bu alt ölçekteki sorular, ergenin kendi bedenine karşı olumlu veya olumsuz duygularını ele almaktadır.

Duygusal düzey: Bu alt ölçekteki sorular, ergenin ruhsal yapısındaki duygusal uyum derecesini ölçmektedir. Genel duygulanımların niteliğini ve duygulanımdaki değişmeleri ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır.

Çevre uyumu: Ergenin kendisi, başkaları ve dış dünya ile baş edebilme kapasitesi hakkında ne hissettiği ile ilişkilidir. Aynı zamanda bu alt ölçek, ego gücünün bir ölçüsü olarak da görülebilir.

Mesleki amaçlar: Bu alt ölçeğin soruları, ergenin bir mesleğe hazırlığını, gelecekle ilgili planlarını ve genel olarak çalışma ve iş konusundaki tutumlarını ölçmektedir.

Sosyal Đlişkiler: Ergenin arkadaşlıklarının niteliği ve kendi yaşıtlarıyla ilişkileri hakkında bilgi vermektedir.

Ruh Sağlığı: Bu alt ölçek soruları da, açık psikopatoloji belirtilerinin olup olmadığını, duygusal sağlığını göstermektedir.

1.8. Kısaltmalar