Personelin eğitimi

657 sayılı DMK’ye göre kamu personelinin verimliliklerinin geliştirilmesinde, yetiştirilmelerini sağlamasında ve daha ileriki görevlere hazırlamasında izlenecek yollardan biri hizmet içi eğitimdir. Bu genel düzenleme çerçevesinde MEB ve SHÇEK teşkilatlarında çalışan personel için de bu hizmetler verilmektedir. Hizmet içi eğitim hizmetleri MEB’te “Eğitim Kurulu” ve “Hizmet İçi Eğitim Dairesi Başkanlığı”230, SHÇEK ise “Eğitim Kurulu” ve “Eğitim Merkezi Müdürü”²³¹ tarafından yürütülmektedir. “Hizmet İçi Eğitim Dairesi Başkanlığı” ve “Eğitim Merkezi

230 “MEB Hizmet İçi Eğitim Yönetmeliği”, Resmi Gazete, 2216, 4 Ocak 1995.

231 “SHÇEK Hizmet İçi Eğitim Yönetmeliği”, Resmi Gazete, 862, 1 Ağustos 1986.

Müdürü”nün görevleri “Kurum Merkez ve Taşra Teşkilatı personelinin eğitim ihtiyacı çerçevesinde hizmet içi eğitim plan ve programları hazırlanmak ve uygulamakla”

yükümlüdür.

MEB ve SHÇEK bünyelerinde oluşturulan “Eğitim Kurulu”nun görevleri ilgili yönetmeliklerde aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir²³²:

• Kurumun uygulayacağı hizmet içi eğitime ilişkin genel esaslarını ve prensiplerini belirler,

• Hizmet içi eğitim ihtiyacını tespit eder,

• Hazırlanan hizmet içi eğitim plan ve programlarını, belirlenen genel esaslar ve prensipler doğrultusunda inceler, değerlendirir ve son şeklini verir,

• Bir yıl önce uygulanan eğitim faaliyetlerinin genel değerlendirmesini yapar, karşılaşılan sorunların giderilmesi için gerekli tedbirleri tespit eder,

• Yapılacak her türlü eğitimin koordineli ve verimli olarak yürütülmesini sağlar,

• Hizmet içi eğitim faaliyetlerinin sonuçlarını değerlendirir.

• Kurum ve Bakanlık personeline yönelik hizmet içi eğitimlerin verilmesi ile ilgili süreç aşağıdaki şekilde işlemektedir.

• “Hizmet İçi Eğitim Dairesi Başkanlığı” ve “Eğitim Merkezi Müdürü” yıllık eğitim programlarının hazırlanması için yıl içerisinde MEB ve SHÇEK teşkilatlarından eğitim programında yer almasını istedikleri eğitimlerle ilgili teklifleri ister.

• Talep edilen eğitim teklifleri değerlendirilerek hazırlanan taslak program

“Eğitim Kurulu”na sunulur. Bu eğitim programı MEB ve SHÇEK “Eğitim Kurulu”nda görüşüldükten sonra, Başkanlıkça ve Genel Müdürlükçe onaylanarak kesinleşir.

• Hizmet içi eğitim planı uygulanmadan önce MEB ve SHÇEK Merkez Teşkilatı tarafından düzenlenen hizmet içi eğitim faaliyetine katılacak personel sayısı, faaliyetin yapılacağı yer, faaliyet tarihi ve süresi, faaliyetlerinde uygulanacak öğretim programı, bu faaliyetlerde görevlendirilecek eğitim yöneticileri, yönetici yardımcıları ve eğitim görevlileri Hizmet içi Eğitim Dairesi Başkanlığınca ve Eğitim Merkezi Müdürlülükçe tespit edilir.

• Milli Eğitim Müdürlüğü ve Sosyal Hizmet Müdürlüğü tarafından düzenlenen mahalli hizmet içi eğitim faaliyetlerin tarihi, yeri, programı, eğitim yöneticileri, eğitim yönetici yardımcıları, eğitim görevlileri ile kursiyerler Valilikçe seçilir ve görevlendirilmektedir.

232 “MEB Hizmet İçi Eğitim Yönetmeliği”, Resmi Gazete, 2216, 4 Ocak 1995. “SHÇEK Hizmet İçi Eğitim Yönetmeliği”, Resmi Gazete, 862, 1 Ağustos 1986.

MEB ve SHÇEK hizmet içi eğitime katılan her kademesinde görevli personelin bilgilerini ve verimliliklerini arttırmak, gelişmelerini sağlamak, hizmete olan ilgisini en yüksek düzeye çıkarmak ve üst görev kadrolarına hazırlamak için hedefleri öngörülmüştür. Ancak bu hedeflerin bütün Kurum ve Bakanlık çalışanları için belirlenen hedefler olduğu dikkate alınmalıdır. MEB hedefleri şu şekilde belirlenmiştir²³³:

• Personele Türk Milli Eğitiminin amaç ve ilkelerini bir bütünlük içinde kavrama ve yorumlamada ortak görüş sağlamak ve uygulamada birlik kazandırmak,

• Mesleki yeterlilik açısından, hizmet öncesi eğitimin eksikliklerini tamamlamak,

• Eğitim alanındaki yeniliklerin, gelişmelerin gerektirdiği bilgi, beceri ve davranışları kazandırmak,

• Personelin mesleki yeterlik ve anlayışlarını geliştirmek,

• İstekli ve yetenekli personelin, mesleklerinin üst kademelerine geçişlerini sağlamak,

• Farklı eğitim görenler için, yan geçişleri sağlayacak tamamlama eğitimi yapmak,

• Türk Milli Eğitim politikasını yorumlamada bütünlük kazandırmak,

• Eğitime ait temel prensip ve teknikleri uygulamada birlik sağlamak,

• Eğitim sisteminin geliştirilmesine destek olmak.

• Hizmet öncesi eğitimden gelen personelin kuruma intibakını sağlamak.

SHÇEK ise hedefleri şu şekilde sıralanmıştır²³⁴:

• Personele görev ve sorumluluklarını öğretmek, genel haklar ve yasaklar hakkında bilgi vermek.

• Yönetimde ve uygulamada etkinliğin arttırılmasını sağlamak.

• Personelin hizmet alanındaki yenilik ve gelişmelere intibakını sağlamak.

• Personel arasında beşeri ve iş münasebetlerini kuvvetlendirmektir.

MEB ve SHÇEK hizmet içi eğitimin hedeflerine ulaşabilmesi için uygulanacak ilkeler ortaya koyulmuştur²³⁵:

233 “MEB Hizmet…

234 “SHÇEK Hizmet…

• Eğitimin sürekli olması,

• Personelin eğitim ihtiyacına uygun programların düzenlenmesi,

• Her amirin, mahiyetinde çalışan personelin eğitime gönderilmesinden ve yetiştirilmesinden sorumlu olması,

• Hizmet içi eğitimden yararlanmada öncelikler esas alınarak bütün personele fırsat eşitliği sağlanması,

• Eğitim faaliyetlerinin yapılacağı yerlerin eğitim şartlarına uygun olması, eğitimin gereklerine göre düzenlenmesi ve donatılması,

• Hizmet içi eğitim programlarının sürekli değerlendirilmesi ve geliştirilmesi,

• Kamu kurum ve kuruluşları ile özel kuruluşlarla eğitimde işbirliği yapılması;

bilgi, belge ve eğitici değişiminin sağlanması,

• Eğitimden beklenen sonuçlara ulaşılıp ulaşılamadığının belirlenmesi için, eğitim çalışmaları sırasında ve bitiminde anket, gözlem, mülakat ve benzeri değerlendirmeler ve sınav usullerinin uygulanması,

• Hizmet içi eğitime katılan personelin başarısının izlenmesi.

Hizmet içi eğitim uygulanması ilgili personelin görev süresi ile ilgili olarak iki ayrı aşamada gerçekleştirilmektedir. Bunlar. Bunlar adaylık süresi ve aslı memurluk süresidir.

Adaylık süresi içinde Temel Eğitim, Hazırlayıcı Eğitim ve Staj şeklinde yapılmaktadır. Aslı memurluk süresi içinde yetenek ve verimliliği geliştirme eğitimi ile üst göreve yetiştirme eğitimi olarak verilmektedir.

SHÇEK ve MEB tarafından sağlanan ÖZER hizmetleri ile ilgili olarak verilen hizmet içi eğitimin programlarının konuları şu şekilde sıralanmaktadır²³⁶:

• “Özel eğitim hizmetleri”,

• “Rehberlik hizmetleri”,

• “Özürlülük Alanında Yapılan Hizmetler, Yeni Hizmet Modelleri ve Mevzuat Düzenlemeleri”,

• “Rehabilitasyon Merkezlerinin İşleyişine İlişkin Esaslar”,

• “Özürlü Haklarının Tarihsel Gelişimi, Uluslar Arası Düzenlemeler ve Türkiye’de Özürlü Bireylerin Bugünü ve Geleceği”,

• “Çocuk Eğiticilerinin Rehabilitasyon Ekibi İçerisindeki Yeri”,

• “Engelli Çocuklarda Eğitim Programları ve Etkinlikler”, “Dil Gelişim Bozuklukları ve Etkinlikler”,

235 “MEB Hizmet…; “SHÇEK Hizmet…

236 SHÇEK, http://www.shcek.gov.tr/Hizmet_Ici_Egitim/Egitim_Merkezi.asp, MEB, http://hedb.meb.gov.tr/#Slide 5 E.t. 25 Temmuz 2009.

• “Engelli Çocuklarla İletişim”,

• “Atölye Çalışması”,

• “Dil Öğretimi”,

• “Engellilerle İletişim”,

• ”Özürlü Hakları”,

• “Rehabilitasyon Merkezlerinin İşleyişine İlişkin Esaslar Kanun, Yönetmelik ve Genelgeler”,

• “Engellilerde Müzik”,

• “Engellilerde Drama”,

• “Ruhsal Özürlü Bireylerin Bakımı ve Rehabilitasyonu Sürecinde Kullanılacak Yöntem ve Teknikler İle Destek Alınabilecek Diğer Birimler”,

• ”Engelli Çocukların Eğitiminde Oyun”,

• “Zihinsel Özürlü Bireylerin Cinsel Hayatı ve Korumalı Evlilik” tir.

Yukarıda belirtilen eğitim programları aşağıdaki eğitim yöntemlerinden biri veya bir kaçı birlikte uygulanmak üzere düzenlenmektedir²³⁷:

• İşbaşında eğitim: Kurum birimlerinin her kademesindeki personel kendilerinden önce göreve başlamış ve o konuda daha fazla bilgi sahibi kimselerden yararlanmaya çalışır. Bu kimselerde yanlarında çalışanlara bildiklerini öğretmek ve onlara yardımcı olmakla görevlidirler.

• İş dışında eğitim:

Kurs Yoluyla Eğitim: personelin mesleki ve fikri bakımından gelişmesini sağlamak amacıyla ders ve uygulamalarının birlikte yürütüldüğü eğitim faaliyetidir. Kurs, Kurumda görevli bütün personele uygulanır. Kurslarda personelin; çalışma konularında teorik bilgiler ve uygulama ile yetişmeleri sağlanır. Bilgi ve becerileri geliştirilerek verimlilikleri arttırılır.

Seminer Yoluyla Eğitim: seminer, personelin çalışmaları ile ilgili konularda bilgilerini geliştirmeyi hedef alan eğitimdir.

Toplantı ve Konferans Yoluyla Eğitim: personelin ihtiyacı olan konularda bilgi vermek gayesiyle tertiplenen eğitimdir. Toplantı ve konferanslar, yeni plan ve programlar hazırlamak, eğitimle ilgili tedbirler almak, uygulamada beraberliği temin etmek, personelin birbirini teknik, idari ve mali deneyimlerinden yararlanmalarını sağlamak amacıyla düzenlenir.

Uygulamalı eğitim: programlar hazırlanırken gerek programın süresi içinde ve gerekse programın bitiminden itibaren uygulamalı eğitime yer verilebilir.

Program süresi içindeki uygulamalı eğitim derslerin devamı niteliğindedir.

Hizmet içi eğitim faaliyetlerinin haftalık ve günlük çalışma süresiyle gerçekleştirilmektedir. Hizmet içi eğitim sonunda yazılı, sözlü, uygulamalı sınav yapılmaktadır. Sınav uygulandıktan sonra sonuçları değerlendirilip puan ve not

237 “SHÇEK Hizmet….

verilmektedir. 45 ve daha fazla puan alanlar başarılı, 44 ve daha az puan alanlar ise başarısız olarak değerlendirilmektedir. Sınav sonuçlarına göre başarılı olanlara başarı belgesi verilmek üzere, başarısız olanlara ise katılma belgesi verilmektedir.

ÖZER hizmetleri ile ilgili görevlendirilen personelin hizmet içi eğitimi değerlendirdiğinde, yetersiz olduğu görülmektedir. Bu yetersizliğin giderilmesi için aşağıdaki öneriler dile getirilebilir:

• Personele yönelik sürekli ve etkin bir hizmet içi eğitim sağlanmalı,

• Personel tarafından engellilerin psikolojik ve sosyal durumunun daha iyi anlaşılabilmesi için hizmet içi eğitim programı ve eğitim metodunda drama yönteminden faydalanılması gibi değişiklikler yapılmalı,

• Hizmet içi eğitim programında katılan yöneticilerin liderlik becerileri artırılmalı,

• Hizmet içi eğitim programında personelin diğer kurum personeli ve engellilerin aileleri ile ilişki kurma becerileri geliştirilmeli,

• Ekiple çalışma ve işbirliği becerileri geliştirilmeli, personelin “takım ruhu”

güçlendirilmeli,

• Personele yönelik hizmet içi eğitim programlarında uygulamaya yönelik bilgilerin kazandırılmasına öncelik verilmeli,

Şema 2.4. Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Hizmetleri Yürütmesi

YÜRÜTME

M.E.B. TARAFINDAN

YÜRÜTÜLEN HİZMETLERİ SHÇEK TARAFINDAN

YÜRÜTÜLEN HİZMETLERİ

R.A.M BİLDİRİM

TANILAMA

SOSYAL İNCELEME RAPORU

119 Şema 2.5. Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Hizmetleri Eğitimi

EĞİTİM

PERSONEL PERSONELİN

EĞİTİMİ

SİCİL RAPORU KİM

YÜRÜTÜR

MEB SHÇEK

NASIL YAPILIR

EĞİTİM SÜRELERİ

5. ÖZEL EĞİTİM VE REHABİLİTASYON HİZMETLERİ

Belgede ÖZEL EĞİTİM ve REHABİLİTASYON HİZMETLERİ YÖNETİMİ (sayfa 127-134)