Takım destekli bireyselleştirme

Takım destekli bireyselleştirme tekniği, Slavin ve arkadaşları tarafından geliştirilmiş bir tekniktir. Özellikle 3. - 6. sınıflar için uygun görülmektedir. Gruplar yine heterojen ve altı haftalık bir süre için oluşturulur. Öğrenci durumunu saptamaya yönelik bir ön test ile yeter- liliklerine dayalı program içinde en uygun yere yerleştirilirler. Programın kendine özgü malzemeleri bulunur. Öğretmen her gün, programda aynı yerde olan takımların üyelerin- den oluşan küçük öğrenci gruplarına ders verir. Bu gruplarda, genelde, konuyla ilgili özel kavramlar öğretilir. Daha sonra öğrenciler grup içinde yönlendirme ve alıştırma sayfalarına dayalı olarak çalışırlar ve birbirlerini sınarlar. Öğrenciler gerekli okuma ve çalışma yaprak- larını tamamladıktan sonra izleme testi ve konu sınavına tabi olurlar. Çalışma yapraklarının

109

ile testlerin uygulaması ve bunların değerlendirmeleri öğrenciler tarafından karşılıklı ola- rak yapılır. Takımların puanları takım üyesi her bir öğrencinin aldıkları puanların toplamı ile takım puanı belirlenir. Haftalık konu sınavlarının sonucu ve öğrencilerin bireysel değer- lendirmeleri sonucu haftanın takımı başarı sertifikası ile ödüllendirilir. Öğretmen zaman zaman tüm sınıf öğretim ve genel değerlendirme uygular (Açıkgöz, 2007; Awofala ve Nneji, 2012; Bayrakçeken vd., 2015; Bozkurt vd., 2008; Slavin, 1982).

Takım destekli bireyselleştirme tekniği genellikle matematik öğretiminde kullanılan işbir- likli öğrenme tekniğidir. Matematik dersinde bireysel öğretimi daha başarılı kılabilmeyi amaçlayan ve bu amaçla geliştirilen bir tekniktir (Shaaban ve Ghaith, 2005; Slavin, Mad- den ve Leavey, 1984). Önkoşul becerilerin kazandırılması üzerinde yapılandırılan matema- tik öğretiminde öğretimin bireyselleştirilmesi önem taşımaktadır. Farklı özelliklerde ve gereksinimlere sahip öğrencilerin yer aldığı bir sınıfta, her öğrencinin aynı hızla ilerleme- si mümkün değildir. Bu nedenle öğrencinin seviyesi, hazır bulunuşluk durumu ve öğrenme hızına uygun eğitim verilmelidir. Ancak, yapılan araştırma ve uygulamalarda bireyselleşti- rilmiş öğretimin maliyet ve uygulama sorunları olduğu, bunun yanı sıra dolaysız öğretimin uygulandığı alışılagelmiş öğretim yöntemlerinden daha etkili olmadığı ortaya konmuştur. Takım destekleyici bireyselleştirme; hem heterojen sınıfların hem de programlı öğretim, bilgisayarlı öğretim, tam öğrenme vb. bireyselleştirilmiş öğretim stratejilerinin maliyet ve uygulama ile ilgili sakıncalarını ortadan kaldırmaya çalışan bir tekniktir. Öğrenciler, grup çalışması yaparken öğretmenler küçük homojen gruplarda çalışma fırsatı bulabilirler (Açıkgöz, 2007). Özellikle matematik öğretimi için tasarlanan takım destekli bireyselleş- tirme tekniği, bireysel öğretimle işbirlikli öğrenmeyi birleştirmektedir (Tarım ve Akdeniz, 2008).

2.6.5.10.1. Takım Destekli Bireyselleştirme Tekniğinin Uygulanması

Takım destekli bireyselleştirme tekniğinin uygulanması sırasında; takımların oluşturulma- sı, öğretmen anlatımı, çalışma yaprakları, izleme testleri, konu sınavları ve başarı sertifika- ları tekniğin önemli yapısını oluşturan temel ilkelerdir. Bu temel ilkelere aşağıda ayrıntılı olarak açıklanmıştır.

Takımların oluşturulması: Takımlar cinsiyet, etnik grup ve akademik başarı gibi farklı

110

renciler konunun süresine bağlı olarak takım oluştururlar. Sınıfta bulunan tüm öğrencilerin farklı takımlarda birlikte çalışmaları sağlanmalıdır. Bu şekilde öğrenciler arası etkileşim yoluyla, öğrencilerin iletişim ve sosyal becerilerini geliştirmeleri sağlanır.

Öğretmen Anlatımı: Öğretmen o hafta anlatılacak konu veya konularla ilgili olarak temel

kavramları verir ve konunun ana hatlarını sınıfta işler. Konularla ilgili örnekler çözer.

Çalışma Yaprakları: Çalışma yaprakları o gün veya o hafta işlenen konuyla ilgili dörder

soru bulunan iki veya üç kutucuktan oluşur. Her bir kutucuktaki sorular birbiriyle paralel- dir. Her öğrenci kendi çalışma kağıdını aldıktan sonra önce bireysel olarak ilk kutucuktaki soruları çözer. Çalışma yaprağını tamamlayan öğrenciler yanında oturan arkadaşıyla kağıt- larını değiştirip birbirlerinin çözümlerini kontrol ederler. Diğer kutucuklar için de aynı işlem sürdürülür. Bu aşamada hatalar varsa takım üyelerinin yardımlaşması sonucu düzelti- lir. Anlaşılmayan sorular için öğrenciler önce takım içinde, takım içinde çözüm bulunmaz- sa öğretmenlerinden yardım isterler. Bu aşamada çalışma yapraklarında en az bir kurucu- ğun tüm takım üyeleri tarafından doğru cevaplanması hedeflenir. Hedefe ulaşan takım, takım olarak belirledikleri takım sloganlarını veya cıngıllarını söylemeye hak kazanırlar.

İzleme Testleri: Çalışma yapraklarının tamamlanmasından sonraki aşamada izleme testleri

dağıtılır. Öncelikle o derste veya hafta için amaçlanan davranışların tamamını kapsayan İzleme testi A formu öğrencilere dağıtılır. Öğrenciler bireysel olarak testi çözdükten sonra, testlerini takımdaki arkadaşlarla değiştirerek cevaplarını kontrol ederler. En az % 80 başarı gösteren öğrenciler o haftanın son dersinde yapılacak konu sınavına girmeye hak kazanır- lar. İzleme testi A formunda istenen başarıyı gösteremeyen öğrenciler için alternatif sorula- rın yer aldığı izleme testi B formu dağıtılır. Bu ikinci izleme testinden de en az % 80 başarı gösteren öğrenciler o haftanın son dersinde yapılacak konu sınavına girmeye hak kazanır- lar. İzleme testi B formundan da istenilen başarıyı sağlayamayan öğrenciler, öğretmen gö- zetiminde bireysel çalışırlar.

Konu Sınavı: Haftanın son matematik dersinde, o hafta amaçlanan hedef ve davranışları

kapsayan konu sınavı yapılır. Öğrenciler sınava bireysel olarak katılır ve bu sınavdan al- dıkları puanlara göre takım puanları hesaplanır. Takım puanları doğrultusunda hafta- nın/konunun takımı seçilir.

Başarı sertifikaları: Her haftanın sonunda takım üyelerinin bireysel ilerlemeleri sonucu tamamlamış oldukları çalışmalardan aldıkları bireysel puanların toplamı sonucu takım pu-

111

anı belirlenir. Önceden öğretmen tarafından belirlenmiş ölçütler doğrultusunda, takımların başarı seviyesine göre ilk üç takım başarı sertifikası ile ödüllendirilir (Bozkurt vd., 2008; Efe, 2011; Gelici ve Bilgin, 2011; Kusumayanti, 2014; Pesen, 2008; Slavin, 1985; Tarım, 2001; Tarım ve Akdeniz, 2003; Tinungki, 2015).

Takım destekli bireyselleştirme uygulanırken, bireyselleştirilmiş öğretimin kuramsal ve uygulama sorunlarını çözmek için Açıkgöz’e göre (2007) şu ölçütler dikkate alınmalıdır;

• Öğretmenin sınıfı yönetme ve öğrencilerin yaptıklarını kontrol etme işini en aza indirmeli,

• Öğretmen zamanının en azından yarısını küçük gruplarla öğretim yaparak geçirme- li,

• Tekniğin uygulanması için öğrenciler en az üçüncü sınıf ve üstü sınıflarda okuyor olmalı,

• Öğrencilerin, malzemeleri hızla gözden geçirecek aldatmaca vb. yollara başvurma- yacak biçimde güdülenmeli,

• Öğrenme düzeyi sık sık değerlendirilerek, öğrencilerin zaten bildiklerini öğrenmek için zaman kaybetmemesi önlenmeli,

• Öğrenme güçlükleri hemen fark edilmeli ve ciddi bir boyuta ulaşmadan önlenmeli, • Öğrencilerin, birbirlerinin yaptıklarını, kontrol edilenin daha önde olması duru- munda bile kontrol edebilmeleri sağlanmalı.

2.6.5.10.2. Takım Destekli Bireyselleştirme Tekniğinin Avantajları

İş birliğine dayalı öğrenme ile bireysel öğretimin kombinasyonu olan takım destekli birey- selleştirme tekniği öğrencilere akranlarla iletişim ve etkileşimi güçlendirmek, fikrini beyan etme, söylenen fikri kabul veya reddetme, karşılıklı tartışma, yapıcı eleştirme, hoşgörü gibi işbirlikçi becerilerini geliştirmelerini sağlar. Öğrenciler akranlarıyla yaptıkları deneyim ve bilgi paylaşımında bulunur, öğrendiklerini takım içinde anlatma yoluyla pekiştirmiş olur- lar. Öğrenciler bireysel öğrenme, öğrenmeyi öğrenme konusunda beceri sahibi olurlar (Ku- sumayanti, 2014) Ayrıca tekniğin basit, ucuz ve başka bir öğretmenin yardımını gerektir- miyor olması ve öğrencileri işbirlikçi, eşit statülü gruplarda çalıştırarak, sınıfta çeşitli özel-

112

liklere sahip farklı gereksinimli öğrenciler arasında olumlu tutumların geliştirmelerini sağ- laması da diğer avantajları arasında sayılabilir (Açıkgöz, 2007; Efe, 2011; Gelici ve Bilgin, 2012; Özdoğan, 2008; Yıldırım, 2011a).

İşbirliğine dayalı öğrenme yöntemlerinden takım destekli bireyselleştirme tekniğinin ma- tematik öğretimi alanında, öğrencilere matematik ders başarısı kazandırma açısından gele- neksel öğrenme yöntemine göre daha etkili olduğu ile ilgili birçok araştırma yapılmıştır (Aslan, 2016; Erkoç ve Dinç Artut, 2016; Gelici, 2011; Gelici ve Bilgin, 2011; Gelici ve Bilgin, 2012; Gülser, 2014; İflazoğlu, 1999; Koç, 2015; Özdoğan, 2008; Tarım ve Akde- niz, 2008; Yıldırım, 2011a ).

2.6.6. İşbirliğine dayalı öğrenme yönteminin özel gereksinimli bireylerin eğiti- minde kullanımı

İşbirliğine dayalı öğrenme, özel gereksinimli öğrencilerle birlikte sınıfta yer alan tüm öğ- rencilerin akademik ve sosyal performanslarını geliştirmeyi hedefleyen öğretim yöntemi- dir. Sınıftaki öğrenciler arkadaşlarıyla yarışmak ya da onlardan ayrı bireysel çalışmak yeri- ne, ortak bir akademik amaç için birlikte çalışırlar. Gruptaki her üye kendi özellikleri ve yeteneklerine uygun olacak şekilde grup amaçlarına katkıda bulunmak için çalışır. Aynı zamanda işbirliği gruplarında, grup üyeleri birbirlerinin performanslarını geliştirmek için de çalışırlar. İşbirliğine dayalı öğrenme, özellikle farklı gereksinimleri olan öğrencilerin bulunduğu sınıflarda, yalnızca öğrencilerin akademik başarılarını geliştirmekle kalmayıp, aynı zamanda öğrencilerin arkadaşlık ilişkilerini geliştirme, birbirlerinin başarılarını takdir etme, başarılı olmak için birbirlerini teşvik etme ve grup etkinliklerine katılma gibi davra- nışları kazandırma bakımından da etkili bir öğrenme yöntemidir (Friend ve Bursuck, 2014; Putnam, 1998; Salend, 2008; Stevens ve Slavin, 1995; Sucuoğlu ve Kargın, 2006).

Takım destekli bireyselleştirme tekniğinin uygulanmasına yönelik araştırma sonuçları, tekniğin öğrenme güçlüğü bulunan kaynaştırma öğrencileri üzerinde olumlu etkiler bırak- tığı, öğrencilerin yetenekleri ve kapasiteleri doğrultusunda ilerlemelerini sağladığı ve özel- likle matematik dersinde öğrenme güçlüğünün etkilerini azalttığı, öğrenme güçlüğü olan öğrencilerin sosyal kabullerini sağladığı ortaya konulmuştur (Ellala ve Alslaq, 2017; Mad- den ve Slavin, 1983; Slavin, 1985; Tilaar, 2014). İşbirliğine dayalı öğrenme tekniklerine dayalı oluşturulan heterojen işbirliği grupları kaynaştırma öğrencilerinin başarı düzeyi ola-

113

rak kendilerinden daha iyi durumda olan akranlarıyla yardımlaşmasını sağlar ve daha iyi öğrenmeleri için olanaklar sunar. Heterojen gruplar oluşturulurken öğrencilerin bilişsel, davranışsal ve sosyal becerileri ile cinsiyetleri ve diğer kişilik özellikleri dikkate alınmalı- dır. Oluşturulan gruplarda yüksek, orta ve düşük başarılı öğrencilere yer verilmelidir (Johnson ve Johnson, 1999).

Oluşturulan heterojen gruplar bir üst, iki orta ve bir kaynaştırma öğrencisi olacak şekilde tasarlanabilir. Öğrencileri gruplara ayırmak için öğrenciler üst, orta ve alt tabaka başarı düzeylerine göre sıralandıktan sonra, tabakalardan uygun öğrenci seçimiyle gruplar oluştu- rulur. Grup üyelerinin dağılımında cinsiyet dengesi gözetilmeli, ayrıca öğrenciler arasında iletişim sorunlarına yer açmayacak düzeyde bireylerin seçilmesine özen gösterilmelidir. (Haager ve Klinger, 2005). İşbirliğine dayalı öğrenme özellikle özel gereksinimli kaynaş- tırma öğrencilerine başarı deneyimini yaşayabilmeleri için olanaklar sunar. Fakat uygula- ma öncesinde özel gereksinimli kaynaştırma öğrencilere grup çalışmalarında gerekli olan akademik ve sosyal beceriler hakkında bilgiler verilmeli, normal öğrenciler ise grup üyele- rini nasıl yönlendirecekleri konusunda süreç başında ve ortasında bilgilendirilmelidir (Lewis ve Doorlag, 2011).