Taşra teşkilatı

2.2.4.1. Millî Eğitim Müdürlükleri

Her ilde Millî Eğitim Müdürlüğü, merkez ilçe hariç her ilçede İlçe Millî Eğitim Müdürlüğü bulunmaktadır. İl Millî Eğitim Müdürlüğü aynı zamanda merkez ilçe millî eğitim hizmetlerini de yürütmekle sorumludur¹²⁶.

Ayrıca, il millî eğitim müdürleri valiye, ilçe millî eğitim müdürleri kaymakama ve il millî eğitim müdürüne, millî eğitim müdürlüklerinde görevli diğer personel görev unvanına göre üstlerine karşı sorumludur¹²⁷.

İl ve ilçe millî eğitim müdürlüklerinin ÖZER hizmetleri konusunda üstlendiği olduğu bir takım görevleri vardır. Bunlar ana hatlarıyla şöyledir¹²⁸:

• Okullarda özel eğitim sınıflarının açılması ve bunların ihtiyaca göre sayılarının artırılması için tedbirler almak,

• Özel eğitime muhtaç çocukların eğitimi ile ilgili tedbirleri almak,

• Rehberlik ve araştırma merkezlerinin görevlerini yürütmelerinde resmî ve özel okul, kurum ve birimler arasında iş birliği ve koordinasyonu sağlamak,

• Özel eğitim okul ve kurumlarının çalışmalarını izlemek, denetlemek ve değerlendirmektir.

Ayrıca, yukarıda izah edilmeye çalışılan görev ve sorumlulukların ifası yönünde il ve ilçe millî eğitim müdürlüklerinde bulunması gereken başlıca yirmi üç bölüm oluşturmuştur. Ancak bu bölümler arasında ÖZER hizmetlerine ilişkin yalnızca iki bölüm görevlendirilmiştir. Bunlar: Özel Eğitim ve Rehberlik Bölümü ile Özel Öğretim Kurumları Bölümü’dür¹²⁹.

125 “Özel Öğretim Kurumları Kanunu”, Resmi Gazete, 5580, 8 Şubat 2007.

126 MEB Teşkilat…

127 MEB Teşkilat…

128 “MEB Milli Eğitim Müdürlükleri Yönetmeliği”, Resmi Gazete, 22175, 18 Ocak 1995.

129 MEB a.g.y.

Özel Eğitim ve Rehberlik Bölümü; okullarda rehberlik servislerinin kurulması ve bu servislerin personel araç, gereç ihtiyaçlarının tespiti ve sağlanması ile ilgili iş ve işlemleri yürütmek; rehberlik servislerinin mevzuata uygun ve etkin çalışmasını sağlayıcı projeler hazırlamak ve uygulama sonuçlarını değerlendirmek; rehberlik ve araştırma merkezlerinin etkin ve verimli çalışmasına yönelik tedbirler almak; ilkokuldan itibaren öğrencilerin ilgi ve yetenekleri doğrultusunda yönlendirilmelerine, verimli çalışma alışkanlığı kazanmalarına yönelik danışmanlık ve rehberlik hizmetlerinin yürütülmesinde projeler üretmek, uygulamaları denetlemek, değerlendirmek, sonuçlar hakkında istatistikî veriler hazırlamak; özel eğitim okul ve sınıflarının açılması, yaygınlaştırılması, etkin ve verimli çalıştırılması için gerekli önlemleri almak¹³⁰ gibi görevleri haizdir.

Özel Öğretim Kurumları Bölümü ise; 625 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu ile Bakanlığa verilen görev ve hizmetlerden il düzeyinde yürütülmesi gerekenleri yürütmekle mükelleftir¹³¹.

2.2.4.2. Rehberlik ve Araştırma Merkezleri

MEB’nın ÖZER hizmetleri ile ilgili faaliyetlerini gerçekleştiren taşra teşkilatındaki ikinci birin RAM’dır. Açılma şartlarına ilişkin ölçütlerin Bakanlık tarafından hazırlanacak bir yönerge ile belirlenen RAM’lar, esas olarak eğitim-öğretim kurumlarındaki rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin il ve ilçe düzeyinde etkin ve verimli şekilde yürütülmesi ile ilgili çalışmaları yürütmekle sorumludur¹³². RAM’lar özel eğitim ihtiyacı duyan engelli bireylerin tanımlanması, bu bireylere yönelik rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin il ve ilçe düzeyinde yürütülmesinden de sorumludurlar. Engelli birey için en az sınırlandırılmış eğitim ortamının önerilmesi, birey ve ailesine destek eğitimi verilmesi, hem engelli hem de engellinin ailesine

130 MEB a.g.y.

131 MEB a.g.y.

132 “MEB Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Yönetmeliği”, Resmi Gazete, 24376, 17 Nisan 2001, m. 21.

yönelik rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin sunulması RAM’lar tarafından yerine getirilecek hizmetler arasında sayılmıştır¹³³.

İl ve ilçe düzeyinde faaliyet gösteren RAM içinde iki ana bölüm vardır. Bunlar, Rehberlik ve¹³⁴ Psikolojik Danışma Hizmetleri Bölümü ile Özel Eğitim Hizmetleri Bölümü Başkanlıklarıdır. Bölüm başkanlığının sorumluluğunda yeterli sayıda psikolojik danışman, psikolog, psikometrist, eğitim programcısı ve sosyal çalışmacıyı bünyesinde barındırması gereken bölüm Başkanlığının¹³⁵ görevleri, ilgili yönetmeliğin 30.

maddesinde 18 ayrı başlık altında sayılmıştır. Bu görevler arasında, rehberlik hizmetleri çerçeve programlarının hazırlanması, eğitim kurumlarında benzer hizmetleri veren birimlere destek verilmesi, bu alanda hizmet talebinde bulunanlarla ilgili değerlendirmeler yapılması, rehberlik hizmetlerinin geliştirilmesine yönelik yayınlar hazırlamak gibi geniş ve kapsamlı bir görev alanı belirlenmesine gidilmiştir.

RAM içinde yer alan Özel Eğitim Hizmetleri Bölümü başkanlığı da çeşitli branşlarda uzman yeterli sayıda elemanla hizmet verir. Özel eğitim gerektiren bireylerin tespit sürecine katılmaktan, özel eğitim duyan çocuklar ve ailelere yönelik her türlü hizmetin verilmesine kadar geniş bir yelpazede yer alan görevleri üstlenen bölümün görevleri ilgili yönetmeliğin 32. maddesinde ayrıntılı şekilde sayılmıştır.

MEB’nın ÖZER hizmetlerinin sunumu ile ilgili taşra örgütünün idari yapılanması değerlendirildiği zaman, özel yetenek veya üstün zekaya sahip bireylerin ayrı bir özürlü grubu gibi değerlendirilerek Özel Eğitim Daire Başkanlığına bağlı bir birim tarafından bu kesime yönelik hizmetlerin sunulması üzerinde durulması gereken bir hususu oluşturmaktadır. Üstün zekalı ve yetenekli bireylere yönelik eğitimin, bu insanların bir engelli olmadığı tespitinden hareketle MEB içinde ayrı bir birim tarafından yerine getirilmesi daha isabetli olacaktır. Çünkü bu kişilerin sahip olduğu özel yeteneklerin bir şekilde ülkenin geleceği ve gelişmesine katkıda bulunacak şekilde değerlendirilmesi, eğitim sisteminin de bu amaca hizmet edecek şekilde örgütlenmiş olması gerekir. Mevcut idari yapılanma üstün zekalı ve özel yetenekli personeli bir özürlü grubu gibi değerlendirmektedir.

133 “Özel Eğitim Hizmetleri…

134 “MEB Rehberlik ve…

135 MEB a.g.y.

Dünya uygulamaları, engelli eğitiminde ailenin katkısını sağlayan sistem ve yöntemlerin daha başarılı olduğunu ortaya koymuştur. Türk sisteminde, MEB taşra teşkilatı içinde engelli bireylerin ailelerinin de eğitim sürecine katılmalarını sağlayacak bir idari yapılanma boşluğu vardır. Ailelerin eğitim sürecine katılmalarını sağlayacak ve katkılarını artıracak bir eğitim ve bilgilendirme hizmeti sağlamaya yönelik Aile Eğitim Şubelerinin açılması sistemin organizasyon yapısını tamamlayıcı bir adım olacaktır.

ÖZER hizmetlerinin sunumu ile ilgili idari yapılanmada dikkat çeken hususlardan biri de MEB içinde yer alan ÖOK ile ilgilidir. Sistem içinde ÖZER hizmetleri sunan özel sektör kuruluşları ile ilgili faaliyetleri üstlenen genel müdürlük, sürücü kurslarından, her düzeydeki dershaneye kadar özel sektöre ait eğitim kurumları ile ilgilenmektedir. Bu çerçevede, ÖZER hizmetleri sunan özel sektör kuruluşları da bu genel müdürlük teşkilat yapısı içinde alınmakta, bir diğer ifade ile özel sürücü kursları ile ÖZER hizmetleri veren kurumlar aynı çatı altında bulunmaktadır. Genel olarak engelliler, özellikle de ÖZER hizmetlerinin gösterdiği farklı özellikler dikkate alınınca ÖZER hizmetleri için ayrı bir örgütlenme ihtiyacı ortaya çıkmaktadır. Bu alanda faaliyet gösterecek ayrı bir birimin oluşturulması bir çözüm olarak düşünülebilir.

MEB taşra teşkilatı içinde RAM’lar ÖZER hizmetleri konusunda özel bir yer ve öneme sahiptir. Bu birimlerin etkin faaliyet göstermesi, bünyesinde bulunduracağı başta sosyal çalışması ve psikologlar olmak üzere yeterli sayıda insan gücüne sahip olmaları ile mümkün olacaktır. Kamu veya özel, bu alanda faaliyet gösterecek kurum ve kuruluşların uygulamada karşılaşacakları en önemli sorun alanlarının başında uzman personel yetersizliği oluşturmaktadır. Orta öğretim ve yüksek öğretim düzeyindeki eğitim kurumlarında bu alanda ihtiyaç duyulan uzman insan gücünün eğitimini sağlayacak eğitim programlarının açılması sağlanmalıdır.

2.3. Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu