Merkez teşkilatı

Bakanlık merkez teşkilatı; Bakanlık Makamı, Talim ve Terbiye Kurulu (TTK), ana hizmet birimleri, danışma ve denetim birimleri ile yardımcı birimlerden meydana gelmektedir¹²⁰. Merkez teşkilatında Bakan, Müsteşar ve Müsteşara yardımcı olmak üzere toplam yedi Müsteşar Yardımcısı’nı görevlendirmiştir¹²¹.

Merkez teşkilatında on altı ana hizmet birimi yer almaktadır. Söz konusu ana hizmet birimleri arasında ÖZER hizmetleri ile ilgili faaliyetleri iki ana hizmet birimi görev almaktadır. Bunlar ÖERDH ile “Özel Öğretim Kurumları Genel Müdürlüğü”dür (ÖOK).

2.2.3.1. Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü Özel eğitim sınıfları, özel eğitim okulları, rehberlik ve araştırma merkezleri, iş okulları ve iş eğitim merkezleri ile aynı seviye ve türdeki benzeri okul ve kurumların eğitim, öğretim ve yönetimi ile ilgili bütün görev ve hizmetlerini yürütmek; okul ve kurumlarının eğitim ve öğretim programlarını, ders kitapları ile eğitim araç ve gereçlerini hazırlamak ve TTK’a sunmak söz konusu Müdürlüğün ana görevleri arasında sayılabilmektedir.

Ayrıca Özel Eğitim, ÖERDH’nün örgüt yapısı 31.08.2006 tarihi ve Resmi Gazete yayınlanan 3949 sayılı Makam Onayı ile yürürlüğe konulan yönergede belirlenmiştir. Bu yönergeye göre, ÖERDH’nün örgüt yapısı üç daireden oluşturmuştur.

Bunlar Özel Eğitim Hizmetleri Dairesi, Psikolojik Danışma ve Rehberlik Hizmetleri Dairesi ve İdare İşler Dairesi Başkanlığı’dır. Bu alt idari birimler ve görevleri aşağıda özetlenmiştir:

• Özel Eğitim Hizmetleri Dairesi

Daire içinde engel grupları esas alınarak şubeler oluşturulmuştur. Bu şubeler:

Program Geliştirme ve Kaynaştırma Şubesi, Bedensel Engellilerin Eğitimi Şubesi,

120 a.g. K.

121 a.g. K.

Zihinsel Engellilerin Eğitimi Şubesi, Sosyal ve Duygusal Güçlüğü Olanların Eğitimi Şubesi ve Özel Yeteneklerin Eğitim Şubesi’dir¹²².

• Program Geliştirme ve Kaynaştırma Şubesi, yetersizliği olmayan yaşıtlarının eğitimlerini sürdürdüğü okullarda ve kurumlarda kaynaştırma yöntemiyle eğitimlerine devam eden öğrencilerin, eğitim öğretimleri ile ilgili çalışmaları yürütmektir.

• Bedensel Engellilerin Eğitimi Şubesi, görme, işitme, ortopedik engelli, dil ve konuşma güçlüğü olan bireylerin eğitim ve öğretimi ile ilgili çalışmaları yürütmekle görevlidir.

• Zihinsel Engellilerin Eğitimi Şubesi, zihinsel yetersizliği olan bireylere verilen eğitim öğretim hizmetlerinin planlanması ve bu hizmetlerin yerine getirilmesi ile ilgili çalışmaları yürütmektedir.

• Sosyal ve Duygusal Güçlüğü Olanların Eğitimi Şubesi, otizmi, dikkat eksikliği ve hiper-aktivite bozukluğu, süreğen hastalığı olan bireyler ve sokak çocuklarının eğitim-öğretim ile ilgili çalışmaları yürütmekle görevlidir.

• Özel Yeteneklerin Eğitim Şubesi, üstün yetenekli çocuk, özel akademik alanlarda veya zekâ, yaratıcılık, sanat ve liderlik kapasitesi yönüyle yaşıtlarına göre üst düzeyde performans gösteren ve bu tür yeteneklerini geliştirmek için okul tarafından sağlanamayan hizmet veya faaliyetlere gereksinim duyan çocuktur.

• Psikolojik Danışma ve Rehberlik Hizmetleri Dairesi

Bu Daire içinde psikolojik danışma ve rehberlik hizmet alanlarına göre sınıflandırılan bu şubeler ve görevleri aşağıda verilmektedir¹²³.

• Eğitsel ve Mesleki Rehberlik Şubesi bünyesinde, eğitsel ve mesleki rehberlik hizmetlerinde modeller, uygulamalar ve bilgi sistemlerini geliştirme, uygulama, izleme ve yönelme çalışmaları yürütülmektedir.

• Kişisel ve Psiko-sosyal Hizmetler Şubesi, psiko-sosyal koruma, önleme ve müdahale model ve programlarının oluşturulmasında aktif rol oynar. Travma, stres, ihmal, istismar, şiddet, intihar, sigara, alkol, madde kullanımı vb.

konularda dokümantasyon oluşturulması, kişisel ve psiko-sosyal hizmetler alanında öğrenci, öğretmen, veli boyutlarında seminer ve eğitim planlamalarının yapılması bu şubenin görevleri arasındadır.

• Psikolojik Ölçme Araçlar Şubesi: ‘Psikolojik ölçme araçları’, rehberlik ve araştırma merkezleri ile okul rehberlik ve psikolojik danışma servislerinin

122 MEB Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Kılavuzu,Ankara, 2008, ss. 8-13.

123 MEB Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü, a.g.e, ss. 4-6.

tarama, inceleme, tespit, öğrenci tanıma gibi çalışmalarında kullanabilecekleri çeşitli yetenek, zekâ ve standart başarı testleri; kişilik, tutum, mesleki ve akademik benlik, gelişim, öğrenci davranışlarını değerlendirme gibi ölçekler;

ilgili envanterler, problem tarama envanterleri, kontrol listeleri, anketler ve benzeri ölçme araçlarına denilmektedir. Bu araçlar bireyin herhangi bir özelliğini belirleyerek onu tanımak amacıyla kullanılmaktadır. Söz konusu şube, rehberlik ve psikolojik danışma ile özel eğitim hizmetlerinde ihtiyaç duyulan, bireysel veya grup olarak uygulanabilen ölçme araçlarının kullanımına yönelik ihtiyaçları belirlemek, çoğaltılmasını sağlamak.

• Rehberlik ve Araştırma Merkezleri Şubesi, Rehberlik ve Araştırma Merkezlerini (RAM) mevzuata uygun olarak açma ve kapatma işlemleri ile gerektiğinde mevzuat çalışmalarını düzenlenme görevlerini, ilgili şubelerle koordineli olarak yürütmekle görevlidir. Bununla birlikte RAM Şubesi;

merkezlerin ihtiyaçlarının ve sorunlarının tespit edilmesi ve giderilmesine yönelik önlemlerin alınması, aile eğitimleri, eğitsel tanılama, psikolojik ölçme araçları uygulamanın yanı sıra yılık çalışma programlarını ve yılsonu faaliyet raporlarını inceleme, değerlendirme ve sonuçlarını ilgili şubelere bildirme görevlerinin yerine getirmektedir.

• İdare İşler Dairesi

Bu Daire, genel müdürlüğe bağlı olarak faaliyet gösteren okul ve kurumların yatırım ve donatım hizmetleri ile okul ve kurumların ödeneklerinin gönderilmesi, personel ihtiyaçlarının belirlenmesi, hizmet içi eğitim programlarının hazırlanmasına ilişkin iş ve işlemleri yürütmektedir¹²⁴.

2.2.3.2. Özel Öğretim Kurumları Genel Müdürlüğü

ÖOK, Türkiye Cumhuriyeti uyruklu gerçek kişiler, özel hukuk tüzel kişileri veya özel hukuk hükümlerine göre yönetilen tüzel kişiler tarafından açılacak özel öğretim kurumlarına kurum açma izni verilmesi, kurumun nakli, devri, personel çalıştırılması, kurumlara yapılacak malî destek ve bu kurumların eğitim-öğretim, yönetim, denetim ve gözetimi ile yabancılar tarafından açılmış bulunan özel öğretim kurumlarının;

124 MEB Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü, a.g.e, s. 13.

öğretim, yönetim, denetim, gözetim ve personel çalıştırılmasına ilişkin usul ve esasları düzenlemekte¹²⁵ görevli bulunmaktadır.